Twee oude getrouwen
in Geldermalsen
c
r
Australië als „arbeidsparadijs"
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1961
Willem van Wijk
en Harmen van Empel
De baas
doet wat de
knecht zegt
"Waanneer de baas én de knecht op hun laatste benen lopen, De baas van Harmen,
omdat ze beiden al de acht kruisjes zqn gepasseerd, ee\ yre™ul geleden
kan er tussen zulke mensen een verhouding ontstaan, die op de boerderij kwam
je als buitenstaander jaloers maakt. door' Jen nieuw ^uJs
Dat ervoeren we onlangs nog bq een bezoek aan Gelder- vervangen.
malsen, waar we een ontmoeting hadden met de hereboer
Willem van Wqk (82) en de boerenknecht Harmen van
Empel (87). 't Was deze week namelijk 75 jaar geleden, dat
Harmen, net als zqn vader die er 67 jaar werkzaam was
bq de familie Van Wqk in dienst trad.
Harmen is nog een pittig kereltje, dat in zijn donkere
pakje, en met het zwarte zqden petje wat schuin op het
hoofd, nog driftig langs 's Heren wegen kan zeilen. Welis
waar iets voorover en met de armen op de rug, maar voor
een wandeling van vqf kilometer naar een zuster draait hq
z'n hand nog niet om. Hq eet nog van alles, kan nog slapen
als een roos en klaagt eigenlqk alleen maar over z'n ogen,
„die wel eens beter zijn geweest".
En ook Van Wijk maakt het
nog best. Hij rookt nog altijd
pijp-sigaar-pijp-sigaar, blijft zeer
gehecht aan de traditie van een
borreltje vóór de warme maal
tijd en heeft slechts deze opmer
king over zijn gezondheid: ..Mijn
poten worden wat stijf en daarom
stook ik nogal flink als ik in huis
zit."
Het tweetal woont nog geen
honderd meter van elkaar: de
een op een boerderij aan 't einde
van de Van Dam van Isseltweg,
de ander bijna op het einde van
het Laageinde, welke twee wegen
een hoek met elkaar vormen. En
terwijl Van Dam een juffrouw tot
z'n beschikking heeft voor de hui
selijke beslommeringen, laat Van
Empel deze zaken over aan zijn
kleindochter, die bij hem inwoont.
Want de vrouw van Harmen over
leed in september 1951. En enke
le jaren later stierf ook de vrouw
van Willem van Wijk.
Harmen was nog geen dertien,
toen hij met zijn vader meeging
naar de boer. Of eigenlijk waren
het twee boeren, t.w. Gaart
(Gerrit) en Aart van Wijk, beiden
ooms van Willem van Wijk.
Goeie bazen
,,Ze waren vrijgezel", zegt Har
men, ,,en 'k heb er goeie bazen
aan gehad. Ik hielp bij het mel
ken, ik was ploegdrijver, kortom
ik moest van alles aanpakken
wat er op m'n weg kwam."
..Nee, ploegdrijver is niet het
zelfde als ploeger. Een ploegdrij
ver was de assistent van degene,
die achter de ploeg liep. Ja, als
je met één paard ploegt, of met
twee. dan heb je geen ploegdrij
ver nodig. Maar wij ploegden des
tijds met vier paarden en dan
was het zaak, dat die paarden al
le het goede spoor hielden. Daar
om hield ik de leidsels vast. En
o wee, als je 't niet goed deed.
Dan kreeg je ze uitgemeten van
de ploeger of de bouwmeester, zo
als die man genoemd werd. Im
mers de boeren kwamen van tijd
tot tijd kijken, hoe hun geploeg
de land er bij lag. Daar mocht
niets aan mankeren, omdat de
boer dan een slecht figuur zou
slaan tegenover de andere boe
ren. En dan kon je alle werk nog
eens over doen."
..Is dat wel eens gebeurd?"
vroegen we Harmen.
..Gelukkig niet", zegt hij. ..'k
heb nooit narigheid met m'n ba-
Samen over
..Zo omstreeks 1900", gaat Har
men verder. ..stierven beide ooms
kort na elkaar en kwam er een
jongere neef op de boerderij: Jan
Dirk van Wijk. Dat was ook geen
kwaaie kerel. Hij is, gelijk z'n
ooms, zijn hele leven vrijgezel
gebleven. Maar terwijl z'n ooms
jaren achtereen door een huis
houdster of dienstbode werden
verzorgd, genoot Jan Dirk de ver
zorging van z'n eigen moeder,
die mét hem op de boerderij
woonde. Na haar dood is zijn
broer Willem die nu nog m'n
baas is met z'n gezin bij Jan
Dirk gaan wonen. Totdat Jan
Dirk een jaar of tien geleden ook
overleed En nou zijn Willem en
Elke ochtend ga ik nog naar
hem toe. Dat hoef ik niet te doen,
maar dat ben ik nou eenmaal ge
wend. Om half 9 ga ik de boel
wat bij hem aanvegen, houtjes
hakken, kolen scheppen, de aard
appels schillen en de tuin weer
in orde maken. Dat is nog een
heel stuk grond 700 vierkante
meter maar dat mag de pet
niet drukken. En als ik moe
word ga ik naar huis. Meestal is
dat zo om een uur of elf. Dan
drink ik een bakje leut en doe de
rest van de dag niets meer dan
kletsen en eten. Soms ga ik wat
wandelen! of ik tippel naar de
buren en om 8 uur 's avonds
kruip ik onder de wol. Tenzij ik
nog eens een paar oude makkers
tegen het lijf loop, met wie ik
dan in een klein cafeetje een
kaartje ga leggen. Dat kan bar
gezellig wezen, want over die tijd
van vroeger raak je nooit uitge
praat. En dan wordt het wel eens
later dan goed voor me is.
Maar och. zo voor een keer. 'k
Ben ten slotte geen kind meer.
En financieel heb ik niks te kla
gen. 'k Hoef geen huur te betalen
aan Willem van Wijk dit huis
je is namelijk van hem hij
geeft me elke week nog een bank-
biljetje, 'k heb m'n ouderdoms-
uitkering. wat kan ik nog meer
verlangen?"
De waarheid
„Inderdaad, 't ia in 't verle
den wel eens anders geweest. Als
jongen had Ik destijds 2 in de
week en als volwassen boeren
knecht een tientje. Toch was dit
niet slecht voor die dagen. Er wa
ren er zat, die een paar gulden
minder hadden dan ik. Bovendien
kreeg ik aardappelen, groente,
fruit en melk gratis. Maar de
Van Wijken zijn nooit beroerd ge
weest. Dat is geen lljmerij, maar
dat is de waarheid."
,,Ja hoor", zegt kleindochter Jo
hanna Hendrika getrouwd met
de employé van de fruitveiling
Van der Sluis en moeder van de
vijfjarige Jan Derk, op wie haar
opa ..stapel" is dat is zo. In
't begin van de week was groot
vader niet erg lekker en Willem
van Wijk kwam elke dag bij hem
kijken. Die twee kunnen elkaar
niet meer .missen."
Harmen trommelt intussen wat
met de vingers op het tafelzeiltje,
alsof hij zeggen wil: ,,'t Is nou
toch zeker wel genoeg". Maar de
kleindochter heeft nog meer op
het hart: ,,Opa is gek op gestoof
de appeltjes en peertjes. En ver
der op zijn kippen, de konijnen en
de postduiven. Als het de tijd van
prijsvliegen is kan hij
zitten kijken, of
duif
hèm komt opdagen.
„En ze zijn niet eens
protesteert Harmen.
,,Nee, dat is zo. Ze zijn van
m'n man, maar opa is er het
felst op gebrand."
,.Nou ja, wat dan nóg?" zegt
Harmen. ..Toen "ik nog maar 12
was werkte ik al van 's ochtends
5 uur tot 's avonds 7 uur. Laat
me dan nóu eens een beetje met
die duifjes spelen. Weet je, wie
er toentertijd ook bij Gaart en
Aart van Wijk werkten? De va
der van wat later m'n vrouw ge
worden is. 'k Heb dus door de
Van Wijken ook m'n vrouw ge
vonden. Maar of mijn grootvader
nog gewerkt heeft bij een Van
Wijk weet ik niet. Er zijn er. die
dit beweren. Misschien hebben ze
gelijk. Ik herinner me er in elk
geval niets van. En Willem van
Wijk heeft er ook nooit van ge-
In goud
Dan laat de kleindochter ons de
medaille zien, die Harmen bij z'n
laatste jubileum heeft gehad: de
medaille in goud. ..Toen was ik
70 jaar bij de familie Van Wijk",
zegt hij, alsof het de gewoonste
zaak van de wereld is. En wan
neer dan de inmiddels binnengeko
men schoonzoon aan Harmen naar
de andere medailles vraagt, naar
de zilveren medaille, die hij 15
jaar geleden ontving van de ko
ningin. en naar de bronzen van
1936. zegt hij kordaat: „Maar die
moest ik toch teruggeven man.
Dat gaat altijd zo. Als je een ho-
gere^onderscheiding ontvangt dien
lage-
je afstand te doën
die bandrecorder?'
We horen dan. dat Harmen niet
meer naar de kerk kan. maar
dat de Hervormde gemeente voor
zulke gevallen een bandrecorder-
dienst heeft ingesteld. Dat vindt
hij mooi, want nu is het tóch net.
of hij in de kerk zit, als de band
rordt afgedraaid. Hetzelfde orgel.
Als we Harmen vragen, hoeveel
kinderen hij heeft, horen we dat
het er zeven zijn: vier jongens,
van wie er één nog altijd niet ge
trouwd is en die daarom nog bij
hem woont, en drie dochters, die
wél allemaal zijn getrouwd. Voorts
heeft hij behalve de reeds ge
noemde zuster nog een broer Ma-
rius (67), terwijl hij nog een
broer Hendrik heeft gehad, die
85 jaar is geworden. Af en toe
gaat hij ook nog wel eens naar
Marius toe. „maar die kan eigen
lijk veel beter naar mij toeko-
Fietsen heeft Harmen nooit ge
leerd, al herinnert hij zich nog
heel goed die eerste velo's, met
een groot wiel vóór en een heel
klein wieltje achter. ,,Je zat bij
na in de wolken op die hoge din-
En voor het overige is zijn le
ven uiterst geleidelijk verlopen.
Slechts één keer beleefde hij de
nodige sensatie, toen bij het mest
rijden de paarden op hol sloegen.
„Ik was amper 20 jaar. maar
hoewel ze de hele boel kapot trap
ten. zodat ze de wagen kwijt
raakten. konden ze van mij niet
los komen. Ik hield de leidsels zó
stevig vast. dat ik wel honderd
meter over het land werd mee
gesleurd. M'n handen stonden om
gekeerd en deden hard zeer, maar
ten slotte bleef ik die knollen toch
de baas. Toen heb ik ze een
praam op de neus gezet en ging
ik weer verder met ze werken.
Nadien heb ik er nooit last meer
mee gehad, 'k Wou dat ik dat al
lemaal nog eens over kon doen....
Krek eender als toen...."
Brand
„O. 'k heb ook nog een brand
meegemaakt In 1896
„Dat klopt", zegt Willem van
Wijk. die we. even later ontmoe
ten. ,,In dat jaar ging die heel
oude schuur in vlammen op. Er
stonden 12 paarden en 23 koeien
op stal. Eén paard, een veulen en
een kalf kwamen om. Gelukkig
bleef het woonhuis staan. Maar
toen moeder in 1909 stierf en
m'n broer me vroeg, of wij nu
bij hem op stee wilden komen
wonen zei ik: „Laten we dat oude
huis dan eerst afbreken en een
nieuw zetten."
Zo is het ook gegaan. In 1912
konden we het betrekken en nu
woon ik dus zo ongeveer een
halve eeuw hier.
In de tijd dat m'n beide ooms.
Gaart en Aart. nog hier woon
den, beleefde het bedrijf z'n glo
rietijd. Er stonden wel honderd
stuks vee op stal en bij de boer
derij was zo'n zeventig bunder
land. Toch moest er nog dikwijls
weiland bij gehuurd worden. Ik
ben echter vrij vroeg opgehouden
met het boeren. Toen ik ongeveer
veertig was ging ik me meer met
de algemene landbouwbelangen
bezig houden Ik richtte met
anderen natuurlijk een boeren
leenbank op, een coöp. landbouw-
vereniging. een fruitveiling, een
school voor fruitteelt, een land
bouwschool. een aankoopvereni
ging etc. En ik werd ook nog ge
meente-ontvanger. Dat alles om
dat ik een beetje meer onderwijs
genoten had dan de meesten hier.
'k Werd voorts in de gemeente
raad gekozen voor de liberale par
tij en nam diverse secretariaten
waar En zó heb ik Harmen een
vijftig jaar meegemaakt. In 1917
echter ging het boerenbedrijf aan
de kant. Er bleef nog één paard
over als vervoermiddel. Want een
auto heb ik nooit gehad. En dat
Harmen is niettemin altijd bij
me gebleven, ook toen ik in 1945
het land ging verkopen. De ge
meente had grond nodig, particu-
grond van
me hebben. Wat er overbleef ben
ik gaan verhuren, waaronder di
verse boomgaarden. Alleen de
moestuin bij de deur heb ik nog.
Een deel ervan mogen de buren
betelen en dc rest doen Harm en
ik samen. Ik laat alles aan hém
over. Als ik zeg: „Harmen. we
■gen bonen leggen" en
twoordt: „We kunnen
beter nog een week wachten",
dan wacht ik nog een week. En
als ik zeg: „Harmen, we moeten
de aspergebedden eens onder han
den nemen" en Ilarmen zegt:
„Nog veel te vroeg", dan leg ik
rustig bij neer. Want
Harm
veel t
dingen. Soms wil hij
eens een zwaar karwei voor me
opknappen, maar dal gebeurt niet.
De mensen zouden wel denken,
dat ik hem afbeul. Nee, daar
komt niets van in. Hij komt elke
dag hier voor allerlei klusjes,
want dat is nu eenmaal z'n loop
je. maar hij moet geen kracht
toeren meer willen uithalen. Die
tijd is voorbij. Op de dag van z'n
jubileum ga ik hem feliciteren, in
gezelschap van m'n zoon die
te Tilburg woont en majoor bij
liet leger is en van m'n beide
dochters, die in Leiden wonen.
Zoiets vind ik erg leuk. 'k Geloof
dat de buurtvereniging ook nog
wat in petto heeft. Enfin, we
wachten maar af. 't Zal best wat
worden...."
Hie
Har
OP 27 FEBRUARI ZEVENTIG JAAR
Opmerkelijke carrière door (onder meer) een vergissing
David Sarnoff, voorzitter van de raad van beheer van
de Radio Corporation of America, een van de grootste
industriële concerns van de Verenigde Staten, hoopt maan
dag 27 februari a.s. de zeventigjarige leeftqd te bereiken.
Zqn carrière is een van de merkwaardigste en succes
volste in Amerika, dat op dit gebied toch werkelqk wel
wat gewend is. Sarnoffs levensloop is een illustratie van
plichtsbetrachting, doorzettingsvermogen, enorme werk
kracht en menslievendheid, hoe afgesleten deze termen
ook mogen zijn. Maar tot zqn loopbaan heeft ook een dosis
louter geluk bijgedragen, geluk, dat voor zqn verdere le
ven stellig mede-beslissend is geweest.
Op 27 februari 1891 werd Da- Tribune: een flinke maar
vid Sarnoff gefooren in een dorp- meteen. Hij werd aangenomen
je in de buurt van Minsk in tegen een loon van vijf dollar
Rusland, als zoon van een dood- in de week. Wat voor werk hij
arme Rusisische boer. Het was precies ging doen, dat had hij
ee;n triest bestaan voor het ge- ,niet meteen begrepen, maar hij
zin man, vrouw, zoon en 'was tenminste in dienst van een
twee dochters en vooruitzich- krant. Dat dacht hij, want toen
ten op verbetering waren er zo hij een paar dagen daarna met
goed als nie<t! zijn werk begon, bleek hij de
Daarom ging Vader Abraham verkeerde deur binnengestapt te
Sarnoff in 1900 de weg van zo- zijn, die van de buurman, een
velen: zijn geluk beproeven in grote tel eg ra afm a a tscha pp i j
Amerika, het beloofde land, dat Sarnoff was telegrambezorger
zovelen voorspoed en rijkdom, geworden in plaats van bij de
maar nog veel meer mensen te- krant te werken! Maar, en dat
leurstelling en de bitterste ar- tekent hem ten voeten uit. zijn
moede had gebracht. De land- reactie was niet, zo snel mose
verhuizer Sarnoff <het woord bij de gewenste (of een an-
emigrant, dat een betere klank dere) krant te komen, maar
heeft, was nog niet in zwang) die, om vooruit te komen
had echter geluk: na enige tijd jn de baan, die hij nu eenmaal
van hard ploeteren kon hij zijn bad.
gezin schrijven, dat ze maar
moesten overkomen. Een van de eerste dingen, die
Na een verschrikkelijke reis hij deed, was Morse leren en
men zal zich bij benadering dat deed hij met zo'n geestdrift,
kunnen voorstellen, hoe in het dat aün maat-
begin van deze eeuw de toe- schappij hem al
standen waren aan boord van de snel als telegra-
landverhuizersschepen kwam ffi»t aanstelde,
het gezin in Canada aan: dat Zijn salaris be
was namelijk de goedkoopst droeg toen vUf-
mogelijke overtocht. tien dollar per
week; hoe ge-
In New York ri"8
moge
het
schijnen,
was altijd
aanzienlijk
dan hij ge-
Er was echter geschreven, dat
zij ergens in het New Yorkse n°g
dokken gebied zouden aankomen mee
en toen moeder Sarnoff daar «cno was.
met haar zoon en dochters arri
veerde. na alweer een reis vol Een paar jaar
ontberingen, was vader Sarnoff later ging hij
nergens te bekennen. Urenlang aan boord van
wachtte zij en een wereld van een schip wer-
teleurstellingen kregen zij te ken. Het was een
verwerken, telkens als iemand, der eerste radio
die er uit de verte vaag op leek. telegrafisch uit-
vader Sarnoff toch weer niet geruste boten en
bleek te zijn. Ondertussen voel- hij deed er weer
den ze zich steeds eenzamer heel wat erva-
worden en kwamen zelfs gevoe- ring op. Toen
lens van twijfel en wanhoop bij Sarnoff voor zijn
hen op. dat ze hun dorp veria- rederij tijdelijk
ten hadden, waar ze het ook zon- bij een der vaste
der vader moesten stellen en wal-stations van
ook de grauwe armoede deze maatschap-
Zonder geluk (èn werklust)
vaart niemand wèl
Van tijd tot tijd staan er in de wereld
figuren op, die werkelijk alles schijnt te
lukken. Ze beginnen zonder een cent op
zak en brengen het tot een grote maat
schappelijke welstand en soms ook nog tot
een grote mate van sympathie bij hun me
deburgers.
Zo'n man, zo'n variant op het ..van
krantenjongen-tot-miljonair" thema is Da
vid Sarnoff. de voorzitter van de raad van
beheer van het machtige Amerikaanse in
dustriële lichaam Radio Corporation of
America. Maandag 27 februari hoopt hij
70 jaar te worden. Het is natuurlijk non
sens te zeggen, dat deze carrière niet
tot stand gekomen zou zijn zonder zijn
enorme werkkracht en doorzettingsvermo
gen. Maar het is allemaal begonnen met
een vergissing, met een verkeerde deur....
heerste,
nog
tenminste
Onbeschrijfelijk was echter de
vreugde, toen plotseling vader
Sarnoff hun somberste voorge-
cheerd, ving hij
op een avond seinen op van
een schip, dat een ernstige zie
ke aan boord bleek te hebben.
Sarnoff bedacht zich geen ogen
blik, stelde zich telefonisch met
verbinding
iclcns kwam loochenen. Door de de voorschriften van de dok-
-stand was hij
zienlijk vertraagd. Alle onge
rustheid was gauw vergeten. De
daaropvolgende opluchting niet,
want nóg zegt David Sarnoff.
dat dit een van dc gelukkigste
dagen van zijn leven was.
De verkeerde deur
Maar al was het gezin nu her
enigd. gewerkt moest er wor
den. Ook David moest een baan
tje zoeken. Hij kreeg er ver-
schillende en langzamerhand renhuis. Wanrvemaker, dat «n
kwam het ideaal hem duidelij- radio zend- en ontvanginrichtig
ker voor ogen te staan. Hij in het gebouw had geïnstalleerd
moest en zou bij een krant, om kopers wegwijs te kunnen
Daar begon je als krantenjon- maken. Voor Sarnoff
gen, als bezorger of loopjongen; 4 1 1 jaag
ter uitgebreid terug,
vies, waaraan de patiënt zijp ge
nezing te danken had. Het was
voor de eerste maal. dat een
doktersconsult per radio werd
overgebracht: niet voor de laat
ste maal overigens, want de ra
dio-medische dienst is tegen
woordig van alle kuststations
ter wereld een even gewaar
deerde als normale dienst.
v#slaggeverij HHHH
hoofdredacteurschap kon je di
recteur. krantenmagnaat en dus
miljonair worden. Voorwaar een
simpele gedachtengang. maar in
die dagen algemeen aanvaard.
David ging dus solliciteren bij
een krant. The New York Herald
minder betaalde baan.
maar hij benutte de gelegenheid
om zich ook theoretisch verder
in de elektro-techniek te bekwa-
Tijdens de nachtdienst van de
veertiende april 1912 ving hij als
eerste ter wereld de noodseinen
op van het toen grootste en mo
dernste schip, de Titanic, dat
op een ijsberg was gelopen en
snel water maakte, hoewel het
voor nagenoeg onverwoestbaar
werd gehouden. Het gaf de we
reld een schok. De president van
de Verenigde Staten vaardig
de zelfs een speciaal decreet uit,
waarbij alle andere zendstati
ons tijdelijk het zwijgen werd
opgelegd om het verkeer niet
het zinkende schip niet te sto
ren. Niet minder dan twee en
zeventig uur bleef Sarnoff op
zijn post; hij ging slechts weg,
nadat hij de schepen ln dc om
geving naar de plaats van dc
ramp had gedirigeerd en nadat
hij de laatste van de namen der
706 overlevenden wereldkundig
had gemaakt. Toen de verslag
gevers bij hem aanklopten, von
den zij hem in diepe slaap.
Wereldberoemd
De naam van David Sarnoff
was met één dag wereldbe-
zijn
lieren wilden
Laageinde
flankeerd door een dochter en
klein-dochter Jacob,Hendrika.
Vlak vóór de jubilaris de vijfjari
ge Jan Dirk, Harmens oogappel.
(Van onze correspondent
in Australië)
Het kan zonder overdrijving
worden gezegd, dat Australië
een „arbeidsparadijs" is, zowel
voor werkgever als werknemer.
De invoering op 1 januari 1948
van de vijfdaagse werkweek van
40 uur heeft sindsdien meer ar
beidsvreugde gebracht en gaf
tevens de kans voor een ruimer
genot van hetgeen klimaat en
natuur van dit land hebben te
bieden. Vrijwel onbezorgd geniet
een ieder op eigen wijze van het
tweedaagse weekeinde, waarbij
economische problemen al
thans tot nu toe uitbleven.
Australië kent geen problemen
der „vrijetijds-besteding". Die
zijn door de natuur en het kli- gedaan en de gedachte aan de
maat opgelost. Sportvelden, maandagmorgen bezorgt aller-
stranden, bergen en bossen zor- minst koude rillingen in dit zon
gen ervoor, dat de Australiër nige land
nooit een ogenblik van verveling Sinds 1948, toen het gemiddel-
behoeft te kennen, afgezien dan le inkomen £A 11 (plm
het werk
auto. De Australiër heeft even
min „vakantiezorgen". Dat wil
zeggen, hij behoeft niet aan het
einde van zijn jaarlijkse vakan
tie maatregelen te nemen, of
te gaan denken aan zijn volgen
de vakantie. De wekelijkse va
kantiedagen schuiven dat alles
opzij en wanneer het tegen de
cember loopt, de tijd van de gro-
vakanties, dan pas ontwerpt
per weck bedroeg is dat bedrag
verdubbeld. En rekening hou
dend met inQationaire factoren,
is de Australische werker toch
beter af dan in 1948.
Het meer luxueuze leven blijkt
niet alleen uit het zich enorm
uitbreidend autopark (1 auto op
de 4 Australiërs) doch ook uit
het bezoek aan de vakantieoor
den. het buitenlandse
enz. Het „ski-oord" op
hij echt zijn vakantie, die ge- sneeuwvelden van Mount Kos-
woonlijk ergens aan het strand
wordt doorgebracht. En overi
gens ligt er een kleine acht mil
joen vierkante kilometer, een
oppervlakte als van heel Euro
pa voor hem. om dan nog bin
nen de grenzen van eigen land
zijn vakantie door te brengen.
Australië heeft een werkweek
van 5 dagen voor 40 uur en voor
kantoorpersoneel van 37'A uur.
- .„«ij.» iiduengK econ
T... veroorzaakt v,
Indien
maakt, dan vallen deze tóch
meestal op een enkele avond per lha'usKeu;JrKr
week, zodat het vrijp tnans nier
langetast blijft.
iusko in de staat Nieuw Zuid
Wales bijvoorbeeld, heeft nu per
jeizocn 20.000 gasten; 10 maal
zoveel als 10 jaar geleden. Meer
dan 80 pet. der Australische wo
ningen bezit elektrische koelkas
ten en vele andere moderne
huishoudelijke apparaten.
De 40-urige werkweek heeft
althans tot dusver allerminst
nadelige economische gevolgen
Australië.
weekeinde
Mogelijk vandaar
ans hier* en daar begint te
praten over een 35-urige werk-
week, hoewel zich daartegen ve-
Uiteraard zal de vraag opko- le stemmen verheffen. Maar
zijn goed, mot die 5 dagen is voor-
ieder dankbaar en te-
of de Australiër
40 uur werken dit aantrekkeli,
ke leven kan financieren. Deze
vraag zou ik niet graag zonder
meer bevestigend willen beant
woorden. Wat het inkomen van
een Australiër zonder o
betreft, dat brengt hem
gevcer op gelijk nive
Nederlandse werker. H.
verschil echter, dat laatstge- rende landen. Mede dank zij de
noemde er 47 uur voor moet gestadige stroom van buiten
werken. lands kapitaal, dat thans meer
Werkt de Australiër eveneens 3an A 1.000 000.000 bedraagt en
vreden. Australië, één
werelds jongste naties, heeft on
danks die 40-urige werkweek
van 5 dagen, toch een hoge le
vensstandaard.
Gedurende de laatste 15 jaren
- dan geeft hem dat
betaling voor ruim 10 uur, wa
door zijn inkomen dus met i
£erde, In ®*n rapport zag
Engeland
leiden, worden vele nieuwe be
drijven en dus nieuwe arbeids-
- gesticht. Seizoen-
ik onlangs, dat momenteel de werkloosheid of iets van dien
ar Australische werknemer gemid- aard is hier onbekend.
-'•2£ deIdt on£eveer 8 overuren per De bevolking is mede door
week maakt terwijl het gemid- de immigranten gestegen tot
delde inkomen van een Australi- bijna 11 miljoen bij een arbeids-
5che arbeider thans £A 22. dus leger van rond de 4 miljoen per
bijna 200 per week bedraagt, sonen. Hiervan is ongeveer 30
Als geheel kent de Australi- pet. in de industrie werkzaam
sche werknemer een grote ma- en 600.000 in landbouw en vee-
te van arbeidsvreugde. Hij of teelt, hoewel deze toch het leeu
zij beklaagt zich weinig of niet wenaandeel hebben in de ex-
over het werk dat moet worden poncijfers.
roemd geworden. Hij trad ln
diens* van de Marconi Compa
ny, die haar naam zou veran
deren in Radio Corporation of
America (R.C.A.). Sarnoff klom
er snel omhoog en reeds in 1930,
op 39-jarige leeftijd dus. werd
hij tot directeur benoemd. Het
zou voor iedereen de bekroning
van een schitterende carrière
geweest kunnen zijn, maar niet
voor Sarnoff. Hij was het. die
de stoot gaf tot de oprichting
van de N.B.C., de National
Broadcasting Company, Ameri-
ka's eerste coast to coast net
work. Weer was hij het. die als
hartstochtelijk muziekliefhébber.
in 1937 Arturo Toscanini enga
geerde voor een reeks van tien
concerten als leider van het ook
door Sarnoffs toedoen gestichte
N.B.C.-Symphony Orchestra, een
daad, waarmee hij muziek
liefhebbers in de gehele we
reld aan zich verplichtte.
Ook de Amerikaanse school
radio, nu een bijna klassiek in
stituut geworden, gaf Sarnoff
reeds ver voor de oorlog de
stoot. In de raad van bestuur
van de Metropolitan Opera te
New York komt men zijn naam
tegen, evenals in de lijst van
adviseurs voor de wereldtentoon
stelling, die in 1939 te New
York is gehouden.
Nog veelzijdiger
Hij is echter nog aanmerke
lijk veelzijdiger, dan uit deze
toch al respectabele opsomming
zou blijken. Ook technisch geldt
hij aLs een van Amerika's ra
dio- en televisiecraclcs. Zijn be
moeienis met televisie-experi
menten noemden wij reeds;
toen de televisie in de Verenig
de Staten eenmaal goed n
cheerde, maakte een groep
genieurs onder zijn bezielende
leiding naam met proefnemingen
op het gebied van de kleurente
levisie Hoewel een door Colum
bia Broadcasting System ont
wikkeld systeem, dat met
draaiende schijven in de toestel
len werkte, korte tijd in de V S
in overweging is geweest, heeft
men uiteindelijk voor het ge
heel-elektronische systeem van
de „groep-Sarnoff" gekozen. In
Amerika werken, zoals men
weet. reeds een aantal in kleu-
ons u,tzendende televisies tati-
De profetieën van een man
als Sarnoff die verschillende
ervan bij zijn leven werkelijk
heid heeft zien worden wor
den dan ook in de wereld met
minder dan het gebruikelijke
wantrouwen bejegend.
Toekomst
Die profetieën zijn. om er en
kele te noemen, elektronisch
licht zonder lampen, licht, dat
de sterkte en het karakter van
daglicht heeft; een licht verster
ker, die televisiebeelden op iede
re gewenste grootte en sterkte
en met een veel betere scherp
te dan tot nu toe zal kunnen
projecteren; „koude elektronen",
d.w.z. elektronen-bewegingen ln
koude, vaste stoffen, waardoor
aanmerkelijke energiebesparin
gen mogelijk zijn (Een deel
hiervan is reeds door de ont
wikkeling der transistors wer
kelijkheid geworden); een der-
tigurige werkweek in het naaste
verschiet; een geregeld post-
rakettenverkeer omstreeks 1980
cn in diezelfde tijd een exploi
tatie door de mens van tot nu
toe niet. of niet efficient ge
bruikte energiebronnen, zoals de
wind, de zon, eb en vloed, waar
door o.m. woestijnen in cultuur
gebracht zullen kunnen worden.
Of Sarnoff dat zal beleven?
Misschien wèl. want hij meent
ook, dat binnen twintig jaar dc
gemiddelde leeftijd van de mens
met tien tot vijftien jaar zal
zijn toegenomen.
