Vijfenzeventig jaar
Doleantie
GEESTELIJK
LEVEN..
Rooms-katholieken kregen bijbel
in vloeiend Nederlands
PROTESTANTSE SCHEURING
SEE1E EN JAN j
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1961
Een lustrum zonder feestelijkheid
Zo kwaad nog niet
Het heeft Loemoemba, dc Kongolese would-bc dicta
tor in zijn laatste levensjaar niet ontbroken aan pu
bliciteit. Zijn ster rees en viel als een raket waar
van de laatste trap weigerde. Een krant schreef: „Hij
had niet de tijd om groot te zijn", maar beter ware
het geweest om te schrijven: Hij miste de laatste
en beslist noodzakelijke kracht om groot te zijn,
Wij schrijven niet over hem omdat we zo veel verwach
tingen hadden van zijn leven. Maar wel omdat de
vele „in memoriams" die over deze meskwaardige richt. Tev
figuur zijn geschreven een geest ademden, die
kwalijke reuk verspreidt.
Wij citeren maar één zin uit een krantenartikel, r
«en die symptomatisch is voor vele artikelen in de
Internationale pers. Er wordt met nadruk
Loemoemba zeker geen democraat was, maar eer
heerszuchtige politicus met de neiging naar het abso
lutisme. Maar dan volgt die zin: „Voor een nieuwe
staat echter die in alles van de grond af moet begin
nen. was zijn instelling misschien de kwaadste nog
(Van een onzer medewerkers)
Te Kootwfjk bfj Barneveld is dezer dagen het feit herdacht, dat de
kerkeraad der Nederlandse Hervormde Gemeente op 2 februari 1886
alle banden met de toenmalige algemene synode der Hervormde Kerk
verbrak. Dit werd de volgende dag in
ging er een brief uit naar
deling, dat men zich als gemeente van
werpen aan het algemeen reglement
een schrjj
koning Willem III met de mede-
Kootwjjk niet langer zou onder
aan het bestuur der Hervormde
dolerenden en ..artikel één en Hoewel niet als eerste kerk in
dertigers" een lang leven. doleantie, heeft Amsterdam toch
een beslissende rol bij dit gebeu-
de synode be- Mnn or) Hp vnnraronH rcn gespeeld door de voorgeschie-
man °P ue vuuryrunu denis De vrijzinnige prediking, de
Zoals bii de afscheiding onmid- attestenkwestie, „het vergrijp der j
dellijk de naam van Hendrik de zeventien ouderlingen", de paneel-
Cock genoemd wordt, zo komt bij zagerij en al wat daan
de doleantie
Kerk van 1816. Voortaan
ld dat Dordtse kerkorde.
de gemeente zich
houden
de
itie altijd aanstonds de is. ook persoonlijke grieven,
dr. A. Kuyper om de SSTTtS
Met die
De sterke man
Toen we deze zin lazen dachten we aan die andere ar
tikelen geschreven nu al weer bijna 25 jaar geleden,
toen Hitier aan de macht kwam. En aan de artikelen
uit onze eigen tijd over het optreden van De Gaulle
in Frankrijk. In beide gevallen is met bewondering
en waardering gesproken van de „sterke man", die
eindelijk uit de chaos een nieuwe schepping zou ma-
Het verlangen naar die sterke man zit diep. Wij chris
tenen zijn er ook niet vrij van. Ook in kerkelijk op-
ar die leider, die de een-
zal bezielen.
In wezen is de achtergrond precies hetzelfde. Wij wil
len ons onttrekken aan onze persoonlijke verantwoor
delijkheid. We durven het niet aan met de Heilige
Geest en zoeken iemand die wij kunnen zien en
Geest uit de afgrond
De bijbel leert ons dat het ogenblik komt dat die
ene man zich zal aandienen. Het boek Openbaringen
ls voor een groot gedeelte aan hem gewijd. Uit de
zee van mensen komt een beest naar voren in hoofd
stuk 13, die grote kracht ontvangt. En dan lezen we
„de gehele aarde ging het beest met verbazing ach
terna en zij aanbaden de draak, omdat hij het beest
macht gegeven had, en zij aanbaden het beest".
Wat ls het kenmerkende van dit beest: De grote mond,
die het opzet tegen de mensen en tegen God. De bij
bel noemt dit beest ook de anti-christ, omdat hij als
Christus de mensen wil uitleiden naar een nieuw le
ven. Deze anti-christ komt echter alleen aan de
macht omdat de mensen denken dat „zijn instelling
misschien de kwaadste nog niet is".
Wij hebben geen leider nodig. God heeft ons die Leider
al gegeven. Wij hebben een hernieuwde overgave aan
Christus nodig. Hij is de enige Leider die werkelijk
leiding kan geven.
den begon een nieuw
hoofdstuk in de annalen
der vaderlandse kerk
geschiedenis. Het hoofd
stuk waarboven met
vette letters het woord
..doleantie" staat. Twee
dagen later nam de ker
keraad van Voorthuizen
een overeenkomstig be
sluit. Op 9 februari
volgde Reitsum, op 7
juli Kollum, op 15 juli
Leiderdorp, op 19 ok
tober Gerkesklooster,
op 7 december Anjum e
jaar die zich by de
doleantie aansloot was
Rotterdam, 5 januari
1887.
Niet overal was het
dc kerkeraad zelf. die
de band met de synode
en mitsdien met het reg
lement van 1816 Verbrak.
In Amsterdam waren het
een aantal uit hun ambt
ontzette predikanten,
ouderlingen en diake
nen, die dit deden, om
zich vervolgens aan het
hoofd te stellen
hoek kijk.
Gelijk De Cock in 18:
in H. P. S.
■n was Kuyper niet ae neen op nonaer
de enige figuur, die in 1886 op de weerklank gevonden. Naast
voorgrond trad. Een belangrijke onttakelde
alle geleid tot het fatale ja:
1886. Wat in Amsterdam gebeur
de heeft op honderden plaatsen
den Bergh,
Voorthuizen,
Er is
predikant
een opvallend
ie afscheidii
toevallig plaats
krachtige, goed geor
ganiseerde gemeenschap op. die
gemeenschap
Kerken.
Een historisch moment
en de zijnen de deur
Talloze spotprenten zijn
die het onderschrijt droi
de Nieuwe Kerk in Amsterdam jon
laarvan verschenen, zoals onder ander
Paneel zagen op gereformeerde grot
der Gereformeerde 1
Twee stemmen
i na vijfenzeventig ja
de Kerk in de tijd der
Dordtse synode).
den echter t
de dingen rond 11
nogeüj'
at om een kerk-
schiL Terwijl de afscheiding
of meer toevallig
was de doleantie
georganiseerd op
lange voorbereiding ging er
Terwijl de afscheiding het ka- stidjdT
rakter van een lekebewegmg had, De'geschiedenis heeft een ande-
LTS? was°°de doleantie m™er d8"
een zaak van theologen en des- 1ÖÖD vermoeaae-
kundigen in het kerkrecht. Zij had-
--ui— i flink deel van het
Kuypei
.Vijftig jaren doleantie, vijftig ja
ren pijn!" En hij wees ook op de
gevolgen van deze scheuring op
school-, sociaal- en staatkundig
het gebied.
ïSlïiS 'toen nog prof. i dr. PK
fii.mr wai it-itnnH hii fn^flRR J Hoedemaker. Ook zij gruwden
WL.ZV Ï.ÏÏ.Si'/.S het hautaine modernisme en
vormde Kerk de
uyper: „Eerst refor-
staa't ïlsd\ea^4H£nn^te7 <?*t-deStijdS de>
Reeds bij zijn intrede te Utrecht.
1867. ontwikkelde hij gedachten
over een reformatie der kerk door matie, dan reorganisatie" stelde
verwijdering van het reglement Hoedemaker met zachte stem de
van 1816 en terugkeer tot de Drie andere volgorde: „Eerst reorga-
Formulieren van Enigheid en dc nisatle. dan reforms"
Dordtse Kerkorde. stem ging haast ver-
i„ lam i» loren en tientallen
yPer in 1870 Ie Amster- i...,,
i In die tijd neg een J"e" hee" *Je* er. op
Nu. na vijfentwintig jaar. liggen
de stukken heel wat gunstiger. De
Gereformeerde Kerken staan niet
meer met de rug naar de Her
vormde Kerk toe. Zij weten óók
iets van jarenlange pijn! Al is die
zij_ tegenover jich pijn dan een beetje anders. En
zoals het honderdvijfentwin'tigste
jaar van de afscheiding plaatse
lijk opvallend sober is herdacht
(en vaak helemaal niet her
dacht!), zo zal ook de 75-jarige
In beide kerken verloopt
Verlanglijstje
Een paar dir
viller
'ragen. Van de
Toen Kuyper en
zijnen de kerk wilden reforme-
I. vonden zij teg
als prof. dr. J. H. Gun-
gereformeerden:
duld ten aanzien van de gang van
zaken in de Hervormde Kerk. De
reorganisatie heeft zestig jaar no
dig gehad. De reforr
l dag.
hracJ!"5.c doleantie zonder brav<
gevierd.
Van de hervormden
i de Amsterdai
Toen Kuyper In 1870
im kwam ln die t-,-
achtlge en toonaangevende ge- geleken alsof Kuyper
hij
alleen gelijk had. De dolean-
rd tie had het zinkende
schip verlaten. Maar
o- plaatselijk predi
hij aanstonds ec
geheel Nederland,
en kwamen a'lerlei
Ie- ten dienste staan. Daar is zijn
persarbeid in De Heraut, in 1871 "**6 *"c"
begonnen en ook na de oprichting reformatie hopen,
er van De Standaard in 1872 van gro- wil dit niet zeg
ils te Invloed gebleven omdat De He- dat dit een terugk.
raut als kerkelijk gezinsblad ge- - - -
speld
ganisatie kwam. En zo
„Dordrecht 1618"
In de tweede plaats
klinkt de stem
dc Ku;
minder luid.
Kandidaat j. H. Hout
aanduiding ach- ^e"1
i men zelf ker- meerde
ij de ineensmei-
Vrije Universiteit, door Kuyper Want achter 1886 ztfn
cht mede mat het doel om de nog een paar jaartal-
ormde Kerk aan ..gerefor- len verschenen: 1926,
helpen. Als 1944. Daarentegen is
t geluid van Hoede-
krachtiger ge-
UÏSÜVSE
niet uit het spraakgebruik ve;
dwenen. In de volksmond hebbe
aanduidingen als afgescheidenci
derde mogelijkheid va
op Kuypers bemoeiingen op pon- mane
tiek- en onderwijsgebied. Hoe .vel word.
hij getracht heeft die terreinen
gescheiden te houden van de kzr- Toen in 1936 de
kelijke kwestie, oefende hij toch tigste verjaardag
ook daar als schrijver en spreker de doleantie ge'
grote invloed, hetgeen bij de do- werd. stonden
leantie wel zou blijk.
niet nodig c
reformeerde Kerken
hier de fei- niettegenstaande Geel-
n, die aanleiding hebben gege- kerken, maar daarvan
?n tot de doleantie, te gaan nee- is de napijn vandaag
len. Kuypers voortgaand verzet veel erger dan in '38
geen bro
behalve „Fikkie".
En dan van de zijde der Her-
meermalen is aangedrongen
de laatste tijd o.a. door prof. dr.
A. A. van Ruler): Stel de moge
lijkheid open, dat afgestudeerde
theologische studenten van de
Vrije Universiteit beroepbaar zijn
in de Hervormde Kerk. Dat zal
missohien heel wat besprekingen
vergen, maar de zaak is het
waard. Als in 1886 de Vrije Uni
versiteit door de Hervormde Kerk
erkend was, zodat de Hervormde
Kootwijk kandidaat
tegen de organisatie der Her- als kerkelijk,
ormde Kerk en tegen het prijs- nisatie in volle
:even van de binding aan de oude toen reeds kleine wolkjes aan de
iften en kerkorde, blauwe hemel bezig te verschijnen,
tot stap nagegaan Dc Hervormde Kerk zat
orden in de door dr W. Volger nog volop in het ongemak,
melde archiefstukken der do- speurde
1936
belijdenisgeschriften en kerkorde, blauwe
stap tot stap nagegaan De Hervo:
het ongemak. Al b.
mKÊ/ÊÊÊÊK^ daar kleine ritsel ii
In het boek „Om de vrij- gen van nieuw leven. Typerend i:
heid van de kerk" (1954) wordt de titel van een brochure, die d<
de achtergrond en het ontstaan hervormde predikant ds. H. Bak
van de doleantie aan de hand van ker te Amsterdam schreef b!j he
documenten toegelicht. „gouden jubileum" der doleantie
gij reeds geestelijk e
werelds. In Christus
jong! Melk i
de dag zal hel
nig leder?
„Het Nieuwe Testament van
onze heer Jezus Christus" heet
de nieuwe vertaling, die in de
afgelopen week is aangeboden
aan de rooms-katholieke gelo
vigen in het bijzonder en aan
geheel Nederland. Het werd het
visitekaartje genoemd van het
nieuwe rooms-katholieke bijbel
genootschap dat zich gaat toe
leggen op de bijbelverspreiding.
Die uitdrukking „visitekaartje" katholieken I.
werd gebruikt op de persconfe- ders werk z
rentie die de Nederlandse jour
nalisten van dag- en weekbla
den in staat stelde om deze
uitgave te leren kennen. Maar zal
het woord is veel te zwak om wa:
de waarde van deze nieuwe ver
taling uit te drukken. Het
rooms-katholieke genootschap,
dat deze uitgave gaat versprei
den, komt voor de dag met
>ijs; die kondt ge Men zegt da
;rus zelf. Meestal is
en dat de oéujcjc- doo
bedoeld wordt, mo
weest dat de bijbel
atholieke vertalingei
an Gods oorde.
..En ik zeg u. dat gij
i zijt, en op deze petra
mijn gemeente bouwen." 1
te verwachten dat de rooi
ïolieken zouden kiezen voor
;aling: „Gij zijt Pel
in de Mar Thomakerk van India
Ongeveer 24 priesters cn 5000 zelfs dat hun geschiedenis terug
gelovigen hebben zich afgeschei- gaat tot^het bezoek van de ..on-
Eeuw
:erk beïnvloed do.
I de kwalitei
Kerk
Mar Thoi
a-kerk gesticht. Tw
erden tot bisschop c
licht koi
tekst van Paulus
ïeinen 1:17) vinden wij hier
anders. Wij zijn. vertrouwd
Inleidingen
Andere visie
afd
Natuurlijk i
bepa
erschil
vloeiender Neder
lands dan de nieuwe verta
ling van het Nederlands Bijbel
genootschap. Als onze eerste in
druk juist is, ziet het er naar uit,
dat hij in veel protestantse ge
zinnen gebruikt zal worden voor
het persoonlijk bijbellezen.
ening is._ Daar
:ussie gaa
rooms-katholieke pers om
dige zal uit geloof leven." De
rooms-katholiek leest echter nu:
„Die gerechtvaardigd is door het
geloof, zal leven." In een voet
noot wordt duidelijk gemaakt dat
onze vertaling ook mogelijk is.
Die oplossing heeft de commis
sie van deze vertaling niet ge
kozen. De inleidingen zijn vrij
uitvoerig. Zo is er
wijd. Hoewel alle achtergronden
nog niet geheel bekend zijn, ziet
het er naar uit dat de afgeschei
den orthodoxe-evangelische groep
bezwaar had tegen het feit dat
de Mar Thoma-kcrk te weinig
aandacht schonk aan de evange
lische principes waaraan de kerk
Evangelisch
Deze leer heeft onder de oud-
fndiase christenen herhaaldelijk
lanleiding geg«yen tot scheuring
den vele Th om
pagina's vrij klein
heeft
dankci
discussie gaande geweest in de
Voetnoten
etnoot op zichzelf is le-
onder deze tekst: „Deze
dit bekend gebed R
ook de woorden toe te voegen, die Petrus-Canisius-vertaling
de protestant gebruikt om het ge
bed te beëindigen. namcLijk:
„want uwer is het koninkrijk en
J .eerlijkheid in
De voetnoten zouden samen,
wanneer ze in het zelfde letter
type als de tekst waren gezet,
waarschijnlijk maar weinig min
der ruimte innemen dan de ge-
De Thomaschristenen. z<
in India worden genoemd,
Lefce Kerk.
n de 17de
n de Syri-
ft-üirb-ü-üitirüitit irtiiviftiirirtrttü-üirifirüirit
Hoe geef je hun hun kans
yESTlEN was Sarie en zestien was Jan, toen zijn vader 5
bij haar moeder introk. We kenden de beide kinderen
toen al de nodige jaren en ze stonden hoog bij ons aange- jy
schreven. Goed, Jan mocht dan de neiging vertonen om
zich 'n ontevreden gezichtsuitdrukking aan te meten, wan-
neer de dingen hem tegen zaten, maar zijn positieve
eigenschappen ware verre in de meerderheid. Zo was ie
bezeten van machines en daarbij genoten bromfietsen, moto-
ren en auto's de voorkeur. Het was onbegrijpelijk wat die
jongen daar niet mee kon uithalen, hij schroefde ze ui
elkaar dat 't een lust was om
NU JA denkt u mogelijk
dat kan iedereen, maar Jan
sleutelde hen vervolgens ook
weer in elkander en dan lieperj
ze nog eens zo goed en drie
maal zo zuinig als voorheen.
Jan was 'n kei op dit terrein.
Men zou-hem twee afgetakelde vehikels in
na enkele dagen zou hij
•r in de plaats hebben geleverd!
a namelijk ook geboren monteurtjes,
nken hebben aan de behendigheid
waarmee ze ner en der onderdelen gappen en dan is er geen
kunst meer aan! maar doodgewoon door een technische
knobbel, alsmede door een even grote vaardigheid om ontbreken
de details tegen de laagste prijzen op de markten der stad in te
slaan. Die Jan was derhalve een geboren en getogen monteur en
zakenman. En mag ik er nog even bij aantekenen dat hij. zo lang
hij maar met z'n machines z'n gang kon gaan, nooit enig spoor
van narrigheid toonde?
kunnen stoppen,
fieve exemplaren
langs slinkse wegen er zijl
alleen hun faam
fesfae:
vaardiging kunnen we
erdienei
der eeuwigheid,
vertaling staan
sen haakjes Dat wil zeggen d,
zin, omdat
- vijan-
u.ing, hoezeer wij die
ij voorbeeld een wille
keurige tekst als Mattheus 24:11.
In onze vertaling lezen we: „En
vele valse profeten zullen opstaan
en velen zullen zij verleiden. En
omdat de wetsverachting toe
neemt zal de liefde van de mees
ten verkoelen." Het veelvuldig ge-
ige oude manuscrip-
den gevonden. In hun
toegeven deze ver- nieuwe vertaling hebben de rooms-
haar Nederlands heel katholieken de woorden echter
ier dan onze eigen toch nog weggelaten. Zij e
den het gebed met de bede
leid ons niet in bekoring.
behoed ons voor het kwaad."
Hier zien we een merkwaardig
verschil in woordgebruik tussen
protestant en rooms-katholiek. Zo
als wU altijd zeggen „In de eer
ste plaats" en de rooms-katholiek tigheid;
„op de eerste plaats." spreken
wij van „verzoeking" en de rooms-
katholiek van „bekoring". Pcr-
-soonlijk hebben wij echter be
zwaar tegen het woordje „kwaad".
Wij geloven dat onze vertaling
toch juister weergeeft wat Chris
tus bedoelt, namelijk: de boze. de
verleider, de duivel.
den zijn van God. en omdat
het geloof zelf dat ons ertoe voor
bereidt. een genade is van God.
Maar onze verdere heiliging als
vrucht der rechtvaardiging, en
onze zaligheid als haar voleinding, testanl
kunnen we en moeten we. als Icts ,e
vrienden Gods verdienen door on- F,
echt zo veel mogelijk
geprobeerd deze voet
inleidingen
also profeten zullen opstaan ci
ling zegt echter:
-clen zullen zij misleiden
iet hand over hand toer
Ie zonde zal dc liefde
wel bijzonder voort
le rooms-katholieke theologie
de goede werken,
de nieuwe vertaling vin-
we ook een voetnoot, maar
gaat eigenlijk alleen maar
op de woorden „Gods gerech-
1" en zegt: daarmee be-
Paulus hier (en 3:21—26;
10:3) niet zozeer wat wij gewoon
lijk verstaan onder de goddelijke
rechtvaardigheid als veeleer de
reddende en heilrijke ..aerech-
Er is een tüd ge
weest dat de protestant
zei dat de rooms-
katholieken de voet-
brulkten om bepaalde
uitspraken van de
b(jbel, die strijdig
waren met de theolo
gie van de Rooms-
Katholieke Kerk af te
zwakken. Deze Indruk
was zeer zeker niet op
boosaardig
Nog zo jong
als
beeld het bekende gedeelte
Petra-tekst
Natuurlijk kijkt
Melk heb im
s-katholiek gelooft
de kerk gebouwd is
paus geweest
nu:„Maar het was naar voren gebracht zijn in
niet mogelijk broe- protestantse kamp. is steeds
spreken, als waart nadruk verzekerd dat de Heiland
melijk de goddelijke
gelisch reveil in de vorige eeuw,
dat vooral tot stand kwam door
de prediking van de zendelingen.
De Mar Thoma-kerk is ook lid
van de Wereldraad van Kerken
en het hoofd van deze kerk me
tropoliet Mar (is heer) Juhanon
is een van de presidenten van de
Wereldraad van Kerken.
De groep die zich nu afgeschei
den heeft, klaaEde dat de huidi
ge metropoliet niet voldoende na
druk legde op de evangelische be
ginselen. die geleid hadden lot
de vorming van deze kerk. De
nieuwe kerk heeft nog geen ge
loofsbelijdenis opgesteld. Het ziet
te zijn. Maar ik heb i
Jan natuurlijk op de ambachts
ver 'n dure autoleerschool laten
;eleerd bescheiden in je wensen
verstandige moeder-de-vrouw
gekomen. Jan was loopjongei
In 'n rijwielzaakje annex fiet:
nodige akkefietjes kon opknappen, i
afgestemde opleiding onitvii
■odige
ijn tal
treurige surrogaten, als j
Gelukkig
legenhetd'
S8£
reerd jeugdleider schonk Jan ii
hart op te h
oogopslag. En keer na keer
kelder typen op te duikelen
ten. In die tijd kon je Jan
echtei
vondmaalsleer
i die
dat zij
dicht ligt bij die
ok dat clubhuis en *n geïnspi-
i z'n veel te vele vrije tijd ge-
nalen. Jan en die jeugdleider
Ze begrepen elkander met één
wist die leider nieuwer, ingewik-
om ze Jan ter revisie voor te zet-
onder alle omstandigheden op de
nden: noch de hitte van de zomer,
konden hem daarvandaan drij-
triomf an telijk-gloriërend wanneer
knie gekregen had. Zo was die Jan Okapoe.
r ven. Hij werkte. Zwijgend en verbetc
trek op z'n snuit, als de problemen 'm bijna
■h groeiden,
hij ze on
■katholieke bijbel. Er ligt.
de reformator Zwingli.
t avondmaalslor-
de wijze van toe-
avondmaal zijn
reeds ingrijpend veranderd.
Protestants
Daarbij is nauwe aansluiting ge
zocht bij de wijze waarop het
avondmaal in de protestantse ker
ken wordt bediend. Zwingli vatte
de woorden: „Dit is mijn li
chaam" als symbolisch op. Dat
Rebed voor de doden afgeschaft,
och in de openbare eredienst,
noch in het persoonlijk gebed
mag meer voor de doden worden
gebeden. Het is dus duidelijk dat
bij deze scheuring sprake is van
een duidelijke protestantse in-
ene:
Sarie wi
moederlijke aanleg. Oudgedienden
dat ze c
als hummel van vier had gehad, want
ze zich over alles wat vereenzaamd of on.
ht ze haar zonnige vreugde op andere kinderen
ar zou men weer de opleiding gunnt
bijvoorbeeld 'n prima huishoudschool
zou toch wel
tot lerai
die bij haa
kinderkunde. Nie
en dus v
den om de rest van de dag thuis hitje
zijn. Behalve dan dat ook zij clubbezockster was. en
je haar regelrecht assistent-leidster hebben kunnen
Want 'n club waar Sarie op was. slaagde altijd!
We waren dus dol op Sarie en dol op Jan. En we j
We
ze verkeren? Hoe krijgei
noch het Blikstaartbesta
volmaakt bevredigend.
het leven de volle kans? Want
i het Okapoeleven leken ons
WIJKPREDIKANT
