In Aalst zit gemeente bij
de dominee op schoot
I
KRONIEK
"haaks
Voorjaarsvergadering van
Lutherse predikanten
Heilige Schrift heeft
duidelijke structuur
Een kanttekening
Voor kerkbouw 40.000 gevraagd
Beroepingsiverk
Las! van zenuwen?
Een woord voor vandaag
Tijd besparen
en toch fijner eten!
Conferentie over
kerkmuziek
Subsidie studie
Thomas-geschrift
X
JODEN IN DUITSLAND
lloezeer het verdraaien van de werkelijkheid tot rampzalige gevolgen
kan leiden heeft ons het lot van de Joden onder het nationaal-soclalistisch
régime geleerd. In hun hetze tegen het Semitische ras hebben de „edeiger-
manen" \'an het derde rijk niets nagelaten om de Joden en hun activiteiten
in een kwaad daglicht te stellen en zo de publieke opinie voor hun uitroeiing
rijp te maken.
Een overigens schijnbare moeilijkheid was voor hen de omstandig
heid, dat zeer veel Joden zich een uitermate verdienstelijke positie in het
Duitse staatkundige, economische, wetenschappelijke en culturele leven had
den verworven. Men wist hiermee spoedig raad. De meest geniale prestaties
van de Joden werden afgeschilderd als een gewetenloze poging om de eigen
Joodse groep te bevoordelen. Op niets ontziende wijze zo heette het
trachtten de Joden allerlei sleutelposities te bezetten om van de miserabele
positie, waarin Duitsland zich in de dertiger jaren bevond, uitsluitend ten
eigen bate te kunnen profiteren.
Als voorbeeld werden vooral de Joodse bankiers aangehaald. De Joodse
bankiershuizen hadden vele internationale vertakkingen. Voor de Nazi's gold
dit als genoegzaam „bewijs", dat de Joden internationaal samenspanden om
de Duitse staat ten gronde te richten.
Begrijpelijk vroeg men zich in Joodse kring af, wat tegen deze feitenver-
draaling viel te ondernemen. Dr. Leopold Ullstein, lid van de Duitse uit
geversfamilie van die naam, vatte ln 1923 de gedachte op, aan te tonen, welke
de werkelijke bijdragen van de Joden tot de Duitse cultuur waren
geweest.
Ullsteins idee vond ingang bU velen van zijn rasgenoten. Men zette zich
aan het werk om op objectieve wijze weer te geven, hoezeer honderden
kundige en aanzienlijke Joden geen moeite te veel hebben geacht wanneer
het ging om de bloei van niet de joodse, maar de Duitse cultuur, de Duitse
wetenschapsbeoefening, de Duitse economie.
Het werk was in 1934 rijp voor publicatie. De definitieve samensteller,
dr. Siegmund Kaznelson, directeur van de Joodse Uitgeverij in Berlijn waar
het werk zou verschijnen, en zijn tientallen medewerkers hadden echter
tevergeefs gearbeid. De staatspolitie verbood de publicatie en wel „in het
belang van de openbare veiligheid en orde".
„Juden lm Deutschen Kulturbereich" zo zou de titel luiden is echter
niet voorgoed opgeborgen. Het werk is, waar nodig bijgewerkt, thans door
dezelfde Joodse Uitgeverij aan de openbaarheid prijsgegeven. De enorme
omvang (1060 pagina's) bewijst, welk een gigantische arbeid hier is verricht.
Men is geneigd eraan te twijfelen of deze uitgave thans, zestien Jaar na
het einde van de tweede wereldoorlog, nog wel zin heeft, In zijn voorbericht
tot het werk schrijft Robert Weltseh, dat in 1933 voor de Joden hun samen
leven met het Duitse volk en alles wat daaruit voortvloeide, tot een plotseling
einde is gekomen. „Dit einde van een tijdperk geeft het boek een zin, die
misschien dieper is dan de oorspronkelijke bedoeling van 1933, de nationaal-
socialistische laster een waarheidsspiegel voor te houden."
Inderdaad, het einde van een tijdperk. En men beseft pas, hoe bitter dit
einde is, wanneer men, het boek doorlezend, de betekenis van hen die erin
worden beschreven, op zich laat inwerken. Bijna encyclopedisch rijen ze zich
aaneen, de beelden van die leden van het Joodse ras, die niet alleen hun
stempel zetten op het Duitse leven, maar ook daarbuiten grote invloed had
den. Daarbij is niet het aanhangen van de Joodse godsdienst, maar het be
horen tot het Joodse ras als uitgangspunt genomen, hetgeen overigens ook de
Nazi's bij hun vervolgingen deden.
In enkele tientallen hoofdstukken worden de afzonderlijke levensterreinen
behandeld: onder meer literatuur, beeldende kunst, techniek, muziek, politiek,
recht, theologie, exacte wetenschappen, sociale wetenschappen, economie. Van
de mcer-dan-Joodsc betekenis van de behandelde personen raakt men spoedig
overtuigd, wanneer men de namen van enkelen hunner verneemt: de compo
nisten Mendelssohn.Bartholdy, Mahler, Offenbach, Meyerbeer, de filosofen
Karl Marx, Husserl, Scheler en ook F. J. Stahl, de Duitse Groen van Prin-
sterer; op andere terreinen: de psycho-analyticus Freud, de psycholoog
Adler, de schrijvers en dichters Heine, Hugo von Hofmannsthal, Franz Kafka.
Stefan Zweig, de filmregisseur Fritz Lang, de natuurkundige Einstein, de
ontdekker van de bloedgroepen Landsteiner.
Men leest, dat zoveel Joden In het bankwezen arbeidden, omdat hun van
oudsher geen plaats werd gegund in de door de gilden beheerste andere
beroepen. Men verneemt, waarom ongeveer de helft van de Duitse beoefe
naren van de sociale wetenschappen tot het Joodse ras kon behoren, aller
eerst namelijk omdat de Joden door hun weinige maatschappelijke bindingen
een zekere onafhankelijkheid in hun denken bezaten, voorts omdat velen
van hen in maatschappelijke activiteit een wereldlijk instrument tot ver
werkelijking van de hoop op een messiaanse wereldverlossing zagen:
Men is verrast, als men leest, dat de Engelse kardinaal Newman een be
keerling is van Dultsjoodse afstamming en dat vele andere bekeerde Joden
belangrijk hebben bijgedragen tot de uitbouw van de theologie.
Men beseft ten slotte, dat dc Joodse bijdrage aan het Duitse en West-
curopese leven inderdaad onvervangbaar is geweest, en niet dan met bitter
heid en verdriet en grote verslagenheid denkt men terug aan de macht, die
doelbewust zoveel groots vernietigde.
(Van een onzer redacteuren)
De predikant van Aalst, gelegen aan dc Dender tussen Gent en
Brussel, is in bepaald opzicht een weinig benijdenswaardig mens.
Men stelle zich de situatie voor op zondag, wanneer de reeds tame
lijk bejaarde ds. R. Couvreur in de dienst zal voorgaan. Ver behoeft
hij niet te lopen, maar dat is dan ook het enige voordeel, waar heel
wat nadelen tegenover staan. De kerkdienst wordt namelijk bij hem
aan huis gehouden; reeds vroeg begint men de huiskamer en de
suite leeg te slepen om deze daarna weer zo vol te stouwen met
stoelen dat er werkelijk geen kip meer bij kan wanneer deze plaat
sen zijn ingenomen. Zelfs de gang zit helemaal vol.
Tijdens de „gewone" diensten, kan
ds. Couvreur rustig achter z'n geïm
proviseerde katheder blijven staan,
maar wanneer het heilig avondmaal
wordt gevierd, moet hij zich moei
zaam een weg bar.en tussen de stoe
len door om brood en beker aan te
reiken. „Het is werkelijk zo geen
doen langer", zei de sympathieke
predikant ons gistermiddag. En daar
om is hij dankbaar voor de in Ne
derland gestarte actie om de gemeen
te van Aalst aan een bescheiden
kerkgebouw te helpen.
Ook op werkdagen moeten ds. «n me
vrouw Couvreur heel wat „privacy",
Teel wat persoonlijke vrijheid aan het
;emeentewerk opofferen. Want ook al-
af in de „pastorie", waarop in grote
Gothische letters „Evangeliehuis" te Ie-
zen staat. Boven de trap, voerend naar
het sousterrain, is „Ons Clubhuis" ge
schilderd hetgeen voor een kelderruimte
wel een wat weidse benaming is. Ook
de uitvaarten vinden vanuit het Evan
geliehuis plaats en dat betekent onder
andere dat dan het daglicht in de wo-
ning door zwarte gordijnen wordt ge
weerd. Dominee en mevrouw Couvreur
schilderen de omstandigheden, maar zij
klagen niet. Ondanks de huisvestings-
iroblemen zijn zij dankbaar dank-
•aar omdat ae gemeente zich aanmer
kelijk sterker uitbreidt dan zij bij hun
komst in 1950 hadden durven hopen. Zij
telt thans ongeveer tachtig leden, ter-
wijl men met plusminus veertig gezin
nen contacten onderhoudt. En bij deze
contacten blijkt dagelijks dat er een
toenemende openheid bestaat voor het
evangelie, dat ds. Couvreur in zijn vol
le rijkdom, zonder enig anti-papistisch
sentiment, wil verkondigen. Bij duizen
den treft men hen aan in Vlaanderen,
die bijna geen enkele band met de
rooms-katholieke kerk meer hebben. En
aLs men dertkt aan de kansen, die
hier een man als ds. Couvreur worden
geschonken, ja. dan is hij toch wel een
benijdenswaardig mens!
De omstreeks 60.000 inwoners tellende
stad Aalst mag niet langer een volwaar
dig protestants bedehuis ontberen. In
de ïmpeH^df, tjveede ar-
chitect van hel protestants paviljoen op
de Expo heeft men een man gevon
den, die met bekwame hand een aan
trekkelijk. hoewel bescheiden, kerkge
bouw op papier heeft gezet een kerk
gebouw, waarin het kruis niet is uitge
bannen en waarin de avondmaalstafel
een vaste plaats krijgt. Nog in de eer-
ste helft van dit jaar hoopt men in de
tuin van ds. Couvreur met de bouw te
beginnen. Als het voltooid is, zal het
laats bieden aan honderd kerkgangi
erwijl dit aantal op hoogtijdagen door
bijtrekking van een aangrenzende ruim
te tot 120 kan worden opgevoerd. Voorts
zal het in moderne stijl opgetrokken
complex een gemeentezaal. een catechi
satiekamer en een ruimte voor liet
jeugdwerk bevatten.
De benodigde financiën, begroot op
anderhalf miljoen Pelgische francs, zijn
evenwel nog niet bijeen. En deze finan
ciën vormen een probleem van de eer
ste orde, omdat het kerkewerk er te
zwaar onder zou lijden indien een om
vangrijke geldlening werd aangegaan.
Daarom hebben de leden van de ge
meente geofferd wat zij konden en
200.000 franken op tafel gelegd. De Prot,
Evang. Kerk van België deed eveneens
wat in haar vermogen la$ en reserveer
de 600.000 fr. Bovendleu werd aan gif
ten 100.000 fr. toegezegd. Een eenvoudig
sommetje wijst uit dat nog 600.000 Ir.
ontbreken. En dit bedrag nu veertigdui
zend gulden moet uit Nederland ko.
men.
Het is allerminst vreemd dat de pro
testanten in Aalst een beroep doen op
hun geloofsgenoten in Nederland. Zijn
de christenen waar ook ter wereld in
het algemeen- reeds door een hechte
band verbonden, in het bijzonder geldt
dit wel voor de reformatorische chris
tenen in Nederland en België. Het is wel
eens goed zich bewu6t te maken dat we
de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de
eerste psalmberijming danken aan zui
derburen. namelijk aan Guido de Brés
en aan Petrus Datheen. ^e in de tach
tigjarige oorlog naar het noorden uitge
weken zuidnederlandse calvinisten heb
ben het noordnederlandse protestantis
me sterk beïnvloed.
In de negentiende eeuw bleek men
dit nog niet vergeten; het waren Neder
landers, geestelijk voortkomend uit het
Réveil, die in Brussel en in Vlaanderen
het evangelisatiewerk ter hand namen.
Zo ontstond het z.g. Silowerk, gedurende
lange tijd gedragen door een kleine
groep piëtistisch getinte welgestelder,
maar na de tweede wereldoorlog, toen
de Stichting Silo-Nederland werd opge
richt, gesteund door de (kleine) bijdra
gen van velen.
De gemeente in Aalst is in oorsprong
(1922) zo'n Silo-evangellsatlc. doch is
thans vla het Vlaamse Evangelisatie Co
mité een gemeente van de Protestante
Evangelische Kerk in Be'ric. Onder het
synodale evangelisatie-comité vallen
negen posten, die wo-rden bediend door
zes academisch gevormde predikanten
en drie evangelisten.
Zevenduizend landgenoten, die reeds
eerder het protestantisme in België fi
nancieel steunden, zullen een brief ont
vangen waarin om een gift wordt ge
vraagd.
Maar buiten deze zevenduizend zullen
er ongetwijfeld nog velen zijn, die de
kerkbouw in Aalst willen steunen. Zij
kunnen een gift overmaken op giroreke
ning 654649 t.n.v. Stichting Silo-Neder
land, Prins Hendrlklaan 10a te Utrecht.
EICHMANN
Bijna alle kranten hebben aan bet proces-
Eiehmann commentaren gewijd. Wij laten
cr hieronder twee volgen. Allereerst de me
ning vsn De Tijd De Maasbode:
«Het sal moeilijk sijn in dit proces dejnii-
te proporties te bewaren. Zonder de weer-
galoie halsstarrigheid van de Israëlische
premier Ben Goerion was dc rechtspleging
in deze vorm ondenkbaar geweest. Hij
heeft de soevereiniteit van dc Argentijnse
republiek laten «dienden, hij heeft de raad
van volkenrechtjgeleerden in dc wind ge
slagen, hij heeft de wonde plekken in het
geheugen van wederom miljoenen joden
niet ontzien. Ben Goerion roept krachten
cn spanningen op, die hij nauwelijks kan
bevroeden, laat «taan beheersen. Wie aal
uitmaken. »f door dit proce» niet ergens
ter wereld de kiem wordt gelegd voor een
nieuw anti-semitismef Wie kan bepalen,
hoeveel politieke machten «1 klaar staan
om van dit proces gebruik te maken op
ecu wijze, die Ben Goerion niet beeft voor»
sien of gewild?
Zijn behoefte om recht te laten doen
wordt door ieder weldenkend niens gedeeld.
Zijn behoefte om op deie wijze recht te
laten doen steunt oj> motieven, die sijn ont
leend aan dc geschiedenis van bet joodse
volk, de hedendaagse niet uitgezonderd. De
staat Israël, waar hij zijn volk als een twee
de Josua iieeft binnengeleid, dreigt in de
ogen van steeds meer joden zijn onvervul
baarheid te verliezen. Er groeit in het land
•en generatie op, die niet meer gedreven
wordt door de emotionele reactie op het an-
ti-semitisnie. Steeds groter wordt het aan
deel in de Israëlische bevolking, dat wordt
geleverd door Joden uit Afrikaanse cn Azi
atische landen, waar het nationaal-socialis-
me nimmer is doorgedrongen. Van vele
Uraeliëri maakt zich een Levantijnse be
reidheid meester tot het zoekeo van com
promissen niet de buurlanden. Verzoening
is voor Ben Goerion en do groep ambiti
euze jongeren om hem heen het begin van
verraad. Do diaspora, die weigert te gelo
ven dat de enige plaats voor een jood in
Uriel is, ergert hem met haar kritiek.
Het proees-Eielimann zal, nsar Ben Goe
rion hoop», op schokkende wijse aantonen,
welke gevaren de joden ook in de moder
ne wereld bedreigen. Het moet het bewijs
leveren, dat de geestelijke erfenis van Hit
ler, Göbbels en Kallenbrunoer Is overge
dragen juist aan de Arabische heersers in
sommige buurlanden van Israël- En even
belangrijk als -traks bet vonnis zal de zwij
gende conclusie zijn, dat de staat Israël
voor de joden de enige huidige toevlucht
op aarde is."
Het Vrije Volk schrijft er du
van: -Het proces Eiehmann is begonnei
In Israël, zestien jaar na de ineenstorting
van Hitler-Dnitsland. In Jeruzalem tal
de grootste schande van onse eeuw. de jo
denvervolging in West-Europa, in alle
naaktheid aan de orde komen.
NED. HERV. KERK
(toe*.):
Aangenomen het beroep van de gene
rale syode tot predikant voor buiten
gewone werkzaamheden (geestelijke ver-
zorging in Duisburg, Ruhrort): T. Schot,
kand. te Rotterdam.
Benoemd tot secretaris van de provin
ciale commissie voor het jeugdwerk van
Zuid.Holland, sectie Jonge Kerk, de heer
K. B. du Pon, catecheet-Jeugdwerker te
Den Haag, die deze benoeming aannam.
Emeritaat: Dr. J. J. Busk es te Amster
dam heeft wegens gezondheidsredenen
per 1 september 1961 emeritaat aange
vraagd.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Almelo (4de p.p.): J. Wil
schut te Zeist.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Artesia. Calfornië, Old
Chr. Church: W. de Joode te "a Graven.
hage-Zuid-
(Advertentie)
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen
Do Israëlische regering heeft doorgezet
dat d" proces wordt gehouden. Ondanks
alle bedenkingen die er zijn te maken. De
manirr waarop Eiehmann is gevat, is
vreemd geweest De vraag of de IsraëU-
selie rechters wel bevoegd zijn, kan wor
den opgeworpen. Eu er laat zich heel goed
twisten over de vraag, of het nu wel ver
standig is het afschuwelijke leed van de
masssmoord-in-koelen-bloeda op miljoenen
joodse mensen weer op te rakelen.
Maar vergeleken bij de saak waar het
om gaai fijn dat allemaal bijkomstighe
den. Eiehmann heeft de hand gehad in de
massamoord. Hij is een van de hoofdfigu»
geweest Recht doen is meer dan het
bandhaven van de orde in de maatschap-
Zonder gerechtigheid gaat de mense
lijke samenleving ten onder. Daarom moet
Eiehmann verantwoording afleggeo van
■ijn daden. Terecht heeft de Israëlische re
gering tich door de bijkomstigheden niet
laten afleiden en Eiehmann voor de reeh-
ter gebracht
Omdat Israël een echte democratie is
met een vrije pers en een onafhankelijke
rechterlijke macht kan dit proces een echt
proces zijn, waarin ernaar wordt gestreefd
recht te doen.
Eiehmann krijgt oneindig veel meer
recht dan hij zijn slachtoffers heeft ge
gund, aan wie «ond'r vorm van proces het
leven is benomen. Als waren «ij schadelijk
wild.
De hele schande van de jodenvervolging
zal weer aan de orde komen. Dat is on
vermijdelijk. De nachtmerrie is werkelijk
heid geweest. En wie duar op so'n ver
antwoordelijke post do hand in hoeft gehad,
moet terechtstaan.
Do rechter# in Jeruzalem hebben een
bovennationale taak. Dit proces kan een
belangrijke bijdrage leveren aan de verste
viging van het rechtsbesef waarzonder een
internationale rechtsorde ondenkbaar is.
Het is goed dat het gehouden wordt".
Algemene vergadering
prot. chr. werkgevers
Op 16 mei rel in het Kurhaus tc
Scheveninsen de algemene vergade
ring van net Verbond van Prot.-Chr.
werkgevers In Nederland worden ge
houden. Het onderwerp is: ..Dc econo
mische expansie."
Prof. dr. F. de Roos, hoogleraar in
dc economie aan dc Vrije Universiteit
van Amsterdam zal rofereren over:
„De groeiende /olkshuishouding" en
prof. dr. P. A. van Stempvoort, hoogle
raar in de theologie aan de Rijksuni
versiteit te Groningen spreekt over:
„De mens in de groeiende volkshuishou
ding." Het ligt in het voornemen om in
aansluiting op deze jaarvergadering in
het najaar een werkvergadering te hou
den over „de onderneming in de groei
ende volkshuisvesting."
Conferentie ministers
onderwijs begonnen
In Hamburg is woensdag de confe
rentie van ministers van onderwijs en
cultuur uit de vijftien landen van de
Raad van Europa en Spanje geopend,
die zich onder meer zal bezighouden
met de opstelling van een onderwijs
programma voor de tweede helft van
deze eeuw en voorstellen zal bespreken
voor permanente samenwerking tussen
de ministers van onderwijs. Voorts zul
len de ministers zich beraden over sa
menwerking op het gebied van acade
misch onderwijs en onderzoek.
De kwestie van een Europese univer
siteit zal niet aan de orde komen.
De conferentie, die wordt geleld door
het lid voor culturele zaken van de
Hamburger senaat, Heinrich Landahl,
begon met een ontvangst door deze se
naat. Burgemeester Paul Nevermann
verklaarde in een toespraak tot de gas
ten in het houden van de conferentie ln
Hamburg een aanwijzing te zien, dat
men het Duitse volk niet meer aanre
kent wat het in de donkerste uren van
zijn geschiedenis andere volken heeft
aangedaan. Speciaal Hamburg heeft de
isolering van het internationale geeste
lijke leven tijdens de nazi-periode bij
zonder moeilijk gevonden, aldus burge
meester Nevermann.
(Advertentie)
Ko'n Zuurbrand wordt
inoller geblust
dan se gesticht ls.
Met een ol twee Ranalea
■peelt D 't klaar.
En op prettig* wijss.
Deze smakelijke tabletjes gewoon maar
laten smelten op Uw tong - en alle
leed is geleden. Prompt. Want niet
zodra komt de Rennies-oplossing met
Uw speeksel in de maag of alle over-
tolllg maagzuur wprdt geneutraliseerd
en kan U geen kwaad meer doen. Koop
'n pakje Rennies en steek 'n paar bU
U. Dan bent U altijd veilig en Uw
maaltijd wordt nooit verstoord. Onder
't eten niet, ook niet erna. Alleen
maar bU de eerste aanwijzing Rennies
nemen, onopvallend, zonder water of
wat ook
Lang kan het goed gaan: God verloochenen, Zijn geboden
overtreden. Zelfs als wij het weten. „Van onze overtredingen
zijn wij ons bewust en onze ongerechtigheden kennen wij",
zegt de profeet Jesaja. En toch gaan wij door, tegen beier
weten in. Óns geweten blijft lang spreken, maar ook dat j
houdt een keer op. Of toch niet? In ieder geval zijn wij wel
zó arglistig, dat wij onszelf een heleboel kunnen wijsmaken.
Allerlei dingen, die er niet mee door kunnen, weten we voor
onszelf en voor anderen goed te praten. Tot op een gegeven
moment onze ogen open gaan en we onszelf in al ons zelf- j
bedrog zien. Dat is een moment van schrik, als we tol de
ontdekking komen, dat de God van liefde staat op Zijn recht,
op de eerlijke en bewuste naleving van Zijn eisen. We be
seffen dan, dat we maar vlug moeten ophouden te denken,
dat God niet zo nauw kijkt. Het is, of ons een spiegel wordt
voorgehouden, waarin we onszelf zien zoals wij in werkelijk-
heid zijn, zonder pose. Het is een heilzame schrik, die ons
verlost van de waan, dat we vrijblijvend kunnen doen en
laten wat we willen. Het geldt ook hierbeter ten halve
gekeerd dan ten hele gedwaald.
Dr. Lindijer over de kerk in Oost-Duitsland
In de voorjaarsvergadering van
het Convent van Lutherse Predi
kanten dat 11 april in Amsterdam
is gehouden, zijn twee belangrijke
onderwerpen aan de orde gesteld.
Prof. dr. W. J. Kooiman behan
delde er het thema: „Lutherse
Kerk en oecumene" en dr. C. H.
Lindijer vatte zijn ervaringen te
Berlijn samen in: „De ontmoeting
van kerk en communisme in Oost-
Duitsland".
Prof. Koolman wees cr op dat Lu
ther nooit een eigen kerk heeft willen
stichten. Zijn tegenstanders noemden
zijn volgelingen echter lutheranen en
zo ontstond in de zeventiende eeuw
langzamerhand de naam „Lutherse
Kerk", tegenover „De Calvinisten".
Het doel van Luther was de oecumene.
Dit blijkt ook uit artikel VII van de
Augsburgse Confessie, een belijdenisge
schrift van de Lutherse Kerk: „De kerk
is daar waar het woord gepredikt en de
sacramenten bediend worden' Voor
de lutheranen is de kerkorganisatie in
wezen niet belangrijk want de eenheid
ls daar, waar Christus is. ..Eigenlijk
mochten we er niet zijn", aldus prof.
Kooiman.
De spreker stelde de vraag of de
Lutherse Wereldfederatie kerk is of
De predikant van het kleine
Belgische stadje Aalst richt
iedere zondag zijn woonkamer
in als kerkzaal, maar zijn
„Evangeliehuis" kan de kerk
gangers al bijna niet meer
bevatten.
Huizen bouwen
Van papier.
VELPON plakt
Veel plezier
Oiulerwïjsbenoemingcn
Benoemd tot hoofd: aan de U.L.O.
Elout-school te Rotterdam: K. Ketting
te Vroomshoop.
Benoemd bij het ulo: aan de Chr.
U.L.O.-school te Eist: E. E. Stra-
ting te Uithuizen; aan de Chr. U.L.O.-
school to Emmen: H. Stellingwerf te
Dokkum: aan dc Chr. U.L.O.-school te
den Hulst iOv): J. A. Hubregtse te
Leiden en mej. W. P. Bouwman te Lei
den; aan de Chr. U.L.O.-school te
Grootegast: J. Russchen te Harderwijk.
Benoemd tot onderwijzeres: aan de
Chr. Nat. school te Axel: G. v.d. Weij
te Goes; aan de Dr. Albert Schweitzer,
school te Den Haag: M. J. J. den Haan
tc Scheveningen; aan de Chr. Nat.
school te Axel: M. Walraven te Mid
delburg: aan de Chr. Nat. school te
Egmond a. Zee: Fr. van Popta te Leeu
warden: aan de Prinses Marijke-echool
te 's Gravenzande: J. Dijkman te Lei
den; aan de Zuider-school te Amster
dam Z.: B. Terwoerd te Baarn; aan
dc Groen v. Prinsterer-school te Soest-
dijk: G. van Weesep te Steenwijk; aan
de Chr. Nat. school te Noordeloos: M.
Lindhout tc Echt (L.);
Benoemd tot onderwijzer: aan de
Prinses Beatrix-school te Den Helder:
J. Bouma te Leeuwarden; A. v, Vene
tiën te Leiden en F. de Haan te Deur-
ne; aan de Chr. Nat. school te Axel:
W. Paans jr. te Eindhoven; aan de Her
vormde school te Wekerom: L. Ric-
mens te Wolfaartsdijk; aan de Dr. Al-
bert Schweitzer-school te Den Haag:
C. Rosbergen te 's-Gravenhage; aan de
Roelof Venema-school te Nieuwer Am-
stel: J. Verheule; aan de Chr. Normaal
school te Nijmegen-KJokkenberg: P.C.
Velthuizen te Putten; aan de Hervorm
de school te Dornspijk: D. Scholten te
Ouddorp; aan de Bilderdijk-school te
Hilversum: G. Timmerman te Zetten;
aan de School m.d. Bijbel te Asperen:
J. den Besten te Nleuwendijk; aan de
Chr. school te Driebergen: P. Klomp
te Den Haag.
De Prof. dr. O. van der Leeuw-stich
ting (ontmoetingscentrum van kerk en
kunst, in het leven geroepen door de
Oecumenische raad van kerken in Neder
land) houdt van 2426 mei in Utrecht
een conferentie over kerkmuziek onder
het motto: „Woord en toon". De bijeen
komst is bedoeld voor cantores en orga-
nistcn en verder voor een ieder, die de
kerkmuzikale vragen ter harte gaan. Er
zijn daarom ook werkvergaderingen voor
de congresdeelnemers zowel als open
bare oefen- en voorlichtingsavonden.
Eerste inleider zal zijn dr. Walter
Blankenburg, ln Duitsland bekend als
redacteur van het maandblad „Musik und
Prof. Bijlsma voor herv. predikanten
De vergadering van de Hervorm
de predikantenvereniging in
Utrecht was gisteren sterk gere
duceerd. Van de 600 bezoekers op
dinsdag waren er nog 300 over
toen prof. dr. R. Bijlsma, voorheen
predikant in De Bilt (Utrecht) en
thans hoogleraar aan de theologi
sche faculteit te Brussel, zijn refe
raat hield over Schriftgezag cn
Schriftgebruik.
Het ls. aldus de hoogleraar, een rare
mohammedaanse infectie om er op uit
te zijn dc inspiratie van de Schrift
veilig te stellen door te zoeken naar de
reconstructie van de oorspronkelijke
tekst.
Hij doelde hiermee op de jubeltonen
die sommigen aanhieven bij het verne
men dat een Amerikaans onderzoeker
cr in geslaagd zou zijn de «uthentieke
tekst vast te stellen.
Het is onjuist om tc stellen dat de
bijbei zelf geen aanwijzingen geeft voor
Schriftgebruik en Schriftgezag. Prof.
Bijlsma vond een belangrijk clement
in de dusgenaamde Interscrlpturaie re
latie: de verhouding van de 8chrlft ln
dc onderlinge delen. Dit blijft primair
en daarom kan men de ons vreemd
aandoende rabbijnse methodiek (bij
voorbeeld ln de bewijsvoeringen van
Paulus) en apocalyptische verschijnse
len terzijde stellen-
Het behoort tot de fundamentele ken
merken van een reformatorische theolo
gie dat de bijbel zelf het rlohtingge-
vende woord moet spreken over de
aard van het gezag, dat hij in de be
middeling van de openbaring Gods uit
oefent binnen het werk van Q'e geest.
En het Schriftgebruik van de kerk heeft
zich hiernaar te richten, zo zei de hoog
leraar.
Als eerste valt hieruit te leren dat
de Schrift zich aandient als verkondt-
ging van de openbaring Gods die ln de
contingentie van de menselijke geschie
denis is gegeven. Deze twee-eenheid
van verkondiging en historie ls van be
slissende betekenis voor het Schrlftge»
azg. De Bijbel is hét boek van dé ge
schiedenis. maar geen geschiedenisboek,
aldus spreker. Hij geeft dc „verkondig
de" geschiedenis, profetisch uitgelegde
historie.
De discussie over de verhouding his-
Kirche" en als directeur van de evan
gelische kerkmuziekschool in Schlüch-
tern (Hessen). Tijdens het congres zullen
voor dat doel geschreven Nederlandse
psalmcomposities worden uitgevoerd van
Kees van Baaren, Carel Brons, Jaap
Geraedts, Robert Heppener, Anthon van
der Horst. Bertus van Lier, Hans Keu-
ning. Henk Stam en Willem Vogel. Hun
composities, waaraan de onberijmde
psalmtekst ten grondslag ligt, zullen
worden vertolkt door het N.C.R.V.-vocaal-
ensemble onder leiding van Marinus
Voorberg.
Een gedetailleerd programma van het
congres is verkrijgbaar bij het bureau
van de Prof. dr. G. van der Leeuw-
stichting, Oude Zljds Achterburgwal 100
te Amsterdam-C.
torie-kerugma cirkelt om de vraag:
wat is exact-hlstorisch en wat is ge
loofspunt van de gemeente. Men dient
volgens prof. Bijlsma echter to besef
fen dat historie en verkondiging tezeer
met elkaar verweven zijn om ze nog
uit elkaar te kunnen halen. De iotter
en de historie dienen slechts voorzover
ze de verkondiging kunnen doorgeven.
Dit blijkt volgens de hoogleraar uit het
nogal vrij citeren van het Oude Testa
ment in het Nieuwe. Dit ls geen wille
keur, maar een door het verkondigings-"
motief beheerste vrijheid. Zo kan men
een bepaald woord uit het Oude Testa
ment in het Nieuwe ombuigen.
Biblicisme en historisme moeten wor
den afgewezen: de Bijbei is geen ge
schiedenisboek, en men mag niet zeg-
een dat staat er, maar moet vragen:
hoe staat het er en waarom?
De Heilige Schrift heeft een duidelij
ke structuur. Materieel is deze bepaald
door de grote heilsdaden van Israels
God, die tn het Oude Testament zijn ge
concentreerd in de geschiedenis der
aartsvaders, dc uittocht uit Egypte,
de verbondssluiting bij de Sinai, de in-
tocht in Palestina, en dan historisch
gezien later het Davidische koningschap
en de schepping. In het Nieuwe Testa
ment ziet men de concentratie in de
heilsgeschiedenis van Christus, van
kerst tot cn met pinksteren geoeurd, en
uitlopend op de belofte van de weder
komst. Formeel weerspiegelt zich deze
structuur van de Bijbel in de opbouw
van de canon.
Wet, profeten en geschriften is de ge
leding in concentrische cirkels van het
Oude Testament. In het Nieuwe Testa
ment is dit: evangeliën (de thora van
het Nieuwe Testament), Handelingen,
brieven. Dc uittocht uit Egypte cn pa
sen zijn belde opstanding.
Men moet, aldus prof. Bijlsma, onder
scheid maken in heilsfelten en gebeur
tenissen die daaruit voortvloeien.
Zo noemde spreker dc opstanding en
de genezing van de lamme aan de Scho
ne Poort, en de uittocht uit Egypte en
de intocht in Palestina. Als men de ge
beurtenissen op de heiisfeiten betrokken
houdt, komt de verkondiging vanzelf op
gang.
Allo historie staat in de Bijbel in het
kader van het heil v»n God, zijn be-
moeienis met de mensen. Dit moet via de
verkondiging verwerkelijkt worden in
het leven der mensen .Men moet in het
Schriftgezag differentiatie toepassen, zo
zei spreker. Dat wil zeggen: men mag
niet alles zomaar overbrengen op onze
tijd. De structuur van de bijbelse gege
vens eist dat wij vragen naar het his
torisch verband waarin iets is geschied
en naar het waarom.
Veie ketterijen en sektarische aber
raties zijn afgewezen aan de hand
van deze differentiatie. Het sabbats
gebod is door de christenen overkoe
peld door de zondagsviering. Hier
mee was men ongehoorzaam aan het
Oude Testament terwille van de
voortgang van het heil.
Kinderdoop wordt in de Schrift ge
boden noch verboden. De christen
heid doopte echter kinderen omdat
dit hoorde tot de orde van heilsgezag
ln de Schrift op grond van het ver
bond.
niet. Peter Brunner heeft dit verdedigd,
maar de Scandinavisch lutherse ker- i
ken menen van niet. De lutheranen heb-
ben als grootste protestantse kerk in
de Oecumenische Raad van Kerken een
grote verantwoordelijkheid. De Lutherse 1
Wereldfederatie heeft velen nader tot de
Wereldraad gebracht; aan bereidheid
tot oecumenisch gesprek heeft het geen
lutherse kerk ooit ontbroken.
Hoewel de lutherse kerkgroepering
wel eens ais „Konfession der Mitte"
wordt aangeduid, is haar plaats niet i
precies te bepalen. De lutheranen leg
gen wel veel verbindingen en hoewel j
hun ambtsopvatting enerzijds een laag
kerkelijk standpifnt vertegenwoordigt,
wordt het ambt anderzijds gezien als
de representatie van het ambt van
Christus. Zo hebben de lutheranen vele
elementen van de oude kerk in hun
eredienst behouden terwijl er ook een I
grote mate van vrijheid is in de li
turgie.
Tenslotte merkte de spreker op dat j
hoewel de Lutherse Kerk in Nederland
klein is, de „gereformeerde groep" j
nergens zo sterk is beïnvloed door het
lutheranisme als juist hier. De Luther
se Kerk. in Nederland mag daarom
haar bestaan met voortijdig opgeven.
De spreker hoopte op het ontstaan van'
een evangelisch-katholieke kerk in Ne
derland.
Oost-Duitsland
Hierna nam dr. C. H. Lindijer het
woord. Hij had in Oost-Duitsland com
munisme aangetroffen in de meest zui- J
vere vorm. De Lutherse Kerk heeft het I
er niet eenvoudig. Van de achttien
miljoen inwoners is 82 procent overwe
gend luthers, terwijl 12 procent rooms-
katholiek is. Er zijn hier 8000 evange- 1
lische gemeenten met ongeveer 6000
predikanten, die een zeer zware taak
hebben te vervullen,
Hoewel de vrijheid van godsdienst in
de grondwet van 1949 is gegarandeerd,
is dit in de praktijk minder gunstig, j
Het communisme stelt de wetenschap!
zeer sterk op de voorgrond en Darwin i
wordt nog hoog in ere gehouden. Zo
willen de communistische machthebbers
van Oost-Duitsland een model-commu
nistische staat maken. Zij verklaren de
godsdienst tot bijgeloof en onwetend
heid en zitten de kerk vaak zo veel
mogelijk dwars. Toch moet men niet
denken dat Oost-Duitsland één groot
concentratiekamp is, aldus dr. Lindijer.
Jeugd
voeden. Het onderwijs
en het gezinsleven wordt door allerlei
maatregelen ernstig gehinderd. Over
de jcugdwijdlngen, communistische sur
rogaten voor belijdenis en communie,
zijn de kerken het onderling niet
eens. Op dit punt is de Rooms-Katho-
lleke Kerk soepeler.
In Oost-Duitsland hebben dc christe
nen een generatie lung geen normale
verhouding meer gekend, vele tradities
zijn stuk gegaan en het aantal aanne-
melingen is sterk verminderd. Maar on
danks dit alles leeft er iets in de kerk.
Er is een jeugd die weet waar ze voor
strijdt en de offervaardigheid is dik-,
wijls ontroerend groot. Ondanks de
vele hindernissen gaat er een minder
heid waardig cn principieel in Christus'
naam voort, aldus dr. Lindijer.
De „Nederlandse organisatie voor:
zulver-wetenschappelijk onderzoek"
heeft dr. A. F. J. Klijn, wetensehaDpe-
lijk hoofdambtenaar aan de theologi
sche faculteit van de "Rijksuniversiteit
te Utrecht, een subsidie verleend voor
de uitgave van een commentaar op de
Handelingen van dc Apostel
Dr. Klijn, die aa
Thomas,
genoemde academie
het nieuw-testamentisch Grieks, mocht
reeds eerder een Z.W.O.-subsidie ont.
vangen. Deze was toen bestemd om op
de Bibliothèque Nationale in Parijs een
Armeens handschrift van de handelin
gen van de apostel Thomas te bestude
ren.
De bedoeling van het bewuste com
mentaar is om de betrekking te bepa
len tussen de Handelingen van Thomas;
met de orthodox-Syrische geschriften
enerzijds en met de geschriften van de
gnostici anderzijds. Het christendom in
Syrië heeft namelijk van de oudste tij
den af onder invloeden gestaan, die in
het westerse christendom niet aanwezig
waren en welke van oosterse cn helle
nistische oorsorong waren Tegen deze
Invloeden is de Syrische theologie in
de loop van de tiid meer en meer in
verzet gekomen. Onvoorziene omstan
digheden daar gelaten, zal dr. Klijns
commentaar met een Engelse verta
ling van een Syrische tekst van de
Handelingen van Thomas uit het jaar j
936 nog dit jaar van de pers komen.
