30SCH koe,kastc"
J
Uw probleem is het onze
KVP en VVD zijn tegen
reconstructie kabinet
Een kanttekening
Twee gevaren bedreigen
christelijke activiteit
Een woord voor vandaag
Promotie te Utrecht over
wijsbegeerte wetsidee
Zuidafrikaans predikant
promoveert te Utrecht
Happy Food
2
ONZERZIJDS
MEER KANSEN VOOR HEN
NOODZAKELIJK is het, zo schreven wij onlangs, bet beroeps personeel van
Defensie jong en fit te honden, gezien de hoge eisen die de moderne
oorlogvoering in lichamelijk en geestelijk opzicht stelt. We achtten het
onjuist, dat men een gepensioneerde generaal met een hoog tropenpensioen
een functie liet vervullen bij de Westeuropese Unie voor de standaardisatie,
een zaak waar overigens te weinig schot in zit.
Het merkwaardige is nu, dat de minister van defensie opnieuw een gepen
sioneerd generaal in een internationale (logistieke) functie benoemde. Deze
benoeming heeft onder het personeel van defensie verbazing gewekt, omdat
zo geen begin wordt gemaakt met de noodzakelijke verjonging. Integendeel,
wat komt op deze wijze van de beloofde gezonde doorstroming terecht?
Destijds noemden wij reeds het zo goede en populaire leger van Israël, dat
automatisch jong blijft, omdat de oudere krachten allerwegen gevraagd wordt
om leiding te geven in de civiele sector en zij vrijwillig plaats maken voor
de jongeren.
Voorts noemden we Engeland en de Verenigde Staten, maar ook in de
Sowjet-Unie (het letten op de tegenstander is een beproefde defensieregel) is
de laatste jaren veel aandacht aan verjonging geschonken. Wij betreuren het,
wanneer het departement van defensie tegen zijn eigen beleid, in de defensie
nota aangekondigd en gericht op verjonging, ingaat.
Intussen is het toen aangekondigde beleid nog niet geconcretiseerd. Hoe wil
men uit de Impasse op personeelsgebied komen? Hoe de interne en externe
populariteit te verkrijgen, als in Israël, waardoor tal van problemen zich als
vanzelf oplossen?
Van bevoegde zijden wordt er voortdurend de aandacht op gevestigd, dat
door regering en leiding van het maatschappelijk leven de jongeren onvol
doende kans gegeven wordt om zich op het geven van leiding voor te be
reiden. Zulks tot schade van onze samenleving. Zo houdt men een goede
integratie en een gezonde belangstelling van de kant der jongere generatie
tegen.
Wellicht ware het nuttig, indien onze volksvertegenwoordiging aan deze
zaken ruimer aandacht gaf.
Prof. Waterink op V.U.-dag:
(Van een onzer verslaggevers) |WÜ de band met het verleden niet mo-
-• gen verbreken omdat wij dan in de
Honderden, die betrokken zgn lucht komen te hangen. „Het geloof
,Het huidige kabinet is beslist
niet het krachtigste kabinet dat
we in ons land gehad hebben.
Persoonlijk zou ik een krachtiger
samenstelling op prijs stellen. Er
zijn sterke, maar ook zwakke be
windslieden. Sommige ministers
bezetten posten, die weinig over
eenkomen met de functie die zij
vroeger in de samenleving hebben
vervuld. Dat dit zich kan wreken,
heeft het geval-Van Rooy over
duidelijk aangetoond. Dr. Van
Rooy wist bijv. niets van sociale
wetgeving. Hij was op dit terrein
een leek." Dit zei gisteravond
de voorzitter van de C.H.U.,
mr. H. K. J. Beernink, tijdens de
openingsvergadering van de
zomerconferentie der Unie in het
conferentieoord ie Woudschoten.
De heer Beernink zag het geval-Van
Rooy niet als op zichzelf staand. „Waar
om zo vroeg hij zich af, „is bijvoor
beeld drs. Korthals, een econoom die
als Kamerlid destijds defensie en bui
tenlandse politiek behandelde, op ver
keer en waterstaat benoemd0 En waar
om beheert een advocaat als mr. Toxo-
Pe,us {}et_ departement van binnenlandse
heeft een landbouw-
©f zich betrokken voelen bij het
wijdvertakte werk van de Vereni
ging voor hoger onderwijs op ge
reformeerde grondslag, waren
gisteren in Groningen bijeen.
Voorzitter prof. dr. J. Waterink,
die aan de lange tafel op het met
veel bloemen versierde podium
werd omgeven door tal van ge
nodigden, wekte de aanwezigen
op deze V.U.-dag te vieren in het
besef ,,dat een groot verleden
achter ons ligt en een geweldige
toekomst voor ons".
Hij meende dat alle christelijke acti
viteit ook het V.U.-werk wordt be
dreigd door twee gevaren: het gevaar
dat wij ons zo sterk mensen van deze,
onze tijd voelen dat wij de band met
het verleden proberen door te snijden,
en aan de andere kant het gevaar dat
wij vandaag zo sterk het accent op het
verleden leggen „dat wij alleen nog
maar kunnen roemen in de paleizen van
de vaderen en herbouwen in een oude
atUl". Naar aanleiding van enige Schrift
gedeelten, die hij las. wees hij erop dat
de vaderen mogen wij nooit ontrouw
worden", aldus de voorzitter, die daar
naast opriep om ook vooruit te zien
naar de grote toekomst van Christus.
Dat zal een gelovig vooruitzien moeten
zijn ..standvastig, onwrikbaar en te
allen tijde overvloedig in het werk des
Heren".
Advertentie
Boroepingswerk
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Hoornaar 'toez.): L. J. Ge
luk, kand. te Zeist; te Renkum: M. J.G.
v.d. Velden te Nieuwpoort.
Beroepbaarstelling kand. C. van Win
gerden. Frisialaan 25 te Harderwijk, stelt
zich beroepbaar.
Gereformeerde Kerken.
Bedankt voor Lemmer: J. Wolven te
Urk.
Christ Geref. Kerke®.
Beroepen te Stadskanaal: H. Biesma,
kand. tc Lisse.
Gereformeerde Gemeenten.
Drietal te Arnhem: de kandidaten L.
Huisman. A. Kok en G. Schipaanboord.
Beroepen te Bradford, Ontario Canada:
A. F. Honkoop te Goes; te Axel, Dord
recht Lelden en Werkendam: L. Huis
man, kand. te Zwijndrecht; te Aalst, Al
melo. Emmeloord. Meliskerke, Opheus-
den, Veenendaal en Vlissingen: A. Kok,
kand. te Rotterdam: te Bodegraven. Ge-
nemulden. Tricht Wolfaartsdijk
Natuurlijk bruin
Plgmad.rm mat en ibnder zon
T.» MJ-fUwiTJO-l»
Kardinaal Döpfner
naar München
Ds. Mulder
„U moet geen romantische dromen
dromen oVer de V.U.", zei studenten
predikant ds. J. Hessels Mulder op de
jaarvergadering. Hij zette in zijn betoog
uiteen dat het aan de V.U. altijd zal
spannen. „Dat moet Dat kan met an
ders, omdat dit haar in haar wonder
lijke bestaan is meegegeven".
HIJ vroeg zich af wat het motief van
die drieduizend studenten ls om
V.U. te gaan studeren. Hij wat
zeker van, dat hun motieven i I
een zullen lopen. Dat ligt niet alleen aan
de verandering ln het leven en de om
standigheden, maar ook aan de V.U.
zelf, omdat die ln bepaalde opzichten
ook anders Is geworden. ZIJ Is uitge
groeid tot een „gewone" universiteit met
n studiemogelijkheden die alge-
worden aangegrepen. Er zijn vele
studente®, die niet, gedrongen door een
bewuste keus, naar haar zijn toegeko-
En wat drijft de driehonderd stu
denten van gereformeerde gezindte, die
Ln september weer komen opdagen?
Zijn ze gestuurd door de ouders? Komen
i uit traditie?
Ds. Mulder wees erop, dat. wat bij
de start van de V.U. vanzelfsprekend
was, dat nu niet meer is. De nuchtere
werkelijkheid is dat tweeduizend kerke
lijke studenten zeggen: als wijzelf vrij
hadden mogen kiezen, dan waren wij
hier niet gekomen. De realiteit is, dat
er van de driehonderd nieuwelingen 250
dooplid zijn. Doopleden die liever over
de oecumene dan over de gereformeer
de kerk spreken en liever over solida
riteit dan over isolement „En als ze
zich dèirvoor interesseren, mogen wij
al in de handen knijpen van dank
baarheid". zo zei spreker.
Is dit nu jammer? Teleurstellend?
Spreker wilde het anders stellen: dit
roept nu die spanning op waarin de V.U.
staat. De vele studenten, die nog niet
overtuigd zijn. zullen overtuigd moeten
worden en „ergens" zal het er voor hen
uit moeten komen wat de V.U. wil met
wetenschapsbeoefening ter eer van God.
Prof. Bavink
Als God iets met de V.U. van plan
Is, is er voor ons alle reden om de ogen
open te houden", zo betoogde prof. dr.
J. H. Bavinck. Hij wierp, nadat prof.
dr. L. W. Kuilman de kwestie van de
uitzending van V.U.-studenten had aan
gesneden, de vraag op of de V.U. ook
studenten uit Afrika en andere delen van
de wereld kan aantrekken om him hier
vorming te geven. In landen als de V.S.,
Engeland en West-Duitsland ls men daar
mee al ver en worden duizenden buiten
landers opgeleid.
Prof. Bavinck meende dat er grote
bezwaren moeten worden opgeruimd,
als de V.U. in die richting een plan wil
realiseren. Daar ls het taalprobleem.
Om de last hiervan wat lichter te ma
ken zullen er wellicht bepaalde cursus
sen in het Engels gegeven moeten
den, terwijl daarnaast het onderwij
teem aangepast moet worden aai
programma dat de buitenlandse student
in het eigen land heeft gevolgd. „Wij
zullen het allerbeste dat wij kunnen ge
ven. ook inderdaad moeten geven", zo
stelde prof. Bavinck, die er van uitging
dat het aantrekken van slechts enige
tientallen jongemensen uit het buiten
land al van grote betekenis kan zijn.
Prof. Kuilman
Prof. Kuilman confronteerde zijn luis
teraars met het probleem van de onder
ontwikkelde gebieden „een probleem
zó groot dat niemand het kan overzien
Mr. Beernink op C. H. U.-zomerconferentie
c
Geen rooms-rode
coalitie
(Van onze parlementsredactie)
donesië contact wordt gelegd tussen de
Papoea's en de Indonesiërs. Nu van her
stel der betrekkingen nog geen sprake
is, moet in dit opzicht de grootst moge
lijke voorzichtigheid in acht worden ge-
fensie?". De CJI.U.-voorzitter wilde met
dit alles niet zeggen dat het met de mi-
_1-*ers Korthals, Toxopeus en Visser
zo moet aflopen als met minis-
Van Rooy. maar de kans erop zit
s.i. theoretisch toch in. Minister Vis-
bijv. heeft soms raar staan te schut
teren. Gelukkig heeft hij twee goede
staatssecretarissen.
TEGEN
De mogelijkheid van reconstructie van
het huidige kabinet Is volgens spreker
ten tijde van de december-crlsis heke
ls beslist niet te verwe
zenlijken, omdat de K.V.P. en de V.VJD.
tegen waren. Bjj zo'n reconstructie
zou waarschijnlijk ook minister-presi
dent De Quay hebben moeten verdwij
nen en dat zon de vorming van een ge
heel nieuw kabinet tot gevolg gehad
hebben. Daartegen nu verzetten zich
-"b rooms-katholieken en de liberalen.
Spreker herhaalde dat een rooms-rood
kabinet hem ongewenst voorkwam.
Door de totstandkoming van zo'n kabi-
de sterke protestants-christe
lijke invloed, die op het ogenblik in de
regering aanwezig is, verdwijnen. De
socialisten zouden bovendien een sleu-
de eisen
trachten te verwezenlijken, die mr. Bur
ger op de „fakkeldragersdag" van 1958
,eeft gesteld. De vorming van een
ooms-rood kabinet zou voorts twijfel
kunnen doen rijzen aan de mogelijk
heid om zonder de P.v.d.A. een progres-
sief-sociaal beleid te voeren.
Het karakter van het kabinet bespre
kend, zei mr. Beernink dat, als het be
kende „kinderbijslag-compromis" van de
vier fractie-voorzitters der regeringspar-
tralistische staatsgedachte na. De CH.'s
zeggen: de overheid is geroepen Gods
naam positief te belijden", aldus mr.
Beernink.
VERKIEZINGEN
Voorts sneed de C.H.U.-voorzitter de
Staten- en Raadsverkiezingen van volgend
jaar aan. Het Unie-hoofdbestuur staat,
naar hij meedeelde, op het standpunt dat
de kiesverenigingen vrij zijn om plaat
selijk met de Anti-Revolutionairen samen
te werken. Het dagelijks bestuur heeft
verder besloten een kleine commissie in
het leven te roepen," die het C.H.U.-
beginselprogram zal gaan herzien. De
eerste 8 artikelen (die in feite de C.H.-
hoofdgedachte bevatten) zullen niet veel
wijzigingen ondergaan, behalve dan voor
wat betreft de taal.
Mr. Beernink besloot met te zeggen,
dat de C.H.U. als christelijke volkspartij
een typische midden-partij wil zijn. Ze
staat open voor samenwerking met ande
ren, maar dan zullen die anderen ook
het standpunt van de Unie moeten aan
vaarden. De C.H. willen het de regering
niet moeilijker maken dan ze het al
heeft. Zij vormen een gouvernementele
partij, maar men mag dat niet met „slap"
vertalen.
Na de rede van de heer Beernink
volgde een discussie. Een van de sprekers
vroeg waarom de C.H.-oud-bewindsman
Staf destijds wel als landbouwkundig
Ingenieur defensie mocht beheren, maar
de heer Visser niet. De C.H.U.-voorzitter
antwoordde hierop, dat de heer Staf z.i.
de uitzondering vormde die de algemene
regel bevestigde.
Gods inzettingen en Gods verordeningen ze vormen ie
wegwijzers op de levensweg van de christen. Die conclusie
mag men trekken na het lezen van psalm 119. En nu zijn er
drie mogelijkheden: óf men vertoeft als vreemdeling op deze
aarde en dan is men blij met iedere wegwijzer; öf men w zo
„thuis" op deze aarde dat men die wegwijzers ervaart ah
evenzovele hinderpalen; öf men is, hoewel vreemdeling, al
wel zo ingeburgerd dat men toch wel weet wat er op die
wegwijzers staat en men er dus niet meer naar kijkt. Men
weet de weg wel zo'n beetje en wat geeft het als je soms
eens een omweggetje maakt en soms een klein beetje ver
dwaalt.'
Denk niet dat de psalmdichter die laatste mogelijkheid ook
niet zelf gekend heeft. Bijna in ieder nieuw couplet verwerpt hij
met hartstochtelijke bewoordingen die omweggetjes-tactiek,
rent hij als hefmpare terug naar die wegwijzers en roept hij'1^
Gods hulp in om toch maar standvastig te blijven.
Waarom te ontkennen dat er bij ons van dat vreemdeling
zijn meestal ook niet veel terecht komt? Dat we die wegwij
zers wel precies weten te staan en de woorden uit het hoofd
kennen, maar dat we er o zo graag omheen lopen? En we re
kenen er dan maar op dat we niet voor goed zullen verdwa
len!
Nederland moet, aldus spreker, zich
erop instellen dat de souvereiniteit over
Nleuw-Guinea binnen afzienbare tijd en
in snel tempo zal moeten worden over
gedragen. Aan wie, dat hangt van de
Papoea's af. De autochtone leden van de
Nieuw-Guinea-Raad zullen zelf dienen te
beslissen wanneer het moment van de
zelfbeschikking daar moet zijn.
SPIJTOPTANTEN
Ter oplossing van het vraagstuk der
12.000 spijtoptanten, die nu nog in Indo
nesië verblijven, deed mr. Beernink (ln
aanwezigheid van de chr.-hlstorische mi
nister van justitie mr. A. C. W. Beer
man een opmerkelijke suggestie. Hij be-
Sleitte de instelling van 24 commissies,
estaande uit drie personen, die elk tien
spijtoptanten-dossiers per week zouden
moeten bekijken en daarover advies moe
ten uitbrengen aan het departement van
Justitie. Bij een eenstemmig advies van
zo'n commissie wordt dienovereenkom
stig al of niet tot toelating besloten. Bij
een nlet-eenstemmig advies wordt beslo
ten het betrokken geval aan de cor
missie-Van Vollenhoven voor te leggen.
De heer Beernink meende, dat op deze
wijze het vraagstuk van de spijtoptan
ten in een jaar van de baan kan zijn. „Ik
hoop", zo zei hij, „dat minister Beerman
dit probleem op dezelfde sportieve wijze
kan oplossen als waarop hij deze week
het toto-vraagstuk heeft opgelost".
Het niet-doorgaan van de belasting
verlaging was voor spreker persoonlijk
een ernstige teleurstelling, al begreep hij
dat de conjunctuur de verlaging thans
niet toestaat. Het geld is er echter wel
en nu het voor verlaging wordt aange
wend kan het het beste voor aflossing
de buitenlandse schuld worden ge-
Ds. F. Kijftenbelt
overleden
Op 83-jarige leeftijd is in Almelo ovi
leden de hervormde emeritus predikant
ds. F. Kijftenbelt. die jarenlang een be
kende persoonlijkheid in de Gerefor
meerde Bond is geweest. De laatste
jaren van zijn leven was deze predikant
hulpprediker te Wierden.
Ds. Kijftenbelt werd op 10 mei
te Wilnis in het ambt bevestigd,
diende achtereenvolgens de gemeenten
van Ter Aa Leerdam, Bodegraven en
van 1920 tot aan zijn emeritaat in 1943
Rotterdam-Feijenoord. Jarenlang was
ds. Kijftenbelt lid van het hoofdbestuur
van de Gereformeerde Bond. Hij was te
vens redactielid van „De Waarheids
vriend" en publiceerde een aantal pre
ken in de serie: „Tot de wet en tot de
getuigenis."
tijen doorgegaan zou zijn. het (extra-par
lementaire) kablnets-karakter omgebo
gen zou ztfn in semi-parlementaire rich
ting. Een seml-parlementair kabinet ont
staat wanneer wel de fractieleiders zich
afspraken binden, maar bepaalde le
den in de fracties zich daartegenover vrij
i «llÏÏringentoS'S;
ir. Beernink een met te verscho-
ar wel verklaarbare zaak. Het
de parlementariërs vaak niet
ABCENTEISME
Kamer-leden tij
ten.
KINDERBIJSLAG
De voorzitter herhaalde nog eens de
ehristelyk-historische bezwaren tegen de
Algemene kinderbijslagwet (volksverze
kering, premiebetaling door ongehuwden
en kinderloze echtparen enz.). Het had
de CJI.-fractie naar hy zei, min of meer
verbaasd dat de ax. voor dit wetsont-
Onrechtvaardig achtte hij met name
ook de beperking van de kinderbijslag
voor de zelfstandigen tot het eerste kind.
Hierdoor zouden 551.000 zelfstandigen
niet onder de regeling vallen, maar wel
moeten betalen. Nu het debat over de
AJCW. is geschorst, zal ernstig nagegaan
moeten worden, welke mogelijkheden er
nu nog liggen. De christelijk-historischen
zullen er aan meewerken bepaalde groe
pen zelfstandigen onder de regeling te
brengen, maar dan moeten de onbillijk
heden en onrechtvaardigheden worden
weggenomen.
NIEUW-GU1NEA
Mr. Beernink kon het aftreden van
minister Van Rooy niet verwonderlijk
vinden. Men kreeg de indruk dat dr
Van Rooy zijn zaken niet helemaal be
heerste. Persoonlijk kon mr. Beernink
overigens geen bewondering hebben
de houding van de K.V.P.-fractieleider
Andriessen, die zijn ministeriële partij
genoot woensdag in de Kamer nog eer
trap nagaf. Het vinden van een opvolger
van dr. Van Rooy voor de resterende
twee jaar vond spreker nogal moeilijk.
Als het dr. Veldkamp wordt, zal veel
afhangen van de vraag of hij met staats
secretaris Roolvink kan opschieten.
Mr. Beernink zei verder, dat de C.H.U.
er geen enkel bezwaar tegen zou hebben
als na het herstel van de diplomatieke
betrekkingen tussen Nederland en
I die nog lang niet
klaar is met haar eigen huis en hof en
nog zoveel moet doen om haar groei op
te vangen, zich nu met dat probleem
gaan bemoeien en de wereld in trekken?
Het antwoord van prof. Kuilman? „De
nood is juist ons opgelegd en wij heb
ben al zo lang verstek laten gaan. Als
wij niet gaan, gaan die anderen, die wij
er nu liever niet zien".
De huishoudelijke zaken kregen vlot
hun beslag. In de plaats va® de heer
J. WUdschut te Rotterdam, die vele ja-
m Julius kardinaal Dtpfner, dr dyna- rro directeur la ceweeal. ward {rkoirn
mische rooms-katholieke bisschop Lf Hr R^r^Cf,r),t JKSt
die in Berlijn een soortgelijke jwildschut dank en hulde voor al zijn
Inneemt als eertijds de strijdbare rk En de voorzitter van de regellngs-
blsschop Dibelius bij de protestantse commissie, ds. J. R. Hommes te Gro
kerken. is benoemd tot aartsbisschop nlngen. bracht ook ieta: -Je onbrenrst
van München. van de collecte ln 19 kerke®. Die bedroeg
Hij ontving zijn benoeming in een 2270. Alles ls echter nog niet binnen
brief die paus Joannes XXIII zelf had ;en ds. Hommes verwachtte, dat het toe
geschreven Kardinaal Döpfner. een drag wel «ai op open lot vijf mille. Hij
47-iarige Beierse boerenzoon. wordt „droeg" bovendien vijftig nieuwe leden
de opvolger van kardinaal Wendel. die - kei resultaat van een werfactle van
verleden Jaar aan een hartverlamming het provinciaal comité aan het col
li overleden. llege van directeuren ove*.
Advertentie
trekkelijk urenlang naar de uiteenzettin-
specialisten te gaan luisteren,
zij niet zelden bij voorbaat we
ten wat zij gaan zeggen. Bovendien heb
ben vele ieden buitenlandse parlemen
taire functies (Europese Parlement,
Raad van Europa enz.).
Vooral met het oog op hen zou eens
moeten worden bekeken of in ons parle
ment niet de figuur van stemoverdracht
en stemmen bij volmacht kan worden in
gevoerd.
Met het wetsontwerp tot premiëring
van de kerkenbouw kan de C.H.U. zich
volgens haar voorzitter in principe v
enigen. De kans bestaat echter, dat
zich er straks in de Kamer toch niet
enthousiast voor zal betonen, en wel van
wege de bepaling in het wetsontwerp,
die het mogelijk maakt dat het huma
nistisch verbond met overheidsgeld be
zinningscentra sticht. Het C.H.-standpunt
wijkt in dit opzicht af van dat der Anti-
Revolutionairen. „Bij laatstgenoemden
werkt nog het ressentiment van de neu-
De wijsbegeerte van de wets
idee begint uit haar eigen, vooral
gereformeerde, kring te breken en
heeft de aandacht gegrepen van
geleerden in binnen- en buiten
land. Dat bleek vooral uit een
promotie die gistermiddag plaats
vond aan de Utrechtse univer
siteit. Een Zuidafrikaan, de heer
V. Brümmer, promoveerde op
een proefschrift getiteld „Trans
cendental Criticism and Christian
Philosophy", waarin hij aandacht
schonk aan de wijsbegeerte van de
wetsidee.
De jonge doctor studeerde theologie
en filosofie aan de universiteit van Stel-
lenbosch. Hij zette zijn studie nog voort
te New York, Amsterdam en Utrecht en
is van plan om ook nog enige maan
den te Oxford te studeren.
Het proefschrift is een bijdrage tot de
discussie, welke gevoerd wordt rondom
de wijsbegeerte der wetsidee. Deze wijs-
begeerte der wetsidee werd in een in- 1 y.
drukwekkende reeks publicaties uitge- i
werkt door de bekende hoogleraar aan
de Vrije Universiteit H. Dooyeweerd. j
Nadat de drie delen van diens hoofd- j,
werk in 1953—1958 ook in een Engelse
bewerking zijn verschenen, is dit stelsel A
van wijsbegeerte tot in Amerika bekend, Ï7
In Zuid-Afrika was dit reeds vroeger
het geval.
Volgens de wijsbegeerte der wetsidee uu
wordt in de wijsbegeerte een weten re
schappelijke opzet slechts dan verkre
gen. als wordt begonnen met een onder- "s
zoek naar de grondslagen van het theo
retisch denken. Een dergelijk onderzoek i
is ook door Kant ingesteld. Deze noem-
de het „transcendentaal - critisch".
Prof. H. Dooyeweerd neemt deze term
over, maar brengt zeer ingrijpende wij- a
zlgingen aan.
Hij komt tot het resultaat, dat aan
het theoretisch denken ah zodanig, en IB1
dus ook aan elk stelsel van wijsbe
geerte, een bepaalde „wetsidee" ten
gronslag ligt. Deze wetsidee is van re
ligieuze aard. Zij bestaat uit drie trap- °f
pen. Ten eerste een zicht op de ver
scheidenheid der kosmische zin-struc-
turen (de wetskringenTen tweede
funderend voor de eerste: een stand-
punt tegenover de nog ongebroken zin-
totaliteit, welke is betrokken op de
religieuze kern der menselijke gemeen
schap als haar subject. Ten derde, fun-
derend voor de tweede en de eerste;
een geloof aan de oorsprong van alle
Twee Zuidafrikaanse theologen
promoveerden gistermiddag aan
de Rijksuniversiteit van Utrecht.
Schonk de jonge doctor V. Brüm
mer aandacht aan de wijsbegeerte
van de wetsidee, ds. J. J. van As
uit Kopjes, Oranje Vrij Staat pro
moveerde tot doctor in de god
geleerdheid op een proefschrift
getiteld „Skuldbelijdenis en ge
nadeverkondiging in die Ou Testa
ment". Promotor was prof. dr. Th.
C. Vriezen.
Na het voorbereidend onderwijs te
Bethlehem te hebben genoten, begon ds.
J. J. van As in 1943 zijn universitaire
opleiding aan de universiteit van Stel-
lenbosch, waar hij in 1945 de baccalau
reus artium graad ontving en in 1946 de
magister artium graad. Begin 1947 be
gon hij zijn theologische studies aan de
Theologische Kweekschool van de Ne
derduitse Gereformeerde kerken van
Zuid-Afrika te Stellenbosch. Eind 1950
verwierf hij aan deze universiteit de
baccalaureus deivinitatis graad. In 1951
werd hij beroepen als eerste predikant
van de zo juist zelfstandig geworden ge
meente Drie Riviere te Vereeniging
(Transvaal). In 1955 legde hij het doc-
toraal-examen in de theologie af. Begin
1959 ontving hij een beurs voor de voort
zetting van zijn studie te Princeton, New
Jersey (V.S.), waar hij in 1960 de
„magister theologiae"-graad behaalde.
Na Princeton zette hij zijn studie in
Utrecht onder leiding van prof. dr. Th.
C. Vriezen voort.
In zijn dissertatie tracht ds. Van As
het karakter en de plaats van de schuld
belijdenis en genadeverkondiging in het
oude testament te bepalen. Uit het on
derzoek blijkt, volgens hem, hoe rijk
het psalter vooral aan stof over de boe
tedoening is. In het psalmboek valt het
licht zowel op de individuele en collectie
ve schuldbelijdenissen als op de zoge
naamde betuigenissen van onschuld.
Achtereenvolgens worden ook de tho
ra, de historische boeken, de profeten
en de wijsheidsgeschriften aan de orde
gesteld. Daar ae zonde de onderlinge
relatie tussen God en de mens ver
breekt, is de cultus door God ingesteld
om de verbroken gemeenschap te her
stellen. Tegelijk dient de cultus, naar
het oordeel van ds. Van As, ook om
deze gemeenschap in stand te houden.
De weg waarlangs de gevallen enkeling
of de afgedwaalde gemeente weer tot
God kan terugkeren, is die van beroep
en boetedoening. Terecht wordt, voir
hem, dan ook aan de schuldbelijd
een belangrijke plaats ln de boetelitur
gieën ingeruimd.
Ds. Van As zegt dat uit zijn onder
zoek duidelijk is geworden, dat de
schuldbelijdenis en genadeverkondiging
(heilsorakel) bij elkaar horen. Wanneer
de schuldbelijdenis slechts lippentaal is,
wordt dit door God veracht en veraf
schuwd. Jahwe voelt zichzelf volstrekt
niet verplicht om op iedere schuldbelij
denis vrijspraak van zonden te laten vol
gen. Op hen die niet eerlijk en oprecht
hun schuld beleden hebben, blijft
toorn rusten, aldus ds. Van As.
Advertentie
Hét meit v&ikockte me/ik in £u/wp&
Alleen vert. N.V. Willem ven Rijn,
Amsterdam-W. - Postbus 6005
Grondslag
Een dergelijk wetsidee moet dus, vol
gens prof. Dooyeweerd, aan elk stelsel
van wijsbegeerte ten grondslag liggen:
haar inhoud kan echter verschillend zijn.
De ware wetsidee is die, welker inhoud
wordt bepaald door de christelijke
grondmotieven schepping, zondeval en
verlossing. Alleen déze wetsidee is in
staat, niet alleen de „souvereiniteit in
eigen kring" van de diverse wetskringen
te waarborgen, maar ook de niet-chris-
telijke stelsels van wijsbegeerte elk van
uit hun speciale onware wetsidee te re
construeren en dus te doorzien, wat de
grond is van hun onwaarheid.
Het transcendentaal-critisch onder
zoek, gevoerd vanuit de keuze van de
ware wetsidee, stelt ons dus in staat de
ware christelijke wijsbegeerte op te bou
wen en in haar betrekking tot de niet-
christelijke stelsels van wijsbegeerte
wetenschappelijk te overzien. Tot zover
de wijsbegeerte der wetsidee.
Kritiek
Het proefschrift van de heer V. Brüm
mer bevat een weergave en een waar
dering van deze wijsbegeerte der wets
idee. Om de structuur van dit stel
sel (van transcendentaal criticisme naar
christelijke wijsbegeerte) duidelijk aan
de dag te doen treden, moest in de
weergave de stof een herschikking on
dergaan.
De waardering wil de wijsbegeerte der
wetsidee erop toetsen, in hoeverre zij
haar eigen bedoelingen heeft kunnen
verwezenlijken. De schrijver meent in
dit opzicht bepaalde tekorten te moe
ten aanwijzen. Deze tekorten vloeien,
naar hij tracht aan te tonen, voorai
daaruit voort, dat de wet inplaats van
het woord bepalend wordt geacht voor
de structuur van de wereld. Dit heeft
mede tot gevolg, dat in de wijsbegeerte
der wetsidee de christelijke wijsbegeer
te scherp antithetisch komt te staan te
genover niet-christelijke stelsels. Terwijl
de wet voert tot antithese vanuit de
zondeval, voert het woord der verzoe
ning (dat de wet insluit) tot een meer
.1:jj__ hun waar-
De wereldverkoop van de nieuwe Engel
se bijbelvertaling die in maart van
dit jaar ln omloop is gebracht, heeft
thans de 2% miljoen exemplaren over
schreden, aldus een mededeling van
de Oxford en Cambridge Press, de ge
zamenlijke uitgevers. Dagelijks ko
men nog bestellingen binnen voor dui
zenden exemplaren en circa veertig
procent van de verkoop betrof orders
uit het buitenland. In de VS hebben
Oxford en Cambridge Press een apar
te editie doen verschijnen waa
een half miljoen exemplaren zijn
KINDERCAKES
pak voldoende voor 14 dagen 71 ct
Happy Food U een product van
MOLENAAR'S
KINDER MEEL FABRIEKEN
Vraag: O)
gedurende c
ontstaan. Hoe verwijder ik deze zon
der dat de verf lijdt?
Antwoord: Een veilig middel is een
sopje van synthetisch wasmiddel. Het
zal vermoedelijk nodig zijn de eerste
behandeling te doen volgen door een
tweede. Gebruik geen borstels maar
schone doeken.
Vraat: Een meisje van 15 jaren
werkt bij ons wekelijks een hele dag
en twee halve dagen. Haar loon is
10 per week plus één maal mid- U werkt. De kosten
dageten. De overige tijd is zij bij
haar ouders thuis. Moet ik haar een
bonnetje geven voor verplicht zieken- Het adres
fonds? Als dit niet verplicht is, mag
>ns wltgeverfd huis zijn verzekerde. U, als werkgever, moet ter en azijn
winter groene plekken het meisje aanmelden bij de bedrijfs- Vraag: In
vereniging, de Detam te Utrecht en
krijgt dan een inschrijvingsformulier
toegezonden. Dit formulier vult U in.
waarna u een premievoorschotnota
ontvangt. Tevens moet U bij het be
lastingkantoor loonbelastingformulie
ren halen voor de verrekening van de
A.O.W.-premie.
Tenslotte moet U t
plakken voor elke da
dag waarop het meisje bij
het zegeltje
bedragen 8 cent. Wordt het meisje
jaar, dan kost elk zegeltje 10 cent.
adres van de Detam is: Bedrijfs-
.niging voor detailhandel en am-
ik dit dan doen? Wat is de bedrijfs- bachten. Neyenoord 1, te Utrecht.
vereniging?
Antwoord: Nu het meisje drie maal
ln de week bij U werkt, moet U haar
een korte werknemersverklaring ge
ven (ziekenfondscoupon).
Dit meisje moet zich bij een zieken-
i fonds laten inschrijven als verplicht
Vraag: Hoe verwilder ik hoestdrank-
vlekken van een bouclé vloerbedek
king?
Antwoord: Men behandele
met lauw water, daarna met
je synthetisch wasmiddel. Zo nodig
geve men een nabehandeling met wa
de kleur op te halen,
omgeving woont ie
mand uit India; hij is noch Boeddhist
noch Hindoe en beweert te behoren
tot de godsdienst die men Sikh noemt.
Kan U ons hierover inlichten.
Antwoord: Sikhs behoren tot een
groepering, voornamelijk in het noor
westen van India, die een eigen gods
dienst hebben en noch tot de Moham-
rentezegel medanen noch tot de Hindoes beho-
gedeelte ren. Deze godsdienst heeft evenals de
moi«iP hii Mohammedaanse een godendom, doch
houdt evenals de Hindoes vasl
aan de zielsverhuizing. Hun heilige
boek is de Granth. Ongeveer 1,6 pro
cent van de bevolking van India is
deze godsdienst toegedaan. De gods
dienst werd omstreeks 1500 gesticht
door Nanak, die het kastenstelsel ver
wierp.
Zoals meer gebeurt, kan men de
aanhangers thans als een afzonderlij-
eerst ke volksstam beschouwen. De aan
hangers zijn te herkennen
als bewakers in het Verre Oosten.
Vraag: Wij hebben een lange, roest
vrije draad gekocht, die echter altijd
zwart afgeeft hoewel wij de draad
schoonmaken voordat wij er kleren
aan hangen. Is hiertegen iets te doen?
Antwoord: Men kan de draad met
staalwol afnemen en als de draad ge
heel droog is, met behulp van een
ioekje met vernis insmeren.
Vraag: In een wollen moquette
vloerbedekking zijn vlekken van bes-
en?- i5 eek - - ehaide ne met
sunlightzeep en brandewijn gaven geen
resultaat.
Antwoord: Vruchtensapvlekken kan
men betten met een doekje met al
cohol, daarna uitwassen in een lauw
sopje van zeepvlokken of synthetisch
wasmiddel. Vervolgens goed uitspoe
len met lauw water.
Mochten de vlekken dan nog niet
geheel verdwenen zijn, dan zal men
baarden. Men treft de behandeling nog eens moeten her-
militaire dienst en halen.
