SARIE EN
JAN I
GEESTELIJK
LEVEN
I
begonnen te evangeliseren
j- Vier Zweedse en vier Italiaanse meisjes over hun geloof
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1961
Het is zo goed
Een Brit vertelde dezer dagen aan een Amerikaanse
Journalist, die een artikel schreef over de middag-
kerkdiensten in het hart van Londen: ..Dc echte kerk-
i diensten bezoek ik weinig, maar op mijn weg terug
i van mijn lunch naar het kantoor loop ik nog wel
eens een kerk binnen om een ogenblik rustig te kunnen
l denken. Per slot van rekening ga ik nooit op zondag
naar de kerk er is altijd zo veel te doen en een
paar minuten rust doen een mens soms goed."
De man had gelijk. Een paar minuten rust doen een
mens soms goed. mits hij zich dan halsoverkop opnieuw
in zijn besonjes kan gooien. Duurt de rust langer dan
i maakt zij alleen maar onrustig Daarom vluchten de
meeste mensen voor de werkelijke rust. Zij nemen
draagbare radio's mee. en het gegil van kreunende
i Juffrouwen overstemt de stem van hun geweten. Want
wie m de rust komt. hoort zijn geweten spreken. Reeds
Augustinus heeft het gezegd: De mens vindt pas rust,
als zijn hart rust vindt in God.
Die paar minuten rust doen een mens echt soms goed.
xvie minuien nisi novn i'tn mens ecni soms got-u, -
zoals hij ook van een hazenslaapje na het middagmaal fa J i« *i I L-l .IJ 1
kan opknappen Maar de mens die s nachts niet vol- btranddCtie Uit eigen Zak betaald j
i doende slaapt gaat lichamelijk en psychisch kapot En v,
i psychisch kapot.
dat geldt ook in de geestelijke dingen. De mens die
geen rust vindt in God. gaat er geestelijk aan. die redt
het niet met een paar minuten. Pas als wij de rust van
God zelf ontvangen, vinden we de oplossing.
De Rijdende Kapel ran de
Belgische Evangelische Zending
werd een Vreugde-hoek
JA -
NEEN
NOU
UOt DENKT rif Jeugd ov.r
Ood? Een Duitse journalist
van het Jongerenblad Twen, dat
daar nog niet taboe Is geworden
en Is verdwenen, heeft vier meis
jes nlt Zweden en vier alt Itallè
gevraagd wat zij van God den
ken. Drie geloven In God, twee
ln het geheel niet en de rest
segt: Ja, maar... Het !s een en
quête, waaruit geen enkele con
clusie getrokken kan worden,
maar er blijkt wel uit hoe jonge
mensen slch In onze tijd uitlaten.
Daar Is bijvoorbeeld de Sicill-
•anse Maria Rita Valenti. een
kind van vrome ouders, zoals ze
alleen de menselijke instellingen
kunnen ouderwets worden. Hoar
geloof beïnvloedt haar ethiek. Ze
vraagt zich af of het wel vooruit
gang zou betekenen als dc vrije
omgang van jongens cn meisjes,
zoals het noorden die kent, ook
in haar land ingang zou vinden.
Maar dat zij alleen maar met
haar verloofde uit mag gaan, als
haar broer als chaperon mee-
Iuat, gaat zelfs haar wat te ver.
laar zij hoewel ze rechten
niet ln Goa", zegt zij,
"dat is alleen maar goed voor
sentimentele meisjes." Zelf ls ze
niet zo sentimenteel ook al heeft
ze zo nu en dan wat liefdesver
driet Uiteindelijk is liefde toch
alleen maar een biologische
kwestie. Als er moeilijkheden ko
men kan men altijd terecht bij
de psychiater, die heel goed kan
luisteren.
Star
Het 22-jarige Romeinse meisje
Flamlnla Petmcci is volgens
haar eigen woorden niet erg ker
kelijk. Ik ben mLsschlen te lang
vroom opgevoed. ZIJ ls van de
kerk afgeraakt, omdat deze er
zulke starre, levensvreemde in
zichten op na houdt. Maar van
tijd tot tijd gaat ie nog wel naar
haar oude biechtvader. Je kunt
je bij hem zo heerlijk uitspre
ken. Misschien maakt ze alleen
maar een tijdperk van ongeloof
door, segt se nog.
geschiedenislerares. „Het is zo
belangrijk, dat de leraressen zelf
geloven in wat ze ons moeten bij
brengen". zegt ze. „Teveel jonge
meisjes spreken over iets wat ze
niet eens kennen. Het is toch
geen schande", vraagt ze nog,
..dat men zich door God laat lei
den?"
Ik weet eigenlijk niet wat ik
moet antwoorden, zegt de 25-jari-
ge Zweedse Lena Madsen. Ik
probeer in mijn beroep op te
gaan. Ik ben mannequin en neem
Ijverig balletlessen om mijn fi
guur niet te verliezen. In New
York ben ik eens ernstig ziek
geweest. Sinds die tijd hou ik me
maar aan de werkelijkheid. Echt
vrij is niemand. Men moet zich
nu eenmaal aan de wetten van
het leven onderwerpen. Misschien
komt er wel eens een tijd met
betere wetten in een meer na
tuurlijke wereld, waarin men niet
langer bang behoeft te zijn.
Niet moeilijk
de geschriften van Simone Weill.
„Ik ben niet ongelovig", zegt ze,
„maar men moet meer aandacht
schenken aan het leven dan aan
de dood. Men moet de mensen
helpen, hen een beetje vreugde
verschaffen."
Ook de 18-jarige Zweedse Inge-
la Romare gelooft „natuurlijk
de
Of
dat verkeerd is weet ik eigenlijk
niet. Ik wil maar zeggen, dat
men van het geloof geen vorm
moet maken. Ook moet men God
niet voor iedere kleinigheid las
tig vallen. Misschien geloven wij
jongeren niet meer zo onvoor-
T~kE Vlaamse kerk van de Belgische Evangelische Zending in Brussel
is niet erg gelukkig met haar beroepingswerk. Sinds jaren geleden
toen ds. J. Knecht met emeritaat ging, heeft de kleine gemeente slechts
één predikant gehad en dat was maar voor heel korte tjjd. Maar met
haar jeugd is de kerk heel wat gelukkiger, want van hen kwam het
voorstel om te gaan evangeliseren. Het begon allemaal met Nellie
Knecht. Zjj vond de wekelijkse bijeenkomsten van de jeugdvereniging
wel fijn, maar het was haar allemaal niet voldoende.
Terwijl een hele generatie jeugd
bezig was verloren te gaan, kon
men toch maar niet rustig de bij
bel onder elkaar bespreken en
verder niets doen. Ze wilde er op
uit, hoe dan ook. En ze is er op
uit gegaan en haar voorbeeld
heeft andere jongeren aangesto
ken, zodat in Brussel nu een klei-
lijks er uit trekken om andere
I jongeren te laten weten dat Chris
tus leeft.
We troffen hen in De Panne,
een van die kleine zuidelijkste
badplaatsen die België telt. Aan
de voet van het duin stond de
„Rijdende Kapel" van de Belgi
sche Evangelische Zending, een
soort woonwagen, die echter in
drie richtingen uitklapbaar is en
dan een zaal vormt waar meer
dan honderd mensen een zitplaats
kunnen vinden.
Deze rijdende kapel wordt in
heel België ingezet, vooral in
plaatsen waar geen protestantse
gemeenschap is. Zo wordt gepro
beerd de mensen in aanraking te
brengen met de vrijmakende ge
nade van Jezus Christus. Het is
een moeizaam werk, want maar
weinig Belgen durven de drempel
te overschrijden.
Vreugde-hoek
Maar de jeugd zag kans om de
drempel een heel eind weg te
schaven .Van de kapel was een
„Vreugde-hoek" gemaakt. Met
letters van wilgentakjes stond het
er boven, in het Frans: „Au ren-
dez-vous de la joie".
Zo was de kapel, waar altijd
heel ernstig gepreekt wordt een
soort instuif, woorden die de Bel
gische jongeren niet eens bleken
te kennen. Een pingpong-tafel
stond in het midden, een klein
biljart er achter, er waren dam
spelen en schaakspelen. Er hing
een volleybalnet tussen twee bo
men naast de wagen ener kwa
men jongeren.
Het was de eerste keer dat de
kleine groep buiten Brussel ging
evangeliseren. Het is in ander
half jaar tijds al een internationa
le groep geworden. Nellie meende
van het begin af aan dat het werk
niet alleen gedaan moest worden
door de groep van de Vlaamse
kerk. Ook de jongeren van de
Franse zusterkerk moesten wor
den ingeschakeld. En al spoedig
traden de jongeren buiten eigen
kerkelijke kring, want een paar
jonge leden van de Vergadering
van Gelovigen wilden ook mee
doen. Een jonge Amerikaan die
in de zending wil en in Brussel
zijn Frans moet leren, sloot zich
bij hen aan. Twee of drie Neder
landse jongeren die aan de Bijbel-
evenmin onbetuigd en een Oosten
rijks meisje kwam er bij....Zo
groeide het kleine groepje uit tot
een internationale staalkaart van
activiteit
Dat kwam in De Panne "te pas.
Jonge mensen uit vele landen die
daar hun vakantie doorbrachten
konden worden aangesproken en
uitgenodigd.
Enquete
waardelijk als de ouderen. Maar
hebben zij van hun geloof niet
een soort waardepapier gemaakt
dat ze in de kluis opbergen? Al
leen als ze zelf niet meer weten
wat ze moeten doen, gaat de
kluis open.
Mag de kerk niet
Maar de 24-jarige Nancy Ma-
rotta neemt weer een veel afwij
zender standpunt in. Met Itali
aanse vurigheid zegt ze dat ze de
kerk niet mag, en de priesters
ook niet. Het ls haar duidelijk
geworden dat de Italiaanse
vrouw op weg naar de emanci
patie nog lang niet ver genoeg
gevorderd is en de kerk krijgt
daar de schuld van. Als men
haar vraagt waarom zij de pries
ters niet mag. zegt ze dat te veel
priesters een interesse in de mo
derne schilderkunst huichelen,
maar alleen maar de studio's be
zoeken om de situatie in ogen
schouw te nemen en om een aan
knopingspunt te vinden om de
kunstenaar te bekeren. „Men
moet ons met rust laten."
Zo reageerden vier blonde en
vier donkere Europese meisjes:
„Ja, neen, nou ja...." op dc
vraag of ze geloofden ln God. Zij
spraken niet voor hun leeftijdsge
noten, maar him antwoorden zijn
wel onthullend. Misschien ls dit
wel de les: De wereld heeft be
hoefte aan mensen die hun geloof
echt beleven en uitleven.
Het valt niet mee om zo maar
iemand op straat aan te spreken.
Natuurlijk hadden ze uitnodigin-
gevonden om contacten te
leggen. Iedere jongen en ieder
meisje had een aantal enquête
formulieren bij zich, aan de ene
kant Nederlands, aan de andere
kant Frans. Daarop stonden vra
gen als:
Gaat het ln de wereld steeds
slechter of beter?
Gelooft u dat cr een God Is?
Denkt u dat God Interesse heeft
voor het mensdom en de indivi
duele mens?
Wat ls volgens u een christen?
W'at Is voor u het belangrijkste
ln het leven?
Met zo'n formulier stapten ze
dan op een vakantieganger af en
zeiden: Wij houden een enquête,
zouden we u misschien een paar
vragen mogen stellen? En maar
zelden was het antwoord een grof
„neen". De enquête leidde meest
al tot een persoonlijk gesprek,
vaak nog voor het formulier was
ingevuld, en net gesprek werd tot
een persoonlijke uitnodiging voor
de „Vreugde-hoek". Dikwijls werd
zo'n uitnodiging ook inderdaad
aangenomen.
Gesprekken
's Avonds werd de zaal dan
weer opgeruimd, kwamen er
stoelen te staan, en werden bij
zondere diensten belegd. Er was
een forumavond, er werden films
vertoond, er werd gezongen, want
het groepje beschikt over een
eigen trio en over duo's. En
hoewel lang niet iedere avond
werd er ook gesproken. Na de
samenkomst werd er koffie of
coca cola geschonken en was er
Ook het Cross-quartet uit Amster
dam teas naar De Panne gekomen
om de jonge mensen uit Brussel
te helpen bij hun evangelisatie
werk.
gelegenheid voor persoonlijke ge
sprekken.
Van de resultaten moet men
zich geen overdreven voorstelling
maken. Men was al blij als men
vijf, en heel erg blij als men op
een avond 15 vreemde jongelui in
de samenkomst had. En men was
heel blij toen een Frans meisje
tot het besef kwam, dat ze zon
der Christus niet kon leven.
Allen voelden dat alleen daar
door deze hele actie al waarde
vol was geworden, dat al hun
moeite niet tevergeefs was ge-
Bijna twee weken van hun va
kantie hadden ze aan deze actie
gegeven. Alle onkosten betaalden
ze zelf uit hun eigen zak. Ze woon
den samen in een huis dat hun ter
beschikking was gesteld en kook
ten daar hun eigen potje. Voor het
zelfde geld hadden ze een vakan
tie in het buitenland kunnen hou
den.
In de café's
Ze zijn nu al weer terug in
Brussel en spoedig, als de groep
weer helemaal compleet is. trek
ken ze er daar weer op uit. Ze
zijn al bekend in de meeste ca
fé's of danszalen. Als ze binnen
komen rust de band even uit en
geeft hen gelegenheid om een
paar liederen te zingen en tracta-
ten uit te delen. In het begin heb
ben ze ook wel eens geprobeerd
een kort woord te spreken, een
getuigenis te geven. Maar dat
bleek onmogelijk. Dan kwamen
er zoveel reacties in negatieve zin
dat ze dat al lang niet meer doen.
Maar een lied wordt altijd op
prijs gesteld en een tractaat wordt
maar zelden zonder meer in de
asbak gegooid.
En als ze een bijzondere bijeen
komst hebben en de Brusselse no
zems uitnodigen om ergens in een
neutrale zaal, boven een café te
komen, dan geven velen van hen
aan de uitnodiging gehoor. Dat
bleek tijdens het kerstfeest voor
deze jongeren, dat bleek ook een
paar maanden geleden toen het
Amerikaanse teen-team dat ook
in Rotterdam en Dordrecht is ge
weest een samenkomst verzorgde.
Meer dan veertig rode brommer
tjes stonden tegen de pui. Eerst
was het wat rumoerig, maar al
spoedig werd het rustiger en met
velen van hen werd na afloop een
heel goed en rustig gesprek ge
voerd en een enkeling is zelfs al
eens op komen dagen in de kerk
diensten.
Zo werkt deze Jonge Kerk van
Brnssel. Misschien is dat woord
wat te groots. Het is qen jonge
kern, maar e^n dergelijke actieve
kern wordt altijd een klit, ln de
meest gunstige betekenis van het
woord, die anderen aantrekt. En
dat is het grote doel van deze
jongeren: Om andere jongeren
aan te trekken voor Christus.
Heel wat jonge vakantiegangers
zochten in de Vreugde-hoek
gezelligheid.
ir-ivirMrtrtrtrti'trüirtrirMrtè
Iets over op de wang slaan
J-fET is soms maar goed. om iets zorzo te laten. Het grote
gevaar van alle kerkewerk is een overmaat van activi
teit, die èn God èn alle mensen het werk uit de handen
neemt. Die uitspraak klopt naar uw gevoelen misschien
weinig met het feit dat we toch zo heel -druk in de weer
zijn; dat we alle mogelijke clubs en groepen en samenkom
sten houden voor twee tot twee-en-negentig jarigen; dat
ive daarnevens almaar spreekuren beleggen en dag en nacht
beschikbaar trachten te zijn; en dat we de voljcswijk 't
liefst overtrekken willen met een heel web van werkhuizen
waar zeven dagen per week het evangelie gestalte aan
neemt. Maar als ik niet tegelijk pleit voor het op z'n beloop
laten der dingen, dan ben ik toch maar heel griezelig bezig.
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
Zijn akker te
eve kerken, die
eigen uitbouw te
IK zit dan boordevol roman
tiek en idealisme, maar ik
onderken het Woord niet dat
God het Zijn beminden in de
slaap geeft. Werkelijk, ik meen
het: actieve kerken, die geen
afstand kunnen nemen en op
hun beurt niet bereid zijn om Gods water
laten lopen, zijn een nog groter gevaar dan passie
volstaan met eigen stichting te zoeken
koesteren.
We deden dus niets. We gingen die avond naar huis. en noch
Therma, noch ik waren beid om ons verder met Opoe Sla-
kcr of met Opoe Zilver of met Sarie en haar problemen in te
laten. En de volgende ochtend was alles in orde! Want die vol
gende morgen dartelde Sarie, zielstevreden, bij ons binnen en
zegt „Nou, ik krijg dat huisie!"
„Allemensen!" zeg ik verbaasd „Hoe is dat zo voor
mekaar gekomen?" Ik snap er niets van, want Opoe's plegen
in de regel niet binnen 't etmaal van standpunten te verande
ren. Ik vertel overigens niet dat Therma de vorige dag gepro
beerd heeft deze vesting te nemen, maar dat zij onverrichter-
zake is teruggekomen.
ODAT WAS zo'n toeval!" zegt Sarie „Ik ging gisteren-
avond met Jan nog even naar m'n vriendin, die daar nu
woont, toe, maar die was niet thuis. Nou Jan heeft altijd 'n
loper in z'n zak, en dus zeg ik tegen 'm: „Joh, laten we maar
even naar binnengaan, dan kunnen we alvast eens zien....!"
want zij is zo'n goeie vriendin van me dat ze daar nooit be
zwaar tegen zou hebben, en anders was 't ook nog niet zo erg,
want wat niet weet, wat niet deert. Goed, Jan neemt z'n lo
per en steekt de deur open en we gaan naar de achterkamers
en we bekijken 't allemaal en ineens zegt Jan: „Meid, wat heb
Opoe Slaker nou toch voor rare muziek aan en dan hoor
ik 't ook. Want U weet wel: Opoe Slaker is een vroom mens
en zij zal nooit van die moderne dansen laten spelen, maar
onderwijl staat die radio zo hard als ie kan te drummen en te
schetteren. Ik had er niet zo opgelet, weet u, maar Jan wel.
En Jan zegt: „Meid, daar is iets niet pluis!" En ik zeg:
„Joh, wat eng zou d'r wat gebeurd zijn?" En Jan zegt:
„Ga mee kijken, meid!" Nou, en wij weer naar voren, naar
de kamer van Öpoe Slaker en laat dat ouwe mens nou op de
grond liggen, want ze was onderuit gegleden, en ze had niet
meer overeind kunnen komen,
den de hele nacht uitblijven, t
nen zijn.
SARIE kijkt beslist gelukkig, want dergelijke avonturen be
leef je niet elke dag.
„En toen?" vroeg ik: het is inderdaad een adembenemend
verhaal.
„Nou. toen hebben we het oude mens opgepakt, dat wil zeg
gen, Jan heeft d'r opgepakt, want die is bij de EHBO geweest
en die weet hoe je dat doen moet en ik heb d'r in de bedstee
gelegd en d'r zo'n beetje geholpen, en Jan heeft de radio af
gezet, en we hebben gevraagd of ze ergens pijn had, en toen is
Jan gauw naar de dokter gegaan, maar die kon eerst later
komen, en toen zijn we maar zolang bij d'r gebleven. En op
eens zei ze: „Ben jij Jan Ok^poe?" En Jan zei: „Ja, Opoe
Slaker!" En toen zei zij weer: .Jullie bent lieve kinderen, je
maakt een oud mens gewoon beschaamd!" En ze had het
over iemand, die haar of ons op haar wang geslagen had,
maar dat snapten we niet, en we dachten dat ze ijlde. En toen
zei zij: „En jullie wilt hier graag komen wonen, niet?" En
wij, zeiden hoe of ze dat wist, en daar moest ze erg om lachen,
want ouwe mensen weten alles, zei ze. Maar ze zei ook dat het
goed was, en dat we maar gauw moesten trouwen...."
„En verder?" wil ik weten.
„Nou, en ik zei dat we dat toch wel moesten doen en dat U
ons overtrouwde, en toen kwam de dokter, en ik ben nog 'n
paar. uur blijven waken, maar het was allemaal best meege
vallen en daarmee is het verhaal uit."
WIJKPREDIKANX
Conflict met Peking drijft Moskou niet dichter naar
het Westen - Tegendeel eerder het geval - Belang
rijke rol voor partijcongres (in oktober in Moskou)
HET conflict tassen de Sowjet-
anie cn communistisch China
Is nog steeds niet van dien
aard, dat het Westen het be
staan er van kan gebruiken om
zich niet al te veel zorgen te
maken, ook niet over dc drei
gende crisis om West-Bcrlijn.
In de afgelopen Jaren werd wel
eens verondersteld, d.it dc gro
te Ideologische geschillen cn de
toenemende kracht van dc Chi
nese kolos icr zijn drie maal
zo veel Chinezen als Russen!)
de Sowjetnnie naar het Westen
zoo toedrijvcn. zoals dat ook
het geval Is geweest tijdens dc
1941 verkeerde het rijk van Sta
lin ln groot gevaar als gevolg
van de verraderlijke aanval
van Hitlers pantserdivisies en
waren het de wapens en ande
re goederen alt dc Verenigde
Staten, die het de Russen mo
gelijk maakten, de Doltse hor
den tenslotte een halt toe tc
roepen. Ook andere factoren
hebben hier een belangrijke rol
gespeeld, zoals de volkomen on
juiste tactiek van de Duitsers,
die niet als bevrijders. maar
als bezetters, als veroveraars
Russisch grondgebied binnen
trokken. Na is er geen sprake
lering, maar van het
Tegenstelling
Bezien we eerst enkele recen
te feiten, die van belang moe
ten worden geacht voor de ont-
wikkeling van de politiek van
het Kremlin in de geschillen
tussen Oost en West. zoals bij
voorbeeld ten aanzien van West-
Berlijn, Daar is dan ln de eer
ste plaats de uitwisseling van
boodschappen ter gelegenheid
van de Amerikaanse onafhan
kelijkheidsdag. die men zou
kunnen zien als een onderstrc-
Ring van de moeilijkheden in
et communistische kamp. On
danks het bittere meningsver
schil over Berlijn, Laos, kern
wapens en ontwapening heeft
de Russische premier een be
leefde toon bewaard m zijn bood
schap aan Kennedy. In behoor
lijke diplomatieke taal bracht
hij de gelukwensen van het
Russische volk over.
In tegenstelling hiermee heeft
de Sowjetunie de viering in Pe
king van de veertigste ver
jaardag van de Chinese com
munistische partij volkomen
verwaarloosd. Hoge autoriteiten
in Moskou negeerden deze vio-
r ng in feite. Maar wel stuurde
Chraesjtsjef secretaris Michael
Soeslof naar Oeland Bator. de
hoofdstad van Buiten-Mongolië.
als hoofd van de Russische de
legatie bij de viering van de
veertiende verjaardag van de
Mongoolse communistische par
tij
Het feit, dat Soeslof naar
Balten-Mongolic werd gestaard
cn geen Russische autoriteit
van gelijke rang naar Peking
werd afgevaardigd, wordt ge
zien als een bewfji dat
Chrocsjtsjef en de leider van
Rood China. Mao Tse Toeng het
nog steeds niet met eikaar kun
nen vinden.
Aanval
brief heeft gezonden
de Westeuropese communisti
sche leiders, die een aanval
op Mao Tse Toeng Inhoudt.
Volgens dit bericht wordt Mao
verweten, dat hij de overeen
komst van Moskou van novem
ber 1960 heeft geschonden. Op
de toen gehouden conferentie
erkende communistisch China
dc leidende rol van Rusland in
de communistische wereldbewe
ging. Het bestaan van dit rond
schrijven werd totdusver niet
bevestigd. Het verkrijgen van
een dergelijk document Ls een
van dc belangrijkste taken van
de inlichtingendienst, die sinds
dien kosten nog moeite ge
spaard heeft om het te pakken
te krijgen. Intussen hebben ho-
3c diplomaten ernstige aan-
acht geschonken aan de strek
king er van.
Het behoort tot de voorlich-
tingspolitiek van het Ameri
kaanse ministerie van buiten-
landse zaken de mogelijkheid
van een geschil tussen Rusland
en China niet te zwaar voor te
stellen. De reden hiervan is,
dat de krachten welke de twee
grootste communistische
het Amerikaanse beleid
is het grootste probleem bij het
beoordelen van eventuele con
flicten tussen Rusland en Chi
na, dat men er zo weinig over
weet.
Er zijn maar weinig betrouw
bare inlichtingen over dc
werkelijke problemen, die op
het spel staan of over de ernst
van de geschillen. En dit ge
brek aan gegevens maakt het
moeilijk tot een conclusie te
komen over de Invloed, die zulk
een onderlinge communistische
strijd kan hebben op de bui
tenlandse betrekkingen van een
land als de Sowjetunie.
Tweeërlei
Ten aanzien van de Berlijnse
crisis werden tot voor kort in
Washington twee meningen aan
gehangen. De ene was. dat het
geschil met China Chroesjtsjef
voorzichtiger kan stemmen bij
het doordrukken van zijn plan
nen met West-Berlijn. Hij zou
kunnen vrezen dat terwijl hij
diep verwikkeld is geraakt in
een Europese crisis zijn po
sitie in Azië door zijn communis
tische bondgenoot kan worden
ondermijnd in landen als
Noord-Vietnam. Noord-Korca
en Buiten-Mongolië. De andere
theorie is precies tegenoverge
steld, nl. dat de Chinese oppo
sitie Chroesjtsjef dwingt tot
gewaagde acties Ln Europa en
Azië dan hij met het oog op
het gevaar van een kernoorlog
zou willen ondernemen.
druk binnen het communisti-
tische blok, waaronder hij zich
zou bevinden, de westelijke mo
gendheden alleen maar rekening
moeten houden met de moge
lijkheid, dat de Russische pre
mier om zijn doel inzake Ber
lijn te bereiken een kernoor
log zou kunnen riskeren.
Meer duidelijke bewijzen van
ceii verandering In de betrek
kingen tussen Moskou en Pe
king zouden een belangrijke
overweging kunnen vormen in
de toekomstige beoordeling van
de Berlijnse crisis door de Ver.
Staten en hun bondgenoten.
Niet' prettig
Op een ander front was een
van de argumenten, die Russi
sche diplomaten destijds hebben
gebruikt ter rechtvaardiging
van de grote Russische wapen-
zendingen naar Laos. dat de
interventie van Moskou niet
tegen het Westen, maar tegen
communistisch China was ge
richt. Het Westen voelde zich
echter niet erg prettig bij dit
argument voorzover het wer
kelijk een argument was
want ln beide gevallen was het
doel een communistische over
heersing. Ook op de Geneefse
conferentie over Laos zouden
zich Russisch-Chinese menings
verschillen hebben voorgedaan.
Maar deze worden vrijwel al
le als onbetekenend beschouwd
in verhouding tot het allesbe
heersende communi.'tische doel
om Laos in handen te krijgen.
Ontwapeningsprob'emen wor
den door de Russisch-Chinese
controverse echter veel ge
compliceerder, dan zij in de
afgelopen jaren reeds zijn ge
weest. Volgen sommige
waarnemers zou de Sowjetunie
inderdaad niet langer geïnte
resseerd zijn in onderhande
lingen over een verbod van
kernproeven (zoals overigens
al enkele maanden geleden
werd aangenomen).
De oorzaak hiervan Is, dat
communistisch China een even
tueel verdrag nooit zou goed
keuren, terwijl de Verenigde
Staten duidelijk te verstaan
hebben gegeven, dat zij alleen
maar een akkoord zullen onder
tekenen, als vaststaat, dat de
Chinese communisten zich er
ook aan zullen houden. Aange
zien rood China geen „kern-
mogendheid" Is ligrt het voor
de hand, dat het niet aan maat
regelen zal medewerken die het
onmogelijk maken, dat het nog
eens over eigen kernwapens
zal gaan beschikken.
Kernwapens
Het is dan ook niet onmoge
lijk. dat deze „kerngeschillen"
de kern vormen van de moei
lijkheden tussen Moskou en Pe
king. Volgens de beschikbare
inlichtingen heeft de Sowjetunie
voortdurend geweigerd. China
te helpen bij de opbouw van
een kernindustrie en een arse
naal van kernwapens. Toch lijkt
Peking de ambitie te hebben
om communistisch China de
grootste mogenheid ter wereld
te maken en dit kan nooit zon
der kernwapens verwezenlijkt
worden. Niet te verwaarlozen is
overigens het grote wrijvings
punt van persoonlijke aard tus
sen Chroesjtsjef en Mao Tse
Toeng: wie van de twee de wer
kelijke leider van het wereld
communisme zal zijn. Van tijd
tot tijd kan het geschil getem
perd worden door overeenkom
sten als die, welke de*Russen
en Chinezen in november van
achten het echter onwaarschijn
lijk dat door dit akkoord voor
lange tijd een rivaliteit kan
worden tegengehouden, die on
vermijdelijk lijkt in het bestaan
van twee grote communistische
mogendheden.
De toenadering tot het Wes
ten. die nog niet zo lang ge
leden voor mogelijk werd ge
houden Is echter niet gekomen.
En het ziet er bepaald niet naar
uit, dat ze zal komen ook, zo
lang de naijver tussen de Sow
jetunie en communistisch China
het vrij onschuldige karakter
blijft dragen, dat het tbans nog
heeft: onschuldig in de zin van
ongevaarlijk. Van Chinese zijde
dreigt nog geen enkel militair
gevaar. De Sowjetunie beschikt
over afschrikwekkende verde
digingsmiddelen en behoeft zich
voorlopig geen zorgen te maken.
Het is dan ook het persoon
lijke element, dat de belang
rijkste rol speelt.
Ondermijning
Van twee kanten wordt ge
tracht. door wijzigingen in de
opperste leiding in Moskou en
Peking een beslissing te force-
II. Van zijn kant tracht
de Westeuropese communisti
sche partijen de positie van
Mao Tse Toeng zodanig te on
dermijnen, dat zich belangrijke
veranderingen kunnen voltrek
ken in doen en laten van de
Chinese communistische partij.
En er is reden om aan te ne
men, dat de Russische premier
wat dat betreft niet geheel
kansloos is. De moeilijkheden,
waarmede communistisch China
te kampen heeft, zijn bijzon
der groot: het lijkt er zelfs op,
dat ze elk jaar groter worden en
dat het verzet onder de 650 mil
joen Chinezen die in volks
communies zijn ondergebracht
gestadig toeneemt.
Er kan een ogenblik aanbre
ken, waarop de onrust ln rood
China zo groot wordt, dat het
regiem in Peking gedwongen
kan worden, in plaats van een
„grote sprong voorwaarts" een
„grote sprong achterwaarts" te
doen en het zon niet denkbeeldig
zijn, dat zulks ten koste van
Mao Tse Toeng cn diens aan
hang zou gaan. De rivaliteit
tussen Peking en Moskou zou
daardoor belangrijk aan beteke
nis verliezen, omdat het uitda
gende karakter er van voor een
belangrijk deel zou verdwijnen.
Het zou dan ze'fs kunnen ge
beuren. dat Moskou en Peking
weer één lijn gaan trekken.
Speculatief
en is de mogelijkheid, dat het
tegenovergestelde zal gebeuren
vrijwel net zo groot. Die moge
lijkheid is dan, dat communis
tisch China er in zal slagen,
Chroesjtsjef te onttronen en
een ander aan de macht te
brengen, die een meer tege
moetkomende houding tegen
over Peking aanneemt en
als gevolg daarvan veel
agressiever tegen het Westen
zal optreden. Men weet, dat
Mao Tse Toeng liever vandaag
dan morgen een kernoorlog ziet
uitbreken tussen de Sowjetunie
en het Westen en dat hij niet
zal aarzelen er zelf een te
beginnen, als hij over de nodi
ge wapens beschikt. En hier
ligt in wezen het geheim van
het optreden van Chroesjtsjef,
een optreden, dat in de eerste
plaats afgestemd is op het con
gres van de Russische commu
nistische partij, hetwelk in ok-
premier zijn politiek met hand
en tand moet verdedigen tegen
de door Peking gesteunde „an
dersdenkenden".
Verwochfing
Het ligt dan ook in de lijn der
verwachtingen, dat de crisis-
sfeer rondom de kwestie West-
Berlijn een hoogtepunt zal be
reiken als bedoelde bijeenkomst
in Moskou wordt gehouden en
dat pas daarna als Chroesj
tsjef zijn leidende positie heeft
gehandhaafd de mogelijkheid
bestaat, dat de scherpe kanten
van het Berlijnse probleem wor
den afgevijld. Het zal toch niet
zonder reden geweest zijn, dat
Chroesjtsjef gewaarschuwd heeft
dat voor het einde van het jaar
de Berlijnse kwestie geregeld
dient te zijn. Na oktober zou
Chroesjtsjef dus nog twee maan
den de tijd hebben om alles nog
eens te wikken en te wegen en
daarna zlin definitieve houding t
bepalen. Maar zo ver is het nog
niet en er kan in die tijd heel
wat gebeuren.
