Stil
P»J«
SARAH UIT D
R.k. bisschoppen eisen
onderwij ssubsidie
Meningen van anderen
R.K. kerk in Polen onder
toenemende druk
Een kanttekening
EUROMARKT EEN STIMULANS
Fel verzet van
protestanten
Een woord voor vandaag
i. 'mi
winit/.i.ins
RECLAME-TELEVISIE
Kerkelijke kaart
RGTERDQN
Vo.etang.e£s
en
2
kopen voortdurend meer poederen in het buitenland. Wij hebben maar
een paar grondstoffen en wil zijn dus op het buiten'and aangewezen als
wij nn het ons heter gaat, m-er willen verteren. Niet al'een consumptie
goederen, maar ook grondstoffen en kapitaalgoederen. Hiermee kunnen onze
fabrikanten dan weer meer maken om in de gestegen behoefte te voonien.
In 1960 liep onze invoer met 15 op tot 17.200 miljoen. In januari van
dit jaar werd er een schepje bovenop gedaan: er werd 25 meer ingevoerd
dan in januari 1960 (ƒ1677 miljoen), waarmee een hogere maandinvoer werd
bereikt dan in enige maand van 1959 en 1960.
Op zich zelf gezien, is een hoge invoer geen bezwaar, mits wij maar vol
doende andere bronnen in bet buitenland kunnen aanboren, die deviezen
opleveren waarmee die Invoer betaald kan worden. Dat kunnen ontvangsten
zijn, omdat onze schepen buitenlandse goederen vervoeren, het kan rente zijn
van in het buitenland belegd Nederlands kapitaal, maar de meest voor de
hand liggende bron is de uitvoer van onze agrarische en industriële pro-
d uk ten.
Vergeleken met vóór de oorlog hebben wij onze uitvoer behoorlijk weten op
te voeren. In 1938 b.v. werd slechts 74 van onze invoer gedekt door de
uitvoer. In 1958 werd niet minder dan 89 van de invoer door de uitvoer
betaald; in 195» was dH zelfs 92%. In 1960 loopt dit weer terug tot 89%.
doordat de invoer sterker steeg dan de nitvoer. Desondanks zijn wij er met
de dekking 15 op vooruit gegaan.
De afgelopen maand januari hebben onze exporteurs extra hun best gedaan,
daar de export, vergeleken met januari 1960. met 23 steeg tot 1340 mil
joen. Dit is echter niet, zoals bij de invoer, het hoogste bedrag van de laatste
2 jaar. Van september tot en met december verkochten wij meer aan het
buitenland.
De conclusie kan dan ook niet anders zijn dan dat onze invoer sterker blijft
oplopen dan onze uitvoer. Slagen wij er niet in om op een andere wijze meer
deviezen nit bet bnitenland te puren, dan zal een deel van onze deviezen
voorraad over de grenzen vloeien.
Gelukkig kan deze bumper een stootje verdragen, want in het begin van de
week beschikte ons aller Nederlandsche Bank nog over 6129 miljoen aan
goud en deviezen. En daar komen dan nog enkele honderden miljoenen bi),
die onze handelsbanken in het buitenland hebben belegd.
Het Centraal Planbureau heeft overigens in zijn prognose voor 1961 de
wankelmoedigen een hart onder de riem gestoken. De uitvoer zal nog met
7 toenemen, waarbij op de buitenlandse markten kan worden geprofiteerd
van hogere prijzen voor industriële produkten. De keerzijde van de
is echter dat de invoer naar verwachting met 9H «I oplopen.
Niet minder belangrijk dan de voortdurende groei van onze in- ei
is de richting die onze goederen inslaan. Wij zitten namelijk in de Euromarkt-
boot met zijn zessen: West-Duits land. Frankrijk, Italië. België. Luxemburg
en Nederland hebben afgesproken elkaar te bevoordelen door do handels
barrières te slechten en de invoerrechten te verlagen.
Het ziet er inderdaad naar uit, dat dit de handel prikkelt. In 1966 althans
was de totale invoer 15% groter dan in 1959 maar wij kochten in de go-
noemde Euromarktlanden 19 meer.
Aan de top staat West-Duitsla ad, waar wij 20 meer kochten dan in 1959,
waarmee onze oosterburen de belangrijkste leveranciers van ons land bleven;
omgekeerd waren wij, Nederlanders, ook Duitslands grootste klant. De import
uit België/Luxemburg liep „slechts" 15 op maar in Frankrijk besteedden
wij 23 meer en in Italië zelfs 33
AI met al is de invoer uit de Euromarktlanden sterker toegenomen dan de
totale invoer, waardoor 45V4 van de invoerkoek in 1960 uit de landen van
de Euromarktpartners kwam tegen 44Vó in 1959.
Maar ook de uitvoer vloeit in belangrijke mate naar de andere vijf landen.
In 1959 was dit 4414 van de totale export, doch in het afgelopen jaar
kochten de Enromarktbroeders reeds 46 van onze totale export. Onze
export naar de Euromarktlanden nam dan ook sterker toe (16%) dan de
algemene export (12%).
Bepaald teleurstellend was het, dat de nitvoer naar onze zuiderburen maar
met 9 opliep, minder dus dan de stijging van de totale export. De Benelux
werpt dan ook niet direct rijpe vrnehten af. Dan gaat het naar de andere
richtingen beter.
WU verkochten naar West-Duitsland 17 meer (voor dit land waren wij,
na de VS., de tweede leverancier), maar Frankrijk 23% meer en naar Italië
32% meer. Vooral met de Latijnse landen worden de handelsbetrekkingen
dus inniger, al blijven zij qua belangrijkheid als handelspartner nog in de
schaduw staan bij West-Duits»and, België en Luxemburg.
Tot slot nog een enkel woord over de vrijhandelszone, de handelsclub van
Engeland. Noorwegen. Zweden, Denemarken. Zwitserland, Oostenrijk en Por
tugal. Ook deze landen stimuleren de onderlinge handelsbetrekkingen door
het ver'agcn van de Invoerrechten. Hiervan profiteren buitenstaanders niet,
waardoor ons land een deel van zijn export in gevaar ziet komen.
Hoe de situatie ligt, vertellen de volgende cijfers. Wij voerden uit de landen
van de vrijhande'szone 14 van onze totale invoer in. Van veel meer belang
Is de export. Deze bedroeg h» 196» 23*4 van de totale export, hetzelfde
percentage als in 1959. Tot dusverre heeft onze handel dus nog geen schade
ge'eden. maar de vrijhandelszone is nog te kort in werking om alle zorgen
op zij te kunnen zetten.
En om Europa nu ook in haar geheel te nemen, kan gezegd worden dat bijna
drie kwart van onze export van 1960 naar dit eigen werelddeel vloeide. Het be
langrijkste deel van onze klanten zit dan ook rondom ons heen met een
duidelijke tendens dat die klanten steeds belangrijker worden.
Kennedy belandt in schoolstrijd
De nieuwe president van de Ver
enigde Staten, Kennedy, heeft een
erfenis gekregen die waarschijnlijk
niemand hem benijden zal. Aan al
zijn problemen is er nu nog een
toegevoegd en wel door zijn eigen
geloofsgenoten, de bisschoppen van
de Rooms Katholieke Kerk. De
vijf Amerikaanse kardinalen en de
tien bisschoppen hebben zich uit
gesproken tegen het onderwijs
programma van de regering, omdat
dit niet voorziet in steun aan de
particuliere scholen.
Amerika kent niet de pacificatie van
onderwijs zoals wij die kennen. Alleen
het openbare onderwijs wordt uit de
staatskas bezoldigd, al het andere onder
wijs moet zich geheel bedruipen uit eigen
inkomsten zoals schoolgelden en finan
ciële steun van voorstanders van chris
telijk onderwijs. De Rooms-Katholieke
Kerk en de Christian Reformed Church
kennen het systeem van zogenaamde
..parochials schools", eigen kerkelijke
lagere en middelbare scholen. Daarnaast
hebben orthodoxe groeperingen in de
laatste jaren een groot aantal christelijke
scholen gesticht die niet kerkelijk gebon
den zijn. Geen van deze scholen ontvangt
ïbsidie van de staat
Het Amerikaanse leven gaat sterk uit
van de scheiding tussen kerk en staat,
die in de grondwet wordt gegarandeerd.
Voor de Amerikaan houdt dit in dat geen
itteed
uit de staatskas kunnen bes
voor organisaties die een tj
kerkelijk doel nastreven. Noch scl
noch maatschappelijk werk. noch jeugd
werk worden dan ook gesubsidieerd.
VERSCHENEN
(Van onze kerkredacteur)
De bisschoppen en kardinalen hebben
echter altijd gestreefd naar subsidie. Zij
zeggen: Wij betalen als rooms-katholie-
ken mee aan het onderwijs van de staat,
maar onze kinderen profiteren niet van
ons belastinggeld, omdat zü niet naar een
openbare school gaan.
In hun schrijven van dezer dagen
zeggen z(j zelfs: „De kinderen die
onze scholen bezoeken dreigen het
slachtoffer te worden van discrimi
natie."
Deze kwestie heelt reeds de aandacht
;ehad tijdens de verkiezingscampagne,
/eel protestanten meenden dat de ver
kiezing van Kennedy automatisch zou
inhouden steun aan de bijzondere scho
len. Kennedy heeft echter toen reeds
duidelijk uitgesproken dat hij zich aan
Erondwet zal houden en dat hij niet
uigen voor de dwang van zijn kerke
lijke overheid.
BEGROTING
e president heeft in de afgelopen
weken een nieuwe onderwijsbegroting
ingediend, die iqmiddels al weer sterk
'•esnoeid is. Hij was oorspronkelijk van
ilan de volgende vier en een half jaar
i miljard dollar uit de federale kas voor
het onderwijs uit te trekken. In het
officiële voorstel wordt nu 5,6 miljard
dollar genoemd. Maar zelfs dit bedrag is
veel hoger dan de laatste jaren aan het
onderwijs is besteed. Het wordt geschon
ken aan de staten, die het kunnen be-
steden voor het bouwen van nieuwe
scholen, de verbetering van de salarissen
van het onderwijzend personeel of voor
beide. Geëist wordt alleen dat tien pet.
het bedrag gebruikt zal worden voor
onderwijssituaties, waar de zaken bijzon
der moeilijk liggen. Toen Kennedy dit plan
Indiende heeft hij echter nadrukkelijk
verklaard dat Washington geen geld ter
beschikking zal stellen van kerkelijke
scholen „aangezien de grondwet zulks in
niet mis te verstane bewoordingen ver
biedt".
De kerkelijke leiders hebben nu In
evenmin „mis te verstane bewoordingen"
gezegd dat het volgens hen wel grond
wettig is als rooms-katholleke scholen
subsidie souden ontvangen.
Vraag de boeken (geheel vrijblij
vend) ter inzage aan Uw behang-
leverancier.
Onbegrensde mogelijkheden voor
een prachtige begrenzing van „Uw
kamer van Ik".
deze synode zei: Laat kardinaal Spellman
voor zichzelf spreken en niet voor ons.
Hoever de protestanten willen gaan
blijkt wel uit het slot van het hoofd
artikel in het altijd nogal bezonnen
„Christian Century". „Kardinaal Speli-
man heeft ons een eerlijke waarschu
wing gegeven. Hij verdient een op
recht antwoord.
Het Amerikaan^ protestantisme zal
nimmer belasting betalen om rooms-
katholieke scholen te steunen. Wij
zullen ons verzetten als de wet ons
daartoe zou gaan dwingen. Als het
congres gedwongen wordt een derge
lijke wet aan te nemen, dan zuUen
U)y het gerecht om een uitspraak
vragen. Als de gerechtshoven van in
zicht veranderd blijken te zijn en een
dergelijke wet toch grondwettig ver
klaren zullen wij weigeren belasting
te betalen en iedere prijs betalen die
nodig is om de geestelijke vrijheid in
onze pluralistische gemeenschap te
bewaren."
Terwijl de discipelen zichzelf afvragen wie van hen de groot
ste zal zijn, vraagt Christus Zich af wie de kleinste zal wezen.
In Mattheüs 18 neemt Hij een kind als voorbeeld en zegt:
Wie nu zichzelf gering zal achten als dit kind, die is de
grootste in het Koninkrijk der hemelen". Wij vragen ons af:
Wat kan ik presteren? Christus vraagt zteh af: Wie durft het
meest afhankelijk te zijn?
Dat laatste is moeilijk. Wij laten ons nu eenmaal niet graag
helpen. Wij doen het liever zelf, dan dat vrij om hulp moeten
vragen. Wij willen kunnen zeggen: Zie wat ik heb volbracht.
Zo leert Christus, dat de discipelen Hem alleen kunnen vol
gen in afhankelijkheid. Elders zegt de Bijbel, dat het „bloed
van Jezus Christus ons reinigt van dode werken".
Zo noemt God ons uiterst pogen, onze hoogste krachtsinspan
ning: „dode werken". Dat wil zeggen, werken die ons geen
stap dichter bij het leven, het eeuwige leven brengen.
Het gaat niet om wat wij volbrengen, maar om wat Christus
volbracht. Aan het kruis riep Hij immers uit: „Het is vol
bracht!" Evenmin als wij aan een schilderij vatt Rembrandt
iets kunnen en mogen toevoegen zonder het kimstwerk te
schaden, evenmin kunnen wij iets toevoegen aan het -volbrachte
werk van Christus.
Advertentie
VERZET
Rath I. OeedahMfvar N.V.
Deze bisschoppelijke actie strijkt de
haren van de protestanten de verkeerde
kant op. Waar nog maar kort geleden
verdeeldheid heerste is opeens een zeer
eensgezinde afweerhouding gekomen. Zo
schreef het bekende blad „Christian Cen
tury" reeds een maand geleden: „Kardi
naal Spellman is met veranderd. Twaalf
jaar geleden moest hij mevrouw Roosevelt
zijn verontschuldigingen aanbieden over
zijn humeurige uitbarsting, toen zij zich
verweerde tegen zijn eis om de kerke-
lijko scholen te subsidiërenHet is
'jn opzet, belastii
>or zijn scholen. Dit betreu
renswaardig reveil van zijn _eisen houdt
In Hervormd Nederland"
schrijft ds. H. J. Landsman dat
hij van mening is dat. de kerk
zich bij de komende bespreking
in de Tweede Kamer over de re
clame-televisie, niet afzijdig mag
houden, aangezien de kerk mede
verantwoordelijk is voor het wel
en wee van ons volk en ook om
dat uit de mondelinge toelichting
van mr. Y. Scholten bleek, dat
er voor de kerk een plaats zal
kunnen zijn in een eventuele
programmaraad die de zorg zal
hebben voor die delen van de
r.t.v. die niet tot de reclame be
horen. Verder brengt ds. Lands
man nog onder meer de volgen
de bezwaren tegen de r.Lv. naar
voren „als blijk van belangstel
ling":
OVER de economische kant van
de zaak kunnen wij kort zijn:
Reclame is in ons maatschappelijk
bestel een noodzakelijke factor. De
wet van vraag en aanbod op de
vrije markt kan alleen goed func
tioneren als bedrijfsleven en han
del ook de gelegenheid hebben hun
produkten aan te prijzen en zo koop
lust te wekken. Het zou overgees-
telijk zijn met dit nuchter feit geen
rekening te willen houden. Een an
dere vraag is of het middel van
de R.T.V. zijn doel niet voorbij
schiet. als straks ook buitenlandse
firma's in ons land hun produkten
langs deze weg kunnen aanbeve
len. terwijl in West-Europa Neder
landse firma's alleen in Monaco.
Luxemburg. Saarland en Beieren
hetzelfde kunnen doen! In alle an
dere Wcsteuropese landen is R.T.V.
verboden of wordt ze in de praktijk
niet toegepast. In alle landen stuit
ze op verzet van de dag- en week
bladpers. In Duitsland zijn de evan
gelische. zowel als de rooms-ka-
tholieke kerk vanuit hun verant
woordelijkheid voor het gezinsleven
fel tegen commerciële televisie ge
kant. Maar, zegt de regering: re
geren is vèr zien. Straks wint de
R T V. het in West-Europa mis
schien toch! En dan moeten we
klaar zijn!
Onze vraag is: was een Europees
overleg vooraf niet op zijn plaats
geweest? Bouwt men thans niet op
tè weinig zekere onderstellingen?
Is het argument van de economis-
sche noodzaak dus wel zo sterk als
het lijkt?
Deze vraag klemt te meer. om
dat het tóch al wat vreemd is, dat
een regering die. als de huidige, zo
sterk voor bezitsvorming pleit (dat
kan toch alleen door middel van
sparen!?) juist de vele hezitters
van een duur t.v.-toestel op af
betaling via dat toestel laat aan
sporen nóg méér consumptiegoede
ren te kopen. We houden ons voor
een aanvaardbare oplossing van de
ze puzzel aanbevolen!
W/AT WIJ over de economische
V> noodzaak naar voren brach
ten, klemt te meer, omdat we we
ten. dat niet alleen de Duitse ker
ken krachtig tegen de R.T.V. age
ren. maar ook in Engeland, waar
men dc commerciële televisie uit
ervaring kent, geen geruststellende
berichten komen.
Nu moeten we toegeven, dat de
regering, uitgaande van de econo
mische noodzaak van de R.T.V. al
les heeft gedaan om die R.T.V., als
ze er eenmaal is, met zoveel moge
lijk waarborgen wat betreft het
peil van de programma's, te om
geven. Toch zijn we in dit opzicht
niet helemaal gerustgesteld. De
Engelse ervaring heeft namelijk ge
leerd. dat de reclamemakers zeer
veel belang stellen in de „kijkdicht
heid" van de R.T. V.-programma's.
Kijken er te weinig mensen, om
dat de programma's niet „popu
lair" genoeg zijn, dan hebben de
adverteerders geen interesse. De
enige uitweg is dan: nog een tik
keltje meer toegeven aan de wen
sen van de T.V.-consument. De „ge
wone" T.V. moet dan ook die weg
op om haar publiek niet kwijt te
raken. En zo zit men dan samen
op do glijplank. Wat kan zelfs de
meest „culturele" programmaraad,
met of zonder kerk-mensen erin.
met ..onverkoopbaar" gebleken
programma's anders doen dan de
R.T.V. maar weer af te schaffen
als ze 't kon (maar kan ze dat dan
nog wel!?) of de „code" maar wat
ruimer maken?
Hebben we een te geringe dunk
van de publieke opinie? De publie
ke kritiek werkt toch ook goed ten
aanzien van de ..gewone" televi
sie? Ongetwijfeld! Maar de om
roepverenigingen behoeven ten slot
te alleen rekening te houden met
hun leden, die alleen al door het
feit, dat ze een programmablad
wensen om tevoren hun program
ma's te kunnen uitkiezen, er blijk
van geven tot een elite onder de
luisteraars en kijkers te behoren.
De R.T.V. moet met alle kijkers
rekening houden.
Het kan zijn, dat we te pessimis
tisch zijn. maar het is in elk ge
val beter deze vragen nu maar te
gen? Mt
stellen dan straks er spijt van te
moeten hebben niet wat kritischer
te zijn geweest.
EN SLOTTE nog de belang-
ste vraag: wordt in de R.T.V.
nota niet wat al te gemakkelijk
met het begrip vrijheid omgespron-
Men redeneert: mag men het
jfsleven een vrijheid onthou-
de omroepverenigingen en
de kerken wèl hebben? Die van de
vrije mededeling door middel van
het nieuwe technische hulpmiddel,
dat de t.v. is!
Moet de t.v. uitsluitend dienst
baar blijven aan de cultuur? En bo
vendien: behoort het economische
leven ook niet tot de cultuur, als
men dit begrip maar niet te eng
neemt?
We geven toe. dat er wel het
een en ander vóór deze zienswijze
is te zeggen.
Toch vragen wij ons af ol de stel
ling „t.v. is één van de massa
communicatiemiddelen" en de con
clusie ..dus daarom moet de re
clame er ook over kunnen beschik
ken" wel helemaal juist zijn. Is
daarmede over de functie van t.v.
èn over de reclame in de cultuur
alles gezegd?
Hoe noodzakelijk de reclame in
onze maatschappij ook moge zijn,
we zullen er toch voor moeten op-
passen, dat niet het gehele leven
under het beslag van de reclame
komt te liggen en vercoromerciaU-
seerd wordt.
We kennen d
daarvan reeds op het
een massa-recreatiemiddel als de
bioscoopfilm. De t.v. is het toneel,
de bioscoop, en ook de volksuni
versiteit. ia zelfs de kerk In de huls
kamer! Maar niemand kan toch ge
dwongen worden het kanaal van do
R.T.V. in te schakelen en „recla
meboodschappen" aan te horen en
te zien, zoals ook niemand kan ge
dwongen worden de advertenties in
zijn dag- of weekblad te lezen? En
ten slotte kan dat blad óók alleen
betaalbaar worden gemaakt door
ruimte te geven aan de adverteer
ders. die dan bovendien nog door
hun bijdragen zo'n krant aantrek
kelijker maken! Men vergeet ech
ter. behalve de gevaren die de kop
peling van t.v. en reclame toch al
voor het programmablad mee kan
brengen, dat de T.V. een heel wat
indringender en brutaler medium
is dan de drukpersprodukten.
Wie dc andere programma's wil
zien moet de reclame handig
als ..natuurlijke onderbrekingen'
ingelast wel op de koop toene
men. Maar dan kan die reclame
ook bereiken wat «e wil en uw ge
zin proberen aan t« praten wat net
aanpraten wil
in dat opnieuw krachten zullen worden
ingespannen om to proberen dit voorstel
om federale hulp te geven aan het
openbaar onderwijs van de tafel te krij
gen, totdat het doel bereikt is. Kardinaal
Spellman zet dat doel boven de grondwet
en boven de eenheid en de vrede in het
land."
De rooms-Katholieken hebben deze
actie ingezet, omdat zij bang zijn dat
de nieuwe staatsubsidie aan het open
baar onderwijs zal leiden tot een daad'
werkelijke verbetering van het openbaar
onderwijs. Daar de kerken nauwelijks
meer geld kunnen opbrengen voor de
scholen, zouden deze dus onderwijs
technisch achterblijven en zouden de
kinderen, althans hun ouders, weer het
openbaar onderwijs gaan verkiezen.
De bisschoppen hebben geprobeerd om
tevens te doen alsof zij ook spreken
namens vele protestanten. Onmiddellijk
kwam echter het antwoord. De Lutherse
kerk van de Missoury synode (een zeer
grote en zeer orthodoxe kerk) heeft veel
scholen. Een lid van het moderamen van
In onze recensie van het boekje van
dr. C. N. Impeta, „Kaart van kerke
lijk Nederland" (uitgave Kok in Kam
pen) is een storende fout ontstaan door
het wegvallen van een woord. In onze
recensie stond nu: „Ook heeft dr. Im-
Sïta geen aandacht besteed aan de
aptisten gemeenten." Daar had moe
ten staan: „aan de vrije baptisten ge
meenten". Het boekje wijdt vrij uitvoe
rig aandacht aan de Unie van baptisten
gemeenten en ook aan de Zevendedags
baptisten en noemt in het artikel van
de Unie even twee vrije baptisten ge
meenten namelijk Hengelo en Amster
dam, maar niet Franeker of de groe
pen die zich geen baptisten gemeente
noemen maar het in wezen wel zijn.
Dit onderstreept het feit hoe moeilijk
het is om een kerkelijke kaart van Ne
derland samen te stellen. We beschikken
nu eenmaal over een uitbundige over
vloed van wat dr. Impeta heeft ge
noemd „eenlingen". Het is juist de
waarde van dit boek dat de schrijver
de kerken en kerkjes, unies, bonden, ge
meenten, kringen en broederschappen
bijeen heeft gebracht, zodat men in een
beknopt bestek iets over hun achter-
irond, grootte, invloed en betekenis
an vinden. De gegevens die dr. Im
peta in zijn boek verstrekt zijn zorgvul
dig geverifieerd, zodat het een betrouw
bare gids is voor de woelige golven van
Nederlands kerkelijke zee, ook al zijn
er nog een paar vergeten stromingen,
Advertentie
aééc
/n£^
De steeds sterker wordende aan
vallen van de communisten op de
Rooms Katholieke Kerk in Polen
schijnen niet zonder resultaat te
blijven. De bisschoppelijke be
zorgdheid over het moreel van de
priesters blijkt uit een brief van
het episcopaat, die onlangs heeft
gecirculeerd onder de 15.000 pries
ters in Polen. In de brief, die ge
dateerd was op 12 januari, werd
de moed van de Poolse rooms-
katholieken bij het bestrijden van
atheïstische activiteiten ten voor
beeld gesteld aan een aantal
priesters, die werden beschuldigd
van afvalligheid en anti-kerkelijke
activiteiten.
„Wij priesters mogen ons niet laf
betonen tegenover deze moed van
het rooms-katholieke volk", ver
maande de brief.
De bisschoppen waarschuwden tegen
verdere aanvallen, die er op zijn gericht
het vertrouwen van de leken in hun
priesters te ondermijnen en verdeeldheid
te zaaien onder de priesters zelf.
In de brief wordt melding gemaakt van
„afvallige priesters, de organisatoren van
de zogenaamde Nationale Kerk". Dit
sloeg op de onlangs weer opgerichte Pool
se Katholieke Kerk onder leiding van
bisschop Maksymilian Rode, de vroege
re bisschop van Poznan. Er zijn aanwij
zingen, dat de Nationale Kerk aanzien
lijke financiële steun en andere hulp
krijgt met goedkeuring van de communis
tische partij.
Het weekblad van de Poolse atheïsten
en vrijdenkers „Argumenty" heeft vorige
week geschreven, dat kardinaal Wys:
ki onlangs speciale volmachten, die
waren verleend door het Vaticaan, heeft
uitgeoefend om disciplinaire maatregelen
uit te vaardigen tegen de priesters in
Poznam, het vroegere bisdom van Rode.
Meningsverschil
Naar verluidt zou er onder de 58 Pool
se bisschoppen, waaronder ook kardinaal
AVyszyski en drie aartsblsschopen, een
diepgaand menlnsverschil heersen over
dc te voeren strategie In de strijd tussen
kek en staat. De gematigden onder de
bisschoppen zouden op voorzichtigheid
hebben aangedrongen om een recht
streekse botsing met de communistische
autoriteiten te vermijden.
Kennelijk hebben hun inzichten in sep
tember van het vorig jaar gewonnen,
toen het episcopaat een protestbrief tegen
de druk van de staat, die van de kansels
zou worden voorgelezen, introk. De in
vloed van de gematigden zou ook te mer
ken zijn in het laatste herderlijk schrij
ven, dat verzoenende passages bevatte,
die klaarblijkelijk voor de communisten
waren bestemd. Hierin werden priesters
er aan herinnerd, dat zij verplicht zijn
zich te onderwerpen aan de wereldlijke
autoriteiten en de vaderlandslievende
oogmerken van het regime te steunen.
Het standpunt van de kardinaal is niet
bekend. Het is echter bekend dat hij zich
scherp heeft verzet tegen de leken van de
„Znak"-groep, een rooms-katholieke groe- Jf E S
Maatregelen
Gomoelka, die na zUn weer aait da
macht komen in december 1956 beeft ge
streefd naar samenwerking met de kerk,
schijnt nu zijn houding te hebben gewij
zigd.
De maatregelen van de regering tegen
de kerk omvatten onder meer: het af
schaffen van het godsdienstonderwijs
op de scholen: hoge belasting op het
inkomen van priesters, hun woonruimte
en hun eigendommen: hoge belastin
gen op kerkelijke eigendommen, zoals
boerderijen en parochiehuizen, kenne
lijk met het doel ze wegens belasting
schuld in beslag te kunnen nemen; het
sluiten van tenminste vier seminaries
voor jongens; het oproepen van semina
risten voor dienstplicht in het leger en-
het in beslag nemen van grote aantallen
boeken van de bibliotheken van de se
minaries.
Deze maatregelen zijn niet verzacht nu
x op 16 april algemene verkiezingen
worden gehouden. Dit in scherpe tegen
stelling tot de houding van de communis
ten voor de verkiezingen in 1957, toen
zij vreesden te worden verslagen. Go
moelka slaagde er toen in kerkelijke
steun, o.a. van kardinaal Wyszynski, te
krijgen voor zijn kandidaten door te zin
spelen op een Russisch ingrijpen in Polen
als de communisten werden verslagen.
De neutrale houding van de kerk zou
nu op het rooms-katholieke platteland
kunnen leiden tot een boycot van de
verkiezingen. Men neemt echter niet aan
dat de kerk zich openlijk voor een boy
cot zal uitspreken.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Lunteren: L. Blok. Capelle
a.d. IJssel; te Wijngaarden: T. Boot. kand.
te Utrecht; te Oudewater (vac.-J. Wie
man) toezz J. C. Schuurman te Bléskèris-
graaf.
Bedankt voor Den Andel: C. W. Schlin-
gemann te Nijeveen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt voor Siddeburen: J. P. Don-
dorp te Hattem.
Examens: de classis Ommen heeft prep.
geëx. en beroepbaar verklaard C. A. van
der Koppel te Daarle, die in verband met
de voortzetting van zijn studie nog geen
beroep in overweging kan nemen, maar
gaarne de kerken op zondag wil dienen.
UNIE VAN BA PT. GEMEENTEN
Aangenomen naar Muntendam: G. van
't Woud. zendingspredikant, woonachtig
te Stadskanaal, die bedankte voor
Stavoren.
Wilt gij ONDERWIJZER worden?
Er is momenteel een groot gebrek aan
Onderwijzers- Wij raden U aan zo spoedig
mogelijk een prpspectus aan te vragen bij:
HILVERSUM
Tel «43*
het regiem. In preken heeft hij echter Onderwijzersakte (Eersteen 2eI
aangedrongen op geduld, liefde en ver- Tolk-Vertaler (Fr., D. en Engel i
draagzaamheld. omdat deze tijd niet ge- correspondent en V T.H.-diploma, H.B.S.,
schikt zou zijn voor strijdlust en moed. Gymnasium en MULO A en B.
70 NU en dan behoor ik behalve tot de groep
„vrouw en moeder" ook tot de categorie
„spreekster van deze avond". Mijn man stimu
leert deze mijn hobby, hij huldigt de mening, dat
zijn Sarah niet altijd in de tent behoeft te blij-
ven,
Al drie jaar achtereen kreeg ik een uitnodiging
van erg ver weg, die ik juist vanwege die af
stand niet accepteerde. Omdat ik echter de taaie
volharding bewonder waarmee tij doorzetten,
neem ik de uitnodiging dit jaar aan, op voor
waarde dat ik met een bepaalde trein terug zal
kunnen, opdat deze Sarah In haar eigen tent ter
bedde tijge.
Het programma is zo geregeld dat. als ik door
.jn autobezittend bestuurslid weggebracht word
de trein die ik zelf uitzocht nog gehaald
kan worden. Het wordt tenslotte toch nog hijgend
door de finish, maar alles lukt volgens plan.
Ik zit met een lekker de-moor-heeft-zijn-plicht-
gedaan-gevoel in de trein als de conducteur me
de stuipen op het lijf jaagt door me toe te ver
trouwen, dat deze trein niet verder dan A gaat
en dat ik B niet meer bereiken kan vandaag. Het
is een hartelijke man, maar mijn schrik is er
niet kleiner om. Hij adviseert me in A de sta
tionschef toestemming te vragen om verder met
een goederentrein te reizen.
Ik loop in A bij de hogere leiding binnen en zie
me geplaatst tegenover een stoere spoorman.
Stoer in de zin van zonder pardon.
Zonder veel overtuiging doe ik mijn verhaal,
en aankomend op het punt tvaar mijn verzoek om
asyl in een goederentrein eruit moet, gooi ik er
wat zieligheid bij in; het blijft echter een Weinig
boeiend verhaal, waar ik rode-pet-mans niet mee
kan ontroeren.
Hij vertelt, als ware hij een gids van het
V.V.V., dat er tegenover het station een eenvou
dig hotel is en dot ik daar maar overnachten
moet, Als het om mijn eigen zaakjes gaat ben
ik een slecht advocate, maar als je in het nauw
zit dan moet ie wel eens wat, daarom stal ik drie
bloedjes van kinderen uit op zijn bureau, die een
hele nacht zonder moederlijke aanwezigheid stel
lig niet zullen overleven.
Het laat hem syberisch, hij heeft alleen maar
te maken met dienstorders en blijfet over een bij
zonder goede te beschikken.
Hij kijkt me met koele spoorwegogen aan en
vraagt: „En waarom is die dienstorder uitgeko-
men, denkt U?"
Ik belijd hem er geen idee van te hebben. Dan
onthult hij mij een realistisch verhaal. Enkele
weken geleden gaf men een dame (ik negeer
de honende klemtoon) wel een plaatsje in een
goederentrein, maar o schande, als dank voor de
ze service werd de conducteur van die trein door
haar „lastig gevallen". Bijna zeg ik iets heel
stouts over service en service, maar ik beheers
me. Mijn spotgeest schiet nog even uit als ik
ernstig zeg: als ik nu belóóf me netjes te gedra
gen, mag ik dan toch mee? Maar dienstorders
blijken nergens ruimte open te laten voor belof
tes van integere vrouwen. Ik overweeg bij mezelf
of ik het nog niet eens met tranen zal proberen,
maar dan komt er een nozemachtige jongeman
binnen, die ook om goederentrein-transport vraagt.
Op slag verandert alles. Het probleem krijgt een
ander gezicht, want als een alleen reizende vrouw
gezelschap heeft dan is zij ineens niet meer ge
vaarlijk. Eén vrouw is duizend mannen te erg
gaat hier niet op, want nu er een beschermend
geleider voor de conducteur is komen opdagen,
gaat de chef een hogere instantie opbellen en daar
ploft als een bom de verrassing voor mij neer:
we mogen mee.
Hoe heerlijk simpel is het leven toch, als je
alles maar in de juiste proporties ziet. Overigens:
wat zijn de tijden veranderd, vroeger behoor
de het tot de goede zede, over een chaperonne
te beschikken als je als vrouw alleen op reis
was. Dit blijkt nu nodig voor het sterke manne
lijke geslacht. Vreemd, heel vreemd, maar te
gen de evolutie der tijden sta ik 's avonds om
half twaalf natuurlijk ook machteloos. We wach
ten nog een uur op ons vervoer, maar mogen
dat doen in tegenwoordigheid van de actieve chef.
Want actief is hij. Hij telefoneert zonder op
houden met andere belangrijke nachtdienst-heb
bers en ik gaap vol onbegrip in een afgrond
van niet-weten. Ik hoor dat treinen gewend zijn
te „heuvelen" en dat ze „in de put zitten", maar
dat ze daar een werkbrief voor behoeven. Mijn
wereld wordt ruimer, mijn ontwikkeling groeit.
Dan is daar toch eindelijk het grote moment:
we mogen ons inschepen. Een spooktreinachtige
wagen biedt ons een warme ontvangst. Er brandt
een gloeiend potkacheltje, boven een kleine tafel
schijnt een soort dievenlantaarn een onprettige
straal op de in stapels papieren rommelende con
ducteur.
Op een klein klapbankje zit dankbaar „de
spreekster van deze avond" in haar laten we
zeggen goeie goed en peinst over de raadse
len van het leven in het algemeen en die van
een beschermend geleider in het bijzonder. Want
waar blijft de veiligheid? deze slaapt en
wel zeer intens; hij verwaarloost zijn functie dus
schromelijk.
Als ik nou zou willen, kan ik dus alsnog gaan
„lastigvallen".
Maar er moeten zoveel beduimelde formulieren
met vette touwtjes bij elkaar gebonden worden,
dat ik geen kik durf te geven, omdat ik besef
dat die ene kik het hele ingewikkelde goederen
vervoer grondig zou ontwrichten.
Deze verantwoordelijkheid is me te machtig. De'
spreekster van deze avond zwijgt en redt op de
ze negatieve en passieve wijze dc vlugge veilig
heid van de spoorwegen en haar eigen eer.
Beidt dingen zijn haar tenslotte wel iets waard.
MINK VAN RIJSDIJK
