Bcnms
1
Uw probleem is het onze
Vakbond kan niet altijd
tot verbeelding spreken
Een kanttekening
Zonder opvallende acties
ook belangrijk werk
TIMZ
IIBIII
Verplichte mutatie
voor predikanten
MOEDER WORDEN...
Een woord voor vandaag
Ds. Van Andel promoveert
op Gerhard Tersteegen
tsr
s
ONZERZIJDS
BETALINGSBALANS: GEEN ZORGEN
Door on re economische medewerker
Deze week zijn de cijfers van de betalingsbalans over het eerste kwartaal
van 1961 bekend gemaakt. Zo op het oog zijn bet geen gunstige cijfers, omdat
het overschot van 468 miljoen, waarmee het eerste kwartaal van 1960 werd
afgesloten, dit jaar veranderde in een tekort van ƒ240 miljoen. Met andere
woorden, er is in het eerste kwartaal van dit jaar per saldo ƒ240 miljoen
ons land uitgestroomd. Onze deviezenvoorraad Is met dit bedrag kleiner ge
worden.
Bij nader Inzien is de ontwikkeling echter niet zo onheilspellend als zij wel
lijkt Inderdaad is de invoer sterker gestegen dan de uitvoer. Maar dit is een
bekend verschijnsel in een tijd, waarin wij steeds verder de hausseladder op
klimmen: onze aankopen van grondstoffen, kapitaalgoederen en consumptie
goederen worden almaar gToter. Het zou natuurlijk prachtig zijn, als onze
exporteurs de Importstijging konden opvangen door een even grote uitvoer-
stijging maar daaf zagen zij geen kans toe. Het is al mooi, dat zij toch nog
hun export vergeleken met vorig jaar hebben kunnen opvoeren.
Alleen met de agrarische sector was het ogenschijnlijk mis. Daar liep de
uitvoer nl. terug van 1148 miljoen in het eerste kwartaal van 1960 tot
1096 miljoen in het eerste kwartaal van dit jaar. De uitvoer in het eerste
kwartaal van vorig jaar was echter uitzonderlijk hoog, doordat West-Europa
extra agrarische prodakten kon gebruiken ten gevolge van de droge zomer
van 1959. Een vergelijking met 1960 geeft dus een verkeerd beeld.
Het tekort op onze handelsbalans bedroeg uiteindelijk ƒ251 miljoen. Aan
gezien wij echter geld ontvingen door het verlenen van diensten (denk aan
de scheepvaart) en daar bovendien de ontvangsten aan dividenden en renten
sterk meevielen, kregen wij tenslotte toch nog ƒ346 miljoen uit het buiten
land. Dit was het saldo op de lopende rekening van de betalingsbalans, dat
echter door de sterk opgelopen Invoer 113 miljoen lager was dan een
jaar geleden.
Dat wij per saldo toch nog geld aan het buitenland hebben moeten betalen,
is aan het kapitaalverkeer te wijten. Er stroomt geld naar ons land toe als
het buitenland Nederlandse effecten koopt, als het buitenland geld in ons
land investeert voor de oprichting van bedrijven, als bet schulden aflost en
als het ons geld leent. Er stroomt echter geld weg, als wij buitenlandse
effecten kopen, als wij in het buitenland geld in bedrijven steken, als wij
schulden gaan aflossen en als wij geld gaan uitlenen. Het blijkt nu dat in
het eerste kwartaal per saldo 586 miljoen aan kapitaal naar het buitenland
is gestroomd, waartegenover wij vorig jaar in het eerste kwartaal 9 miljoen
ontvingen. Het verschil tussen die ƒ586 miljoen welke wegvloeide en de
reeds genoemde ontvangst van ƒ346 miljoen vormt dus het saldo van
240 miljoen, dat aan het buitenland is betaald.
Van de sterk opgelopen posten van het kapitaalverkeer noemen wij de aflos
sing van de lening, die Zwitserland ons in 1950 had verstrekt. Het valt verder
op dat de kredietverlening door particulieren aan het buitenland zeer sterk
is opgelopen. Zo hebben particulieren, speculerende op een revaluatie van de
Duitse mark, grote bedragen aan kort lopende kredieten in Duitse valuta
afgesloten. In de hoop uiteraard, dat zij na die revaluatie een groter bedrag
zouden terugkrijgen. Doch ook de kredieten op lange termijn aan het bui
tenland zijn sterk toegenomen. Het buitenland kocht per saldo voor ƒ203
miljoen aan Nederlandse effecten (in het eerste kwartaal van 1960 was dit
ƒ207 miljoen). Hier staat tegenover, dat Nederlanders voor ƒ166 miljoen aan
buitenlandse effecten kochten, 112 miljoen meer dan een jaar geleden.
Opvallend is o4k dat onze investeringen in het buitenland behoorlijk zijn
opgelopen, waardoor er uiteindelijk voor dit doel ƒ70 miljoen wegstroomde.
Nu wij de geldstroom uit en naar bet buitenland nader belicht hebben, kun
nen wij herhalen dat de ontwikkeling beslist niet onheilspellend is geweest
Er is ontegenzeggelijk een druk ontstaan door de opgelopen invoer. Maar voor
de rest hebben kapitaalverschuivingen het beeld enigszins gemaskeerd. Als
er uit dien hoofde per saldo geld wegstroomt, wil dit helemaal niet zeggen,
dat wij er armer op zijn geworden. Het betekent alleen, dat wij bestaande
schulden hebben verkleind en bovendien onze vorderingen op het buitenland
hebben vergroot, vorderingen die op een gegeven ogenblik weer terug betaald
worden en dan de kapitaalbalans weer gunstig beïnvloeden.
Wel is het momentele aspect van de geld verplaatsing naar het buitenland,
dat onze deviesenpositie wordt aangetast. Dit weerspiegelt zich ten dele in
de goud- en deviezenpositie van de Nederlandsche Bank. Bezat zij op 2 janu
ari jl. nog ƒ6254 miljoen (waaronder 5487 miljoen goud), afgelopen maan
dag, 29 mei, zat er nog 5954 miljoen in kas, waaronder 5251 miljoen aan
goud. Er komt dus een verlies van 300 miljoen tevoorschijn; dit is echter
voor 240 miljoen een verlies dat voortvloeit uit de revaluatie van de gulden.
Daarom is het deviezen verlies mede ten laste gekomen van de deviezenvoor
raden van de commerciële banken.
Metaalbedrijf sbond zestig jaar
(Van onze soc.-econ. redactie)
Voor verbetering van lonen en
arbeidsvoorwaarden kan een vak
beweging op een bepaald moment
een actie gaan voeren, die tot do
verbeelding spreekt. Maar wer
ken aan verbeteringen van de be
drijfsstructuur en aan de verbete
ring der menselijke verhoudingen
leent zich niet voor dergelijke
acties.
Met deze woorden typeerde
vanmorgen de heer H. Peters,
voorzitter van de Christelijke Me-
taalbedrijfsbond, in de jubileum
vergadering die vandaag in Arn
hem begonnen is, de moeilijkhe
den waarvoor de vakbeweging
zich in de toekomst geplaatst zal
zien.
De C.M.B. viert vandaag en
morgen zijn 60-jarig bestaan De
bond telt op het ogenblik ongeveer
35.000 leden en behoort daarmee
tot een der grootste bij het C.N.V.
aangesloten organisaties.
Sprekend over de verbetering van de
bedrüfsstructuur zag de heer Peters de
instelling van ondernemingsraden als
een eerste stap in de goede richting.
Maar daarnaast zullen er ook andere
van het totale ledental.
Het totale aantal werknemers in de
bedrijfstak steeg in tien jaar van 267.300
tot 378.000.
De produktie nam nog veel sterker
toe. Steeg de personeelsbezetting met
ruim 40 pet., de omzet gaf een verdrie
voudiging te zien. De omzetwaarde.
steeg van 3 miljard in 1950 tot 10,5
miljard in 1960.
Van het totaal aantal personen dat in
Nederland in de industrie werkzaam is,
vindt 35 pet. zijn brood in de metaalin
dustrie. aldus de heer Peters. In 1960
nam het totaal aantal werknemers met
29.000 toe, hiervan ging de helft naar de
metaalindustrie, terwijl er in de mees
te bedrijven nog steeds een tekort aan
arbeidskrachten bestaat.
vormen van overleg moeten komen,
vooral betrekking hebbend op het dage-
lijk' werk. Zo zal men kunnen komen
tot een juiste erkenning van de positie
die de werknemers in de bedrijven in
nemen.
Om de werknemers in de bedrij-
ven hun verantwoordelijkheid te
doen beleven, achtte de heer Peters
het eveneens belangrijk, dat de
gangbare tariefsbeloningssystemen
b,^lZ,rh^en,o^TeLPrt', i ontu,ifcfc«iinS hebben ook de werkZ
ÓocnMtk aaT^iïïVZt tefwer d' gelopen tien jaren hun deel
ogenblik aan, dat er met het wer- met 70 inclusief olIerlei compen.
saties. De uurlonen stegen van 1950
tot 1959 zelfs met ruim 80 pet.
prijsniveau van de kosten van levens
onderhoud steeg slechts met 39 pet.
De vacanties zijn verlengd en de
\cantietoeslag is verhoogd. De gemeen
tarief iets niet in orde
De voorzitter herinnerde aan het
rapport „Het werken in tarief", dat
de C.M.B. hierover reeds heeft ge
publiceerd en waaraan wij inder
daad ruime aandacht besteedden.
Behalve de bedrijfsstructuur behoeven I teklasse verschillen zijn verminderd.
ook de menseliikt verhoudingen in de|De tariefbasisuurlonen zijn afgeschaft,
onderneming verbetering. Het een zal i de werkclassificatie is in veel geval-
men zelfs niet los kunnen zien van het
ander. Het zijn twee onlosmakelijk met
elkaar verbonden werkterreinen, aldus
de heer Peters.
In het licht van deze ontwikkeling
noemde hij studie, voorlichting, scho-
en vorming een levensbelang voor
vakbeweging. En daarbij zal een bij
belse visie op net wezenlijk welzijn van
niet kunnen worden gemist.
de sigaar die'n
harde zakenman
week maakt.
PROMINENT- een
kloeke, lichte
sigaar: 27 cf.
BELASTINGDEBAT
Vandaag twee commentaren naar aanlei
ding van het debat in de Tweede Kamer
over bet uitstel van de verlaging van de
loon- en inkomstenbelasting.
De
Ni
Lutherse synode bijeen
De beschrijvingsbrief van de
honderd zes en vijftigste vergade
ring van de Evangelisch-Lutherse
Synode van maandag tot en met
woensdag j.l. te Amsterdam ge
houden vermeldde enkele pun
ten die erop wezen hoezeer ook
deze kleine Kerk in beweging is.
Nieuwe wegen werden gezocht om
de beschikbare mankracht goed te
benutten en het besturen van deze
Kerk zo efficiënt mogelijk te doen
geschieden.
Een voorstel tot wijziging van de me-
het debat onbevredi
gend. Het blad wil niet betwisten, dat mi
nister ZijUtra de anticyclische begrotings-
politiek met veel intelligentie en een nauw
geweten tracht te verwezenlijken. „De be
wering van mr. Borger, dat minister Zijl-
stra een soort politieke propaganda met de
belastingverlaging aon hebben bedreven,
was dan ook zo onredelijk en kinderlijk
emotioneel, dat ook vele socialisten basr
niet au serieux hebben kannen nemen, «on
der hun aelfrespect geweld aan te doen,
Toch «ijn wij het niet eens met de argu
menten van de minister voor een verder
uitstel van de belastingverlaging. De Twee
de Kamer, die aich in de herfst al te ge
makkelijk heeft gesehikt in de plannen
•r Zijlstra, heeft zich d»
i datum van ingang doen
Ook dinsdag beeft zij het (moede?) hoofd
gebogen. Men beeft zelfs geen poging ge
daan minister Zijlstra tot een ondubbelzin
nige uitspraak te dwingen, desnoods tot
een „onaanvaardbaar" legen een motie.
Bij ao een belangrijke zaak als deze belas
tingverlaging zou dat niet overdreven «ijn
geweeM. Vindt de Kamer dit kabinet zo
broos, dat men een belangrijke politieke
raak alleen maar theoretisch dnrft te bena
deren? Het beeld van de Tweede Kamer i#
niet opbeurendeen regeringsverwante
P""1"1""1 "W ."f ""'"A T tien Een „reeelde dooretremln,
bedrijft, en een socialistische oppositie die k plMlB vinden. Verder pleitte
door een stelselmatig misbruik van moties
en door een verkeerde taktiek van ren
driftige fractieleider volkomen geïsoleerd
dreigt te raken. Voor de liberalen
gehaspel met deae belastingverlaging een
teleurstelling. Prof. Oud moge die mening
blijkens een rede niet zijn toegedaan, wij
handhaven dat oordeel ten volle. Er lijn
gronden genoeg om dat oordeel te staven.
En De Volkskrant zegt o.m.:
„De partijen die het kabinet moeten steu
nen laten toe, dat de belastingverlaging
wordt nitgesteld. Maar daarmee is dan ook
allea gezegd. Minister Zijlstra kan bij het
Tweede-Kamerdebat over het uitstel niet
de indruk hebben gekregen, dat zijn beleid
ook wezenlijk aanvaard werd. De minister
san finenriën is daar aelf schuld aan. Wal
de belastingverlaging betreft waren er
eigenlijk al van meet af aan twee Zijl-
•tra's. De ene minister Zijlstra maakte een
<>p zich wenseliike verlaging van de loon-
en inkomstenbelasting afhankelijk van de
omstandigheden. De andere minister Zijl
stra wekte de indrnk, dat het om verlsging
•onder meer kon gaan. In die laatste rol
werd hij vooral aanvaardbaar
VVD. die van dit kabinet sonder
bealist belastingverlaging moet
van KVP-kant werd bij het Kamerdrbat de
nadruk gelegd op het noodzakelijke
een dergelijke verlaging, al zal men
die kant toch ook wel begrip kannen
- de andere minister Zijlstra
de Synode eens in de vier jaren in
zijn geheel te laten aftreden. De leden
worden gekozen uit één kandidatenlijst
van predikanten en één kandidatenlijst
van niet-predikanten. De commissie
besluit in de praktijk kan functioneren.
Revolutionair in kerkelijk Nederland
was het voorstel van de commissie van
advnes inzake het beroepingswerk. Zo
als in vele andere kerken ook het ge
val is, bevredigt de huidige wijze vaD
het beroepingswerk niet altijd. Soms
zitten goede krachten op posten die
voor hun aanleg ni«t de meest geëi
gende zijn of hangt het van toevallige
omstandigheden af dat een predikant
een beroep krijgt enz.
Bovengenoemde commissie adviseer
de o.a. een verplichte mutatie van al
lo predikanten minstens éénmaal
dan plasts vinden. Verder pleitte
deze commissie voor een grote be
voegdheid van een Instantie die de pre
dikant cal moeten kannen overplaatsen.
Deze commissie kreeg opdracht ln een
komende Synodevergadering dese lijnen
erder nlt te werken.
ZENDING
Het verslag van de Zendingsraad
over 1960 dat goedgekeurd werd -
vermeldde een subsidie voor een predi
kantsplaats te Enschede. Hier zijn ve
le Lutheranen in de loop der Jaren
komen wonen.
De steun aan het zendingswerk in
Tanganjika werd voortgezet. Deze loopt
via het ..Department of World Missions
Cooperation van de Nationaal Luther
se Raad in Amerika. Op verzoek van
de Lutherse Wereldfederatie fungeert
dit departement als samenbundelend gm
De werknemers
Van deze uitstekende economische
Bedrijfschap
Behalve op het zeer belangrijke vlak
van de onderneming, zag de heer Pe
ters ook een grote taak op bedrijfstaks-
nlveau. De totstandkoming van een be
drijfschap voor de metaal- en elektro
technische industrie zal nu geen jaren
mogen wachten. Vooral aan werk
geverskant valt op het ogenblik nog enl-
aarzeling te bespeuren. De heer Pe
rs vertrouwde echter, dat de werkge-
;rs hun aarzeling zullen overwinnen,
hij bad zelfs reden tot dit vertrouwen.
Het goede resultaat van de sociale me
dezeggenschap van de werknemers ln
de vorm van het Instituut van de c.a.o.
wettigt, aldus de heer Peters, een uit
breiding van de medezeggenschap naar
net economische terrein van het be
drijfsleven.
Een ander punt voor de toekomst
noemde de heer Peters de harmonisa
tie van het overleg over de Ionen en ar
beidsvoor vaarden voor bandarbeiders
beambten, en van de lonen en
hetlien ingevoerd, evenals de verkorting
uan de werktijd tot 45 uur. Daarbo
ven zouden nog vele maatregelen ge
noemd kunnen worden op het gebied
van de sociale verzekeringswetgeving.
Als een zeer belangrijke, materiële
zaak die nog om een oplossing vraagt,
noemde de heer Peters het vraagstuk
de mede-eigendom der werkne-
De door ingehouden winsten
mogelijk gemaakte investeringen zul
len dan ook aan de orde gesteld wor
den.
Ds. G. Samplonius
overleden
In het Limburgse plaatsje Brunsum
is dezer dagen overleden de hervormde
emeritus predikant ds. G. Samplonius,
die in zijn leven de gemeenten van Om-
melanderwijk. Blankenham, Niekerk-
Vliedorp en Grevenbricht heeft gediend.
Ds. Samplonius bereikte de leeftijd van
85 jaar. Hij werd gisteren in Sittard ten
grave gedragen.
stra overheerste bij de beslissing vs
bewindsman van financiën om de verlaging
bij de huidige spanningen in onse economie
uil ie stellen. Op die manier kan duidelijk
worden, dal de voorstanders van beluting-
verlaging zonder-meer zich sterk teleurge
steld voelden. Zij riepen om de andera mi-
nister Zijlstra, van wie «ij begrepen had
den, dal hij daarvoor hoe dan ook
sou zorgen. Als zij tenslotte genoegen na
men met enig uitstel dan toch enkel op
voorwaarde, dat de bewindsman van finan-
JU eiën sijn belofte alsnog spoedig zal wear
bet voorbehoud. Die andere minister Zfjl- maken."
coördinerend orgaan voor alle hulp aap
drie Kerken in Tanganjika, waar
onder de Evangelisch-Lutherse Kerk in
Noord-Tanganjika.
De Lutherse jeugdzending kon in 1960
door haar acties een groot bedrag aan
de zendingsraad afdragen bestema voor
de bouw van een jeugdhuis bij een zie
kenhuis in N-Koaranga (Tanganjikn).
T t bedrag kwam o.a. bijeen door eer
team dat In 37 gemeenten des zondags
ochtends muzikale medewerking ver
leende en dan met een collecte naar
huls ging.
VERLIES
De veröagen betreffende de werk
zaamheden van de Synodale Commis
sie, aangaande de Staat van de Kerk
in 1960, lat van het beheer van -ie
Synodale Fondsen en geldmiddelen als
ook dat van de toestand van het semi-
:n van de Pensioenraad wer
den goedgekeurd.
Al moest de Lutherse Kerk opmmw
een verlies aan leden boeken, met dank
baarheid -verd geconstateerd dat er op
vela fronten nieuw leven ontluikt en
frisse initiatieven zijn genomen. Aan
het seminarium hebben zich weer nieu-
ve 5-Jdenten gemeld. Ook valt er eer
groeiende belangstelling voor de jpiei-
ding tot predikant te bespeuren.
Omdat gebleken was dat niet alle
kerkraden de loonronden van de afge
lopen Jaren bij hun predikant hadden
toegepast, werd besloten de kerkeraden
met nadruk op hun plicht te wijzen.
Ook werd b«6loten tot een verhoging
van de kindergelden".
ATOOMBOM
Vele en verschillende zaken vroegen
de aandacht van de Synodeleden. Wij
noemen slechts: het werk van de stu
dentenpredikanten en dat van de com
missie voor catechese, het Ev. Lutb.
Weekblad maar ook de kanselboodschap
van de president der Synode; de vra
gen van Kerkelijke tucht en doopprak
tijk; handoplcggeng bij inzegening van
predikanten als ook de kerkmuziek en
het vormingswerk.
Bijval verkreeg het voorstel tot het
houden van een landelijke actie tot ver
hoging van de vrijwillige bijdragen.
De Synodale Commissie zal een plan
hiertoe ontwerpen.
Ten aanzien van de vragen rondom
de atoom-bom, die opnieuw ter tafel
kwamen, werd gewezen op de komen
de kaderconferentie In september, waar
enkele sprekers dit thema vanuit ver
schillend gezichtspunt zullen behandelen.
Deze Synodevergadering stond onder
leiding van dr. C. Riemers, die op de
eerste dag der Synode als president
vtrd herkozen. In de vacature van
een predikant-lid der Synodale Com
missie dr. G. J. Lindljer werd ds.
G. Kroes gekozen, terwijl ln de vaca
ture dr. W. F. Lichtenauer (niet pre-
dikant-lid) de heer T. Kramp zich de
ze plaats in de Synodale Commissie
zag toebedeeld.
Van een groep van veertien kinderen,
zijn ondanks dat zij onder toezicht zwom
men aan het strand van Bir el Bey.
twintig kilometer van Tunis, negen jon
gens verdronken.
Na tien jaar
De heer Peters gaf voorts een over
zicht van de groei der organisatie in de
afgelopen tien jaar. Het ledental groei
de in deze tien jaar van 22.000 tot 35.000
•'met bijna 60 pet Op 1 januari 1956
werd de bond een bedrijfsbond en start
te men met 3600 beambtenlcden, thans
zijn het er 5100. Van 1950 tot 1960 is
totaal aantal beambten werkzaam i..
metaalindustrie gestegen met 94 pet.
(46 000) Het aantal handarbeiders nam
in deze tien jaar toe met 23 pet. (64.000).
In de metaal- en electrotechnische in
dustrie behoort thans 25 pet. van de
werknemers tot de categorie beamb
ten. In de C.M.B. is dit aandeel 15 pet.
Advertentie
Dit Is de titel van het nieuwe boek van
Dr. W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's In fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een
BABYSET DE LUXE 4
Beroepingswerk
Aangenomen naar Warfhuizen-Wehe,
toez.: Tj. Bijlsma, vic. te Amstelveen;
naar Hagestein: T. Lekkerkerker, vic. te
Lunteren, die bedankte voor Loon op
Zand en Jaarsveld.
Benoemd tot voorganger van de herv.
geref. evangelisatie te Soest, ds. J. Fok-
kema, em. predikant en oud-lid Tweede
Kamer te Ede; tot bijstand in het pasto
raat te Heemstede: J. W. van Nieuwen-
huyzen, em. predikant aldaar.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen naar Laren N.H. voor
werk onder de verstrooiden in Zwitser
land: W. Fijn van Draad, pred. voor de
arbeid onder Chinezen en oosterlingen
te Leiden.
Aangenomen naar Rotterdarn-Charlois
(vac. dr. IJ. Feenstra): W. Baas te Am-
sterdam-Sloterm eer-Geuzenveld.
Zendingsseminarium: de arbeid aan het
zendingsseminarium te Baam is zozeer
uitgegroeid dat het nodig is een gesala
rieerde conrector aan te stellen. Daar
om hebben de generale zendingsdeputa-
ten cp voordracht van de curatoren be
sloten de generale synode van Apeldoorn
te verzoeken een tweede stafdocent aa
te stellen.
GEREF. KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Aangenomen naar Drogeham: D. Noort,
UNIE VAN BAPT. GEM.
Aangenomen naar Treebeek als evan
gelisatiepredikant te Sittard en Heerlen:
Jac. Tromp te Hoogkerk, Gr.
Van woorden is ons leven vol. De ouders beleven een
historische dag, als hun kind zijn eerste woord stamelt. En
't laatste woord van iemand vlak voor zijn sterven kan 'n troost
zijn voor de nabstaanden. Daartussen ligtn leven van miljoe
nen woorden, gesproken en aangehoord. Daartussen ligt ook 't
Woord en de dagelijkse keuzebepaling ten opzichte van de
aanvaarding of de verwerping ervan. Misschien vindt u dit
alles wat te simpel gesteld. Maar neemt u dan aan, dat de
werkelijk belangrijke beslissing voor nu en voor straks hier
valt. Het Woord van God, de Bijbel, staat namelijk niet als
een vrijblijvende zaak in ons leven. U zult, bij het lezenvan-
zelf tot de ontdekking komen, dat er van u een antwoord
wordt gevraagd en dat dit antwoord nooit „neutraal" kan
zijn. Het Woord eist een antwoord, dat bepalend zal zijn voor
uw gehele bestaan. U zult, als dat Woord werkt in uw leven,
andere woorden gaan spreken dan wanneer u het Woord af
wijst. Misschien klinken zij precies eender, maar de inhoud
zal anders zijn. Denkt u toch niet, dat dit Woord voor van
daag een woordenspel is. Het is ernst. Wie het Woord ver
wijdert uit zijn leven, die zal, wanneer hem verantwoording
van al zijn gesproken woorden wordt gevraagd, geen ant
woord hebben!
Gistermiddag promoveerde aan
de Utrechtse universiteit de her
vormde predikant van Utrecht ds.
C. P. van Andel, als de eerste pro
movendus die onder prof. dr. G. P.
van Itterzon zijn doktorstitel be
haalde. Hij verkreeg zijn titel op
grond van een proefschrift over
Gerhard Tersteegen, de Duitse
mysticus over wie in Nederland in
de afgelopen honderd jaar nauwe
lijks enig wetenschappelijk werk
is verschenen.
De promovendus
wordt deze maand
39 jaar oud. Hij is
schoolhoofd, die een
bekende figuur
was in de kring
van christelijke on
derwijzers. Zowel
de middelbare
schoolopleiding als
Utrecht Zijn stu
die werd door de
oorlogsomstandig
heden onderbroken, maar toch slaagde
hij er in om in 1944 klandestien zijn kan
didaatsexamen af te leggen. In 1952 deed
hij zijn doctoraal examen. Hij begon zijn
ambtelijk werk in het kleine plaatsje
Durgerdam, vertrok vandaar naar Schar-
negoutum en kwam in 1959 naar Utrecht
Het proefschrift werd uitgegeven door
Veenman in Wageningen en omvat 211
>agina's. Ds. Van Andel wijst er op dat
.iet meer dan honderd jaai geleden is dat
er een oorspronkelijke biografie van Ter
steegen het licht zag. Tot
toe ontbrak
een studie, die zijn leven en zijn werk
omvat, terwjjl ook een systematisch over
zicht ontbreekt van zijn theologische ge-
dachtengang. Heel opmerkelijk is wel dat
vah Nederlandsé zijde nauwelijks werd
deelgenomen aan de wetenschappelijke
iussie rond de persoon van deze mys-
van wie toch verschillende liede-
werden opgenomen in de gezangen
bundel. terwijl evenmin een poging werd
ondernomen om zijn invloed op Neder
land te beschrij
Ds. Van Andel geeft vanuit de bron
nen een biografie van Tersteegen, en
in het bijzonder heeft hij zich afge
vraagd wat zijn invloed is geweest op
ons land. Ook de theologische kant
het gereformeerde protestantisme. Hij
woonde op de grens van twee landen en
had deel aan net geestelijk leven van
beide.
Ds. Van Andel voegt een aantal opmer
kelijke stellingen aan zijn proefschrift
toe, bijv.:
14. De wijze warop het zg. mutatierap
port het beroepingswerk in de Ned.
Herv. kerk poogt op te lossen 16 ener
zijds in stryd met het nresbyteriaal
karakter van de kerkorde en houdt
anderzijds te weinig rekening met da
rechtspositie der predikanten.
15. Het gebruik van de Friese taal in het
kerkelijk leven Is alleen dan verant
woord, indien evident is, dat de Frie
se taal in dienst staat van het evan
gelie en niet het omgekeerde het ge
val is.
16. De wijze waarop bij begrafenissen ge-
Srobeerd wordt de hardheid van de
ood te mitigeren en haar ernst te
camoufleren, houdt verband met het
feit, dat wegens de voortschrijdende
ontkerstening de bijbelse boodschap
ten aanzien van dood en leven niet
meer wordt verstaan.
17. De traditie, dat "an een promovendu»
in de theologische faculteit een aan
tal stellingen wordt verwacht, waar
uit blijkt, dat hij nagenoeg het gehele
terrein der theologische wetenschap
overziet, moet als verouderd en on
wetenschappelijk worden afgewezen.
Promotic
plaatsvond in het groot auditorium, dat
geheel gevuld was. Niet minder dan zes
hoogleraren hebben tegen het proef
schrift geopponeerd. Dat waren naast
de promotor prof. dr. G. P. van Itter
zon. dr. S. van der Linden, dr. J. M.
van der Linden, dr. G. Quispei, dr. H.
W. Obbink en dr. D. J. Hoens. De pro
motor wees er bü zijn oppositie op dat
de promovendus als een jager achter
het wild heeft aangezeten en niet ge
rust voor hij iets onder schot had.
In zijn proefschrift heeft dis. Van An
del veel gegevens, vrucht van naarstig
archiefwerk, bijeengebracht over de
randfiguur Terstegen. Toen hij na de
sche i
ijn d'fhtcrschap, omdat over
verschenen. In het slothoofdstuk pro
beert hij de plaats te bepalen die Ter
steegen in de kerkgeschiedenis
neemt.
Tersteegen werd in 1697 te Moers ge
boren en begon oorspronkelijk als zaken
man in de voetstappen van zijn vader.
Rond 1720 kwam hij echter tot daadwer
kelijke bekering en vanaf die tijd werd
hij bekend als spreker in conventikels.
Zijn eerste geschrift was een boekje over
Jean Labadie, maar zijn belangrijkste
werk is een bundel van levensbeschrij
vingen van rooms-katholieke gelovigen.
Deze merkwaardige man was teven»
ziekenverpleger en onofficieel arts,
heeft leiding gegeven aan het geestelijk
leven van velen. Zijn zielszorg sluit on
middellijk aan op zijn theologie Volgens
ds. Van Andel ontmoetten in hem het
reformatorisch christendom en de Fran
se quietistische mystiek elkaar, maar ie.
wezen verdragen zU elkaar niet. Ter
steegen had zeer veel weg van de heili-
Sen wier levens hij beschrijft, maar aan
e andere kant zijn er allerlei verbin
dingslijnen aan te wijzen tussen hem en
promotie hem gelukwenste, vertolkte hij
er zijn vreugde over dat zijn leerling
in een ding niet naar zijn held heaft
geluisterd, want Terstegen heeft gezegd
dat men niet te veel moet lezen u..
dat geleerdheid er niet toe doet. Het
materiaal dat dr. Van Andel verzamel
de was zo omvangrijk dat het niet als
bijlage aan de dissertatie kon worden
toegevoegd. Nadat van Terstegen in de
gezangenbundel van de Hervormde
Kerk was opgenomen het gezang „Komt
laat ons voortgaan kind'ren, de avond
is nabij", duurde het een eeuw eer het
lied ,,God is tegenwoordig. God is in
ons midden" als tweede gezang daaraan
werd toegevoegd. Moge het, aldus de
promotor, niet weer een eeuw duren -
aleer er weer een vers van Terstegen
bundel komt!
Dr. en mevrouw Van Andel hebben
na afloop van de promotie met hun kin
deren een receptie gehouden, waarop
honderden in lange rijen langs het echt
paar trokken om hen hun gelukwensen
te .bieden. Daaronder waren de meeste
Hervormde predikanten van Utrecht, de
hoogbejaarde hervormde emeriti dr.
J. Riemens en ds. P. Veen, alsook de
volledige kerkeraad van Scharnegoutum
(Fr.), een deputatie van die van Dur-
gerdam, een delegatie van het Rome-
Reforrnatlc-Convent in Friesland" (waar
onder enkele rooms-katholieke geeste
lijken) en het dagelijks bestuur van het
genootschap „De Lichtdrager", waar
van dr. Van Andel secretaris is.
Vraag: Voor mijn huis staan vier
cotoneasters idwergmispels), ongeveer
acht jaar oud. Ieder jaar bloeien zij
ust dit alles op zekere suggestie, op
:en zeker geloof, dat deze stralen ziek-
zouden veroorzaken? Komt hierbij
fletsbïauwe kleur. De hoeveelheid mos en groen aangeslagen kalkstenen
jluin heeft dus invloed op de mate,
te krijgen. Men moet de
volop, maar er komen slechts weinig ook wel eens bedriegerij te pas of gaat Na toediening moet
arln de bloem blauw gekleurd wordt, stenen met dit middel een paar maaJ
bessen aan. Hier en daar ziet men
een. Ik heb wel eens cotoneasters ge
zien, die 's winters vol rode bessen za-
ten. Ik bemest deze planten nooit. Zij niets gebleken van ziekteverwekkende ken.
bij zonnig afboenen. Ter bescherming van de
staan in de ochtendzon tot twaalf
Ais zij bloeien komen er wel veel -
en naar toe. 's Zomers hebben de plan- het dus niet over het gebruik vdn
ten wel veel last van bladluis. Hoe kan chelroeden ypor andere doeleinden),
ik die boompjes het beste behandelen,
zodat zij
schermen, daar anders verbran- handen gebruike
uitgebrei- ding kan optreden. Men kan zowel am* schoenen en ter bescherming van de
de onderzoekingen is wetenschappelijk moniakaluin als gewone aluin gebrul* kleren een gummi of plastic schort of
J~ '"ïn. lap. Een ander middel is de stenen
Vraag: Gaarne zou ik enkele bijzon- met vrij sterk heet sodawater af te
-.u-j .ut. Matthias boenen, waarbij men echter dezelfde
er zevoorzorgsmaatregelen dient te treffen,
het Nederlands bo- Wanneer men de stenen wil verven, is
het nodig deze goed af te spoelen met
Antwoord: Matthias Claudius was veel schoon water en grondig te la-
aardstralen en van het nut van wichel-
:el bij- roede lopen in dit opzicht (wij hebben derheden willen weten
Claudius, onder meer ook of er ge-
- schriften van hem
Vraag: Onlangs kochten wij eieren staan.
'winters rode bessen dra- en aten deze gekookt. Zij hadden
bijzonder onaangename "smaak.
Antwoord: Waarschijnlijk rijn den h" mogelijk, dat do kippen die dere achttiende
-nten toch te donker geplaatst, en gelegd hebben alval oi verrotte 161a
staan zeker te tochtig, vandaar de
populair Duits schrijver uit de ten drogen. Als eerste verflaag op de-
w. Hij leefde van 1740 tot ze poreuze steen
men een vette
betreft dient
net bes- gegeven. Dit is vermoedelijk de
men kruisbestuiving van de onaangename smaak.
toe te passen. Pleegt u overleg met
een boomkweker omtrent dit laatste.
Vraag: Op lakens en wollen dekens
zijn vlekken van Oostindische inkt ge
komen. Wassen met allerlei mldde-
Vraag: Hoe houd ik een roestvrij hend niets
gangen" leven nog onder het volk. Ver
scheidene van zijn liederen zijn door
oor- Tollens overgebracht in het Neder-
lands. Verder is er voorzover be
stalen aanrecht mooi glimmend?
Antwoord: Men mag een aanrecht
van roestvrij staal nooit schuren, met
welk schuurmiddel ook om deze
der eerste Duitse olieverf, dit wil zeggen: niet met ter-
J voor pentijn en dergelijke verdund, omdat
zijn d« steen de verf sterk opzuigt.
Vraag: Wanneer is het concilie van
Trente gehouden en wat is daar te
gen de protestanten besloten?
Antwoord: Het concilie van Trente
was een zz. algemene kerkvergadering,
welke in 1545 begon en met vele «oms
jarenlange onderbrekingen tot 1-563
len heeft niets gebolpen. Weet u er nog glimmend te krijgen. In de handel is
lands vertaald, uitgezonderd e
lezing met voorwoord van J
'Rotterdam 1930). B
Vraag: Wat betekent het monogram geloofsvragen en
bij
raad op? Het ls een afschuwelijk ge
zicht.
Antwoord: Vlekken van Oostindische
speciaal onderhoud smiddel
soort was. Men vrage daarnaar in een
drogisterij of een zaak in huishoude-
X door elkaar? de organisatie en het leven dei
.-tniwoora: vicksc" van upc.np.-cc - -
inkt kan men het beste verwijderen lUKe artikelen.
mogelijk met lichtblauw laten kleuren?
de P de Griekse
Vraag: In mijn tuin zijn witte kalk- vastlegging
slenen tegels, die met mos en groen loofsopva (tingen
zijn aangeslagen. Nu zegt r
-katholieke ge-
r erwerping van
lij. dat de reformatorische leringen.
een bleek- of wolbleekmiddel een nabe
handeling. de plant voege
Vraag: Ik heb wel eens gehoord, dat 5 kg grond toe.
wichelroeden gebruikt worden -*"De'
Bij het oppotten van
geest van zout moet gebruiken naast heeft Trente de stoot gegeve:
de stenen weer schoon te krijgen
aluin op maar daaraan durf ik niet te beginnen
Op de pot strooie met het oog op handen en kleren
Wat is de beste wijze
afgestreken eetlepel
i wichelroede aangetoond wor- langzaam i
hervorming in de eigen kerk
en een krachtige ontplooiing van het
kerkelijke leven ook wel met ge-
handelen? bruik van machtsmiddelen om het
protestantisme zo veel mogelijk terug
den. wat kan men dan doen om deze weken moet men dit herhalen. Geeft le bezwaren geest van zout (verdund ctopedieën »taat een groot aantal bron-
stralen in huis tegen te gaan? Of be- men te weinig aluin, dan ontstaat er zoutzuur) het beste middel om met nen over dit concilie vermeld.
