HAZARDSPELERS
"Victor ie $uerr
De dood van een liefde
van het leven
Beschamende humor
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 17 JÜM 1961
'0000000000000000000000000000000000000000000
Hoe zal iemand doen, die zich momenteel vrij kan be- liefgehad, omdat hij naar het le- dingen bloot, waarvoor de meeste
wegen, maar weet, dat hy hoogstens nog enkele maanden SjJ Etste ogenblik mensen bezwijken, omdat ze geen
heeft te leven? Zal hjj onaantastbaar zijn als Pescara in de naast hem
novelle van C. F. Meyer (Die Versuchung des uc mmucimaug
Pescara), aan wie de kroon van Italië wordt aangeboden, heid. De keus wordt haar echter
i alle honing uit
toekomst heeft c.. -
burgerlijk be- het heden wil puren. Uit Remar-
ques beschrijvingen van Parijs,
Rome, Sicilië en de Riviera
blijkt de geroutineerde schrijver
maar die trouw blijft aan de hem slecht behandelende kei- ^I^^bot8Ss'SSL.♦'""A
zer, wetende, dat hjj het einde van het jaar niet meer be
leven zal? Of zal hy worden als de soldeniers van Wallen-
stein, die in een lange oorlog tot va banque-spelers van het
leven zjjn geworden en die in koor zingen:
„Trlfffs hente
nicht, trlfft es doch
"und"* trlfft es
morgen, so lasset
uns heut.
Noch schlürfen
die Neige der köst-
lichen Zeit."
(Schiller's Wal-
lensteins Lager)
De mensen, die
Erich Maria Re
marque ons voor
stelt in zijn laat
ste roman, die de
weinig karakteris
tieke titel De he
mel kent geen
gunstelingen1).
draagt, behoren tot
de laatste groep.
Na zijn wereldsuc
ces lm Westen
nichts Neues (1929)
waarin hij het
beeld van een ge
neratie tekende, die
door de oorlog
werd vernietigd,
hoewel ze aan zijn
granaten is ontko
men, is hij feitelijk
op hetzelfde stand
punt blijven staan,
dus van iemand
die de schijnwaar
den van zijn jeugd
heeft verloren,
maar niets posi
tiefs heeft kunnen
vinden de mees
te latere romans
zijn dan ook varia
ties op hetzelfde
thema.
In een Zwitsers
sanatorium voor
t.b.c.-patiënten wordt
autocoureur verpleegd. HU krijgt
bezoek van een Frans collega Cler
fayt, die de ellende van oorlog en ze heeft geen remmingen
gevangenschap tracht te vergeten kijkt niet opzij, en terwijl
door telkens in gevaarlijke auto- u
botsing tijdens een auto- schouwing kent, ook uit zijn vak
wedstrijd door de nauwe straten kundige behandeling van de
Monte-Carlo; Lillian keert
g naar haar sanatorium, w;
enkele weken later sterft.
Voor de uitwerking van
motief was het een goede
dachte van de auteur, Lillian
vriendschap te doen sluiten met
een auto-renner; ook zij rent
ademloos achter het leven aan
om te proberen, iets van het ver
zuimde in te halen, maar staat
ih zekere zin niet aan de verlei-
towedstrijden hij is
behalve onderwijzer. handelaar
in grafstenen (Der schwarze Obe
lisk) en kantoorbediende ook eni
ge tijd auto-coureur geweest.
Elk metafysisch uitzicht is aan
zijn werk vreemd het is een
z'jn boek zonder hoop.
J. H. SCHOUTEN.
Remarque; Der Himmel kennt
kelne Günstlinge. Uitgave Kie-
penheuer und Witsch, Köln-
Marienburg.
Van de xeventiende-eeuwse Amsterdammer Adriaen rea
dexe kostelijk ongedwongen bexige herdersjongen, een
in de rerseme/ing ton jhr. Factor de Stuers, die vooral i
beeld in de tekenkunst rockt.
CULTUURBESCHERMER. UIT-ROEPING
i i ».j II III steld was met de belangstelling
bestrijder van nolland op voor tekenwerk. Bijvoorbeeld de
I schitterende collectie van de in
Zijn smalst Wist waarin 1916 (te Den Haag» overleden
s jhr. mr. Victor de Stuers bevat
zeer kostbare bladen
laatste kwart van de
vorige eeuw voor enkele guldens
en zelfs daar beneden werden ge-
Met Iets in hun houding dat ko£j£ was de tiJd w„rin victor
op devotie gelijkt, schuifelen de stuers ten strijde trok tegen
vele bexoekers langs de geschil- de krentenwegers die rijk cul-
derde topstukken van het mu- tuurbezit lieten verwaarlozen. On-
seumbezit. Hun ogen verzadigen der andere met zijn vlammend
ilch aan de kleurenpracht, protest JHoUand op ii)n smalat^
Soms saan se er Dij «itten alsot J."™ bSh"^
ze een nadere verklaring \an De stuers had suc-
de bewonderde meester^ ver- ces er gü^g eindelijk iets veran-
OP DE GRENS
VAN KLASSIEK
EN ROMANTIEK
bezoeker de schouders op. „Te
keningen?, zo saai!", is vaak
de reactie.
Uit roeping
Italiaans
Aan schrijvers en hon werken
kan een grillig lot beschoren zijn.
Benjamin Constant (17671830)
was In zijn tijd een bekend po
liticus, een vermaard redenaar en,
onder het conservatieve bewind
van de Restauratie, een trouw
verdediger der liberale gedachte,
zowel in de volksvertegenwoordi
ging als in zijn geschriften. Als
geleerde heeft hij naam gemaakt
door een vijfdelig werk over de
godsdienstwetenschap/een studie
over het Romeinse polytheïsme
en verscheidene bundels mengel
werk. Dat alles Is nu volkomen
verouderd cn onder het slof van
de tijd bedolven. Het nog geen
honderd bladzijden tellende boek
je A d o 1 p h e daarentegen blijft
gelden als een meesterwerk en
wordt tot de klassieken gerekend.
Als bewijs moge dienen, dat de
uitgeverij Contact dit jaar een
vertaling ervan brengt in haar
serie De Onsterfelijken.
Benjamin Constant, Adolphe, vertaling L. J.
I Plemp van Duiveland (uitgave Contact) I
De Stuers was een super-con-
Daarom ligt het prentenkabinet servator. Door zijn toedoen wer-
dikwijls verlaten in het museum- den vele historische gebouwen
complex. Zelfs jongeren die kuns- hersteld en kreeg ons land het de
tenaar willen worden, komen er
zelden. En wanneer ze er al eens
Ellénore past in verschijnen, is het voor een vluch-
|tig bezoek
kunst zeer waardige Rijksmuse
um te Amsterdam. Tussen al de-
HPR.,._RP ze activiteiten door vond de cul-
niet, zoals vroeger tuurbeschermer-uit-roeping ook
was om de oude nog gelegenheid, een veelzijdige
meesters te copië'ren. Die bezig- verzameling op te bouwen, be-
Constant. die heid heet tegenwoordig e
i de romantiek
bevrijden uit de
lijk Frans geslacht, dat
heffing van het Edict v
het vaderland had verlaten
de op- rekenschap van. „Ik bedrieg mijn
Nantes vader en waarom? Om niet een
verdriet te veroorzaken, dat vroeg
de oostgrens gastvrijheid te of laat onvermijdelijk is? Ik offer
het gemoed
zich niet wist U L_ -
omstrengeling van Madame de nooit eerder zijn er zoveel navol- *en- porselein, glaswerk, zilver,
Staël. een freudiaanse invloed gers geweest. meubels en andere curiosa.
Tot dusver heeft de dochter
VOOr een krots van jhr. De Stuers al dit schoons
bijeen weten te houden. Pas dit
Meen overigens niet dat het jaar is een onderdeel ervan de
i hij Ellénore
hebben gewerkt, l
opofferde?
Om zijn in de ik-vorm geschre-
verhaal een neutraal karak-
vinden, kende Benjamin de schrij
vers uit de Gouden Eeuw zeer
goed en was hun analytische
werkwijze hem toevertrouwd.
haar. zonder haar ge
luk te verhogen; ik leef zonder
iets nuttigs te doen, zonder onaf
hankelijkheid, terwijl ik geen
ogenblik vrij ben, geen uur in
Liefdes lief en leed vrede kan leven." Liefdestwisten,
eindigend in tranen, die een nieu-
verzoening bewerken, „volgen i,//V0idoe?
Het verhaal wordt gedragen
door twee hoofdfiguren. Adolphe,
een jonge man van goeden huize,
maakt kennis met Ellénore,
merkelijk ouder dan hij,
graaf. Hij wil
heeft Constant dat nooit gedacht. siaagt eindelijk daarin na zelfs
"nc met zelfmoord te hebben ge
dreigd. Nu begint een tijd van ge
luk voor beiden. Maar wat duurt
ze kort! Terwijl haar liefde steeds
sterker wordt, verflauwt de zijne.
Eensdeels vloeit deze verandering
jong Belgisch meisje Lillian,
Hij schreef zijn verhaal in 1806,
publiceerde het pas In 1816, ver
moedelijk gedreven door geldge-
PP..-.,- brek.'en getuigde bij een herdruk
zich afwisselend oud en verbruikt In 1824 in het voorwoord: „Alles
wat Adolphe betreft, Is mij on- ..„w.v
•erschllllg geworden: ik hecht voorfuït de*"geestefijke* "geaard-
die hier van haar 20ste tot haar schaduwen
24ste jaar verblijf houdt zonder al>u
noemenswaard resultaat. Wat
heeft ze van het leven gehad?
opeens gezichten op,
an dromen en boven-
llWJ1 bliksemstraal in de
\yat schemering, het verloren geraak
te gevoel van het unieke van het
Ongevoelig
niet de minste waarde
elkander regelmatig op. En toch
breekt de wilszwakke jonge man
niet met Ellénore. Als ze naar
sinds haar geboorteland terugkeert voor
een een erfeniskwestie, volgt hij haar.
Hij voelt zich aan haar gebonden
door al wat ze voor hem heeft
gedaan: haar levenszekerheid op
gegeven, haar kinderen afgestaan,
een nieuw aanbod van de graaf
afwijzen. Al deze banden vervul
len hem met bitterheid en tege
lijkertijd met medelijden. Ten
laatste komt, door ingrijpen
hem toegezonden door een hotel
houder en toebehorend aan een
onvindbaar reiziger. Deze casset
te zou het manuscript van de ro
man bevat hebben.
Ten besluite nog dit: de verta-
ng voldoet aan redelijke eisen eh
de uitgave is door Contact, naar
haar gewoonte, goed verzorgd.
Dr. M. C. v. d. PANNE
Vindt u het vreemd dat deze intens
gevoelige tekening van een jonge
vrouw vele jaren lang is toegesehre-
jaar santoriumgevangenls.
Oppervlakkige schets
In zijn beschrijving van dit mi- oo
lieu komt Remarque niet boven huwelijkspartner
i Jcunnen fcojj
dingen, die
De oorzaak van deze onver
wachte beroemdheid ligt in de
psychologische waarde van de ro
man, in de scherpe ontleding der
w«i gevoelens, zónder franje of onno-
rtïnpr dige woordomhaal. als een toneel
uuier j
uit, blijft dus diep onder ^P...
veau van Thomas Manns Zauber- reld het
berg. Lillian vertrekt zonder toe- breng
I stemming van de arts gelijk met leven.
Clerfayt, hoewel ze weet, dat dit ken,
haar waarschijnlijk het leven zal
kosten. Moet ze dan daar blij
ven? Ook dèn' zal ze, evenals een
vriendin van dezelfde leeftijd, Palermo,
Haar oom, die haar graag
uithuwelijken, geeft een dm»
met genodigden die voor haar «ls '"nder decor ot requisieten Ze
in aanmerking slu.t aan bi) .een andere rielkun-
Laar Voor al rip d«8e studie uit de 17e eeuw. L a
Ergerlijke we- JrlS-c®sïe: Ctlève?
in opschudding door Madame de la Fayette, met
brengen, is ze ongevoelig. „Het J°?*l!ï?ld_,gtlc.ïir^ ^gevorien^
vrienden van zijn vader, de schei
grotendeels ding, die Ellénore, verzwakt door
- lange maanden van spanning en
en kost.
verhaal cirkelt om
zich de besluiteloze Adolphe, die een
spel zoekt zonder ernst en daar
na Spreekt zonder te handelen.
Naast hem vertegenwoordigt zijn
haar dwingende lief
opschudding
is ze ongevoelig,
voor haar niet eer
salon en een slaapka-
zeilboot met
Bif een
jonge meis
die heid van Adolphe, die trouw uit
sluit, anderdeels en g
Zielkundige peiling uit de blinde hartstocht van Ellé-
nore, die zijn ganse leven opeist zenuwlijden, het leven kost.
en in boeien legt. Als de graaf
met haar breekt, klemt
des te meer aan haar
vast en. als zijn vader hem te
rugroept naar zijn geboorteland,
volgt ze hem. Deze onafscheide- o
lijkheid kan echter de innerlijke de het statisch element,
vervreemding niet verbergen.
„Adolphe". .zei ze mij, ,.je ver
gist je omtrent jezelf, je bent
edelmoedig, je meent liefde
te gevoelen en het is slechts me-
vermetel aan te delijden." Waarom sprak ze
nemen, dat dit boek Constant als fatale woorden uit? Waarom
voorbeeld voor de geest heeft ge- een geheim te openbaren, dat ik
s, in Zwitserland niet wilde kennen?"
geboreni maar telg uit een adel- Later gaf Adolphe er zich wel
genieten, van het leven, dat schaduw
haar zo goed als onbekend is. Ze met de twintig pond
gaat naar Parijs, waar haar zwaarder zullen
oude oom het kapitaaltje beheert,
dat ze van haar ouders'heeft ge
ërfd en koopt in een eerste klas
modehuis (Balenciaga) dure ja- rentenieren,
ponnen. Natuurlijk keurt de
burgerlijkhe
pond die
•orden, de
veling van het gezin, de eerzucht
van begrensde wensen en doelein
den, het moe worden en gaan
ige herha-
roekeloosheid ten zeerste
„Volgens u gooi ik mijn geld
weg, volgens mij gooit u uw le
ven weg", antwoordt Lillian, en
tot Clerfayt zegt ze: „Ik heb het
ling, het langzame slijten. Lillian „niet uitgegeven'
heeft alleen het spronkelijk betrekking op een
nog niet uitgegeven werk. Na de
Anekdote betekent eigenlijk komisch werken, maar zo zwart
mil nor- OD wit verwekken de meeste wei-
dan een pijnlijke glim
lach. Want ook hier werkt de
anekdote ontdekkend,
Het subjectief klimaat
Zo dit boek al klassiek is door
Tie- de indringende zielkundige ontle-
die ding en de onopgesmuktheid van
i de taal, het staat aan de rand
van de romantiek door zijn sub
jectief karakter. Adolphe is Con
stant zelf met zijn- wispelturige,
steeds tot verandering geneigde
aard, in liefdeszaken zowel als in
zijn politiek optreden. Zijn tegen
speelster is Madame de Staël, de
beroemde schrijfster uit de napo
leontische tijd, aan wie een
stormachtige liaisoh gedurende
vijftien jaar hem heeft verbonden.
Er zijn in het beeld van Elléno
re ook trekken, ontleend aan an
dere vrouwenfiguren, die in zijn
leven een rol hebben gespeeld.
r de hoofdlijnen van 1
dje geven weer de geschiedenis
t boek
Is anders
ogenblik: haar geheim
geen toekomst heeft. Ze lacht um K«oi,ei-..ieie.,„=t «me»ouiu«&&.euu, maar aie --
„die in hun kanto- binding van de boekdrukkunst ontdekking is beschamend, zoiets sIJn liefdesverhouding met de im-
-en achter hun schrijftafels zitten sloeg het woord op de uitgave
zijn wij dus.
leven, alsof er geen dood be- van nog niet bekende, minder be- afgUnst. achterklap
overigens niet aan literatoren al
léén voorbehouden zonden, vra
gen h;er of men erom lachen zal.
geloof onder mensen te zijn, die stond. Maar ze doen dit als krui- langrijke schrijvers,
menen dat ze eeuwig leven. Zo deniers, niet als helden. Ze heb- anekdote de benaming vooi
doen ze tenminste. Ze verdedigen ben het tragische weten omtrent kleine vertelling die zich
Jsjj-ysBrï'WBK •»»- op i. ma
gerlijke illusie van het eeuwige Is hct vertelde echt gebeurd, dan schijnen wij te zijn.
loven. Met knikkende hoofden werpt de anekdote vaak een ver- C.
proberen ze elkaar aan het graf rassend en ontdekkend licht op
nog te bedriegen en dat op te bepaalde personen of toestanden.
«ntkdoMn rrrrrMrrrrrrrrrrrrrt
Bruckner leest, leert de
onburgerlijke natuur,
hem lief? Of is hij e
stuk leven, dat willekeurig ver
wisselbaar is? Lillian is niet op
lacht naar een man, ze is op
jacht naar het leven. Maar wat
is dat, het leven? Voor Lillian is
het een heden zonder morgen,
zonder later ze weet immers
(evenals Kringelein in Vicky
Baums Menschen lm Hotel), dat
ponerende figuur, die deze Ger
maine Necker was. Ze was een
zó sterke persoonlijkheid, dat Na
poleon uit vrees voor haar verrei
kende invloed haar uit Parijs ver
bande. Alleen, Germaine was
Benjamin verre van trouw en na
de breuk heeft ze zich zonder
moeite getroost.
collectie oude tekeningen
het eerst in haar geheel buiten
het familiedomein getoond. Tot
30 juli is de verzameling te zien
in het prentenkabinet van het Mu
seum Boymans-van Beuningen te
Ifc Rotterdam.
ren aan I ermeer. Hei is echter een Twee kenmerken treden onmid-
zeer zeldzaam werk van de Haar- dellijk aan den dag: De Stuers
lemmer Jan de Bray, uiens ityse van zocht voornamelijk Hollands glo-
tekenen overigens ook gelijkt op die rie van de gouden eeuw en het
,<m zijn l-liiiJ. en .ud^nooi w.. d« men, in d, tekening die
lernd/rt van der Cnarhen eveneens ZlJn v<*>riceUr had. Niet de mens
jin zondags weeldepak, niet de
in de roHeene icrtegenunord.gi m,„ o( vrouw d|, „j,voldain
poseren zat, maar veeleer de on-
V .- „v.( trm opgesmukte, zich in zijn alledaags-
heid onbespied wanende mens.
Mens onopgesmukt
Daar is bijvoorbeeld de her
dersjongen van Adriaen van de
Velde. De knaap zit er argeloos
bij, heeft van de hele wereld geen
weet, want hij heeft het te aruk
met de tenen van zijn rechter
voet. En de herdersjongen van
Aelbert Cuyp doet ook al aan li
chaamsverzorging; hij zoekt vlooi
en! Twee wel zeer huiselijke ta
fereeltjes. maar zie eens met welk
een allure ze op papier zijn ge
bracht. Dan is er de staande her
der van dezelfde meester. De
man. leunend op zijn staf. ver
raadt een benijdenswaardige in
nerlijke rust, maar hij suft niet;
terwijl hij mediteert, verliest hij
de kudde geen moment uit het
oog.
Vergeet u niet stil te staan bij
de gevoelige portretten van een
oude vrouw en een Jonge man,
meesterstukken van de op 27-
en Haarlem-
mer, die een
zijn jaren verbluffend diep
peilend vermogen bezat.
Andere zeventiende-eeuwse top
pen van de collectie vinden wij
bij Cornelis Pietersz. Bega, die
met maar liefst elf bladen verte
genwoordigd is. De warmte van
het mensbeeld (meest vrouwen)
heeft hij verhevigd door gebruik
te maken van rood krijt Dat ook
de Haarlemmer Jan de Bray een
meester was in het observeren en
weergeven van de mens, spreekt
duidelijk uit het borstbeeld van
een jonge vrouw, een psychologi
sche analyse die zeer veel onthult
U kunt de verzameling van Vic
tor de Stuers vanzelfsprekend ook
op een andere wijze benaderen,
bijvoorbeeld eeuwsgewijs om al
dus een inzicht te krijgen in de
kenmerken J"
gen.
ierken van de stijlovergan-
Welaan, het oudste blad
Buiten conventie
Lillian wil geheel buiten
Clerfayt zegt:
korte tijd is menselijke conventie leven. Maar
is dat mogelijk? Clerfayt heeft
man er ten voeten uit kennen.
Ook vorstelijke personen, zoalg
Victoria, Napoleon III, Maria The-
resla en vele anderen krijgen In
de over hen bewaard gebleven
anekdoten op zeer verrassende
wijze gestalte. Zulke verhaaltjes
laten zich ook gevoegelijk druk
ken, omdat ze delen in de hlsto-
échter rische sfeer van de mensen over
wie het gaat.
t ^Qoócilia,
JONGSTE ROMAN VAN
JOHAN FABRICIUS
„Mijn Rosalia" is de titel van
de Jongste roman van Johan Fa-
brlcius, een uitgave van H. P.
Leopolds Uitgeversmaatschappij te tragiek
ijdjHÉMUa Fabricius
gelezen dan
Vogelbrulloft, liefde en huwe
lijk der gevederden door Otto
Eehrihger, vertaling van Jan
van Rbeenen, omslag door Rein
Stuurman, uitgegeven door A.
G. Schoonderbeek, Laren, Nh.,
oorspronkelijke titel Vogelhoch-
zeit en uitgever Dietrich Rel-
mer Verlag, Berlijn.
wereld. De schrijver merkt op dat
er slechts een tipje wordt opge- uu «roer,
van derimer. ?e; wtrsld (?1. ht, „,rïldit)
arneming en studie
vondere leven.
Een andere categorie is de r
zonnen anekdote, waarin vaak de N.V., Den Haag,
Salgenhumor spreekt van de ver
rukte, denk maar aan de vele
verhaaltjes die tijdens de oorlog dat misschl
over de Duitse machthebbers
omloop waren.
Dolf Verroen heeft in Haagse voorbij (1931), Melodie der ver-
Cahiers no. 3 (uitg. Johan van
Nieuwenhuizen. Karei Doorman
laan 68, Rijswijk Z.H onder de
titel Met gespleten tong een aan
tal anekdoten uit de letterkundige
vorm aan een nijpend wereld- tesgesteldheid. Uit
Rrobleem: achter een bedriege- van contrastwerking
Jk speelse toon gaat de navran
te tragiek van de ontheemde
mens verborgen."
Leunt er tegen
Het probleem zou dan ,ljn de
ze beide figuren
vondst, en als het verhaal
een werkelijkheid mocht zijn ont
leend, dan heeft die werkelijk
heid voor een zeer bruikbare
verhaalstof gezorgd. Mocht deze
een studie van vijf edellieden, is
uit de Italiaanse school van Fer-
rara. waarschijnlijk gemaakt
door Ercole Robertl. want vier
van de figuren komen voor op een
van diens prenten.
Vergelijk dan het Ferrara-blad
met de drie markante tekeningen
van Picter Bruegel de Oude, on
betwist de meester van de zes
oogpunt niet de kracht van een waarlijk tiende-eeuwers in de collectie.
1€n de- indringende probleemstelling, die Daarna zijn het de maniëristen
prachtige de gewetens wakker schudt voor d'e 'n bijzonder de aandacht
°on het lijden, het sterven of zwer- 2peisent, Bartholomew Spranger,
ven van het oude volk. 5. ^■iiAnen...beïnvloed.
Geen verwijt
uit
Een vlot geschreven
®t,,ri12 L-=n de wereld van het podium bijeen
gebracht. daarbij kiezend uit een
naar het schijnt veel grotere ver
zameling. Ze maken de indruk
van echt gebeurd te kunnen zijn.
De namen worden de lezer ont
houden, wat voor de insiders wel ben. Ze bewegen zich in
geen bezwaar zal opleveren. Ook middensfeer,
zonder te weten wié bedoeld
wordt, kan men glimlachen
nen (1948) en andere. Het zijn ,ni®L wk'8u»n ,I"derdaad
rom,"r'"ö"k Vewe'«en sU,k maar
romans \an actie. O.k bewegen nit«nmalc «naaoroort inpv, mos,-
■Ich niet rond de oplo.sin, J|!f8ereer,„l?0"
nnno,„i pr0! dan het boek naar mijn menin;
geven wil. Het boek is te ane,
Het slaghek, door mr. G. Th.
Verharen. Uitgave G. F. Cal-
lenbach, Nijkerk.
bepaald
bleem. zoals het deteotl'
haal. Het zijn ook geen proble
menromans In de eigenlijke zin
van het woord, die bepaalde le-
•ensvragen tot onderwerp heb-
dierenpsychoioog, de inhoud doet dank zij
jonge journalist die uitspraak
voordrachts-
onwaarschijnlijke ben ik niet zo ijdel als een echte verteller en die kwalificatie houdt
hem kennen als een kundig en reeks toevalligheden z'n meisje acteur". Prachtig is het mopje
tevens boeiend schrijver. De vindt en uit een conflict met zijn over een dame, die een roman
mooie voorjaarstijd is een ideaal hoofdredacteur een wijze les weet had geschreven
te halen. Wij menen mr. Verha- script
i pseudoniem)
gereserveerde hulde ln.
is de vertelling natuurlijk de
kern van alle epische kunst,
Boeiend kunnen vertellen, dat is
De lezer wordt namelijk
niet via de figuren tot dat aan
grijpende probleem ingeleid, en
hij blijft er om zo te zeggen ook
niet mee zitten, maar veeleer
wordt de lezer via het probleem
tol de figuren gebracht. Het
vraagstuk van de ontheemding is
een knap aangebrachte en leven
dige achtergrond bij een indivi
dueel geval. De maatschappelijk
door do Italianen
evenals de Duitser Johann Rot-
tenhammer. Willem van Nieuw-
landt en do Utrechter Abraham
Bloemaert, voor ons de boelend-
Hiervan behoeft men de auteur ste '«guur. in wiens werk op z'n
heeft hij daarmee zijn vermogen dunkt mij geen verwijt te ma- aHermooist de fascinerende over-
tot fabuleren oomeuw bewezen. ken De £er «a"« d. Barok is te zien.
en daar zelfs naar het frivole wd.e g"lden.tijd »in-
neivenrie tnn„ k gekomen, werkte Hendnck Aver-
neigende toon van het boek ver- camp in zijn „Kinderen op het ijs"
In hM neheo! tr°uwens tot dat collectie- ietwat ontnuchterend, maar dat
- Pnnarnnenri ve 3den door te d«"bigen- De komt omdat de figuurtjes van dit
5"!IJ1pl", scepticus FriedISnder had even- schetsblad hun entourage missen.
d«n"oók nlët'Je worden Niet det '"V1 °m fehulden. ot om een al'
htije lezer jeheel voor- endere dringende reden naar a w jlt Cuyp'
l»r«Te
Niet aangrijpend
Fabricius wa
niet verplicht
boek te schrijven en dat is
het le forceren
it n? K2f*£jü? JKS5S aandachtige lezer geheel
Duitsland ten i
den hebben plaatsgevonden
de Jo- tekend, deze Karl,
stellig niet representatief
geloofwaardig ge. sfeer. Op eenzame hongle staat
is hier uiteraard Rembrandt, in de
de collectie vertegenwoordigd met
auteur had
vroeger stuurd met het verzoek het te met gering, maar naar strikt-
toe te hebben ont- lezen en het eventueel aan zijn literaire maatstaven gemeten is
het niet genoeg. Het literaire ni-
één ogenblik kan verwerken. Dit zijn boek tot in finesses be- ken later belt ze hem op en in- veau vraagt
de
i grote krant in Den Haag sen mevrouw? Mijn
geeft daar- blijkt piepklein te zijn, en wij belangrijk artiest en u begrijpt
moeten het nog meemaken dat de natuurlijk, dat die vergeten
diepere zielelagen beroert
dan die bij geboeid luisteren
worden geraakt. Zo spreekt men
zelfs van Fabricius' oppervlak-
I 8<
blister geslaagde, uit
land gevluchte, ongehuwde let
terkundige journalist Karl Fried-
lander vindt in Portugal in d<
d I ongecompliceerde, voor haar 40
lom* knappe Juffrouw Rosa-
heemden in hun nieuwe
plaats ondervonden. Eei
van de hoofdfiguur doet
ging tot zelfmoord,
staat dat
geen symbool, zoals men ln de Aan een «'Kcrond beeld i
lujts- onder de Portugese zon "al heel
spoedig tot nieuwe welstand
brengt. Een enkele maal gunt de
de schrijver bij de hoofdfiguur een
diepere blik in diens zieleleven,
U de herinnering
rblijf-
broer
n po- hij blijft een Individueel geval,
tegen- Het zou hier evengoed e
'on'ef H.ü Joodse kosmopoliet met aanleg veranderde instelling.'
voor skepsis en ironie kunnen
betreffen, als deze Duitse Jood
Karl Friedlënder.
igekor
cob de Wit, Cornelis Troost
Cornelis Pronk krachtig van een
Ik geloof dan ook dat in deze
zonderheden, vooral inzake de op- persen stoppen
voeding en het opgroeien der jon
gen. Steeds weer treft het hoe
goed ouders en jongen zijn uitge-
Serust voor deze moeilijke perio- feit, dat hij
e. Het boek behandelt
gebroken been. Of dat
hoofdredacteur zich een dag
lang zenuwachtig maakt over het
bericht hun kinderen te eten te geven."
rlnr?' nL?'".!:!"11 ij""1 hi« namelijk:
de gehele stern heeft geschrapt!
lesatelier. goed geconserveerd
ook wat haar pasEies betreft, een
vriendin en later een echtgenote.
Dit Individuele geval is volkomen koude hand
aannemelijk gemaakt, wekt
menselijke belangstelling
sympathie, openbaart
voorbijgaan het een
maken hebben. De uit- omtrent de Portugese,
Katholieke, vrouwelijke mentali-
teit en 00k omtrent de ietwat
Fabricius geeft in dit boek op Heiniaajise, kosmopolitische,
vergeten en hij de koele hand het al
van Rosalia in het donker een
ogenblik houdt voor de doods-
Derde aspect
Ten slotte kunnen de speurders
J' den. naar be-
gcbleken toe-
Fabrlcius' Jong
ste roman Mijn Rosalia zou kun
nen doen vermoeden dat we hier
toch met een echte problemenro-
7i ««»-■* "i» iicimnaiisc, iLusiuupoiiuscne, u-
liefst niet alcoholvrij, zullen ze bijzonder oorspronkelijke wijze beraal-Joodse, mannelijke gees-
zijn vroegere, waarbij
- Amsterdam gevluchte vrien- als hij Is
e» din Lotte. Men moet zelfs erken-
het nen, dat Fabricius van de kleine
ander Joodse gemeenschap ln het Lis-
Rooms- sabon van de jaren 1937—1942,
of niet aan de hand van
authentieke waarneming, een
zeer geloofwaardig beeld ont
werpt. Maar dit alles heeft toch
tragische evenzeer als schrijvingen, naar perspectivische
het diepzinnige uit de weg gaat, «n anatomische gebreken en naar
de mens neemt zo- fraP,Pante overeenkomsten in het
werk van meesters en hun be-
epicunstisch van het roemd geworden leerlingen, hun
moment weet te genieten, Fabrl- hart bij deze kostelijke verzame-
cius' eigenlijke kracht als onder- J'"? ophalen, mits zij zich laten
Ea ü'oK. z ft D,cH.'K:. si."
kracht Is ook ln Mijn Rosalia met dit werk het kunsthistorisch
volledig gebleken. onderzoek ten zeerste heeft ge
diend.
C. RIJNSDORP.
TON HYDRA
