ROB BLÓTE
UND mow
SCHÖNBEHG'S MOSES
DE TIJD TE LIJF:
Dichters
M
spreken
exposeert
in zijn eigen
woning-kunstzaal
sa;ïïml wr2
as
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 22 JULI 1961
EINDELIJK eens een ge
rede aanleiding iets
te vertellen over een jong
kunstenaar, die zich het
^jte schijnt te voelen, als hij
sjn licht maar onder de koren-
„tit kan laten schijnen. Waar-
qj eigenlijk?
Presteert Rob Blote, de man,
te we voor vandaag eens in vervojg uit hem ios peuteren, voerd en siert nog altijd deze
iet licht van de openbaarheid „Maar ja, wat verder dan nog? gemeente.
Op die academie in Den Haag Inmiddels zijn we in 1960 aan-
irillen brengen, dan zo weinig, v/erkte ik vier jaar, maar h,et geland en „ik trouwde", gaat Rob
ffi* en zeker niet! 8aat me eenmaal lastig af me verder, „met Wies Krouwers, een
vrij en volledig te ontplooien als vrouw, waar ik een grote steun
Het is enkel en alleen maar ze me op mjjn vingers kijken en aan heb. Nu hebben we één ding
ik besloot er weg te gaan. Tus- gemeen en dat is, dat we ons
sen twee haakjes, in mijn Haag- nooit helemaal senang voelen in
se tijd boetseerde ik altijd nog op kamers met van die hele lichte
de zaterdagochtenden in Delft aan wanden. We kregen woonruimte
de Technische Hogeschool. En in Wassenaar en kwamen op het
och, het bloed kruipt waar het lumineuze idee de aanwezigheid
niet gaan kan en mijn erfelijke van de muren te verdoezelen door
sterke, van elkaar verschillen
en kwestie van verregaande
bescheidenheid en het gevoel
tin „wie ben ik eigenlijk?"
Een prijzenswaardige instel
ling in een (kunst) wereld, waar rèislibido" dreef
hard geschetterd wordt en vreemde verten en zo trok ik er de kleuren te geven. De wand be-
opnieuw, weer met vrienden, op houdt zo z'n materie- en je
veelal met zo weinig resuiia- uit en dit keer richting Italië: We leeft als het ware omsloten door
maar materieel gesproken reden thans met een auto, die de- één groot schilderij.
Disco-wereldpremière van
Arnold Schönberg Moses und de meesterwerken uit de dodeca-
Aaron. Opera in drie akten. Koor phonische tijd van deze Oosten
en orkest van de Norddentscher rijkse voorvechter voor muziek-
Rundfunk, dirigent Hans Ros- vernieuwing en ten» tweede
baud. Philips Modern Music Se- ze partituur
baud. Philips Modern Music Se- ze partituur zo gecompliceerd en -
T°T DE meest opmerk g); dit werkstere" ke^en S
opnamen van de nieuwe se- _.n w;n<rt pn ppn noodzakeliikheid Jaren van zlJn leven trachtte hij
rie moderne muziek, die Phi- en een steeds weer de opera te voltooien.
Ups' Phonografische Industrie T«lrcf Ïpal5r WaS iifm L
dCZe dC "Ft1* ÜCei' VT' vanAaron,' SÏÏSËFSÏ&
Stuurd behoort Schönberg s (Jpe- De door Schönberg zelf geschre- beel-ding, onoverkomelijke proble-
ra Moses und Aiiron, een disco- ven tekst is gebaseerd op de bij- men bood en toen Schönberg in
wereldpremière. De platen zijn beltekst van Exodus^ vanafde 1951 overleed, lag het werk onvol-
vervaardigd tijdens de eerste J
VIA NAALD
S.fl PIAAI
de tweede scène van de eerste ak-
uitvoering in concertvorm voor
de N.W.D.R. in 1954 (de eerste
opera uitvoering had in 1957 te
Zürich plaats).
r nauwelijks v
Rob Blote, getekend door onze medewerker Gijs Kording.
N weinig gewin.
Sieraad
i Mozes op de Sinai,
hij de wetstafelen ontvangt,
en met de dans en de orgieën
het Gouden Kalf heen en het con-
Voor degeen, die dieper wil flict met Aaron. De hoofdlijn van
doordringen in de betekenis van het bijbelverhaal is aangehouden,
Schönberg als componist, is dit maar Schönberg heeft de tekst fi-
een opname van uitzonderlijk be- losofisch-religieus belicht door de
lang. Ten eerste kan Mozes en tegenstelling: de Enige, Eeuwige.
Aaron wel gerekend worden tot Alomtegenwoordige. Onzichtbare
en Onvoorstelbare God, die Mozes
verkondigt, enerzijds en de dage
lijks zichtbare, in goud uitgebeel
de God anderzijds, te interprete-
conflict tussen „Er-
ro Mozes door de stem tooid. Misschien is er verband
in het brandende braambos, de te zoeken met het feit, dat Schön-
confrontatie met Aaron, het toe- berg de twee eerste aktes
e ""iar schreef, toen hij zijn Joodse geloof
'ot had afgezworen (1921), terwijl hij
I door het nationaal-sc
Om een lang verhaal kort te
maken, door allerlei soesah maak- Wies ontwierp indertijd eens
dan ook Blöte op z'n te ik me zo moe, doordat ik maar een sieraad en dit hebben we,
praatstoel krijgt, moet .er heel ongeveer zes uur per drie etma- sterk vergroot uiteraard, als uit-
vat water door de, in zqn nabij- len sliep en dan meestal nog zit-
vtid stromende, Rijn gaan; maar tend of hangend achter het stuur &angsP«"« gebruikt voor het de
alings komen er dan dingen voor (want geld voor een onderkomen coreren van onze wanden. Ja, en
de dag. waarmee zijn met min- was er natuurlijk niet bij); de dan geven we op woensdag en
bescheidenheid toegeruste nare gevolgen bleven dan ook niet -atpr(iap. iP»cPn in handenarbeid
tbroeders al kolommen vol uit, want teruggekeerd in het zaterdaS 'essen in handenarbeid
allerlei dag- en weekbladen ouderlijk huis te Voorschoten, aa" de jeugd en vinden hier veel
iadden kunnen doen vullen. kreeg ik prompt kinderverlam- voldoening in, want je draagt op
Op onze vraag: „Hoe is het nu ming, als gevolg van mijn over- die manier je eigen verworven-
S „eden „eer; ie geeft het we-
in 1950 mijn eindexamen H.B.S. Wilclrre de fakkel door en de
ra toen ging ik naar Delft; de llalvrawnr ten zjjn verrukkelijk, die je met
Technische Hogeschool, naar e Blöte vertelt het allemaal heel dat „kneedbare materiaal", dat
fp^ekld'V* .ÏÓ'r "tohS™ m" toch
vindt- 'da^ie6^' wüt het toPPunt van menselijke'wils- haalt-
m! kortom!3 ik' boetseerde hier SkCwelrelde'!besch^m|nóvei?dd; E" nu onlan2smaakten we een
•C leiding van Prof. Vtoncke- le-
dematen had (uiteraard
materie. „Volk
voor U besproken
De inspecteur, door Jan
de Hartog. Uitgave Elsevier,
Amsterdam-Brussel.
besluit Blöte zijn relaas. -
t, l den hier hoofdstuksgewijs
Rob Blote vertelt het allemaal verschillende schrijvers i
iHeus^weg^maar Qrde gesteld De bundel beoogt geworden, daar het vertelt
op beknopte wijze artsen, met
huisartsen, en anderen,
langs
wij, als bezoekers, staan toch wel
perplex over een jonge kunste-
diorama1-
allemaal onder mijn studie door.
Zo doe je natuurlijk wel de no
dige ervaring op, maar het maakt
zekere onvrede
Zonneklaar
die daar niet alleen
een betrekkelijk korte reis met
een vracht reisschetsen in rood
krijt terugkeert, maar boven
dien met-allerlei Spaanse kunst
voorwerpen, zoals
zijn op het gebied
de ge- brengen,
voorlichting
..n*- te dienen. Specifieke punten wor-
eevlochten den besproken met betrekking
geviocmen h„y._nJplin.,
-ée beeldbouwer Etienne.
Mijn grootvader, die nog al het ste vereUte v00r een beeldhou-
tenèn ander te zeggen had in wer)> ging hij portretten maken,
I, Diergaarde Blijdorp vroeg m.J 0,a het ^middels bekende van
voor hem, de benodigde dier- en jan van Reek; ongelooflijk sen-
mensfiguren te vervaardigen, die sitieve dingen naar een Daar han-
hij nodig had voor pre-historische den en het boeiende „deserteur".
dat ging eigenlijk Voelde Rob zlch dit ogenblik
m„n Hip Hoor z?lf een deserteur omdat Tiij uit
zijn studie was weggelopen?
ecu teWie zal het zeggen, maar hoe
teie*S dïn' SA™ gÏSlErn de béz-oe-
Sè twee jaar Delft bleek dan twee meter lengte. J'j „De'Tunnel enhet ^bevindt
zonneklaar, dat de bouwkun- Plotseling voelt hij zich gegre- Wassenaaf- met de auto brom cï>e en centraal zenuwstelsel,
Mudie en het boetseren maar pen door ^et poppenspel en wassen,aa.r- meï 9? aü.to- öLorn: Hin» «opH.pI «op,»1p «Pri
DiMüijk met elkaar te verenigen maakt een reeks levensechte
wren en ik besloot dan ook mij
verder als beeldhouwer te bekwa-
®en- t Het wordt een welbestede
Ik profiteerde op een prettige hAaH^m"3 avond voor de bezoeker, die er
maar al te
Clarius zoekt het geluk, door
Gaston Cauvln. Uitgave Ad. M.
C. Stok - Zuid-Hollandsche Uitg.
mij, Den Haag.
Gaston Oauvin heeft ons met
,Clarius zoekt het geluk" een zon
nig boek beschonken: in fijngevoe
lige trekjes vertelt hij ons van
niet onbekend, dat Jan de grote en kleine avonturen van
de onderwijzer Clarius, die na veel
het Engelse taalgebied omzwervingen ten slotte belandt
heeft gekeerd. Vandaar dan ook, in een klein Frans bergdorpje,
dat „De inspecteur" eerst in Ame- waar hij zijn levensdoel en de
:a is verschenen en thans ge-
uzve tijd later - in het Neder- i1""» dromen vindt. Het
lands. De actualiteit van het boek doet ons even aan Aart van
door boek is er door het proces- der Leeuws De kleine Rudolf den-
de Eichmann met geringer door
Geriatrie, aspecten van de
gezondheidszorg voor bejaar
den, onder redactie van dr.
R. J. van Zonneveld. Uitga
ven Van Gorcum Comp. de' Hartog**Nederland'
N.V. - Dr. H. J. Prakke d®.^ugu^eef^i°a?5draaid
H. M. G. Prakke, Assen.
In dit boekje wordt de medi- rika "is verschenen
sche kant van de bejaardenzorg
belicht. Zes onderwerpen
dan wat levensblijer,
Amsterdamse politieman die wa* meer op het leven af. Het is
op zich neemt een doodziek Joods een uitgave van de Cultuurserie
als verpleegsters, die werkzaam meisje illegaal naar Palestina te Anton Pieck zorgde voor aantrek-
De inspecteur redt het meisje
uit handen van een handelaar in
blanke slavinnen en brengt haar
zijn posi-
kelijke illustraties.
magnifiek "in J»
het boekje worden achtereenvol
gens onder de loep genomen de ^ak „Q u.b
verschijnselen van veroudering, doorvoeld weet te vertellen,
ouderdom, en ouderdomsziekten, hoeft ggen betooi
zijn gezinsleven.
Dat De Hartog dit knap
invaliditeit en reactivering, psy-
Men kan er
twisten, of de literatuur er
-u uc duw, uiuiu- ««.e vèrtijkt is, maar vast staat
(halte Den Deijl g ^n. voeds®L sociale geriatrie jn ebc geval, dat de schrijver een
in een
tue w co. uidtuu Inmiddels hakt hij zijn beroem-
maniër van de ervaring, die ik de beeldje „Adam' en krijgt zo
niet mijn werk voor grootvader waar een officiële opdraent van
had opgedaan en mijn leraren de gemeente Voorschoten een worden ontvangen door Blöte
ichtten bovendien wel wat talent heeld te l*ia:zijn vrouw en bovendien ziet n
bij mij aanwezig. schooL Het werd m br0ns Ultge'
Ik sloot meteen mijn Delftse
riode af en ging studeren
heeft gecreëerd die een
minstens zo groot publiek ver-
prnpi dient als zijn vroegere werken.
\JI o 1 /til Kotrnft KöV. A/ifi man tonli.
beeldhouwafdeling van de toen
nog niet Koninklijke academie
voor Beeldende Kunsten in Den r0[, Blöte ii
Haag, maar in de tussenliggende
vakantietijd maakte ik nog even
tussen neus en lippen, met drie
Trienden een reis naar Tanger.
Nu moet je weten, dat we ons,
natuurlijk door geldnood gedwon-
tn we sleepten ook nog
hanger met ons mee. Om de kos
ten te dekken, zochten we een
nvuurwa terfabrikant" uit Schie
dam op en vroegen hem of wij
ons vehikel met reclames voor
tijn merk mochten beschilderen.
Het werd maar al te gretig toe
gestaan en we hielden er een paar
centen aan over.
Onderweg maakten we reclame-
foto's voor die bekende „gloeilam
penfabriek - in - het - zuiden -
des - lands", over scheerappara-
ten, flitscamera's en autoradio's;
die werden dan in hun orgaan
iiAnnouncer" geplaatst.
Gezien de voortdurende
in de oudste bevolkingsgroep
gastvrij zal voorlichting op dit terrein v
bijzonder belang. Dit boekje zal °P het ogenblik i
bijzonder waardevol kunnen zijn ^jZg„ en 6 We®
dan tegelijk het wondere, sfeer- voor allen, die belast zijn met de
volle interieur, dat het jonge zorg voor de gezondheid van hun
Wat dat betreft behoeft men trou
wens niet ongerust te zijn; de ver
filming van „De inspecteur"
aak
EN kent het korte piano- Men moet zich evenwel
paar met eigen geest
tot stand bracht.
GIJS KORDING
handen bejaarde medemensen.
,Der
spricht." Aan deze com
positie wordt men herin-
nerd, wanneer er weer enke-
hët boek ie gedichtenbundels om aan-
dacht vragen. Poëzie is al zo-
Is die weg gevonden, den zei ""ft11!? 1?" u""
ien het boek waarderen, al zul- sluitend ly ris c h e poezie ,zo-
ook bedenkingen rijzen. a' niet vluchtig, dan toch kort eens gezegd: „Ik hoop. dat het in
Insekten
Tussen de bedrijven door vin-
ten we nog zo'n dikke twintigdui
zend insekten voor het Rijksmu-
leum voor Natuurlijke Historie te
Leiden, waar mijn vader als ad
junct-directeur aan verbonden was
*n eigenlijk nog is".
En als Blöte dan stopt en weer
begint te lijden aan z'n spreek
woordelijke bescheidenheid en de
•chroom, aan anderen dingen te
vertellen, die hij liever als zijn
len v.. o—- a
De Hartog noemt bijvoorbeeld van stof.
Hirosjima en Auschwitz in één
adem, daarbij vergetend dat het .,De. Rozijnen Fhi't
ontstaan van het ene oord der yTe"traet,ern <"*g. N.V Uitgeverij
verschrikking hit einde van de Nijgh Van Ditmar Rotterdam)
oorlog verhaastte en daardoor bevat gedichten uit de jaren 1958
miljoenen levens spaarde, ter- Verstraeten hanteert de
wijl het andere uitsluitend
vernietiging
cialisme ontslagen te zijn als pro
fessor van de Pruisische Acade
mie van Schone Kunsten, dit ge
loof in een Parijse synagoge weer
aannam alvorens naar de V.S. uit
te wijken, waar hij de rest van
zijn leven verbleef.
Spreekgezang
Het door Schönberg meer toege-
te procédé van „spreekge-
g" heeft in deze opera een
99r gelukkige functionele taak: de
verkoren de Onzichtbare te weten, tegenstelling tussen Mozes
(spreekrol) en Aaron (lyrische te
nor) komt daardoor des te scher
per naar voren. Alleen bij de be
langrijke woorden „Reinige dein
Denken, lös es vorn Wertlosen,
weihe es Wahren" gaat Mozes tot
zingen over
Een stafrijm als „weihe es
Wahrem" doet sterk aan Wag
ner's teksten denken en uiteinde
lijk is de gehele stembehandeling
bij Schönberg een uiterste conse
quentie van Wagners tekstdecla
matie, al heeft Schönberg zich
met zijn twaalftoonsrei geheel
losgemaakt van deze eens zo door
hem bewonderde voorganger.
Hans Herbert Fiedler spreekt de
rol van Mozes, waarvan spreek-
hoogte en ritme genoteerd staat,
waardig en indrukwekkend, al
kan men zich voor deze figuur
een minder baritonaal. meer een
bastimbre denken. De tenor Hel
mut Krebs als Aaron beantwoordt
geheel aan de onnoemelijk hoge
eisen, die aan trefzekerheid en
expressievermogen worden ge
steld. Hetzelfde geldt voor het
koor van de Nordwestdeutsche
Rundfunk, dat 4-, 6- of 8-stemmig
de moeilijkste intervallen in zeer
gedurfde harmonieën moet tref
fen. waarbij het orkest zijn eigen
weg gaat. Het hele werk is op
gebouwd op een kiemcel van de
12 tonen der toonladder in een
bepaalde volgorde, die volledig
als thema klinkt bij Aaron's op
komst op de woorden: ,.Du Sohn
meiner Vater, schiekt dich mir
der grosse Gott?" Dit thema ligt
niet ten grondslag aan alle gezangen
wat mogelijk
spiegelbeeld,
zie tot uitdrukking komt. Meer omkering van het spiegelbeeld en
en meer zo is althans de in- spiegelbeeld van de omkering, en
druk van de criticus, die de nleu- al deze procédé's kunnen dan oc
we uitgaven volgt komen er
ook stemmen naar voren die on
beschroomd van zachtere gevoe
lens getuigen. Zo ook Alijd Brink
in haar bundel Het Onbekommerd
Zwijgen. Tot haar lezers heeft zij
Arnold Schönberg
Resultaat
de heden ten dage gangbare dichter-
J vele levens be- hjke taal op aanvaardbare wij- vraagt zich af.
tekende. ze- zonder dat men ergens bepaald de christenen
getroffen wordt. Belangrijker lij
ken mij de bundels Het Onbe
kommerd Zwijgen van Alijd
Brink en Per Saldo van Herluf
van Merlet (beide uitgegeven bij
M. Stols J. P. Barth te Het kruis hangt zo verlaten
Wat is nu het klinkend resultaat
dit alles? Dank zij de voor-
elljke outillage van de Open
bare Muziekbibliotheek was ik in
staat het werk te volgen aan do
hand van een klavieruittreksel
met tekst. Voor de hoorder acht
Ik het een groot gemis, dat het
platenalbum naast een inleiding
haÏKHan" over Persoon en werk van Schön-
7elHen in ber* alleen een korte inhoud van
slagen van hun zoveel belijnder Si geeft.__ ?ln volledige
Het Onbe- geloof poëzie te maken. Het vers
aDe Kloostertuin" eindigt op de
ze wijze:
'LerH Hoor treffelijke outillage
wo.-,»- o-werd, nl. door Mii*uirhihiinth«
Werner de ontroering deel te hebben aan
de afwezigheid van het kwade,
aan 'de stilte die rond de wereld
is". Natuurlijk klinkt dit confes-
sionele christenen als een te vage D|atenalbum
belijdenis in de oren. Piaienaibum
Gekunsteld komt ons voor,
dat De Hartog de weg van An
na Held naar Israël wil schilde
ren als het brengen van een bood-
schap van liefde naar haar va- s-Gravenhage).
derland. (De andere keus had
haar naar Amerika gebracht, «t o*iu« «cnuadi». uieu
waar haar mogelijk verlichting vind.^r.^o^ht de orn^.g on, Ikkanizja^nuno,,^
van haar lijden wachtte èn waar blijf'in cel en concentratiekamp
haar de mogelijkheid wenkte de en van de jaren van ziekte, die
wereld te tonen wat de Joden daa,rvan het gevolg geweest zijn".
a -i w. Ook de gedichten die niet naar
misdaan is; zij koos genade bo- een duidelijke aanleiding terugwij
ven wraak, zegt De Hartog). Het zen, hebben de toon van de ouder
motief Komt niet voldoende uit geworden mens. die geconfron-
de verf evenmin als de omkeer £ee5d Wordt met de betrekkelijk-
ae ven, evenmin ais ae omxeer bpiH en vpronnlroiiiirhoiH
onmisbaar, temeer
daar deze voor goed begrip van
de fllosoflseh-rcllglcuze achter
grond zo belangrijk is, het klank
totaal uiterst gecompliceerd is en
het bij een werk als dit niet gaat
om het genieten van bei canto,
van pakkende melodieën, waarbij
desnoods de tekst kan worden ge-
mist. Misschien dat dese tekst
Zijn handen zijn geslagen a'»nog kan worden bijgevoegd?
mij naar deze rust te dra
heid en vergankelijkheid
in inspecteur Jongman, van het menselijk doen en laten,
huis uit atheïst, maar in de na- Meer nog dan het concentratle-
righeid bidder. Wie dit echter al- bi^cPé dfchter^tot^he? ^avos
lief neemt, zal met „De
inspecteur" enkele goede uren
hebben, die hem doordringen van
de kracht van een idee, die voe
ren kan tot de dageraad boven deze jonge vróuwen~kieedC
de heuvels van Judea.
dichter tot het schrijven
sterke verzen geleid. „De
verpleegsters, die plichtmatig
zwijgen, zijn stijve schorten met
een meisjesnaam." Het is „de
uniform van deugdzaamheid", die
De partituur bevat talrijke blad-
t w" zijden van grote dramatische
Is dit niet prachtig In zijn kracht, b.v. de solo van de zieke
eenvoudige waarachtigheid? vrouw (Ursula Zollenkopf), die
n btthcnnoo genezing zoekt bij het Gouden
C. RIJNSDORP Kalf, het koor van de bedelaars
en de orgiastische koren. Opmer-
kelijk is de koorfuga „Er hat uns
.1 auserwahlt vor allen Vólkern",
Amerika, land, volk, cultuur h"t ork",lntl?™'"0ln waisnt-
me, wanneer de dronkenschap tot
Amerika, land, volk, enllmir, d?"f .en et balletlnlermez-
door Herbert von Horen verl 20 ,n de derde scène van de
taling C, Hoonaard. Uitgave ttol kehhio f™ ,biJnondere wer-
Hp» wpreihvpncipr raam King hebben de slotwoorden van
Het Wereldvenster, Baarn. Mozes Q Wort du Wort dag mir
Amerika vormt een boelend 'cWt!", gesproken tegen
verschijnsel en is reeds voorwerp
die niet verhindert dat de "blik- geweest' van schier mitelbaar* ve^ Hoewel het orkest een grote be
ken der mannelijke patiënten haar le publicaties. Von Borch, Duits zetting vereist, hanteert Schön-
overal aehtprvnlppn cnr>ir.ir,r.rT innvn.iiri ua.ft here het vaak. zoals Mahler vöór
53?
iiiiiiiiiii'-'iiiiiiiiim'mum"nuniiii. minui,
overal achtervolgen.
DAVOS
Een dal vol luxe-roofdierhokken
socioloog en journalist, heeft er ber8 het vaak- zoals Mahler vóór
dit boek aan 'oegevoegd, dat hem- in kamermuziekstijl. Hans
deels sociologie deels journalis- Rosbaud verricht wonderen me*
Duel boven Engeland
Duel boven Engeland, door W
Edward Bishop. Uitgave Schel-
tena en GUtay, Amsterdam. 1 ?f wijsgerige poëzie, i.,a«. u«. „ja u«„ ..momuiM, nei
Dit boek hppft Int orwiprwprr» Hp U tjCTe Bezige BIJ te Am benaming zou hier bij Voeten soms lijken dat de tijd als
ieroï«Ph« ifUlvl.' st«TdanT genoemd De tijd te precies tekort schieten. Want de helicoptère zoemende stilha
Nieuwe bundel van Bert Voeten
orkest. Wat moeten hier-
g.,tu repetitie» gijn voorafge-
het leven schimmelig wil, te veel geeft. De combina- 8aan- Samenvattend kunnen we
verteert tie vai1 beide elementen levert zegg®n- dat deze twee platen de
rok- nanl®iijk nadelen, doch voegen «-*•
5 en ondanks stijve schort t
ken
Want het is toch immers veel- Het beschrijft met klassieke
ser de thd, die de dichter te kernachtigheid in enkele korte
hoorder voor grote problemen
wij er terstond aan toe ook stellen, een geheel aparte luister-
voordelen. De sociologie wordt instelling v~~
1 andersom. Het kan regeltjes
waarin
1 het wijfje wordt beloerd, be- FMakkelijker ^werkTaar "®nt befang ziin voor "goed begrip
S geerd de journalistiek wordt verdiept. ^an de ontwikkeling der heden-
'j' sterdam genoemd De tijd te
neroische strijd, die een betrek-
kvlllk gering aantal Britse R.A.F.. i "i' »"dere geaichten. HIJ laat
vliegers in die twaalf weken tus- r aan zijn nieuwe versen een mot-
Mn juli en oktober van 1940 voer- j| to voorafgaan, ontleend aan
Paul Eiuard:
recies tekort schieten. Want de helicoptère zoemende stilhangt.
ichter is juist geen toeschou- maar straks heeft de dichter
i de kant.
den tegen een overmachtige Luft-
Wi®en str'Jdi waarover Chur-
chili destijds de legendarische
woorden aprak: nooit hebben zo-
velen zoveel te danken gehad aan
f° weinigen. Een strijd ook. die L
tenslotte het begin van de kente-
tmg werd in het oorlogsgetij, dat
m die dagen volledig ten gunste r
van de Duitse troepen stond.
Het is geen geromantiseerd ver-
naai. De schrijver geeft slechts
«en nuchtere (maar boeiende) re- L
conatructie van die angstige we-
xen. die een vrijwel in slaap ge-
^•Wald Engeland op harde wijze T
wakker schudden. Ook op de poli-
«dce kant van het luchtduel en
van de houding van Engeland in p
"e jaren voor tie tweede wereld-
°°rlog gaat de auteur diepgaand
in, daarbij blijk gevend van een
grondige studie. Zijn feitenrelaas, f
waarin de schrijver een inzicht a
geeft in de rol, die leidende figu-
ren als Churchill, Dowding. Bea-
verbrook. Goering en Kesselring
nebben gespeeld in deze slag, wis-
•elt Bishop af met persoonlijke
anecdotes over R.A.F.- en Luft-
*^fe-vliegers. Fraaie documen-
•irt foto's illustreren het geheel.
een dag aan zijn leven toe-
het kraaienest gevoegd. Bij het ontwaken voelt geluk is."
levensschip. Het hij het wegen:
Alleen de reis
„Sur la terre désenchantée
Plus rien a vaincre que le
Op de onttoverde aarde nieis
meer te ovenvinnen dan de tijd.
Voeten interpreteert deze uit
spraak in het titelgedicht op de
volgende wijze:
Op de onttoverde aarde
gaan wij de tijd te lijf
met onzinnige wapens
wij maken mensen
uit niets ontziende liefde
n stichten steden
p vuren kleuren af
laten hout zingen
steen schreeuwen
p hakken een pad door de taal
k omarmen en kussen
weerloos van woede
dit dodende leven.
Ziehier poëzie die wordt be-
2 heerst door de vraag naar de
zin van het leven. Bij Boutens
hij staat niet
maar hij zit ir
van zijn eigen
midden van het leven
reikt:
Languit leef ik,
naar twee kanten leef ik
dood en geboorte
En overal op de balconnen
slechts zieken vetgemest en
rood gestoofd,
het leven extatisch wordt
ren. De dichter „stamelt een gek
woord voor leven", maar ver- - 1
volgt dan: „Denk niet dat dit de angst in hen niet overwonnen "U "Jn Indrukken ook op
En dan mag worden vastgesteld, daa8se toonkunst. Öp dc omslag
dat von Borch «en scherp en Yan "et .album vindt men
En dat betekent dat
maan tegelijk i
staan. Het schip
van de rivier omgevaren en de
dood komt in het vizier. Het le
ven van de gezonde, actieve
De laatste afdeling van deze
bundel (die vervolgens besluit
met vertalingen van geestver
at zon en wante Poëzie uit het buitenland)
Hp hemel wil een optimistischer geluid la- zich ook
hneht ten horen- Weliswaar wijst de
DOCJU rilrhter
de voortdurende nadering 2
de eindeloos verschuivende
bestemming
is wat wij ervaren. 1
dichter
de illusie"
zijn kracht
De dichter Bert Voeten toont
n de onderhavige bun- 2
helder, eerlijk, con-
creet en tegelijk visionair, een
En elke dag dezelfde bergen
als bruine bisons schurfterig be
groeid
die 't heimwee met verveling
tergen
tot het bezwijkt ten dode toe
vermoeid.
antwoorde wijze aan de' lezer
weet door te geven. Het resul
taat is: zeker een van de betere
boeken over een werelddeel
waarvan de kennisneming voor
ons allen van betekenis is.
Belgische abstracte schilder Cor-
neille, die te Amsterdam studeer
de, in 1956 de Guggenhelm-prijs
kreeg en in 1948 met Karei Appel
de Cobra-groep oprichtte, zelf
voor dit werk uitkoos.
DR. W. X, SCHMIDT
Men ziet: idealiseren is
niet
middelbare leeftijd krijgt ^v^er'egbaaf2>eid
zijn troost in de meester in het preciese woord- meer bij. Men verwondert er zich
gevecht in de rimboe
i eigenaardige hevigheid
intensiteit. Voor wie
niet „des Heren", maar een
onttoverde woonplaats is, spitst
de problematiek van het leven
zich in de middaghoogte toe.
de aarde ««beurt. Dat
'ehouden. „Schrijf de feiten op.
gebruik en het rake beeld. De dan ook niet
lezer van zijn poëzie kruipt van- treffen,
zelf in des dichters huid. en zo i mtnnenblikken v
een vers aan
Het bestaan etend,
de herinnering voedend,
zag ik mijzelf, een verre
dag na deze,
gebogen over mijzelf
de uren tellen
als een vrek.
betasten - Het ademt onder je deelt, hij moet erkennen dat de 1 gevoeld. Laat
h»nd. - Het is onweerlegbaar." dlchtcr di levensvisic - die 2 haar kamer- is zli van die ontle'
Tussen de afdelingen die ik a dende mannenogen eindelijk vrij.
gemakshalve aanduid met de niets achter de realiteit zoekt en Zo schijnt het althans,
titels „De tijd te lijf" en „Het alle metaphysica schuwt op J
Gevecht in de rimboe, door
dag lang Johan Hidding. Uitgave J. H
d, i'ont óp K°k N-V-
Gevecht ln de rimboe van Jo
han Hidding is een jongensboek,
het verhaal altijd hetzelfde kun
nen zijn.
Ook in Gevecht in de rimboe
komt men alle bekende gebeurte
nissen tegen: een hbs-er, die zijn
vader helpt bij het bouwen van
een stuwdam in het hart van
ogen'
notitie» over
reis. In deze verzen is de cen
trale problematiek toch niet af
wezig. Het gedicht „Onderweg"
is er ineens weer midden in.
UIIIIIIIIi..iiiiiiiiiii..iiiiiiiiiii..iiiiiiiiiii..iiiiiiiiiii..iiiiiiiiii...||||||||||...|||||||||i..iiiiiiiiiii„i
liggen poëti- dichterlijke wijze volkomen dui- p Hier 'chi1nt zi) veilig
delijk heen slaakt en tov.na „aorfn zij loo't °t^oëun
het instrument van de Neder- 2
1 drijft zij ver uit de kust van
werk en plicht
mee met de stroom, waaruit hebben
fleen
waarvan het gegeven zeker niet Afrika, moet zich vijandige inlan-
J ders en verscheurende dieren
zijn doel
landse taal heeft verrijkt.
R.
Jiiuuïl
origineel is. Men kan dit als
-.oming zien. maar ander- het lijf houden
r»n men de vraag stellen, bereiken.
bil de jeugdige lezers be- De verdlensle ven Hidding
oorspronkelijk- dat hij de avontuurlijke gebeurte-
elkaar in een snel tempo
soort avonturenromans
hebben aan variatie in de details"
haar redt, terwijl de opzet en de loop van Jongensboek
