Nieuwe Leidsche Courant | 1961 | 6 april 1961 | pagina 13

Groot magneetveld in Leiden
alleen 's nachts in gebruik

Unilever lager winst
bij gestegen omzet

Botwinnik is in betere
vorm dan Tal

Zoveel stroom nodig als stad
aanwendt voor verlichting

Leeftijdsgrens AWW
wellicht omlaag

O.S. 1964 in Tokio

Michiel in plaats
van Veronica

Nederland leidt
in Nenliauten

Zuidema leider

Vergadering Nieuw Brunhilde
bood weinig nieuws

Herdenking veertigjarig bestaan
machinefabriek Den Holder N.V.

Zwemwedstrijden in Gouda

Nootjes 4 duurder

Gordijn passeerde
Van Dijk en leidt

Forse boete voor overtreding
van het cadeaustelsel

Ned. Handel Mij.

onverzwakt

Bankbiljetten
op record

19

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

13

DONDERDAG 6 APRIL 1961

I Onderzoekingen in K.O.-laboratorium

MET prof. dr. C. J. Gorter, hoogleraar in de experimentele natuurkunde
aan de rijksuniversiteit te Leiden en directeur van het Kamerlingh-
Onneslaboratorium, hebben wij een gesprek gehad over de onderzoekingen
naar de vaste stof, die in het laboratorium worden verricht. Deze onder
zoekingen zijn van proefondervindelijke aard en worden gedeeltelijk ge-
subidlieed door de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie
(F.O.M.). Behalve dit wetenschappelijk speurwerk subsidieert de F.O.M.
in het Kamerlingh-Onneslaboratorium ook nog onderzoekingen op het
gebied van de kernfysica, de mesonenfysica, de molecuulfysica en van de
metalen.

Prof. Gorter vestigde er de aandacht
op, dat het onderzoeik van de vaste stof
een traditie van het Kemerlingh Onnes
laboratorium is, die reeds vóór 1890 da
teert. Deze traditie heefit het Kamer-
lingh-Onneslaiboratorium gemeen met het
Fhi'liips-laboratonium in Eindhoven, waar

Wook tal van onderzoekingen op diit ter
rein worden verricht. Hierdoor komt het
wellicht ook, dat afgestudeerde Leidse
fysici vaak een betrekking bij Philips
ivinden. Sinds 1945 is de fysica van de
vaste stof zeer in de belangstelling ko
men te staan, onder meer door haar
technische toepassingen.

Wisselingen

Sprekende over de onderzoekingen
zelf, die vrijwel alle onder zijn leiding
gebeuren ,zei de hoogleraar, dat de
grootste groep van onderzoekers zich oc
cupeert met het magnetisme, gecombi
neerd met lage temperaturen en wisse
lende magneetvelden. Bij lage tempera
turen toch, treden de magnetische eigen
schappen van vaste stoffen veel meer op
de voorgrond dan bij kamertemperatuur.
En wat de magneetvelden, waar tussen
de bewuste stoffen worden gebracht, be
treft: deze variëren van veertig mil
jard wisselingen per seconde tot één
wisseling per minuut. Voor het verkrijgen
van deze wisselingen maakt men zowel
gebruik van de eleotrondca als van de
radiotechniek. Hierdoor is men in staat
heel korte, maar ook heel lange volven
op te wekken. De korte of micro-golven
worden in de techniek bij de radar ge
bruikt en de lange golven bij radio
uitzendingen.

Een verwant onderzoek nidbt zich op
de „magnetische resonanties", die in 1Ö45
in Sowjet-Rusland en in 1946 in de
Verenigde Staten van Amerika werden
ontdekt. Magnetisohe resonantie is het
vensohijnsel, dat magnetische atoomker
nen of eleotronen bij plaatsing in een
magnetisch veld, radiogolven of radar
golven van een bepaalde frequentie
kunnen absorberen. Op een desbetref
fende vraag deelde prof. Gorter mede, dat
hij vóór en tijdens de oorlogsjaren reeds
veel wetenschappelijk onderzoek op dit
gebied had verricht, zonder de magne
tische resonanties zélf te kunnen ont
dekken. Bij dit wetenschappelijke speur
werk werd hij geassisteerd door de stu
denten L. J. F. Broer en J. Volger, die
thans hoogleraar zijn respectievelijk aan
de technische hogeschool in Delft en aan
de rijksuniversiteit in Utrecht. De dage
lijkse leiding van het onderzoek naar de
magnetische resonantie berust thans bij
dr. dr. N. J. Poulis.

Voorts In men In het Kamerlingh-
Onneslaboratorlum bezig met het
maken van enorm grote magneet
velden. Bedraagt de sterkte van een

(Van onze parlementsredactie)

Staatssecretaris Roolvink overweegt
nog dit parlementaire Jaar aan de Twee
de Kamer voor te stellen, de leeftijds
grens boven welke een weduwe voor uit
kering krachtens de algemene weduwen-
en wezenwet In aanmerking komt te ver
lagen van 50 tot 45 jaar.

In vele gevallen is het nodig, dat we
duwen op middelbare leeftijd, die nog
geen vijftig jaar zijn, als het ware ge
dwongen worden, een werkkring te zoe
ken. Wijziging van de leeftijdsgrens zal
daarom in verband staan met de moge
lijkheden voor deze weduwen om op ge
vorderde leeftijd werk te vinden. Naar
deze mogelijkheden wordt momenteel
een onderzoek Ingesteld.

De staatssecretaris heeft over de ver
laging van de leeftijdsgrens advies ge
vraagd aan de Sociale Verzekeringsraad
en de Sociaal-Economische Raad. De kans
is aanwezig, dat de SER tot verlaging
van de leeftijdsgrens adviseert. De SVR
heeft reeds berekend, dat een verlaging
I van de leeftijdsgrens tot 45 jaar de jaar-
V lijkse uitkeringen met 23 miljoen gulden
doet stijgen. Deze hogere kosten zouden
gedekt kunnen worden door een premie
verhoging van ci 1/3 procent.

gewoon magneetveld ongeveer 20-000
tot 30.000 „oersted", in Lelden wil

men er een opwekken van 100.000
oersted. Voor de bouw van zo'n in
stallatie werd na de oorlog een schen
king van «le Bataafse petroleum-
maatschappij ontvangen. Tot op he
den is men er niet in geslaagd een
grotere sterkte dan 60.000 oersted te
bereiken. Het spreekt vanzelf, dat het
werken met zo'n installatie enorm
veel elektrische stroom vraagt, na
melijk vier duizend kilowatt, dat is
de hoeveelheid elektriciteit die de
stad Leiden voor haar verlichting
nodig heeft.

Met welwillende medewerking van het
elektriciteitsbedrijf is naar het Kamer-
linigih-Onneslabora borium voor deze vier
duizend kilowatt een speciale kabel aan
gelegd. maar het bewuste magneetveld
mag alleen 's nachts worden gebruikt
en dan nog na 'n voorafgaande waarschu
wing aan het elektriciteitsbedrijf om
dat er anders moeilijkheden in de stroom
voorziening van Leiden zouden optre
den. Om een deel van deze grote energie
af te voeren, is in de kelder van het
laboratorium een bassin aangelegd, waar
in zdch zestig kubieke meter water be
vindt.

Gigantisch

Het groofete magneetveld ter wereld
van 7000 kilowatt bevindt zich in Berke
ley in de Verenigde Staten van Amerika,
hierop volgt Leiden on daarna Oxford
met 2000 kilowatt. Deze gigantische mag
neetvelden zullen niet alleen gebruikt
worden voor het verkrijgen van zeer

De organisatoren van de Olympische
Spelen 1964 In Tokio verwachten dat de
definitieve data voor de spelen z|]n 14
t/m 28 juni.

Wanneer het organisatie-comité het be
treffende voorstel van de commissie, die
een onderzoek naar de gunstigste periode
heeft ingesteld, overneemt, zal het wor
den voorgelegd aan het I.O.C., dat in juni
in Athene een definitieve beslissing zal
nemen. Het valt overigens op, dat de
voorgestelde periode 15 dagen beslaat,
terwijl 17 dagen gebruikelijk zijn en men
zelfs van plan was er drie weken van te
maken.

De directie van radio-Veronlca zou be
langstelling hebben voor de Michiel HD
108, de voormalige treilcr Antje. Dit door
de rederij Gebr. Slot te Den Helder voor
de sloop afgestoten schip ligt zonder mo
tor In Harlingen, vanwaar het dezer da
gen naar Amsterdam zal worden gesleept.

De Michiel zou in de plaats komen
van de vijftig jaar oude Veronica. De
koopsom van de dertig jaar geleden ge
bouwde Michiel schijnt te zijn bepaald
op f 30.000.

Een woordvoerder van de rederij heeft
de juistheid van het bericht over de
overdracht van de Michiel aan radio-
Veronica bevestigd. Later werd het ech
ter tegengesproken door de directies van
radio-Veronica en de Gebr. Slot. Vreest
men opnieuw moeilijkheden bij het in
bouwen van de zenders en het buiten
gaats brengen van het schip?

lage temperaturen, maar ook om atoom
kernen te richten. In dat laatste geval
arbeidt de werkgroep voor de vaste stof
samen met die voor de kernfysiica.

Daarnaast wil men met F.O.M.-subsidie
nog veel grotere magneetvelden maken,
namelijk van een half miljoen oersted,
die slechts gedurende een honderdste
seconde gebruikt kunnen worden. De
ontwikkeling der grote magneetvelden
staat onder de dagelijkse leiding van dr
D. de Klerk.

Aan het einde van het onderhoud ver
telde prof. Gorter nog, dat het Kamer-
Lingih-Onneslaboratorium sinds de oorlog
met een nijpend gebrek aan ruimte te
kampen heeft. In dèt euvel zal nu worden
voorzien door de bouw van een nieuwe
vleugel. Is deze eenmaal gereed, dan
men het onderzoek op het gebied
van de vaste stof gaan uitbre::' n en
wellicht ondermeer onderzoekingen gaan
doen met halfgeleiders. Dit zijn stoffen
als germanium en silicium, die het mid
den houden tussen de geleidende metalen
en de niet geleidende isolatoren.

Niet onvermeld blijve, dat de Japanse
hoogleraar prof. dr. W. Sasaki uit Tokio
onlangs drie tot vier maanden in het
Kamerlingh-Onneslaboratorium een in
teressant onderzoek naar half-geleidende
kristallen bij zeer lage temperaturen
heeft verricht, Hii werd daartoe In staat
gesteld door een Unesco-beurs.

Clare Benedict-toernooi

Op de eerste dag van het Clare Bene-
dlct-schaaktoernool. dat ln Neuhausen
(Zwitserland) wordt gehouden en giste
ren Is begonnen, heeft Nederland de
wedstrijd tegen Italië met 2'Alhj ge
wonnen. De gedetailleerde uitslagen wa
ren: BouwmeesterCapello 10, Roes-
selPaoll HKi BarendregtNorcla
l0 en LangewegGiustilisi 01

Onze landgenoten hebben door deze
zege de leiding genomen, aangezien de
beide andere ontmoetingen, namelijk die
tussen West Duitsland en Oostenrijk. als-

Om Ned. jeugdschaaktitel

Het toernooi om het jeugdkampioen
schap schaken ls woensdag in Hengelo
voortgezet met de partijen van de vierde
ronde.

De uitslagen van de derde ronde, die
dinsdagavond laat werd beëindigd, lui
den: Diekstra-Zuidema 01, Bloem-
Hoepman 01, Van Bockel-Verspoor

V4; Berg-Verreck VzVi\ Moonen-
Mosterman 10; Frederiks-Haselhoff
Vt'/4: Maliangkay-Noordewier 10.

Woensdagmorgen werd de vierde ronde
gespeeld, hiervan luiden de uitslagen:
Zuidema-Hoepman 10: Van Bockel-
Diekstra 0—1; Verspoor-Moonen 1—0:
Verreck-Bloem 10; Frederiks-Berg af
gebroken; Mostertman-Maliangkay M
V4; Haselhoff-Noordewier 01.

Na de vierde ronde luidt de stand:

1. Zuidema 4 pt; 2. Diekstra 3 pt; 3/4/5.
Hoepman, Verreck en Verspoor, allen 2%
punt.

TVE BEDRIJFSWINST van het Unilever-concern is in 1960 met 94 mil-
U joen gedaald tot ƒ113,1 min. Na aftrek van 570,6 (vorig jaar
593,7) min. is de geconsolideerde netto-winst 553 (639,7) min. Oorzaken
zijn de afnemende groei van de wereldeconomie, toenemende concurrentie,
vooral in West-Europa en de Verenigde Staten, en de invloed van het
weer in Europa op de verkoop met name vanconsumptie-ijs!

Vorig jaar steeg de winst b|j alle be-
drijfsdelen, in 1960 daalde de winst op
wasmiddelen. consumptle-|js en toiletar
tikelen. maar die op margarine en sp|js-
vetten nam toe ondanks de Planta-moel-
Uikhedcn, doch de ollefabriekcn werden
getroffen door prijsdaling op de grond-
stoffenmarkt. Diepvries en gedroogde
soepen gaven hogere winst, maar som
mige andere levensmiddelen lager.

Na uitkering van 13°/« slotdividend der
N.V. en 3 sh. 1,2 der Ltd. wordt f 357,5
(453,9) min. winst in het bedrijf gehou
den, waardoor het totaal op f 3520.1 min.
komt. Het totale dividend is resp. 21
(20) 5 en 4 sh. 10.9 (4 sh. 6,5) pence.

Omzet

De omzet was ln miljoenen guldens 19650.3
(19.015,7), waarvan 14.757,3 (14.140,1) aan
derden en 4570,4 4522.1) onderling en 322.B
(353.5) produkten gekocht voor de West-
afrikaanse marktbureaus. Naar artikelen
was de omzet: margarine, spijsolie en -vet
3149 2959,4) wasmiddelen 3238,8 3227.4).
oliën en vetten (voornamelijk voor ver
werking ln eigen bedrijf) 4379.6 (4339.5).
verse levensmiddelen, diepvries, verduur
zaamde en andere o.a. «msumptlo-ljs 2462.8
(2301.9), toiletartikelen en parfums 438,1
(404,9), veekoeken en mengvoeder 1679,5
(1661.7), diverse fabrikaten o.a. glycerine
938,1 (858,3), produkten (hoofdzakelijk tro
pisch) voor United Africa, w.o. hout 733,7
(812,2), handelsart. (hoofdzakelijk voor Un.
Africa) 23.53,8 (2155,4), diensten 276,6 244.6).

Van de omzet komt 61 voor rekening
van Europa, 13 95 Amerika 5 Afrika,
5 Midden-Oosten. Australië. Nieuw-Ze«-
land, 15 United Africa, alles onveran
derd. De omzet was ln duizenden tonnen
margarine en spijsvetten 1751 (1653), was
middelen 1788 (1787) met lagere winst door
zware concurrentie, veekoeken en mengvoe
der 4959 (4927) met lagere winstmarges
Door de stijgende levensstandaard koopt de
huisvrouw meer toebereide levensmidde
len. die arbeid besparen, doch door toe
nemende concurrentie worden de winst
marges kleiner.

Unilever Emery is de fabricage be
gonnen .Een belang is verworven in
Vlisco.

United Africa

Voor Un. Africa was in de meeste
landen het economische klimaat gunstig
behalve in Kongo, Brits Oost-Afrika, Mali
en Guinea, waar politieke verwarring
een ongunstige invloed had. Dit en de
terugtrekking uiit de produktenhandel

De algemene ledenvergadering van de
Leidse gymnastiek-, atletiek- en volley
balvereniging Nieuw Brunhilde die gis
terenavond onder voorzitterschap van
mevrouw E. KissHcrweyer is gehou
den, heeft geen schokkende ogenblikken
gekend.

„Het jaar dat volgde op het 35-jarig
jubileum is rustig geweest," merkte de
voorzitster bjj de opening van de verga
dering op. De drie afdelingen doen het

IDe herdenking van het veertigjarig
bestaan van de Machinefabriek Den Hol
der N.V., gevestigd aan de Roosevelt-
f straat te Leiden, is gistermiddag inge
luid met een korte plechtigheid in in
tieme kring.

De directeur, de heer L. den Holder,
was daartoe met zijn echtgenote als
mede zijn in het bedrijf werkzame zoons
en het gehele 70 man tellende personeel
in de kantine samengekomen. Daarbij
was mede tegenwoordig de heer J. G.
J. Verhey van Wijk, voorzitter van het
Departement Leiden van de M|j. van
Nijverheid en Handel,
i Nadat de heer Jac. den Holder een
kort welkomstwoord had gesproken ter
inleiding van deze bijeenkomst, ver
kreeg de heer Verhey van Wijk het
•1/ woord, die erop wees, dat er op de on
getwijfeld druk bezochte receptie wei
nig gelegenheid zou zijn bij dit jubi
leum te zeggen wat hij wilde zeggen.

Een terugblik werpend in de geschie
denis dezer N.V. zelde spr. zich de ge
le voelens van de heer Den Holder Sr. te
te kunnen indenken. Toen deze nl. met zijn
plannen begon, was zijn vader daar
over niet te best te spreken. Op de
Ambachtsschool nl. had men hem ver
teld, dat zijn zoon te klein was voor
het metaalvak. Hij kon beter schilder
worden.

De heer L. den Holder zette evenwel
door en begon een bedrijf aan het Gal-
gewa-ter, dat zich dusdanig ontwikkel
de, dat er spoedig 45 man werkzaam
waren. Spr. schetste de gestadige groei
van het bedrijf, hulde brengend aan de
echtgenote van de jubilaris, die in moei
lijke tijden een grote stuwkracht was.

In 1950 ontstond het plan het bedrijf
over te brengen naar de Rooseveltstraat.
Toen heeft de heer Verhey van W|jk
de heer Den Holder leren kennen als
een energiek cn vakkundig persoon; in
de loop der jaren heeft hij door uiterste
wilskracht en grote toewijding het be
drijf op steeds hoger plan gebracht.

Het was hom een groot genoegen de
heer Den Holder het vererend getuig
schrift van de Ned. Mij. voor Nijverheid
en Handel met de daaraan verbonden
gouden erepenning te mogen uitreiken.

Namens het personeel sprak de heer
A. J. Frèrejean, die behalve de geluk
wensen verschillende geschenken aan
bood. w.o. een fraaie wandklok. In z|jn
dankwoord zei de heer Den Holder, dat
hij zonder zijn personeel niets had kun
nen bereiken, en hij liet derhalve allen
hartelijk delen in de hem gebrachte
hulde. Hij zegde het personeel een gra
tificatie toe en reikte deze aan de oudste
vier Uit.

uitstekend. Het eerste volleybalteam dat
uitkomt in de eerste klas van de afdeling
Lelden maakt een goede kans kampioen
orden. Dit zal voornamelijk afhan
gen van de ontmoeting die 13 april plaats
heeft in het gymnastieklokaal aan de
Plesmanlaan. De tegenstanders z|jn de
(lastige) dames van Kampong.

De gymnastiekafdeling beschikt over
een aantal talentvolle krachten. Het af
gelopen jaar werd Jannie van Horst, me
de dank zij trainer H. den Hertog, Leids
kampioene bij het jeugdturnen.

Ook de atletiekafdeling doet het beter
dan ooit.

Voor de vele en onschatbare diensten
gedurende 35 jaar aan de vereniging be
wezen kreeg mevrouw M. van Dorsten—
Hoogendoorn, de ere-presidente, die vorig
jaar afscheid heeft genomen, een fraaie
oorkonde aangeboden.

De diverse jaarverslagen werden on
der dankzegging aanvaard.

De bestuursverkiezing heeft geen nieu
we gezichten opgeleverd, zodat het be
stuur er weer als volgt uitziet:

Voorzitster: mevr. E. KissHerweyer,
vice-voorzitster: mevr. A. Noordenbos—
Venekamp, eerste secretaresse: mevr. A.
van der KlootVan Ingen Schenau,
tweede secretaresse: mevr. S. den Ouden,
eerste penningmeesteresse: mej. N. van
Zijp, tweede penningmeesteresse: mevr.
T. de Vries—Öwitzer, commissaris: mej.
W. den Tonkelaar,

Tot banierdraagster werd wederom
benoemd mejuffrouw B. Jasper. Mejuf
frouw A. van der Lucht werd benoemd
tot leidster van de drie adspirantengroe-
pen.

Wat de plannen voor de toekomst be
treft; in november wordt waarschijnlijk
weer een uitvoering gegeven. De defini
tieve datum hiervan kon nog niet worden
vastgesteld daar de zaal pas na 1 mei kan
worden besproken.

De opkomst van de leden was bevredi
gend, maar men had kennelijk op een
grotere belangstelling gerekend, want
nu moest de genoeglijke vergadering
tweemaal worden „onderbroken" voor
i het uitdelen van gebakje».

beïnvloedde de omzet, die desniettemin
steeg. De omzet van tropische export-
produfcten daalde f 78 min., tot f
min., doch van handelsartikelen steeg
f 191 min tot f 2330 mta. De winst was
Iets hoger en het rendement van het ge-
rivesteerde kapitaal steeg.

De uitvoer uit Nederland met inbe
grip van Un. Africa steeg tot f 378,7
(350) min., uit Engeland tot f 606,5 (593,1)
min. Die van spijsvetten was aanmer
kelijk hoger, van levensmiddelen, ln het
bijzonder diepvries, zeer bevredigend.

Liliënthal over schaaktweekamp

Liquiditeit

Het saldo der liquide middelen was
f 581 (864) min. De contante betalingen
voor nieuwe deelnemingen beliepen f 172
(52) min., de investeringen in vaste activa
f 538 (439) min., tegen nog hogere raming
voor 1961. In 1960 werd tot f 617 min.,
nieuwe investeringsprojecten besloten,
waarvan f 31 min. voor vervaardiging
van wasmiddelen, f 10,4 min. ddepvries-
outdllage in Nederland, f 46,6 min. con-
sumptae-ijs-outillage, f 14,4 in Nederland
voor oleochemische installaties, f 57,6
m-ln. voor auto's, f 3,2 min. voor het la
boratorium te Vlaardangen. De liquide
middelen zijn voldoende voor alle be
hoeften in 1961.

Eind i960 was het personeel 320001
(293.000), waarvan 13.000 (11.000) ln Neder
land.

Kongo

In Kongo kwam het tot schade door
plundering, stagnatie van invoer, en
gebreke blijven van debiteuren. Begin
1961 bracht geen verbetering. Toch kan
voor de bedrijven in Kongo een rede
lijke toekomst zijn weggelegd als orde
en rust hersteld worden. Waar de toe
stand enigszins normaal was heeft men
niet onbevredigend kunnen doorwerken.
De plantageproduktie bleef op peil. Het
netto-verlies was f 1,4 (winst f 19,5) min.
Tegen alle bekende verliezen zijn vol
ledige voorzieningen getroffen.

Planta

Wat de Planta betreft, hébben onder
zoekingen in verschillende wetenschap
pelijke centra nog niet een verband
aangetoond tussen het gebruik van het
nieuwe middel tegen spatten en de ziek
te. Het is te betreuren dat zovelen daar
aan hebben geleden, al was het verloop
in de meeste gevallen niet ernstig.

Het rapport van de commissie van dr.
W. Drees, de heer W. H. de Monchy en
dr. Paul Rij kens over de vraag of alle
voorzorgsmaatregelen waren genomen,
is nog niet ontvangen. Het onderzoek der
justitie is nog n-iet afgesloten. De di
recte schade van Unilever wordt ge
raamd op ten hoogste f 7,5 min. en komt
ten laste van de winst-1960. Dit omvat
de terugkoop en de vergoeding, dae on
geacht de vraag of men aansprakelijk
is, aan de slachtoffers is aangeboden.
De indireote schade is moeilijk te be
cijferen.

Buitenlands bezit

Het buitenlands bezit aan aandelen der
N.V. ls 45 k 50 (V.J. 42)'/. vair het kapitaal
ad f 482 min. Hiervan was 19 (12^)'/i ln
Amerikaanse, 5 (4)'/i ln Britse, 7 (7)Vi
Franse handen. De aandelen der Ltd. be
vinden zich merendeels ln Britse handen.

Aan een beschouwing van de be
kende schaakexpert Liliënthal, over
de eerste zes partijen van de twee
kamp om het wereldkampioenschap
schaken tussen Tal en Botwinnik
hebben wy het volgende ontleend:

Te oordelen naar de eerste partijen is
dc ex-wereldkampioen in uitstekende
vorm. Men ziet dat hij zich zeer zorg
vuldig op de wedstrijd heeft voorbereid.
En hoe staat het met de wereldkampioen?

Tal heeft voor de ontmoeting met Bot
winnik veel gereisd en veel schaak ge
speeld. Misschien vindt h|j juist deze
methode van voorbereiding acceptabel.
In leder geval maakt de jonge grootmees
ter op dit ogenblik een wat vermoeide
Indruk. Dat is een zuiver uiterlijk symp
toom. Wat echter andere factoren betreft
ls vooral opmerkelijk de t|jdindeling om
over de zetten na te denken.

Verleden jaar verkeerde Botwinnik
voortdurend in tijdnood. Ditmaal heeft
hij deze „ziekte" blijkbaar overwonnen.
De rollen zijn nu omgekeerd. Tal, die over
de zeldzame gave beschikt de meest ge
compliceerde varianten bliksemsnel te
overzien, heeft nu meer tijd nodig dan
Botwinnik. In de 5e partij hing het lot
van de wereldkampioen letterlijk aan een
zijden draad. Op het wijzerblad van de
schaakklok bevindt zich namelijk een
rood vaantje. Zodra de laatste minuut is
aangebroken gaat het vaantje samen
met de minutenwljzer onheilspellend
omhoog. In de 5e partij nu werd Tal door
dit vaantje bedreigd. Allen in de zaal
werden in opwinding gebracht. Het ge
lukte Tal echter tijdig de controlezet in
deze partij te doen.

Wat bewijst dit alles?

Strijdmethode

In het begin van de revanchematch
kon Botwinnik zijn tegenstander een
strijdmethode opdringen, die Tal niet ligt.
Dat is het rustige manoeuvreren, en od
deze wijze won Botwinnik de eerste
partij.

In de tweede partij speelde Tal met
wit en dat gaf Botwinnik de kans de door
hem in alle details bestudeerde Caro-
kann verdediging toe te passen. Het was
niet verwonderlijk, dat Botwinnik op
nieuw het initiatief nam. Zonder nood
zaak leidde hij de strijd echter naar een
eindspel, waarin voor Tal tactische moge
lijkheden ontstonden. Terwijl de wereld
kampioen in de eerste partij „knock out"
ging, moest de ex-wereldkampioen in de
tweede partij neer.

In de derde partij verkreeg Botwinnik
wttr een overwicht. Tal was uit op een
„lijf aan lijf gevecht" maar de strategie
van de ex-wereldkampioen reikte ver
der. Met opvallende zetten dwong hij zijn
tegenstander terug naar de uitgangsstel
lingen. Het lot van de zwarte stukken
in hun rol als passieve waarnemers was
moeilijk: Botwinnik zegevierde.

De volgende vergelijking is interes
sant. Bij het vorige toernooi kon Bot
winnik van de 21 partijen er slechts 2
winnen, terwijl hij ditmaal reeds na
partijen evenveel overwinningen heeft
geboekt.

De beste partij

Ofschoon de vierde party in remise
eindigde, was zij de Interessantste en
beste tot op dat ogenblik. Tal haalde uit
het „archief" een zelden voorkomende
voortzetting van dezelfde Caro-Kann-
verdediging tc voorschijn om zijn tegen
stander van een reeds goed bekende weg
af te brengen. Reeds in het begin stortte
Tal's dame zich als een gier op de stel
ling van zUn uitdager. Botwinnik week
voor deze stormachtige aanval geenszins
terug, maar ruilde dapper een toren
tegen een loper, wat bij het publiek grote
geestdrift wekte. Er ontspon zich een
uiterst spannend eindspel.

Toen Tal zich reeds met inspanning
van zijn laatste krachten verdedigde, gaf
een bijna onmerkbare fout van Botwin
nik de wereldkampioen gelegenheid de
zwarte koning met zijn stukken te om
ringen.

De 5e partij stond in het teken van tijd
nood voor Tal. Het gelukte hem wel alle
noodzakelijke 40 zetten te doen, hetgeen
hem geen volledige opluchting bracht.
Op de weg daarheen verloor hij namelijk

een pion. De partij werd afgebroken
doch werd de volgende dag gedurende
uur in alle hevigheid voortgezet. Tal
hield echter stand. In een virtuoos eind
spel herstelde hij het materiële evenwicht
en bij de 74e zet kwamen de partners
remise overeen.

De zesde partij was de rustigste en de
kortste, zij eindigde namelijk al na de
25e zet in remise.

Karakter wijzigen

Liliënthal besluit: wat zijn de conclu
sies na een vierde deel van de tweekamp?
Ten eerste is Botwinnik in de opening
beter voorbereid dan Tal. Ten tweede
is de ex-wereldkampioen strategisch net
als voorheen beter dan zijn tegenstander
Ten derde voelt Tal zich evenals bij het
vorige toernooi tactisch beter dan Bot
winnik.

Wanneer het Tal niet gelukt het karak
ter van de strijd te wijzigen, dan loopt
hij de kans het lot van Smyslov te delen,
die drie jaar geleden zijn titel van
wereldkampioen met het onprettige „ex"
moest aanvullen.

Atletiekvereniging te
Alphen jubileert

De Alphense atletiekvereniging A.A.V.
'36-Combinatie bestaat op 1 mei a s. 25
jaar. Op dinsdagavond 11 april zal dit
feit worden herdacht met een feest
avond, voorafgegaan door een receptie
in het Nutsgebouw. Het cluborgaan
Spirit is met een goed verzorgd jubi
leumnummer uitgekomen.

Schoolvoetbal te Leiden

Naar wU vernemen heeft de gemeen
telijke sportstichting de terreinen afge
keurd waarop de wedstrijden van het
schoolvoetbal zouden worden gespeeld.
Men hoopt morgen de wedstrijden alsnog
te laten doorgaan.

Voetbal In een wedstrijd van de

voorronden van het toernooi om het we
reldkampioenschap (groep 14) heeft
Mexico mot 7—0 gewonnen van de Ned.
Antillen na bij rust met 20 te hebben
voorgestaan.

Voetbal Het Hongaarse voetbalelf
taltal, dat in de voorronden van het toer
nooi om het wereldkampioenschap voet
bal met Oost-Duitsland en Nederland in
een groep is ingedeeld, heeft woensdag te
Boekarest in een oefenwedstrijd met 3—
2 gewonnen van CCA Boekarest.

Gisteren werden in het Spaardersbad
te Gouda zwemwedstrijden gespeeld.
Deelnemende verenigingen waren: DKD,
Leiderdorp, BZC, Bergambacht, AZC
Alphen aan den Rijn. Gouwe, Waddinx-
veen, OZV, Oude Water, BZ en PC, Bo
degraven, en Boskoop.

De uitslagen zijn als volgt:
50 m rugslag meisjes: 1. I. Heykoop,
DKD 40.9, 2. H. Boonstoppel, Gouwe 43.3,
3. D. Velis, AZC 43.4. 4. E. de Haag.
Gouwe 47.9, 5. J. Noorlander, BZC 48.

50 m rugslag jongens: 1. D. van Buuren
DKD 40.2, 2. H. 't Hart. AZC, 41.9, 3.
J. Sol, Göuwe, 42.6, 4. A. de Lange, BZC.
43.3. 5. J. v. Galen, DKD, 43.8.

100 m schoolslag dames: 1. B. Verkade.
Boskoop. 1.39.2; 2. I. Brenen, DKD. 1.40.8;
3. J. v. Gemeren. Boskoop. 1.42.8; 4. A. de
Goey, Gouwe. 1.45.8; 5. D. v. d. Berg,
BZC, 1.47.6.

100 m schoolslag heren: 1. M. Diehl.
DKD, 1.25.8; 2. Chr. Colpa. DKD, 1.25.8;
3. F. Boot. AZC. 1.26.8; 4. C. v. Apeldoorn,
OZV, 1.29.8; 5. H. v. Holst. BZ en PC.
1.35.—.

50 m vrije slag meisjes: 1. H. Boonstop
pel, Gouwe. 36.4; 2. D. Velis, AZC. 37.3;
3. D. Hey, Gouwe, 37.8; 4. B. Rietveld,
OZV, 38.—; 5. E. de Haag, Gouwe. 39.6; 6.
N. Mom, DKD, 39.6.

De Nederlandse mijnen hebben nieuwe
prijslijsten voor huisbrandkolen en voor
enige industriesoorten bij de Hoge Auto
riteit der E.GKB. ingediend. Wat be
treft de huisbrandkolen is de prijs van
de afmeting nootjes 4 naar gelang van
de kwaliteit met 2 7 gulden per ton
af myn verhoogd. Tegenover deze prijs
verhoging staan evenwel prijsverlagin
gen voor andere soorten, met dien ver
stande, dat het prijsniveau van het ge
hele pakket huisbrandkolen op hetzelfde
niveau is gebleven. De prijzen van noot
jes 4 heeft men gemeend te moeten
verhogen omdat de vraag naar deze
soort door het gebruik van de moderne
kolenhaarden sterk is toegenomen. An
derzijds heeft men gemeend de vraag
naar de grotere afmetingen, die door deze
verbruiksontwikkeling enigszins in het
gedrang zijn gekomen, te moeten stimu
leren door prijsverlagingen, die variëren
van 1 tot 3 gulden per ton af mijn. Deze
prijsverlagingen gelden voor de nootjes
1 en 2, voor de magere kolen is de prijs
met 3 gulden verlaagd De prijzen van
nootjes 5 zijn met f0.75 per ton verlaagd

In de huisbrandsector heeft men voorts
besloten tot een verlaging van de prijs
van de soorten cokes, die voor centrale
verwarmingen het meest worden
bruikt, met 1 gulden per ton.

Wat de consequenties zullen zijn voor
de consument is een punt van bespre
king tussen de federatie van brandstof-
fenhandelaren en het ministerie van
economische zaken.

50 m vrije slag jongens: 1. D. Goedhart,
AZC, 31.3; 2. J. v. d. Berg, BZC, 31.8; 3.
P. v. Riet. OZV. 31.8; 4. J. Sol, Gouwe.
32.4; 5. J. v. Galen, DKD. 32.7.

100 m rugslag dames: 1. D. Boef, BZ en
PC. 1.34.—; 2. M. Lochmans. Gouwe, 1.38.5;
3. M. v. Wijngaarden. BZC, 1.481; 4. S.
Sleeboom, DKD, 1.48.6; 5. L Prenen, DKD,
1 49.6.

100 m rugslag heren: 1. I. Heykoop,
DKD, 1.16.—; 2. N. Geers. Boskoop, 1.20.5;

Overdam, Gouwe. 1.21.9; 4. H- v.
Holst. BZ en PC, 1.23.—; 5. Chr. Colpa,
DKD. 1.31.—.

ra schoolslag meisjes: 1. M. v. Beve-
ren, DKD, 41.4; 2. J. Rietveld, OZV, 44.5;
3. D. Hey, Gouwe, 44.7; 4. H. Boonstoppel,
Gouwe. 46 4; 5. W. Rupke, Gouwe, 48.—.

50 m schoolslag Jongens: 1. J. Hoger-
brugge, Gouwe, 43.4; 2. J. Koppe, BZC,
44.9; 3. M. Sturm. AZC. 45.5; 4. N. Moer
boom. BZC. 46.1; 5. D. v. Buuren, DKD,
47.-.

100 m vrije slag dames: 1. M. Hage. Bos
koop, 1.22.7; 2. N. Angenent, AZC, 1.23.—;

1. M. Loebman, Gouwe, 1.23.9; 4. A. v. d.
Heuvel. AZC. 1.24.4; 5. J. v. Gemeren,
Boskoop. 1.28.4.

100 m vrije slag heren: 1. G. v. d. Le
den. Gouwe, 1.4.4; 2. E. Overdam, Gouwe,
1,7.3. W Heykoop, DKD. 1.10.4; 4. M.
Geers, Boskoop, 1.10.6: 5. J. v. Dijk, OZV,
1.10.8.

x 25 in wisselslag meisjes: L AZC
1.21.5; 2. Gouwe, 1.21.7; 3. DKD, 1.24.4.

4 x 25 m wisselslag jongens: 1. BZC
1.16.2; 2. DKD 1.16.5; 3. Gouwe 1.19.—,
4 x 25 m wisselslag dames: 1. Boskoop
1.17.6; 2. AZC 1.19.—; 3. Gouwe 1.21.—;
DKD 1.24.—; 5. BZC 1.24.—.
4 x 25 m wisselslag heren: 1. DKD 1.3.4;

2. Gouwe 1.5.8; 3. AZC 1.9,8.

Ned. damkampioenschap

De uitslagen van de partijen van de
achtste ronde van het persoonlijk dam
kampioenschap van Nederland, die
woensdag te Apeldoorn zijn gespeeld,
lulden:

Kinnegen-Bergsma 1—1, Gordijn-Dukel
20, Van Dijk-Beeke 11, Anderson-
Ansems 20, Bom-De Jong 0—2, Wiggers-
Bandstra 0—2. Kooymans-Van Leeuwen
1—1.

De uitslagen van de negende ronde
waren: Van Leeuwen-Kinnegen 02.
Bandstra-Kooymans 20, Ansems-Bom
02, Beeke-Anderson 11. Dukel-Van
Dijk 20, Bergsma-Gordijn 11 en De
Jong-Wiggers 1—1.

Na negen ronden luidt de stand:

1. Gordijn 13 pt; 2/3. Van Dijk cn De
Jong 12 pt; 4/5. Bom en Borgsma, beiden
11 pt; 6 t.m. 10. Bandstra, Beeke, Dukcl,
Kinnegen en Van Leeuwen, allen 9 pt;
11/12/13. Anderson, Ansems en Wiggers,
allen 8 pt; 14. Kooymans 4 pt.

Rechter keek in emmertje: nee

„Ik vind het cadeaustelsel een ver
foeilijke instelling. Ze moesten allemaal
met dat geklungel ophouden", zei de
Haagse economische politierechter mr.
Gelderman in de zaak tegen de N.V.
Kon. zeep-, eau de cologne- en parfu-
merlefabrlek Sanders te Lelden. Tegen
deze N.V. vorderde de officier van Jus
titie 1000 boete en storting van een
waarborgsom van 3000, welk bedrag
drie jaar zou moeten blijven staan.

In september en oktober vorig jaar
had de N.V, via de detaillisten de ge
bruikers van een bepaalde soort zeeo
een plastic emmer of wasbak ten ge
schenke gegeven bij aankoop van zes
stukken toiletzoep ineens. De N.V. werd
nu verweten dat er niet voldoende ver
band bestond tussen artikel en geschen

ken en voorts dat de naam van de fir
ma niet voldoende zichtbaar was op hei
geschenk.

Directeur De J. vertelde dat de naam
onuitwisbaar op de bodem van de em
mer was aangebracht en zijns inziens
was deze voldoende zichtbaar. De rech
ter dook met zijn hoofd ln een gele
plastic emmer en schudde „nee". Bij
normaal gebruik vond hij de naam niet
voldoende zichtbaar.

De officier van justitie liet een ern
stige waarschuwing horen, daar de N V
nog steeds met de actie doorgaat Hij
zei eventueel alle geschenken in het hele
'land ln beslag t« laten nemen.

Het vonnis luidde: 750 boete en stor
ting van 2000 waarborgsom.

ALPHEN AAN DEN RIJN

Valhelm redde motoragent

Dat de politie-agent A. van der Starre
gisteravond nog weer dienst koii doen
na het verkeersongeval op de kruising
SteekterwegOranje Nassausingel waar
bij hij met zijn motorrijwiel betrokken
raakte, dankt hij in de eerste plaats aan
het feit, dat hij een motor valhelm droeg.

De bestuurder van een personenauto
Uit Waddinxveen die vanaf de Oranje
Nassausingel de Steekterweg naderde,
verleende wel aan een drietal voor hem
van rechts komende auto's voorrang,
maar aan de vanuit de richting Zwam-
merdam komende motoragent Van der
Starre schonk de man geen aandacht.
Het gevolg, was, dat de politieman met
de voorzijde van de personenauto in bot
sing kwam, er over dook en met zijn
hoofd op de straat terecht kwam. Uit
de een meter lange witte streep op het
wegdek bleek duidelijk waar en hoe Van
der Starre met zijn helm over dc straat
is geschoven. Hij kwam er wonderlijk ge
noeg zonder noemenswaardig letsel goed
af. De beide voertuigen werden zwaar
beschadigd.

Vrachtauto tegen personenauto

Op de hoek Wilhelminalaan—Willem
straat gleed gistermorgen een vrachtauto
bestuurd door een inwoner uit Alphen
tegen een tegemoet komende personen
auto bestuurd door een Leidrc vertegen
woordiger.

Het ongeluk gebeurde doordat de be
stuurder van de vrachtauto krachtig
moest afremmen voor een uit de Willem
straat komende landbouwtractor, waar
van de bestuurder geen voorrang zou
hebben verleend. Beide wagens kregen
materiële schade; er deden zich geen
persoonlijke ongelukken voor.

Feestavond

In de Nutszaal kwam gisteren een
aantal leden van de personeelsvereniging
van het bedrijf van Verossieau met hun
huisgenoten in een gezellige feestavond
bijeen. Voorzitter P. J. van Veen drukte
er in zijn welkomstwoord zijn spijt over
uit, dat niet alle personeelsleden aanwe
zig waren omdat verscheidenen zich met
het programma van deze avond niet kon
den verenigen.

De toneelvereniging „VIOS" gaf een
opvoering van het blijsnel in drie belrij
ven „Met hartelijke gelukwensen" van
Dick van Maasland De regie was in han
den van de heer A. Groenendijk.

De avond werd besloten met een ge
zellig samenzijn onder leiding van het
Aalsmeerse muziekenscmble „De Avio-
la's".

De Ncderlandschc HandclmU. meldt
gunstige resultaten en ondanks het weg
vallen van Indonesië, dat voor 170 mil
joen op de balans voorkwam een stdging
van de balanscijfers. De winstcijfera van
de Nederlandse bankzaken waren hoger,
doch de winsten van de buitenkantoren,
waren lager, ook te New York.

Provisie en effecten brachten 27.6
(vorig jaar 29.1) min. op, interest en
wissels 56,1 (49.9) min. en de winst wa«
ƒ11.9 (10.3) min. Voor het eerst is ook
een geconsolideerde balans opgenomen.
Reeds voorgesteld is 12V* (12%) 7» divi
dend. waarvan 10 desgewenst in
aandelen om het kapitaal meer in over
eenstemming te brengen met de bedrijfs
omvang. Het gewone kapitaal zal daar*
door tot 69,5 min. stijgen.

De vooruitzichten zijn gunstig, hoewel
de Invloed van de revaluatie op het be
drijfsleven niet te berekenen valt. De di
rectie betwijfelt of de revaluatie een ge
lukkig en wijs besluit ls geweest. Zij acht
een directe noodzaak daartoe niet aan
wezig. is er niet van overtuigd dat ons
loon- en prijspeil wel zo gunstig afsteekt
bij dat der concurrenten en zij noemt
verdere toeneming van de arbeidskosten
onafwendbaar ook na de herwaardering.
Zij betreurt het dat de ruilvoet zal
achteruit gaan en meent, dat onze econo
mische onwikkeling daarmede niet ge
diend is.

Voor de hulpverlening aan het buiten
land dringt zij aan op een Nederlands
garantiefonds, dat Nederlandse belangen
kan beschermen. Wat de Euromarkt be
treft is het weinig aantrekkelijk wanneer
alleen vroegere koloniën in Afrika wor
den toegelaten. De directie noemt het
zeer teleurstellend dat zo lang wordt
gewacht ten aanzien van de Nederlandse
Antillen en dringt aan op een spoedige
conclusie inzake Suriname. Voorts pleit
zij voor toelating van buitenllandse emis
sies om Nederland als internationaal fi
nancieel centrum te versterken.

In Indonesië heeft de N.H.M. sinds 1824
gewerkt en zij is de laatste geweest die
het veld moest ruimen, dat haar voor
naamste arbeidsterrein is geweest. Dank
zij de vroegere voorzieningen ls haar
positie door het wegvallen van Indonesië
niet verzwakt

Blijkens de weekstaat der Nederland-
sche Bank van 4 april is de bankbiljetten-
omloop met 122 miljoen toegenomen en
tot een record van 4881 min tegen een
vorig record van 4876 min eind decem
ber. Deze grote stijging ln slechts vier
werkdagen vindt haar oorzaak in salaris
betalingen, Paasopvragingcn en de grote
toeristenstroom naar Nederland. Op 4
april moest dc staat 150 min betalen
wegens vlottende en gevestigde staats
schuld, doch daartegenover stonden be
langrijke belastinginkomsten, zodat het
saldo der schatkist met ƒ49'min daalde
tot ƒ379 min. Dit was voor de banken
een kleine vergoeding voor de grote ont
trekkingen. Hun saldo daalde met ƒ78
min tot 693 min of nog altijd genoeg
om aan dc kasreserveverplichtingen t«
voldoen. Saldi van andere Ingezetenen
■itegen van ƒ190 min tot ƒ195 min., Do
deviezenvoorraad daalde ƒ6 min tot
725 min, goud bleef ƒ5227 min, conver-
tibele deviezen stegen van 786 min tot
787 min, het dekkingspercentage daal
de van 96,1 toi 96. De geldmarkt is nog
ruim en daggeld bleef pet."