Leiderdorp
Leidse
valt buiten ontwerp
grenswi j ziging
Drie schilders exposeren in
trappenhuis van academie
Verzet Joden omvangrijker
dan velen menen
Agenda voor Leiden
Den Haag zond bericht
Uitbreidingsplan voor
Zijl- en Meyepolder
is nu goedgekeurd
Kunstenaars met zuidelijke allure
Prof. dr. J. Pressor in LEIDEN:
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG 2 MAART 1961
Donderdag
Schouwburg, 8 uur: Charlotte Kohier
met „Lady L"
Geref. jeugdhuis, 8 uur; Chr Emigratie-
centrale, voorlichtingsavond Australië.
Stadsgehoorzaal. 8 uur. Residentie-Or
kest. Soliste: Consuelo Rubio, sopraan.
Antonius clubhuis, 8 uur: Première
Jeugdfilm „De gebroken Ruit", Kon. Ned.
Korfbalbond.
Vrijdag
In den vergulden 'iurK, 8 uur: Jaarver
gadering Chr. Korfbalbond.
Foyer gehoorzaal, 8 uur: Reisavond
Lissone-Lindeman met kleurendia's en
film.
Aiutomus clubhuis, 8 uur: Gezellige
■rvood «Philadelphia".
Gulden Vlies, 2.30 uur: Ned. Vereni
ging van Huisvrouwen, Lissone-Linde-
manmiddag met reisfilms.
Academisch ziekenhuis, 8 uur: Aan
vang K. en O. cursus „Schijnwerpers op
het A.Z.".
Schouwburg, 8 uur; De Spaanse Bra
bander, door Rotit. Toneel, voor K. en O.
Wijkgebouw Rehoboth, 8 uur: Jaarver
gadering Statenkring Leiden CHU, ds.
D. ter Steege uit Overveen over „Is
Christelijke politiek nog mogelijk?"
Pieterskerk, 7.15 uur: Avondgebed.
Leiderdorp, gemeentehuis, 7.45 uur:
Raadsvergadering.
Haarlemmerstraat 258, 3.306 uur: Re
ceptie woninginrichting fa. B. L. v. d.
Klugt en Zoon t.g.v. 60_Jarig bestaan.
Zaterdag
Legermuseum, 2.30 uur: Excursie Vola.
Het gulden Vlies, 3.30 uur: Herdenking
85-jarig bestaan genootschap „Kennis is
Macht", en receptie.
De Burcht, 8 uur D.O.B. met „Gieren
op 't veilig nest", vain H_ Mc Pherson.
Restaurant Van der Heijden, 8 uur:
Leerlingenatvomi Martien Opdam.
Foyer gehoorzaal, 8 uur: Propaganda-
contactavond Contactcommissie Reserve-
Gemeentepolitie.
De Burcht. 7.45 uur: Feestavond IKI,
Voorschoten met cabaret-variété Eddy de
Valk.
Films
Casino (2.30, 7 en 9.16 uur): Leise flehen
meine Lieder (ai.).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Uit het
leven van een zondige vrouw (18 jaar).
Luxor (2.30. 7 en 9.15 uur): Weit ïst
der Weg (alle leeftijden).
Rex (2.30, 7:15 en 9.15 uur): Gevaarlijke
puberteit (18 j.).
Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): De bal
lade van een soldaat (14 Jaar;.
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur): De grote
bedrieger (14 jaar).
Films van vrijdag af
Casino (7 en 7.30 uur): zal wind
erven (18 jaar).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Het mes
08 jaar).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Pearl Har
bour - Hiroshima (14 jaar).
Rex (2.30, 7.15 en 9.15 uur): vrijdag
tot en met maandag: De vijand kwam
te nachts (14 jaar); dinsdag tot en met
donderdag: Ik en de kolonel (14 jaar).
Studio (230. 7 en 9.15 uur)De ballade
van een soldaat (14 jaar).
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur): De grote
bedrieger (14 jaar).
Apotheken
Geopend apotheek Reyst, Steenstraat
35, tel. 20136.
Tentoonstellingen
Lakenhal. Tentoonstelling groep Atol
(tot 27 maart).
GEHEEL overeenkomstig onze pu-
blikatie van vorige week heeft
het gemeentebestuur van Leiderdorp
thans bericht ontvangen, dat het in
het wetsontwerp voor wijzigingen in
de grenssituatie in de Leidse agglo
meratie niet zal voorkomen. Boven
dien zijn de uitbreidingsplannen van
de gemeente Leiderdorp voor de
„omstreden" Zijllaan- en Meyepolder
goedgekeurd.
Heet lijdt geen twijfel, dat het ge
meentebestuur van Leiden hierover diep
teleurgesteld zal zijn. Reeds over het
laatste voorstel van Ged. Staten, waar
bij Leiderdorp evenmin was betrokken,
schreven B. en W. van Leiden in mei
1960 het volgende.
„Het geeft aan de ene kant gelegen
heid tot uitbreiding van de gemeente
Leiden, maar onthoudt aan de andere
kant Leiden de mogelijkheid om tot een
goede oplossing te komen van de vraag
stukken. Het zal Leiden niet mogelijk
zijn uit te groeien tot een harmonisch
geheel, dat tevens een belangrijke bij
drage kan leveren tot de oplossing van
de problemen in de randstad Holland.
Weliswaar heeft het niet betrekken
van de gemeente Leiderdorp in dit plan
tot gevolg dat het gedeelte van 7r>eh>r-
woude. gelegen tussen sooorlijn Leiden
Utrecht, de grens tussen Zocferwoude
en Hazerswoude, de Rijn en de tegen
woordige grens Zoeterwoud?Leiden,
niet bij Leiderdorp maar bij Leiden
wordt gevoegd, maar dit kan in genen
dele als een compensatie voor het ge
mis van het noordelijke gedeelte van
Leiderdorp dienen".
Leiden beschouwt de Leiderdorpse
Zijllaan- en Meyepolder als de voor
naamste uitbreidingsmogelijkheid. Als
deze wegvalt, wordt de nieuwbouwca-
paciteit van het toekomstige Leiden bui
ten de tegenwoordige grenzen met biina
de helft verminderd: van 70.000 tot 40.000
inwoners. Dientengevolge daalt de totale
capaciteit van de nieuwe gemeente van
170.000 tot 140.000. Leiden heeft zich in
dit verband steeds beroepen op de sane
ringsurgentie waarmee de stad zit.
Andere structuur
Leiden is het ook niet eens met de
wijze waarop het gemeentebestuur van
Leiderdorp deze grote wijk denkt te be
bouwen. Het college van B. en W. sprak
zelfs als zijn mening uit, dat het twijfelt
aan het juiste taakbewustzijn van het
Leiderdorpse gemeentebestuur, dat. naar
de indruk van Leiden, onmisbaar tekort
schiet in visie ten aanzien van de eisen
die aan de opbouw van een stedelijke
woonwijk van enige allure binnen het
raam van de agglomeratie zijn verbon
den.
Leiden wenst in dit gebied namelijk
meer arbeiderswoningen. „Die hebben
wij juist nodig om de mensen die de krot
woningen moeten verlaten, te huisves
ten. Met de door Leiderdorp ontworpen
woningbouw kunnen wij niet tot sane
ring van de oude gedeelten van Leiden
overgaan". Zo verklaarde de vertegen
woordiger van Leiden tijdens een open
bare zitting van Ged. Staten in novem
ber vorig jaar waarin de tegen de Leider
dorpse uitbreidingsplannen ingekomen
bezwaren aan de orde kwamen.
Ongegrond verwijt
In die vergadering wees de burgemees
ter van Leiderdorp, de heer K. van Die-
peningen. 't verwijt van Leiden dat het
gemeentebestuur van Leiderdorp zou
zijn afgeweken van het structuurplan
Leiden met kracht van de hand.
De stedebouwkundige adviseur van
Leiderdorp verklaarde met betrekking
tot de Leidse suggesties aangaande het
omstreden gebied, dat het tij gelukkig
begint te keren. „Het is alles flat- en
hoogbouw wat de klok slaat. Nu wordt
dit anders. Daarom zijn er iri Leiderdorp
tegen de grens van Leiden eengezins
woningen ontworpen in alle huurprij
zen".
B. en W. van Leiderdorp gaven in
augustus 1960 te kennen, dat het ge
meentebestuur van Leiden niet heeft
kunnen aantonen, dat het algemeen be
lang de toevoeging van de Leiderdorpse
polders aan Leiden vordert.
„Het is niet juist, dat aan Leiden de
mogelijkheden worden onthouden om
tot een goede oplossing der huisvestings
problemen te komen. Het gemeentebe
stuur van Leiden wenst die mogelijkhe
den niet, aangezien men blijkbaar in an
nexatie de enige oplossing ziet.
Het zou gevaarlijk zijn, deze gronden
aan Leiden toe te voegen, omdat het
evenwicht in de stad Leiden dan nog
meer verstoord zou worden en van een
harmonische opbouw van de nieuwe
wijken in Leiderdorp geen sprake zou
zijn".
Leiderdorp is er ook van overtuigd,
dat aan de algehele opheffing van deze
gemeente niet kan worden ontkomen
als de polders naar Leiden zouden gaan.
Het overblijvende stuk zal nauwelijks
aanspraak kunnen maken op een zelfstan
dig voortbestaan. Van een planologische
eenheid zal geen sprake meer zijn.
De plannen
Wat is Leiderdorp eigenlijk met deze
polders, die zich achter de Van der Valk
Boumanweg uitstrekken, van plan? Wel.
daar zullen in totaal ongeveer 25 000
mensen kunnen wonen. De eerste plan
nen voorzien in de bouw van 15 gebou
wen, 1125 eengezinswoningen. 310 flat
woningen. 124 bejaardenwoningen, 22
winkels. 86 boxgarages en 1 bedr-ijfsga-
rage. Dat is ongeveer een vierde deel
van het totale plan.
De ontsluiting van het plan heeft plaats
door een hoofdweg die de Van der Valk
Boumanweg verbindt met het toekom
stige centrum van de grote wijk. Verder
is gezorgd voor aansluiting van de be
staande wegen op de wegen van het
nieuwe gedeelte.
De laagbouw is voornamelijk geprojec
teerd in het zuidelijk gedeelte van het
plan, in aansluiting op de bestaande laag
bouw. De hoogbouw, overwegend 3 en 4
hoog, is geprojecteerd in de noordelijke
zone, als begeleiding van de grotere we
gen en als accent bij het toekomstige cen
trum.
De middenstandsbouw ligt ten westen
van de Berkenkade en langs een wijk-
park. Daarvoor is de mogelijkheid ge
opend een eengezinshuis of 'n huis in
rijen van 4 tot 6 of flatbouw te bewonen.
Langs de Rijn is nog een gelegenheid
Verklaring van het Leiderdorpse
uitbreidingsplan:
A Verlengde Berkenrode (met aan
sluiting bovenaan aan Hoogmade
seweg);
B Rijn en Van der Valk Bouman
weg;
C punt waar het korte gedeelte van
de M. P. Splinterlaan (even voor
bij Ouderzorg en De Ridder) uit
komt op de Van der Valk Bou
manweg;
D weg die het totale plan horizon
taal doorsnijdt;
E Munnikeweg;
M plan „Ter Meye", langs de Ber
kenrode;
1 suggestie voor Geref. kerk;
2 suggestie voor r.k. kerk;
3 raadhuis;
4 hoge bouw (ong. 8 lagen);
5 hoge bouw (ong. 8 lagen);
6 sportvelden;
7 flativoningen (zoals op verschei
dene andere plaatsen in de wijk);
plaats voor winkels.
een villa te bouwen, te weten op het
vrijkomende terrein van de steenfabriek.
De overige terreinen worden bestemd
voor arbeiderswoningen.
Op de belangrijke punten van het plan
zijn de grotere openbare en bijzondere
gebouwen gedacht. De kleinere, die alle
een voorziening voor de buurt betekenen,
zijn in buurtjes opgenomen.
Als hoofdaccent van het totale plan
is het raadhuis geprojecteerd bij een
vijver aan de rand van het wijkpark.
In de behoefte aan winkels kan worden
voorzien door de bestaande winkels aan
de rand van het nieuwe plan en door
het latere grote winkelcentrum ten
noordoosten van het wijkpark.
De groenvoorziening bestaat onder
meer uit een groot wijkpark. waarin de
nodige elementen voor passieve en ac
tieve recreatie zullen worden opgenomen.
De waterbeheersing van het terrein
maakte het nodig singels te projecteren.
De grote vijver zal eerst dienen voor
grondwinning ten behoeve van de straat-
aanleg en na een afronding een hoofd
element in het totale plan worden
Ter Meye
Een deel van het hierboven beschre
ven project is „Ter Meye" genaamd. Het
strekt zich uit langs de Berkenkadae. Dit
deel komt het eerst in uitvoering.
Het voorziet in de bouw van ongeveer
290 woningen. De verlengde Acacialaan
verdeelt het in een noordelijk cn een
zuidelijk deel.
In het zuidelijk deel is langs de Rijn
een open bebouwing geprojecteerd, die
gedeeltelijk aansluit aan de reeds be
staande bebouwing. De overige huizen
zijn gedacht in half-open bebouwing.
De huizen in het plan Ter Meye in
open bebouwing, 20 in totaal (men vindt
ze alleen in het zuidelijk deel), staan
langs de Rijn en de Berkenkade tot aan
de Acacialaan. In de driehoek tussen
deze beide formaties en het verlengde
van de Acacialaan zyn zestien blokjes
in half-open bebouwing aangegeven.
Aan een plein is plaats voor drie series
boxengarages. Het noordelijke gedeelte
is opgebouwd uit een drietal eenheden
van eengezinswoningen (het gehele pro
ject bevat alleen eengezinswoningen-
middenstandsbouw) in half-open bebou
wing.
De eenheden hebben alle 11 nuizen-
blokjes, 2 series boxengarages en een
speelterrein. Tussen de noordelijke en
de middelste eenheid is een singel ge
dacht om aan de waterhuishoudkundige
eisen te voldoen.
De verbrede Berkenkade komt uit bij
de brug. dde over de Rijn zal worden
gebouwd en ter hoogte van „Grenshoek"
aansluiting geeft op de Hoge Rijndijk.
In de toekomst is het dus zo, dat het
centrum van het verkeer In Leiderdorp
niet meer wordt bepaald door Brugge-
straat, Leiderdorpse brug. Hoofdstraat en
Hoogmadeseweg. De Hoogmadeseweg
krijgt namelijk een aftakking naar de
verbrede Berkenkade en via de over de
Rijn te bouwen brug verlaat het verkeer
het dorp.
De reeds traditie wordende serie tentoonstellingen van moderne beel
dende kunst in het trappenhuis van de academie aan het Rapenburg wordt
met ingang van heden vervolgd met een expositie van Jan van Goethem,
Jacques van der Heyden en Jean Leering. De twee eersten zijn Bossenaren,
de laatste studeert bouwkunde in Delft, maar met zijn drieën vormen zij
wel bepaald een team met zuidelijke tendensen. Werk uit de contreien
van over de Moerdijk wordt hier zelden gezien, zodat het initiatief voor
deze expositie alleszins acceptabel genoemd mag worden.
de 'tachisten met hun waardering van
„Het zullen wel weer abstracten zijn!",
zo horen wij velen verzuchten. Want
met dat abstracte vlot het nog maar
steeds niet zo geweldig bij het grote
publiek, zelfs niet bij een zich intellec
tueel noemend publiek. Men zij ge
troost. want helemaal onherkenbaar zijn
de meeste van de tentoongestelde wer
ken niet. Integendeel: men heeft zich
duidelijk laten inspireren door de wer
kelijkheid, in dit geval voornamelijk
door de realiteit van het landschap, zijn
oervorm of dat, wat de mens ermee
heeft gedaan.
Impressionisme zonder meer is het
niet geworden, meer een soort dicht
werk rond een motief. En het is niet
zonder betekenis, dat één van hen,
de Delftse student Leering, zich uit
drukkelijk verwant verklaart aan
Cézanne bijvoorbeeld en aan Ba-
zaine. Cézanne, die de structuur van
het landschap wilde zien. En Ba-
zaine, die het kleurenoerwoud van
het psychogram tot een krachtig,
vreugdevol herinneren heeft ge
maakt aan eenmaalgeziene" verten.
Het moge verder ook als kentekenend
worden beschouwd, dat de drie kunste
naars heel veel buiten werken en intens
in contact met de natuur. Dat bindt hen
te zamen evenals de analyse van hun
werken, die de Delftse student in de
bouwkunde, Jean Leering, weet te vin
den. Men werkt als kunstenaar niet mei
een vooropgezet programma, maar men
weet achteraf toch wel graag, waarom
men iets zó en zó heeft gedaan en niet
anders. Overigens: Leering organiseerde
de tentoonstelling van nieuwe religieuze
kunst in Delft in '58 en kwam zodoende
met de andere twee in contact en
maakte zelfs reizen met hen.
Jan van Goethem werd in '29 In Den
Bosch geboren, Jacques van der Heyden
in '28. De DeLftenaar Jean Leering komt
uit IJs6elstein, waar hij in "34 het levens,
licht zag. Jan van Goethem doorliet»-
„architectuur*' aan de academie van
Tilburg, kunstnijverheid in Eindhoven
en de particuliere scholing van de be
kende architect-criticus Bruno Zevi in
Rome. Architectuur/structuur, het zit ei
bij hem dus ook wel in. Jacques van der
Heyden ging op de academies van Am
sterdam, Den Bosch, Tilburg en Maas
tricht het métier leren.
Het aantal tentoonstellingen, waar
aan zij gedrieën of persoonlijk heb-
bijen deelgenomen, is niet gering.
Tot zelfs in Salzburg, Parijs en Gre
noble hebben zij weten door te drin
gen. Op de tentoonstelling START
1960-1961, die momenteel in Utrecht
is en a.s. zaterdag naar Almelo gaat,
is ook werk van Jan van Goethem
te zien, terwijl hij eveneens meedoet
aan de a.s. tentoonstelling van
„Bosse" kunstenaars in het zoge
naamde „Kruithuis" aldaar. Van der
Heyden deed mee aan de START-
tentoonstellingen van de drie laatste
laren en aan CONTOUR 1960 in
Delft. De onderhavige tentoonstel
ling in de academie is in hoofdzaken
overgenomen van de tentoonstelling
In de mensa van de Techn. Hoge
school in Délft in 1960.
De tentoonstelling omvat 35 werken,
schilderijen, tekeningen, aquarellen en
gouaches. De schilderijen zijn uitsluitend
van Van der Heyden; zij doen het meest
„abstract" aan.
De expositie is de gehele maand maart
te zien. Zij werd georganiseerd door het
L_A.K. en de commissie voor het studium
generale.
C. Th. Wilbert-Reisberman
Op dit fragment van de kaart
van het structuurplan voor de
Leidse agglomeratie is de
nieuwe Leiderdorpse woonwijk
het lichtgrijze gedeelte. In dit
reusachtige blok achter de
Van der Valk Boumanweg
is 190 ha beschikbaar. Bij een
dichtheid van 35 woningen per
ha zouden 6700 huizen kunnen
worden gebouwd. Bij een ge
middelde woningbezetting van
3,5 of 3,9 (als in 1940) zal het
toekomstige inwonertal van de
gehele gemeente 30.000 tot 33.000
en dat van de nieuwe wijk
23.000 tot 26.000 bedragen.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBOREN: Annette d v A H L
Osseman en C M van Rooijen; Catha-
rina Adriana Maria d v A J J Der
nee cn J E Eijs; Adriaan z v J
Ravensbergen en W Gordijn; Jan z v
F van Delft en J van Leeuwen;
Leonardus Franciscus z v S Steensma
en M T van Bellen; Gerardus Alber-
tus z v J de Wagenaar en I A M van
RÜt; Theodorus Johannes Cornells z
v J J Kruyt en M P den Haan; Ma
ria Margaretha d v J van Tongeren
J van Rhijn; Antonia Maria d v W
Regeer en J A Klaassen.
OVERLEDEN: F G van Tongeren,
47 j., man; M Hoveling. 72 j, wed
van P J Ultee; E Lancel, 74 j. wed
van C van Nimwegen; G Verdoes, 80
J, man; A D Zwa9n. 24 j. echtgen. v
J Ouwehand: C M T van Beek. 1 J,
dochter; M A Heuzen, 73 j, vrouw;
M E Angevaren, 59 j, echtgen. v A
J v d Zalm; P Zoetemelk, 76 j. man,
W de Roode, 2 weken, zoon; C J van
Steen, 57 j, echtgen. v J Vogelaar.
Zie voor stadsnieuws
ook pagina 11
GISTERAVOND in het academiegebouw sprekend over „Joden in Neder
land in het verzet 1940-1945" heeft prof. dr. J. Presser van de ge
meentelijke universiteit te Amsterdam drie min of meer „provocerende"
stellingen geponeerd: 1. het aantal Joodse verzetsstrijders in Nederland was
relatief groter dan het aantal niet-Joodse; 2. het verzet van de Joden is
evenzeer door de Duitsers overschat als door de Nederlanders onderschat;
3. er is geen enkele vorm van verzet geweest in Nederland, waaraan Joden
ontbraken. Weinig bekend is, dat op de ere-lijst van gevallenen in het
verzet reeds op de eerste bladzijde twee namen van Joden voorkomen op
een totaal van elf en dat de eerste twee verzetsstrijders die in Nederland
voor een Duits vuurpeloton stonden, Jood waren.
Overigens, zo deelde de Amsterdamse
hoogleraar mee. is het moeilijk
goede documentatie op te bouwen. Het
percentage gevallenen onder de Joodse
verzetsstrijders is zeer hoog, doordat het
risico voor hen veel groter was en van
i de overlevenden weigeren velen her-
j inneringen aan deze barre tijd op 't
halen. Bij de niet-Joodse verzetsstrijders
was het doel over het algemeen het
bewerkstelligen van politieke vrijheid,
de aard van het Joodse verzet was ge
heel anders. Bij de Jood was het verzet
een strijd- tegen biologische vernietiging,
een gevecht om niet als ongedierte ie
worden uitigeroeid, welk lot honderd
duizend Joden in Nederland en zes mil
joen over de gehele wereld hebben on
dergaan.
Haul
Het Joodse verzet had plaats indivi
dueel of in samenwerking met niet-Jo-
den. Vaak echter werden Joodse ver
zetsstrijders niet toegelaten tot niet-
Joodse verzetsorganisaties, soms uit no
bele motieven (te gevaarlijk), soms uit
Jodenhaat, die helaas ook in deze krin
gen werd aangetroffen, hoe vreemd het
moge lijken.
Als vierde stelling meende prof.
Presser nog aan de vorige te mogen
toevoegen: de eerste verzetsstrijders
waren Joden. Reeds vóór de oorlog
hadden zich Joodse verzetsgroepen
gevormd, die de str(jd aanbonden
tegen het opkomende fascisme. Het
verzet begon duidelijker vormen aan
te nemen, toen in 1912 de deportaties
begonnen. Uit die tijd dateren ont-
snappingsverhalen, waarhij de wild-
west-geschiedenissen in het niet ver
zinken. Zuigelingen werden In dozen
cn rugzakken in vrijheid gebracht,
terwijl hun moeders de vijand mis
leidden door poppen op de arm te
dragen.
Indrukwekkend is ook het werk van
de zogenaamde Palestina-piomcrs. die
knappe reddingsstaaltjes volbrachten en
daarbij ware heldenmoed hebben be-
loond. Sommigen van hen slaagden erin
Frankrijk te bereiken om daar een plaat»
in de verzetsbeweging in te nemen, tci-
wijl m het kamp Westerbork de com
mandant zijn verbazing uitsprak over
de houding van daar ondergebrachte
pioniers, die tal van ontvluchtingen or
ganiseerden. Vele Joden werkten mee
aan d« ülegale pers en er waren er ook.
die het meesterschap
wat het vervalsen van
hadden bereikt
papieren betreft.
Gedwee
Men vraagt zich af, waarom dan toch
ook nog zo vele Joden zich zonder ver
zet naar de slachtbank hebben laten
leiden. Dit wordt verschillend ver
klaard. Er zijn religieuze motieven. Jo.
den verstaan onder het begrip „held
haftigheid" vaak iets anders dan niet»
Joden, en ook hebben betrokkenen ge
zegd, dat zij zich wel zouden hebben
verzet als men hen niet eerst op uiterst
geraffineerde manier volkomen murw
had gemaakt.
Wisten de gevangengenomen Jo
den dan ndet, dat zij ten dode ge
doemd waren? Het enige antwoord
dat prof. Presser op deze vraag kon
geven was: zij wisten het en tege
lijkertijd wisten zij het niet
Ten slotte merkte de spreker op, dat
de titel van zijn voordracht eigenlijk niet
geheel juist was. Het belangrijkste en
indrukwekkendste verzet van de Joden
heeft pas plaats gehad na hun geweld
dadige wegvoering, in de kampen.
De voor een ieder toegankelijke bij
eenkomst (zo druk bezocht, dat naar een
grotere zaal moest worden verhuisd)
was belegd door het historisch genoot
schap Robert Frum. Het gesprokene
werd op de band opgenomen voor pa
tiënten van een sanatorium in Laren en
men deelde mee, aat prof. Presser voor
nemens is over het behandelde onder
werp een boek te schrijven, zodat Lel
den in zekere zin een primeur had.
