Nieuwe grafiek van de
kerkelijke gezindten
voor
glanzend
haar
bij
zon en zee
*ga naar
de
drogist
aiiiBi
Westduitse vakbonden:
naar 35-nrige werkweek
Een woord voor vandaag
Duitse Kerk zweeg over
j oden vervolgingen
2
ANDERZIJDS
WELVAART
In een van de vele bijeenkom
sten van de tiende Duitse kerk
dag heeft ook de voorzitter van
de Duitse synode, dr. H. Thie-
licke gesproken. Hij sprak in de
werkgroep economie over het on
derwerp: „Gods heil en der men
sen welzijn." Wij geven zijn rede
in beknopte vorm weer:
Het verlangen naar die goede
oude tijd is geneigd over het hoofd
te zien dat ook vroegere generaties
reeds de zondeval achter de rug
hadden. In die warmere tempera
tuur van die goede oude tijd groei
de het drakenzaad van Gods grote
tegenspeler evengoed als in onze
pluralistische of socialistische maat
schappij. In plaats van om oude tij
den te treuren, zullen we moeten be
seffen dat God ons juist in deze
moderne tijd met een opdracht
heeft geplaatst.
Als we vergeten dat God de we
reld regeert, helpt het ons geen
steek om te proberen door sociolo
gische analyses een vrije bewe
gingsruimte voor ons zelf te ont
dekken in de huidige gemeenschap.
God maakt ons vrij tegenover de
mensen; ook de machten die ons
willen onderdrukken zijn Zijn macht
onderworpen. En omdat deze mach
ten onder zijn heerschappij en con
trole staan, ontvangen wij toch
steeds weer de levensruimte die wij
nodig hebben. Wie immers in het
zonlicht leeft en wien de vruchten
in de mond groeien, heeft geen
kans om te leren geloven. Daarom
begenadigt God ons met moeite en
zorg.
In het oosten voelen wij hoe iede
re organisatie onder een druk staat
die wij dirigisme of geleide econo
mie noemen. De individu wordt
daar geen ruimte gegeven om eigen
gewetensbeslissingen te nemen.
Veel erger nog is het dat men van
hem verlangt dat hij zich zal uit
spreken voor de ideologische we-
reldbeeld-hypothesen van de socia
listische maatschappij.
Wat ook de westelijke wereld aan
eigen gerechtigheid en daarmee
aan momenten van druk, beleeft,
niemand eist daar echter dat men
ze zal onderschrijven, belijden, ja
zelfs zal roemen. Ook als we in het
.oosten" op het moment nog over
bepaalde vrijheden beschikken, we
ten wij toch dat het doel is om een
samenleving te stichten waarin voor
de godsdienst geen plaats meer is.
waarin het zogenaamd bijgeloof uit
de gedachtenwereld van de men
sen is gebannen.
Deze zaken zo maar laten zwem
men, houdt ongehoorzaamheid te
gen God in en een verraad aan het
geloof, dat weet dat de toekomst
in de hand des Heren ligt. Door ons
ongeloof worden we met onze te
genstander schuldig. Ook hij heeft
overtuiging grond
de vrijheid
wettelijk vastgelegd.
Tegenover de tegenstander is
men verplicht hem aan zijn woord,
en misschien zelfs zijn huichelach
tig woord te houden.
Onder aanvechtingen moeten wij
het tot een gewoonte maken, niet
meer te vragen: „Hoe kunnen wij
als christenen door deze tijd van
druk en strijd heenkomen?" Maar:
„Welke dienst ben ik namens God
aan mijn naaste schuldig?" Ver
loochening van geloof en liefde
wordt door de ander heel scherp
onderkend. Als eenling ziin wij nau
welijks in staat om deze opdracht
uit te voeren, maar God heeft ons
niet geschapen als eenlingen, maar
ons in de gemeente geplaatst.
Dr. Thielicke vervolgt dan met een
aantal voorbeelden waaruit blijkt
dat ook in het westen sprake is van
eigengerechtigheid en dat ook wij
in het westen helemaal niet zo vrij
zijn als wij soms wel menen te
zijn.
Men behoeft dergelijke problemen
niet te zien als een soort fatalisti
sche dwangmatigheid, zodat wij on
ze verantwoordelijkheid van ons af
schuiven en gaan zeggen: ..Daar is
toch niets aan te doen." Ons han
delen zal zich altijd weer concreet
openbaren in het compromis. Hoe
wel bepaalde machten en structu
ren de vrijheid bepalen en dus ook
ompalen kunnen we toch zeggen
dat deze beknotting van onze vrij
heid niet ons leven geheel en al be
paalt. Er zijn gebieden waar de
vrijheid op geen enkele manier be
perkt is.
Daar is de vrijheid om lief te
hebben. Wie begrepen heeft wat
Christus bedoelt met zijn woord:
„Hebt uw vijanden lief", die ziet
geweldige nieuwe mogelijkheden.
Hij laat zich dan niet meer ertoe
verleiden om te leven volgens de
wet van deze wereld: Zoals je doet,
doe ik je terug. Jezus Christus re
geert deze wereld door hen die lief
hebben in deze wereld.
OORSPRONG
Een geheel andere probleem
stelling kwam aan de orde in de
werkgroep die de bijbelse bood
schap bestudeerde in het licht
van „de mens." Daar sprak de
Maimer hoogleraar prof. dr. H.
W. Wolff over de vraag: Waar
komt de mens vandaan? Hij
zei onder meer:
D« geschiedenis van de mens
begint met het spreken van God.
De mens komt voort uit het spre
ken van God. Dat is het wezenlij
ke en eenstemmig antwoord van
het bijbelse scheppingsverhaal op
de vraag naar de herkomst van de
mens. Als beeld van God, dat wil
zeggen als een verantwoordelijke
stedehouder voor God moet de mens
op deze aarde heersen, niet als
een enkelvoudige tyran, maar in
gemeenschap met zijn medemensen.
Zo mag hij van Gods bezit en
Gods werken leven.
Het bijbels scheppingsverhaal be
waart de mens voor onjuiste ant
woorden op zijn vraag naar het
„vanwaar?" en behoedt de mens
voor het antiek-religieuze misver
stand als zou de mens van godde
lijke afkomst zijn. De mens is een
schakel in de keten van schepse
len. Hij kan zijn afstamming ook
niet uit een biologische afstam
mingsleer verklaren, maar slechts
uit het spreken Gods, die hem
verantwoordelijkheid heeft geschon-
De bijbelse scheppingsverhalen ge
ven verschillende wereldbeelden
weer. Dat laten de beide verhalen
in Genesis 1 en 2 duidelijk zien,
die in geheel verschillende eeuwen
zijn opgeschreven. Natuurkundig
gezien zijn het ook geheel verschil
lende scheppingsverhalen.
Het is de schuld van het chris
tendom dat het uit deze beide
scheppingsverhalen een religieus
wereldbeeld heeft gedistilleerd en
als eeuwige waarheid gepredikt. In
zijn toneelstuk laat Bert Brecht
met recht zien dat Gallileï de kerk
er van beschuldigd heeft dat zij
met haar versteende dogmatiek de
echte natuurwetenschap heeft on
derdrukt. Waar dat geschiedde
heeft de kerk zelf de boodschap
van de bijbel het zwijgen opgelegd.
Het conflict tussen de bijbelse
overlevering en de moderne na
tuurwetenschap heeft bij veel men
sen ondragelijke spanningen op
geroepen. Het echte luisteren naar
het bijbels getuigenis leidt echter
tot de ontdekking dat geloof en we
tenschap bij elkaar horen. Want de
gelovige mens wordt opgeroepen
om God te dienen in de natuurwe
tenschap en de techniek. En de na
tuurwetenschappelijke en techni
sche mens wordt tot het geloof ge
roepen. Hij moet voortdurend luis
teren naar zijn Heer om zo de
vrije en menselijke natuurkundige
te blijven. God spreekt tot de men
sen in het verkondigde Woord van
Jezus Christus en daardoor kan
de mens zijn oorsprong en doel
trouw blijven.
so'-
Fn
Fi
dc br.
elkln
4
so-
10-
30-
20-
10-
TOOMS KATHOLIEK
=NKE
RKE
IJK
|c
rERE
-ORMEER
1830 18(0 18(9 1859 1869 1879 1889 1899 1909 1920 1930 19(7 1960
Enige dagen geleden schreven
wij over de eerste cijfers die be
kend geworden zijn van de volks-
telling-1960. Daaruit bleek dat de
enorme groei van de buitenkerke
lijkheid vrijwel tot staan is geko
men. Wij kunnen deze cijfers nu in
de vorm van een grafiek weerge
ven, waaruit blijkt dat langzaam
O
'ga zéker eens per week!
BEZUINIGING
De maatregelen, die de Britse minister
van financiën, Selwyn Lloyd heeft afgekon
digd om de ernstige economische crisis het
hoofd te bieden, zijn nog drastischer dan de
laatste weken werd verwacht, »o schrijft
De Volkskrant in een commentaar.
Het blad vervolgt: „Letterlijk iedere Brit
wordt geraakt. De vraag rijst nu of de
maatregelen ook doelmatig zijn. De tijde
lijke monetaire ingrepen zullen de nood van
het moment moeten verlichten. Dat beperk
te doel zal zeker worden bereikt. Dat deel
der maatregelen i* ferm genoeg om hel ver
trouwen van het buitenland in het pond te
herstellen en om een gunstige invloed te
hebben op dc betalingsbalans. Dc methode
is echter al bij herhaling toegepast. Alleen
al bet feit v»n de herhaling bewijst, dat
blijvend succes uitbleef. Iedereen is er
langzamerhand van overtuigd, dat dit falen
te wijten was aan liet gebrek aan een duide
lijk omlijnde politiek op lange termijn. Sel
wyn Lloyd zei dat zelf in het Lagerhuis.
Niettemin zijn de maatregelen en de bege
leidende uitlatingen op dat beslissende punt
alarmerend vaag. Dc minister beloofde een
politiek op lange termijn voor de reductie
van overheidsuitgaven. Wellicht heeft hij in
de kluizen van zijn deportement wel concre
te plannen liggen. Het moet nog blijken.
Zolang geen licht wordt geworpen op de
ze kwesties, ia een definitief oordeel over
Selwyn Lloyds noodprogramma onmogelijk.
De minister kan zich niet veroorloven lang
te wachten met een opheldering. De bes
de twijfels zullen^ met de dag ti
r de gew
s Brit als
bestaat betreffen die twijfels
de vraag, of dc offers nodig en nuttig zijn.
Dat kan al onmiddellijk rampzalig zijn.
Geen programma kan tot sanering van de
economie leiden, als de diverse groepen in
de Britse maatschappij niet eindelijk ttyt op
rechte, constructieve samenwerking komen.
De chaotische industriële betrekkingen, de
enge filosofie van het trotse Albion en dc
door de geschiedenis achterhaalde, bijna
god-dienstige overtuiging „British is best"
ondermijnen alle pogingen de essentiële ex
port te verbogen door het verwerven van
een ooncurrentie-positie op de wereldmark
ten. De Britse vakbonden, die een onfortuin
lijke historische groei hebben doorgemaakt,
treft een belangrijk deel van de blaam voor
dr onhoudbare toestand. Toch zouden op
de eerste plaats de arbeiders worden get
fen. als Grool-Britannié zoals sommii
i oorspellen inderdaad zou afzakken
het peil van een tweederangs indurtr
natie met een wankele levensstandaard.'
Het Algemeen Dagblad is
mening dat de verhoging van de disconto
maar zeker een consolidatie van
de percentages openbaar wordt.
De rooms-katholieken vormen de groot
ste groepering. Zij zijn in ledental niet
alleen absoluut (in 1947: 3,7 milji
1960 4,6 miljoen), maar ook relatief
vooruitgegaan (1930: 36,4 procent; 1947:
38,5 procent; 1960: 40,5 procent). Deze
relatieve stijging schijnt zelfs in
sneld tempo te verlopen, immers
1930 tot 1947 bedroeg deze 2,1 procent
èn van 1947 tot I960 reeds 2 procent.
Met andere woorden: voor de oorlog
deed men acht jaar over een procent,
na de oorlog ongeveer 6,5 jaar. Dit
komt in de allereerste plaats door het
hoge geboortecijfer. Van de Nederland
se babies worden 47 procent al als
rooms-katholiek aangegeven.
De hervormden daalden opnieuw, maar
het tempo ligt lager dan tijdens de be
ruchte periode van 19201930. Ook de
ze daling was te voorzien als we de
leeftijdsverdeling in ogenschouw ne
men. De Hervormde Kerk is een ver
ouderde kerk. Van de Nederlandse ba-
bies wordt slechts een kwart aange
geven als hervormd, terwijl van de be
jaarden het percentage rond de
tig schommelt. In 1930 was ons volk
voor 34.5 procent hervormd,
31 procent en in 1960 voor 28 procent.
De gereformeerden vormen samen een
merkwaardige groep. In deze statistiek
worden onder gereformeerden niet
slechts de leden van de Gereformeerde
Kerken, maar ook de vrijgemaakten,
de christelijk-gereformeerden, de oud
gereformeerden en de leden van de Ge
reformeerde Gemeenten bedoeld. Er
trad hier tussen 1947 en 1960
ruggang op. In 1947 was het percen
tage 9,8, nu in 1960 was dit gedaald
tot 8,9. Het is nog niet duidelijk waar
aan deze teruggang toegeschreven moet
worden.
De buitenkerkelijken groeiden,
groei is sterk vertraagd. In de eerste
decennia van deze eeuw nam hun aan
tal zeer snel toe en wel tussen 1889 en
1920 van nauwelijks 1 tot 7,8 procent.
In de jaren twintig steeg het percen
tage tot 14.4. na 1930 verminderde de
groei. In 1947 bedroeg hun aantal 17
procent van de bevölking nu in' I960
is dit slechts aangegroeid tot 17,9 pro
cent.
Ds. W.~Hilverda
overleden
Aan een zeer langdurige ziekte is in
Leeuwarden in de leeftijd van ruim 76
overleden de doopsgezinde emeri
tus-predikant ds. W. Hilverda. Deze
predikant werd öp 14 december 1884 te
Akkrum geboren. Hij studeerde aan
stedelijke universiteit te Amsterdam
aan het Doopsgezind Seminarium.
1913 werd hij tot predikant bevestigd
te Zijldijk. Drie jaar later vertrok hij
„Vanaf 1966 wordt er alleen nog
maar op woensdagen gewerkt!"
Dat verklaarde ergens in West-
Duitsland een vakbondsbestuurder
onder luid applaus in een verga
dering. Toen het applaus was
verstomd klonk achter uit de
zaal deze vraag: ,,E 1 k e woens
dag?" Of het echt is gebeurd?
Het was in ieder geval een
bijzonder geslaagd grapje in
een politiek cabaret en al
zal er zélfs in West-Duitsland
over vijf jaar heus ook nog wel
op andere dagen dan alleen op
woensdag worden gewerkt, ieder
mag rustig aannemen, dat in 1966
het aantal wekelijkse werkuren
nog wel wat minder zal zijn dan
thans.
Op het ogenblik is de veertigurige
of vijfdaagse werkweek in de Bonds
republiek het deel van meer dan de
helft van de werknemers: 10 tot 101 a
miljoen mensen profiteren ervan.
Maar reeds staat de vijfendertigurl-
ge werkweek in het middelpunt van
de belangstelling. Zij Is door verschil
lende van de zestien Westduitse vak
bonden de leden al in het vooruit
zicht gesteld en onderwerp van heel
wat discussies geworden.
Er bestaan geen volstrekt betrouw-
ure cijfers over de mate, waarin de
vijfdaagse werkweek in West-Duitsland
momenteel een voldongen feit is. Dal
en gevolg van de omstandigheid,
in de collectieve arbeidsovereen.
komsten in de meeste gevallen slechts
het totale aantal wekelijkse werkuren
is vastgelegd. Hoe die uren over de
week worden verdeeld is een zaak.
welke per bedrijf wordt geregeld in
overleg met de personeelsraad.
van vijf tol zeven procent in Engeland drie
er prettige aspecten heeft. Het blad
schrijft: „Er is nu een sterke rem gezet
p de investeringen van de Engelse indus-
rie, voor «over deze door kredieten wor
den gefinancierd. Dat kan voor Engeland
impzalig worden.
Dc Engelse indnstric is nu niet bepaald
:n van de modernste ter wereld. Voor het
p een modern peil brengen en vooral hon
en van het industriële apparaat lijn gcote
beleggingen nodig. Dal wordt straks een
te vereiste als Engeland zou meedoen
de concurrentiestrijd in dc Europese
nomische Gemeenschap.
Het
:ede minder
aspec
•k de Engelse -egering
igere rente zal moeten betalen. Dat gai
j een verhoging als de afgekondigde no|
in de papieren lopen. Wellicht echtt
1 het nadeel van deze twee ongunstige
factoren enigszins kunnen worden opge
vangen door dc verhoging van de ver
bruiksbelastingen en invoerrechten.
Wat echter niet kan worden opgevangen
is dat de enorme kapitalen, die thans in
de wereld braak liggen als gevolg van po
litieke moeilijkheden in oost en west, voor
een belangrijk deel naar Londen zullen ver
huizen om daar te profiteren van de bogc
Deae kapitalen worden als over een
schaakbord verschoven, weg van de onrus
tige gebieden naar wat rustiger belegging*-
gebieden en naar plaatsen waar een hoog
egen.
verhoging heeft Engc-
zijn poorten wijd open gezet
gelijke speculatieve vluclitkapitaal,
wel heel wankele basis vormt
Vollcdis
Volledig ingevoerd is de vijfdaagse
werkweek in de mijnbouw (waar zij
onderdeel vormde van de maatre
gelen tot vermindering van de steen-
kolenproduktie in verband met de be
faamde afzetcrisis), in de verzekerings
branche, in de sigaren- en sigarettenin
dustrie, alsmede bij de banken. Vorig
jaar oktober is een enquête ingesteld,
maar daarvan zijn de uitslagen nog
niet bekend.
De laatstbekendc cijfers dateren
oktober 1959. Zij zijn dus beslist niet
meer actueel, maar als men ze leest en
zich herinnert wat daarna op dit punt
is gebeurd, dan heeft men zeker een
indruk van de omvang, waarin de vijf
daagse werkweek toepassing vindt. Op
genoemd tijdstip was de vijfdaagse
werkweek een feit voor 17 procent van
de landarbeiders, 63 procent van de
metaalbewerkers, 62 procent van de
bouwvakarbeiders, 60 procent van de
mijnwerkers, 19 procent van het ver
zekeringswezen (beide laatstgenoemde
nu dus volledig). 21 procent van het
verkeerswezen en 44 procent van alle
overige bedrijfstakken.
Ook een kwart van alle ambtenaren
had in oktober 1959 reeds de vijfdaag
se werkweek. Momenteel profiteren
bijna alle ambtenaren ervan- En des
kundigen menen, dat In de loop van dit
en het volgende jaar heel werkend
West-Dnitsland maar vijf dagen per
week op kantoor of fabriek zal behoe
ven door te brengen.
De wederopbouw van de Raschi-syna
goge in Worms het oudste ioodse
bedehuis in Europa is voltooid. Dc
synagoge werd in de Kristalnacht, 9 no
vember 1938 verwoest. Zij is genoemd
naar de filosoof Salomon ben Isaak
Raschi. die in de elfde eeuw in Worms
heeft geleefd.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Amsterdam als predikaht
voor bijzondere werkzaamheden: dr.
Kr. Strijd te 's-Hertogenbosch; te Wijckel
(Fr.): J. A. Geusebroek te Barsinger-
horn (N.H.).
Bedankt voor Wezep: J. Vermaas te
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Asperen: kand. C. W.
Plooy te Soest: te Zaltbommel: kand.
J. J. Kuiper te Sassenheim.
Amsterdamse subsidie
voor restauratie van
de Oude Kerk
De gemeenteraad van Amsterdam
heeft woensdagavond zonder hoofdelijke
stemming besloten een subsidie te ver
lenen van 78.750 voor de verdere uit
voering van de omvangrijke restaura
tie der Oude Kerk. Het betreft de
derde fase van de derde etappe, waar
voor een bedrag van 350.000 nodig is
Het rijk en de provincie zuTen eveneens
belangrijke bijdragen leveren.
Christen-democraten
in Chili bijeen
Het derde wereldcongres van christen
democratische partijen wordt vandaag
te Santiago in Chili geopend. Het con
gres wordt bijgewoond door 600 gede
legeerden uit Europa, Midden- en
Amerika en Azië.
Horacio Walker, de voormalige Chi
leense minister van buitenlandse zaken,
die voorzitter is van de organisatiecom
missie, heeft verklaard, dat gesproken
zal worden over de „verhitte proble
men, waarvoor de wereld zich geplaatst
ziet en over de pijnlijke situatie in c"
onderontwikkelde landen van de wereld'
De Braziliaanse delegatie heeft ve
klaard een resolutie te zullen indienen
waarin de Latijns-amerikaanse rege
ringen verzocht wordt hun defensiebe
grotingen te verlagen.
Bouw eerste klooster
in Zweden begonnen
Dc sociaal-democratische regering
van Zweden heeft de weg gebaand voor
het eerste rooms-katholieke klooster dat
sinds 433 jaar in dit traditioneel pro
testantse land geopend zal worden. Zes
Belgische en twee Zweedse nonnen tref
fen voorbereidingen voor vestiging van
het klooster in het Zuidzweedse dorpje
Glusloev. Het klooster behoort aan de
orde der eerwaarde zusters Carmelites-
sen. Het moet de volgende zomer ge
reed zijn en zal dan huisvesting bie
den aan 21 nonnen.
Water in woestijn is
al 20.000 jaar oud
In sommige diepe bronnen in de
Saoedi-Arabische woestijn komt water
voor» dat 20.000 tot 25.000 jaar oud moet
zijn, zo menen drie Amerikaanse geolo
gen. Zij hebben de ouderdom van dit
water bepaald door middel van de hoe
veelheid radio-actieve carbon, die het
bevat. Deze carbon wordt in de atmosfc
door kosmische stralen gevormd en drijft
dan naar de aarde of komt met het
regenwater mee naar beneden. Het wa
ter in de diepe bronnen is wellicht ge
vallen in de Wisconsin ijstijd,, toen er
zeer veel regen viel, zeggen de drie on
derzoekers, die monsters water geana
lyseerd hebben, verzameld door de
Arabian american oil company.
„Kom ïk om, dan kom ik om!" zegt Esther is dat jatalismt
of is dat Godsvertrouwen? Dezelfde vraag kan men stellen
als wij de uitdrukking bezigen: Het zal toch wel komen
zoals het komen moet!" Want wat bedoelen we met dat
woordje „moeten"? Zit hier de gedachte in, dat God de gang
van de wereld en van ieders leven bepaald heeft en dus alles
verloopt volgens Zijn eeuwig plan? Of leven we meer uit
de noodlots-idee met de filosofie van „als je voor een dub
beltje geboren bent bereik je nooit een kwartje". Met ah
levenshouding: nemen wat je krijgen kunt!
In de kunst van deze laatste filosofie hebben sommige mensen
het ver gebracht. Ze winden zich niet meer op bij tegenslagen
en een meevallertje accepteren ze met een glimlach. En van
enige verbitterdheid is zelfs geen sprake!
Dit is de vraag: leven deze mensen of laten ze zich leven
Kan een christen zo leven? De door Esther gesproken woor
den „Kom ïk om, dan kom ïk om", zijn beslist niet zo bedoeld.
De activiteit die ze ontplooit is er ook mee in tegenspraak
ze weet zich een werktuig in Gods hand en zo vertrouwt ze
haar leven aan Hem toe. Die overgave aan God is niet zo
eenvoudig denk dat niet. Maar tel ook niet gering de rust
die het geeft als men zich een kind van God weet!
ZO DRINKT U PERNOD 45:
K0ÜD WATER
1 DEEL S<^werr^ynl
PERNOD 45 ttpSWHf
VOOR DE HANDEL, ANDRE KERSTENS' N.V.-TILBURG
Z)
Dankbaar feest
Sonnevanck kreeg lang
verbeid kerkgebouw
De jaarlijkse Sonnevanckdag
werd gisteren, niettegenstaande
regen en straffe wind die tekeer
gingen rondom en op de tent
waarin bijna tweeduizend bezoe
kers waren samengekomen, een
feest van dankbaarheid.
Want het moderne kerk- en recreatie
gebouw, waarvoor verleden jaar de eer
ste steen werd gelegd, werd 's middags
officieel in gebruik genomen als een
monument van de liefde, welke het pro
testantse volksdeel van Nederland Son
nevanck toedraagt.
Er is imnrters jarenlang geld bijeen
gebracht door het suppletiefonds, uit
giften en kerkcoilectes, om het eindelijk
zover te krijgen. Want het grote com
plex gebouwen dat Sonnevanck in ruim
een halve eeuw tijd is geworden, miste
toch wel heel erg een eigen kerk waar
in men kan samenkomen én een goede
ontspanningsruimte, waarin ziekenka
mer, ziekbed en ligstoel af en toe eens
kunnen worden vergeten.
Nu staat er dan een heel modern, uit
baksteen opgetrokken gebouw, dat aan
de ene zijde een rustige, fraaie kerk-
zaal met honderd zitplaatsen heeft en
aan de andere kant een flinke recrea
tiezaal en nog een ruime hal met zitjes
De kerkzijde is naar de sanatorium-
en ziekenhuisgebouwen gericht „als een
verlengstuk van de binnenkamer", zo
als de architect, de heer G. Wester-
woudt uit Den Haag dat verklaarde. In
de tamelijk hoog opgetrokken buiten-
§en toren aange-
van drie houten
Advertentie
Neem Boldoot mee
De bekende, verkwik
kende Boldoot Eau de
Cologne in sportieve,
platte reisflacon f. 1.65
De Amerikaanse kerkhistoricus
dr. Otto L. Elias heeft gisteren ge
zegd dat de Duitse Evangelische
Kerk in haar geheel vrijwel ge
zwegen heeft over de jodenvervol
gingen in de nazi tijd. Waar zij haar
stem verhief, deed zij dit onvol
doende en te laat. De geschiedkun
dige verklaarde dit op de tweede
internationale bijeenkomst over de
geschiedenjis van de kerkstrijd in
Duitsland. De bijeenkomst werd in
Bielefeld gehouden. Met name had
dr. Elias kritiek op de kerkelijke
leiders uit de nazitijd die volgens
hem niet op besliste wijze en te
rechter tijd voor de joden zijn op
gekomen.
Het beeld was echter niet helemaal
somber, want als men de feiten volgens
deze Amerikaanse hoogleraar nuchter en
niet vooringenomen bekijkt, kan men
niet spreken van de antisemitische hou
ding van de Duitse Evangelische kerk
in de jaren voor en tijdens de oorlog.
Maar evenmin is het mogelijk om te ver
klaren dat de kerk in die jaren joods-
Er zijn voorbeelden waarin predikan
ten en gemeenteleden zich zeer dapper
hebben gedragen en hebben geprotes
teerd tegen de vernietiging van de jo
den. Zij komen hoofdzakelijk voort uit
de Duitse Kerk tegen de jodenver
volgelingen is geen sprake.
„De Bekennende Kirche heeft haar
oren en ogen niet gesloten voor de
nood van de joden en d
christenen die hun leven
wilden instellen ontbraken zeker niet.'
Hoewel de meeste namen in het ver
geetboek zijn geraakt, noemde de
spreker in het bijzonder
probst Heinrich Grüber, nu predikant
in Oost-Berlijn, die getuigde tijdens
het proces tegen Eichmann. Ook
den genoemd ds. Hermann en Helmut
Hesse, die later in een concentratie
kamp terecht kwamen.
In het bijzonder in Berlijn hebben de
christenen veel joden geholpen. Na het
einde van de oorlog doken daar plotse
ling ongeveer 20.000 joden op die door
gelovigen al die jaren verborgen
gehouden voor de nazi's.
Dr. Elias ging ook in op de vraag of
de „Bekennende Kirche" zich wel vol
doende ingezet heeft voor de joden. Zij
hielp de -joden-christenen en de predi
kanten die joods bloed in hun aderen
hadden. Hij liet deze vraag echter open.
Wel is er door hen sterk geprotesteerd,
bijvoorbeeld door bisschop Wurm van
Würtenberg die in 1943 een brief aan
Hitier schreef toen hij op de hoogte was
gesteld van de massamoorden door het
Derde Rijk begaan. De meeste kerkelij
ke leiders hebben echter in die dagen
alleen maar gezwegen.
Ongeveer 60 theologen uit Duitsland
en andere landen van Europa woonden
deze conferentie bij, die ten doel heeft
om de feiten te vinden die betrekking
i de zogenaamde „Bekennen-hebben op de strijd van de Duitse kerk
Anti-semitisme in
Beiers bergdorp
De Duitse weekblad „De Spiegel"
heeft ernstig geprotesteerd tegen eer
anti-semitisch mirakelspel dat weer ir
het Duitse dorp Deggendorf in Beieren
zal worden opgevoerd. Het dorp is van
plan op grootse wijze een massamoord
op joden in de twaalfde eeuw te her
denken. Om deze massamoord zw
allerlei mirakel-verhalen als het
schijnen van een kind, dat dan wel het
Christuskind geweest zal moeten zijn,
naar hun mening.
Volgens de geschiedenis zouden de
joden geconsacreerde hosties hebben
ontwijd. Deze zouden zijn gaan bloeden
nadat de betrokken joden ze met door
nen hadden doorstoken en op een aam
beeld op de hosties hadden geslagen.
De inwoners van het dorp hebben de
joden toen als tegenmaatregel ver
moord. Waarschijnlijker is echter dat
deze „vreselijke" daden van de joden
alleen maar bestaan hebben in de ver
beelding van de inwoners van Deggen
dorf, en we hier hebben te doen met
een middeleeuwse uiting van anti-s
In vroeger jaren werd deze m?
moord herdacht met een antisemitisch
mirakelspel dat eeuwen geleden geschre
ven is door een benedictijner monnik.
Het blad „Der Spiegel" eist nu dat de
joodse en anti-semitische aspecten uit
dit feest worden weggelaten.
Tilburg benoemt lector
Het curatorium van de r.k. econo
mische hogeschool te Tilburg heeft tot
lector benoemd dr. L. Lips. Deze zal zich
in het bijzonder bezighouden met de
wiskundige en statistische vakken.
kruisen die aan Golgotha herinneren
door uitsparing van een opening, wa
en klein carillon wordt geplaatst.
Dat de kerk ook een luidklok heeft ge
kregen, daarvoor zorgden de „Sonne-
vanckveteranen", de vereniging van
oud-verpleegden en oud-verplegenden
drie jaar geleden bij het jubileum aL
Nu boden zij nog een "''j
In de ochtendsamenbomst, die ge
leid werd door de voorzitter
bestuur der vereniging welke Sonne
vanck in stand houdt, ds. C. J Sikkel
uit Amsterdam, werd vermeld dat de
ledenwerfactie, in de afgelopen maan
den gehouden, niet minder dan 2512
nieuwe donateurs voor Sonnevanck
heeft opgeleverd. Maar ln de pauze
kwamen er van de vele bezoekers
nog nieuwe aanmeldingen bi^ en werd
het aantal in totaal maar liefst
Patiënten en personeel boden
irag van 5000 aan en hiervan
klein carillon met 12 klokken v
kerk worden gekocht. Daarna n
afscheid van ds. H. R. Pel, geestelijk
verzorger van Sonnevanck, die
tember emeritaat verkrijgt en opge
volgd zal worden door ds. M. Ros uit
Hoofddorp.
's Middags werd een korte
komst gewijd aan het in gebruik nemen
van het nieuwe gebouw. Nogmaals sprak
ds. Sikkel de overgrote dankbaarheid
uit, die allen van Sonnevanck voelen je
gens de vele, vele vrienden, die de
bouw hebben mogelijk gemaakt. Ds. C.
van der Zaal uit 's Gravenmoer, leider
van het suppletiefonds, droeg officieel
een zilveren sleutel over aan ds. Sikkel
en onder degenen die gelukwensen uit
spraken was ook burgemeester G. Nu-
man van Harderwijk. Deze sprak eerst
een persoonlijk woord van waardering
voor alles wat op Sonnevanck voor zo
vele lijdenden is gedaan in de loop van
vele jaren en bracht daarna het welge
meend compliment van het gemeente
bestuur over.
Tenslotte ging men in lange, dichte
rijen, helaas door de regen, naar het
nieuwe gebouw, waar ds. Sikkel plech
tig de sleutel in het slot stak
deur opende. Allen bekeken met veel
bewondering het bouwwerk en de sobe
re, maar -smaakvolle inrichting en daar
na werd de gezelligheid nog wat voort
gezet met volksdansdemonstraties en
andere vrolijke attracties voor de be
zoekers, die van heinde er
gekomen om deze bijzondere Sonne
vanckdag bij te wonei
Jan en Toos, leesboekjes voor de la
gere school, Van de zolder naar
meer, en Naar 't verkeerspark, door
Johan Hidding. Tekeningen Corrie van
der Baan. Uitgave J.H, Kok N.V.,
Kampen.
Moeder, zeg me eens, antwoorden
op meisjesvragen, door Gera Kraan-
Van den Burg en dr. K. J. Bult. Vierde
druk. Uitgave J.H. Kok N.V., Kampen.
Speurtocht naar vermisten, door Jo
han Hidding. Edward- Smit-serie. Om
slag Hans Borrebach, illustraties Kees
van Leny. Uitgave J. H. Kok N.V.,
Kampen.
Tips voor de ouders 'van de studeren
de jeugd, door Fred Schreuder. Uitgave
N.V. Pax, s-Gravenhage.
De wereld van het Oude Testament,
deel III: Het hernieuwde verbond, door
Bernhard W. Anderson. Vertaling L.
Leertouwer. Uitgave Bosch Keuning
N.V., Baarn.
Sesam, nieuwe geïllustreerde wereld
geschiedenis, negende deel: Reformatie
en Contrareformatie, en tiende deel: De
godsdienstoorlogen. Uitgave Bosch
Keuning N.V., Baarn,
Operatie Midway, door Michel Le
brun. Vertaling E.Kruse. Uitgave N.V.
Nijgh Van Ditmar, 's-Gravenhage-
Rotterdam.
Biks 3, bekroonde en tevens groten
deels ongepubliceerde verzen van de
winnaars van de Hilvarenbeekse Litera
tuurprijs. Uitgave Stichting Groot-Kern-
pische Cultuurdagen, Hilvarenbeek.
Brand in fabriek
150.000 schade
Omstreeks twee uur vannacht is brand
uitgebroken in de hout- en metaalwaren-
fabriek van de firma A. Huizing
Nieuw-Roden (Dr.).
De kantoren en een gedeelte van c
werkplaats brandden uit Een hoeveel
heid materiaal en 6.000 paar klompen en
1.000 paar laarzen gingen verloren. De
schade wordt geraamd op 150.000.Het
bedrijf was tegen brandschade
zekerd.
Als gevolg van de brand zullen de
werkzaamheden in het bedrijf, dat
orderportefeuille had van 500.000,ge
ruime tyd gestagneerd zijn.
