Mammoetwet rijgt scholen
niet in keurslijf
Touwtrekkerij in Senaat
over benoemingen
Kongolese leger
ten aanval
Minister Cals is bereid
tot nader overleg
„Stadhouders" in drie
grote steden
Spionageproces met vijf
verdachten, 40 getuigen
Welke vakken op de
nieuwe scholen?
Mammoet in oude vorm
30c
25c
9
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1961
(Van onze parlementsredactie)
"l^OOR SCHOLEN, die uit de openbare kas worden gekostigd, kan de
vrijheid van inrichting nooit volledig zijn, schrijft minister Cals in
zijn memorie van antwoord inzake het wetsontwerp tot regeling van het
voortgezet onderwijs. Ilij benadrukt, dat de overheid de vrijheid van
richting moet garanderen, maar stelt daarbij, dat zij ook eisen van
deugdelijkheid dient te stellen. Hij erkent, dat over de juistheid van de
concrete deugdelijkheidseisen verschil van mening mogelijk is, maar meent
stellig, dat in dit wetsontwerp de vrijheid van onderwijs in welke zin
dan ook zo groot mogelijk is.
Ook meent de minister, dat de inde
ling van het wetsontwerp de verschil
len tussen openbaar en bijzonder onder
wijs onaangetast laat en dat daarmee de
grondwettelijke vrijheden van het bij
zonder onderwijs volledig zijn geëer
biedigd.
Wel is de minister in enkele gevallen
tegemoetgekomen aan de bezwaren
hen, die menen, dat in de wet zelf te
weinig wordt geregeld en teveel ter
geling wordt overgelaten aan de Kroon
door middel van algemene maatregelen
van bestuur of aan de minister. De be
windsman blijft bereid eventuele andere
suggesties op dit punt bij het verder te
voeren overleg met de Tweede Kamer
ernstig te onderzoeken.
In enkele gevallen is dus de delegatie
aan de Kroon beperkt of nauwer aa
wet gebonden. Voor de meeste instel
lingen van voortgezet onderwijs wordt
aan de schoolbesturen de bevoegdheid
gegeven, naast de verplichte vakken
zelf een aantal vakken naar eigen keuze
op het leerplan te brengen. Voor het
gymnasium valt daaronder het latijn tij
dens het eerste leerjaar.
Ook zal in de toekomst door middel
van algemene maatregel van bestuur
alleen nog maar de duur van de school
vakanties worden vastgesteld en niet
meer bovendien de tijdstippen, zoals
in het oorspronkelijk ontwerp
vastgesteld. De minister geeft hiermee
een belangrijk instrument ter bevor
dering van de vakantiespreiding uit
handen.
Akten
EEN belangrijke wijziging vormt ook
de omschrijving van de akten, die
nodig zijn om onderwijs te mogen geven
aan een instelling van voortgezet onder
wijs. Onderscheid wordt gemaakt tus
sen akten van bekwaamheid van de eer
ste. de tweede en de derde graad. Bo
vendien wordt omschreven welke lessen
aan welke schoolsoorten men met de
desbetreffende akten mag geven.
Ter nadere verduidelijking wordt ver
meld, dat met akten van de eerste g
worden bedoeld de getuigschriften
met goed gevolg afgelegd doctoraal- of
ingenieursexamen aan Nederlandse uni
versiteiten en hogescholen. Het is de be
doeling. dat de nieuwe akten min of
meer bij de thans geldende akten zullen
aansluiten. Deze aansluiting wordt
der geregeld in het overgangsrecht.
In de nieuwe opzet van het wetsont
werp wordt ook het beroepsonderwijs
duidelijker omschreven. In het voorlo
pig verslag was namelijk de klacht ge
uit, dat in het wetsontwerp eigenlijk de
hele regeling van het beroepsonderwijs
wordt overgelaten aan algemene maat
regelen van bestuur. Minister Cals geeft
nu een iets meer uitgebreide omschrij
ving, maar voegt eraan toe, dat de veel
soortigheid en de flexibiliteit van het
beroepsonderwijs het niet doenlijk
maakt, dit in belangrijke mate in een
wet te regelen. De bewindsman zal de
Kamer hierover nog nader inlichten.
Ook het openbaar onderwijs profi
teert van de vermindering van de dele
gatie aan de Kroon. Thans worden in het
wetsontwerp zelf regels gesteld voor de
samenstelling van de oudercommissies
aan de openbare scholen. Bovendien
wordt de instelling van ouderraden of
schoolraden mogelijk gemaakt Een
ouderraad zal bestaan uit een aantal
oudercommissies, een schoolraad uit
oudercommissies, oderwijzend perso
neel en eventueel andere deskundigen
of belanghebbenden. De positieve taak
van de overheid komt thans in het wets
ontwerp meer tot uitdrukking, doordat
minister Cals enerzijds heeft ingelast,
dat het openbaar onderwijs opleidt tot
de bekende christelijke en maatschap
pelijke deugden (de oude formulering
uit de Lager-Onderwijswet, die de mi
nister gaarne inruilt voor een meer mo
derne) en voorts aan gedeputeerde staten
de opdracht wordt gegeven, minstens
eenmaal in de drie jaar vast te stellen
of in voldoende mate is voorzien in de
behoefte aan openbaar onderwijs.
Opheffingsnorm
wijzigingen
de
de normen, waaraan de
scholen voor voortgezet onderwijs moe
ten voldoen, willen zij voor bekostiging
uit de openbare kas in aanmerking blij
ven komen. In de Tweede Kamer en
ook daarbuiten was de minister ver
weten, dat de voorwaarden voor de be
kostiging uit 's rijks kas te hoog zijn en
dat zijn maatregelen het einde zouden
betekenen voor een groot aantal scholen,
onder meer voor 23 van de 57 gymnasia.
Minister Cals heeft thans voor de be
ëindiging van de bekostiging uit de
openbare kas nieuwe normen voorge
steld, waarvan de gemeenten met min
der dan 50.000 inwoners zullen profi-
De lycea en de scholen voor m.a.v.o.
in deze gemeenten verliezen pas hun
recht op bekostiging, wanneer zij drie
jaar achtereen in de vijfde en zesde,
resp. tweede en derde klas minder
dan twee derde van het aantal leerlin
gen tellen, die dezelfde scholen in de
gemeenten met meer dan 50.000 inwo
ners moeten bezitten, willen zij hun
recht op bekostiging handhaven.
De consequenties van deze wijziging
zijn, dat de lycea in deze kleinere ge
meenten in de genoemde klassen per
leerjaar niet minder dan acht leerlingen
in de gymnasium- cn niet minder dan
tien in de athenaeum-afdeling mogen
bezitten. Voor het m.a.v.o. is dit aantal
gebracht op zestien.
Zouden onder de werking van het oor
spronkelijk voorstel 90 gymnasia, h.b.s.-
en en m.m.s.-en wegens hun geringe om
vang moeten verdwijnen, thans wordt
dit aantal, wanneer tenminste de moge
lijkheid, om te kleine gymnasia en
h.b.s.-en te combineren tot lycea wordt
toegepast, teruggebracht op 26, zulks op
een totaal van 683 v.h.m.o.-scholen en
-afdelingen. In Dokkum moet onder de
nieuwe regeling de m.m.s.-afdeling van
het christelijk lyceum worden opgehe-
Voor het m.u.l.o. bedragen deze getal
len 77 (oude regeling). 27 (nieuwe rege
ling) op een totaal van 1130 ilLo.'s. Van
deze 27 u.l.o.'s zijn er 8 protestants-
christelijk. Een ervan bevindt zich in
Rotterdam, twee staan in Amsterdam.
Zeven slachtoffers
schoolsoort van gelijke levensbeschou
welijke richting in dezelfde gemeente
of op redelijke afstand aanwezig. Slechts
in zeven gevallen (op een totaal
ruim 1800 m.u.l.o.- v.h.m.o.-scholen) ont
breekt deze mogelijkheid (dit geldt o.m.
voor de christelijke m.m.s. in Dokkum).
Er is overigens geen aanleiding tot dc
vrees, dat deze zeven scholen of afdelin
gen op staande voet met opheffing wor
den bedreigd. Minister Cals stelt zich
voor, dat hiermee nog een overgangstijd
van acht tot tien jaar zal zijn gemoeid.
In de stichting snormen en de plan
procedure heeft de bewindsman geen
wijziging aangebracht. Hij vindt deze
stichtingsnormen niet te hoog en deelt
mee, dat een gymnasium, athenaeum
en lyceum in het scholenplan kunnen
worden opgenomen, wanneer men kan
aannemen, dat ze over zes jaar resp. 216,
250 a 300 en 380 leerlingen tellen, het
geen, zo schrijft hij, toch waarlijk niet
teveel mag heten. Een automatische
stichting bij een bepaald aantal leerlin
gen, zoals thans voor het (m.)u.l.o. geldt,
blijft de minister afwijzen.
Godsdienstonderwijs
door het ontbreken van een school
eigen levensbeschouwelijke richting een
bijzondere school van andere richting
bezoeken, niet kunnen worden verplicht,
de godsdienstlessen te volgen. Ook wordt
nog met nadruk bevestigd, dat in elk
geval het godsdienstonderwijs op de bij
zondere scholen voor bekostiging in aan
merking komt.
Wat voorts de bekostiging betreft,
de bepaling in het wetsontwerp, dat
de scholen, ook niet de bijzondere en
ook al doen ze dit voor eigen rekening,
niet de door de wet en de Konink
lijke besluiten gestelde regels mogen
overschrijden, blijft gehandhaafd, om
dat de bewindsman eventuele concur
rentie tussen de scholen wil tegen
gaan. Wel wil de minister meewerken
aan een eventuele oplossing van dit
probleem, indien zo'n oplossing uit het
overleg met de Tweede Kamer tot
stand zou kunnen komen.
Eenzelfde gemeen overleg zou mis
schien, zo schrijft hij, ook een oplossing
kunnen geven voor een bevredigende
regeling van de taak der maatschappe
lijke organen, die in de toekomst de be
voegdheid zullen krijgen, de minister
bepaalde onderwerpen van advies
te dienen.
Kleuterleidsters
antwoord en de nota
wijzigingen bevatten nog een
groot aantal andere vernieuwingen. Zo
wordt de opleiding voor kleuterleidster
gebracht van twee op drie jaar en die
hoofdleidster, die daarop aansluit,
twee op één jaar. De benaming van
leerkringen aan de kweekscholen
wordt gewijzigd in voorbereidende, eer
ste cn tweede leerkring, zonder dat dit
op de inhoud van de lessen in de drie
leerkringen belangrijke weerslag heeft.
De benamingen zijn veranderd, omdat in
de eerste leerkring voor onderwijzers
meer algemeen vormend dan typisch
beroepsonderwijs wordt gegeven
Het m.a.v.o. (voortzetting van (m.)
i.l.o) wordt in het algemeen op vier jaar
gesteld, hoewel de mogelijkheid tot drie
jarige cursussen (met een minder ver
gaande opleiding) blijft bestaan. Boven
dien zal als regel één jaar lager algemeen
vormend onderwijs ten grondslag liggen
aan het lager beroepsonderwijs en niet
twee jaar, zoals aanvankelijk de bedoe
ling was. Dit ene jaar zal dan zijn be
doeld als brugjaar voor het hele lagere
beroepsonderwijs. Uit het l.a.v.o.
dwijnt de verplichte vreemde taal.
De leerlingen aan het athenaeum zul
len niet de plicht krijgen, latijn te leren,
zoals aanvankelijk was beoogd. Thans
zal in de toekomst de mogelijkheid be
staan, dat op alle scholen en niet alleen
de grote, een conrector of adjunct-direc
teur wordt aangesteld, hetgeen echter
niet impliceert, dat aan het vervullen
van deze functies ook altijd een extra-
salaris zal zijn verbonden.
Overgangsrecht
DE wijze, waarop het huidige onder
wijsstelsel wordt aangepast aan de
nieuwe schoolvormen zal in een aparte
wet worden geregeld. Van vele zijden
was verontrusting uitgesproken over de
vage omschrijving van de overgangsrege
ling. Thans is er dus een meer omlijnde
toezegging. Ook heeft minister Cals ln
zijn wijzigingen opgenomen, dat deze
overgangswet tevens zal bepalen, wan
neer de mammoetwet in werking treedt.
Hij licht thans reeds een tip op van de
sluier, waarachter dit ingewikkelde over
gangsrecht nog verborgen gaat. Aller
eerst zal een overgangsregeling worden
ontworpen die de bezitters van de thans
geldende akten een voortgezette onder
wijsbevoegdheid op dezelfde of overeen
komstige scholen garandeert als zij bezit
ten op het tijdstip voordat de wet in
werking treedt. Ook moet de leerlingen
van een schooltype, dat in een ander
wordt overgezet, voldoende gelegenheid
worden geboden, de cursus van het oude
schooltype te voltooien.
Het meest ingewikkeld zullen de voor
schriften zijn, die betrekking hebben op
de overgang van de oude naar de nieuwe
wijze van bekostiging. Dit geldt met name
voor de u.Lo.- en v.g.l.o.scholen, die
thans nog door de gemeenten, maar in
de toekomst door het rijk zullen worden
-stigd. Bij die nijverheidsscholen,
waarbij 30 of 25 pet. van de kosten voor
rekening van het schoolbestuur is ge
bleven, zal het rijk de betaling van dti
percentage op zich nemen.
Reuma-specialist
Dr. J. van Bremen
(86) overleden
Een bekend specialist op het gebied
van de reumabestrijding, de Amsterdam,
se medicus dr- J. van Bremen, is gisteren
op 86-jarige leeftijd overleden. Dr. van
Bremen is meer dan vijftig jaar arts ge
weest. In 1905 stichtte hij in Amsterdam
het Instituut voor Physische therapie,
waar men zich toelegde op het praktise
ren van de natuurgeneeswijze. Tevens
gaf dr. Van Bremen de stoot tot de op
richting van de Nederlandse Vereniging
vo.or Rheumatiekbesrtrijding en de tal
rijke consultatiebureaus, die overal
het land sinds 1925 zijn verrezen.
In 1946 werd dr. Van Bremen benoemd
tot geneesheer-directeur van de stichting
Amsterdam Centrum voor Rheumatiek-
bestrijding. De universiteit van Praag
verleende de thans overledene in 19<"
het ere-doctoraat in de medicijnen-
Oliebrand Pernis:
een dode
Een brand, die ln de nacht van maai
dag op dinsdag ln een zgn. hoog-vaou
um-unit (een Installatie voor het destil
leren van olleprodukten) van Shell.
Pernis heeft gewoed, heeft het leven ge
kost aan de 37-jarlge E. J. van Arkele
uit Vlaardingen.
De heer Van Ankele werd zwaar ge
wond naar een ziekenhuis gebracht,
waar hij laber aan zijn verwondingen is
overleden. Vjer mannen werden bij de
brand gewond.
Over de oorzaak van de brand is nog
niets bekend. De materiële schade is ge
ring, maar de produktie van de instal
latie is gestagneerd.
Jaar voor oplichting
De Amsterdamse rechtbank heeft de
63-jarige ex-koopman I. C. A. H. uit Am
sterdam wegens oplichting in 1955 van
een directeur van een exploitatiemij.
A. J. R. voor f 50.000 conform de eis ver
oordeeld tot een jaar gevangenisstraf.
H. die destijds directeur en enig aandeel
houder van de inmiddels failliet verklaar
de N.V. Helmico was, had R. weten te
bewegen aan deze N.V. de halve ton als
lening te verstrekken. Als zekerheid
daarvoor cedeerde H. aan R. een niet be
staande vordering. R. die als directeur bij
de N.V. in dienst zou treden, werd door
deze transactie totaal geruïneerd en heeft
van de halve ton, waarmede hij uit In
donesië repatriëerde, maar een paar dui
zend gulden teruggekregen.
Welke burgemeesters in Amersfoort en Hengelt)
de
(Van onze parlementsredactie)
l~AE begrotingsbehandeling van binnenlandse zaken leverde gisteren i
Eerste Kamer een nogal wonderlijke touwtrekkerij op tussen P.v.d.A.
en K.V.P. over de benoeming van burgemeesters. Aanleiding hiertoe was
een opmerking van de socialistische senatrice mej. mr. J. Zeelenberg. Zij
had tot haar misnoegen in de pers gelezen, dat minister Toxopeus voor het
burgemeesterschap van Amersfoort niet naar een socialistische, maar naar
een liberale kandidaat schijnt te zoeken.
Mej. Zeelenberg vond, dat de ministei
van binnenlandse zaken bij de benoe
ming van een burgemeester in de eer-
ste plaats moet letten op de politieke
samenstelling van de plaatselijke ge
meenteraad. In Amersfoort heeft de
Piv.dA. de grootste raadsfractie
daarom dient opnieuw een socialist als
eerste burger van deze stad te worden
benoemd, zo meende de P.v.dA.-spreek
ster. Zij voegde hieraan toe, dat in de
Gedeputeerde Staten van Utrecht twee
P.vd.A.-mensen zitting hebben,
dat, wanneer in Amersfoort geen
list wordt benoemd, op de negenendertig
Utrechtse burgemeesters er slechts één
(Zeist) van de P.v-d-A. zal zijn. Mej.
Zeelenberg achtte verder onjuist, dat
Velsen geen socialistische burgemeester
heeft gekregen en haar fractie zou het
even onjuist vinden, wannear zich dit
straks in Hengelo zou herhalen. Voor de
benoeming van een niet-socialist
Amersfoort zouden de P.v.d.A.-senatoren
déérom geen goed woord over hebben,
omdat dit een scheef trekken
Utrechtse politieke verhoudingen be
tekent.
De KV.P.-er Teijssen voelde
staatsrechtelijke redenen eigenlijk
voor een parlementaire discussie
burgemeestersbenoemingen. Maar
verhinderde hem overigens niet om in
zijn polemiek met mej. Zeelenberg een
warm pleidooi te houden voor de be
noeming van een K.V-P.-burgemeeste,
in Hengelo. De heer Teijssen trachtte
mej. Zeelenberg met haar eigen argu-
De rechter in Londen's Bowstreet
heeft gisteren onder buitengewoon
grote belangstelling, een begin ge
maakt met de behandeling van de
geruchtmakende spionagezaak tegen
drie mannen en twee vrouwen, die
op 7 januari werden aangehouden.
De beklaagden zijn de 46-jarilge Ethel
Elizabeth Gee, een voormalig ambtena
res van de Britse onderzeebootbasis ln
Portlan'd; haar verloofde, de 55-jarige
Hiarry Frederick Houghton, die eveneens
geruime tijd op deze basis werkzaam
is geweest: de 37-Jari.ge Gordon Arnold
Lonsdaile, directeur van een maatschap
pij in Londen, uit Canada afkomstig: de
(Van onze parlementsredactie)
YWELKE vakken zal men op de scho
len van dc toekomst moeten of
kunnen leren en in welke vakken is
het eindexamen verplicht? Minister
Cals heeft thans zijn gedachten hier
over gepubliceerd. Zij komen in grote
lijnen op het volgende neer:
Gymnasium: Nederlands, Latijn, Grieks.
Frans, Duits, Engels (al deze talen met
letterkunde). geschiedenis. inclusief
staatsinrichting, aardrijkskunde, maat
schappijleer, wiskunde, natuurkunde,
scheikunde, biologie, muziek, tekenen,
handvaardigheid en lich. oefening.
Athenaeum: Dezelfde vakken, behalve
Grieks en Latijn, met bovendien theore
tisch gerichte economische wetenschap
pen, inclusief recht
Niet verplichte vakken v.w.o.: een an
dere vreemde, levende taal dan Frans,
Duits en Engels; Fries, Esperanto, wijs
begeerte, cultuurgeschiedenis, sterren
kunde en voordrachtskunst. Hebreeuws
(Van onze
parlementsredactie)
rpOEN minister Cals
op 29 oktober 1958 bij landbouw-, middenstands-, leerlingen de school zal
de Tweede Kamer zyn economisch en administra- bezoeken, wordt de school
wetsontwerp tot regeling sociaal-pedagogisch door de minister van on-
-■»— derwijs in een plan opge
nomen. Zodra mogelijk cr
buitengewone omstandig-
alleen heden buiten beschouwing
gelaten komt de bouw en
het onderwijs na de roepsonderwijs werd
lagere school te organise
oorbereldend we
tenschappelijk onderwijs,
algemeen vormend onder
wijs en beroepsonderwijs.
Het voorbereidend we
tenschappelijk onderwas school niet meteen op
omvat in dit scnema hol bepaalde
gymnasium en een athe- richting
,et zes-jarige cur-
theoretisch getin
te uitbouw van de h.b.s..
met latijn als verplicht
in Koninklijke besluiten de exploitatie van de school
nader worden uitgewerkt, dan voor rijksrekening.
onderwijsin-
vast te leggen
werd een brugjaar voor
gesteld. Dit dient enerzijds
voor het v.w.o., het h.a.
in het minst gunstige ge
val vijf jaar wachten, al
vorens de bekostiging een
feit wordt.
Indien de school drie
iaar lang minder dan een
bepaald in de wet genoemd
bet aantal leerlingen heeft ge-
derzijds
Het algemeen vormend lager beroepsonderwijs. In teld, vervalt de aanspraak
onderwijs omvat in het het eerste leerjaar worden op bekostiging door het
ontwerp op alle scholen voor v.w.o
dezelfde
mend onderwijs (od de vakken gegeven
mogelijk te maken,
praktijk gerichte
vijf jaar), middelbaar al
gemeen vormend onder- veranderen
wijs (een soort voortzet- naar v.v
het huidige m.u, naar m-8
jarige cursus) en lager al- ste klas
vormend onderwijs
n cursusduur van
twee jaar, onder meer
•attend het onderwijs zelfde geldt mutatis
in dc Engelse taal (een tandis
gewijzigde voortzetting beroepsonderwijs,
het v^.l.oJ.
In dit wetsontwerp zijn
het het openbaar en bijzonder
onderwijs op enkele uit-
dit eerste jaar kan zonderingen na gelijk be
handeld cn gelijk geregeld.
Deze opzet wijkt aanzien
lijk af van de structuur
van bijvoorbeeld de Lager-
Onderwijswet van 1920,
het openbaar
latijn in de i
van het gynr
apart bij Ko
ninklijk besluit moeten bijzonder onderwijs veel
worden toegestaan. Het- meer apart worden gere
geld en waarnaar tegen-
lager standers van de door mr.
Cals voorgestelde structuur
Wat de stichtingsmoge- dikwijls verwijzen.
(gymn.) en Latijn (ath.) en bovendien
vakken ter keuze van het schoolbestuur.
Verplichte examenvakken: Gymnasium
a: Grieks, Latijn, Nederlands, twee mo
derne talen en geschiedenis.
Gymnasium b: Latijn, Nederlands, een
moderne vreemde taal naar keuze, wis
kunde en twee van de natuurweten
schappen. Grieks blijft mogelijk.
Athenaeum a: Nederlands, twee mo
derne talen naar keuze, economische
wetenschappen, wiskunde en geschiede-
's of aardrijkskunde.
Athenaeum b: Nederlands, twee mo
derne talen naar keuze, wiskunde en
twee van de natuurwetenschappen.
Het volgen van de Franse lessen blijft
i elk geval tot en met het laatste school
jaar verplicht
verplichte vakken: Neder
lands, Frans, Duits, Engels (alle met
letterkunde). geschiedenis, inclusief
staatsinrichting, aardrijkskunde, econo-
handelswetenschappen, maatschap
pijleer. wiskunde, natuurkunde, schei
kunde, biologie, muziek, tekenen, hand
vaardigheid cn lich. oefening.
Niet verplichte vakken: een andere
vreemde levende taal dan Frans, Duits
cn Engels; Latijn. Fries. Esperanto,
kunst- en cultuurgeschiedenis,
drachtskunst, en bovendlien vakken ter
keuze van het schoolbestuur.
Verplichte examenvakken: Neder
lands. een moderne vreemde taal, ge
schiedenis of aardrijkskunde en dan nog
drie nader te kiezen vakken
M.a.v.o.: Verpliohte vakken: Neder
lands. Frans. Duits. Engels, geschiedenis,
inclusief staatsinrichting. aardrijkskun
de, maatschappijleer, wiskunde, natuur-
en scheikunde, biologie, handelskennis,
muziek, tekenen, handvaardigheid en
lieh. oefening.
Niet verplichte vakken: een andere
vreemde taal dan Frans, Duits, Engels;
Esperanto, machineschrljven en stenogra
fie. en bovendien vakken ter keuze
het schoolbestuur.
Examenvakken voor de vierjarige cur
sus: Nederlands, Engels of Duits,
tuur- en scheikunde en nog drie andere
vakken. Voor de driejarige cursus:
derlands. Engèls en nog drie andere
keuzevakken.
Voor al deze schoolsoorten zullen
by het eindexamen ook de rapport-
cUfers van andere dan de examen
vakken meetellen. Zoals men weet,
worden dc eerste leerjaren van bo
vengenoemde schoolsoorten op elkaar
afgestemd. Frans wordt ln geen van
de eerste klassen gegeven. Wel mag
op het gymnasium LatUn worden
gegeven.
Ten slotte is er het l.a.v.o. met als vak
ken: Nederlands, geschiedenis, aardrijks
kunde. maatschappijleer, wiskunde, ken
nis der natuur, muziek, tekenen, hand
vaardigheid en lich. oefening. Niet ver
plicht zijn Frans, Duits, Engels, Fries.
Esperanto, declamatie, kinderverzorging
en verder vakken ter keuze van het
schoolbestuur. Eén jaar l.a.v.o. zal de
algemene ondergrond vormen voor het
lager beroepsonderwijs.
50-jarige boekhandelaar Peter John Kro
ger. De twee laatste beklaagden zouden
Canadese paspoorten hebben gehad.
Het vijftal wordt ervan beschuldigd
gegevens, die voor een eventuele vijand
groot belang kunnen zijn, te hebben
verzameld en in het buitenland te heb
ben verkocht. Tot dusver is nog niet
duidelijk voor welk land zij hebben ge
spioneerd. De meeste Britse dagbladen
hadden destijds echter gemeld, dat Pool
se agenten bij deze affaire betrokken
zouden zijn geweest.
Voligens de openbare aanklager zou
beklaagde Lonsdale in feite een Rus zijn.
Bij de arrestatie van de verdachten
werden ruim 300 fotokopieën van onder
delen van oorlogsschepen en bijzondere
apparatuur in beslag genomen. Ook werd
radiozender gevonden, die volgens
de openbare aanklager geschikt was
voor uitzendingen naar Moskou.
Op de ten laste gelegde feiten staan
gevangenisstraffen van drie tot zeven
De openbare aanklager deelde nog
mede. dat by een huiszoeking by Ethel
Gee een handtasje werd gevonden met
een ïyst van twaalf onderwerpen, w
over zy gegevens moest verkrygen. Hoe
wel deze ïyst ln het Engels was geschre
ven, was zij duidelijk een letterlUke ver
taling uit het Russisch.
Als de gevraagde gegevens waren ge
leverd, zou een volledig beeld zijn ge
geven van alle geheime anti-duikboot-
apparatuur en van de onderzoekingen
over en ontwikkeling van toekomstige
apparatuur.
Ook werden in haar slaapkamer bank
papier en andere waardepapieren tot een
bedrag van ongeveer 50.000 gulden ge
vonden, hoewel miss Gee slechts 100
gulden per week verdiende.
In het proces zyn veertig getuigen
gedagvaard. De openbare aanklager kon
digde aan, dat als het getuigenvcrhooi
daartoe aanleiding mocht geven, hy om
behandeling met gesloten deuren zal
vragen.
H EDEOL ANSS - HllÜW - (3UINËA
NIEUW-GUINEA DAAD 1961
NEDEPLANÖ5-WBJW-GUWEA
ln Nederlands Nieuw-Guinea
zullen 5 april twee bijzondere
postzegels in omloop worden ge
bracht ter gelegenheid van de in
stelling van de Nieuw-Guinea-
raad. De zegels, die 25 en 30 cent
zullen kosten en resp. in blauw
achtig groen en wijnrood zijn uit
gevoerd, tonen het ontwerp van
ir. A. van Noortwijk voor het
gebouw van de Nieuw-Guinea-
raad. o
Het driejarig dochtertje van de fami
lie Van Zon uit Egohei (gem. Helden,
Limburg)) is gisteren overleden aan de
gevolgen van een aanrijding, die haar
daags tevoren in haar woonplaats was
overkomen.
Het zevenjarige dochtertje van de fa
milie Hulleman te Wyhe is gisteren met
haar fiets op de Raalteweg in Wijhe
onder een afslaande auto gekomen.
Het meisje was op slag dood.
Een achteropzittend zusje kwam met
de schrik vrij.
menten te bestreden. In Overijssel, zo
zei hij, behoren twee van de zes leden
van Gedeputeerde Staten tot de K.VP.,
maar van de vijf grote gemeenten in
deze provincie zyn er vier geen lid
genoemde partij. De vijfde plaats, Hen
gelo, dat tot voor kort wel een K.V.P-
burgemeester had, is nu vacant In de
gedachte van mej. Zeeleniberg zou stel
lig voor Hengelo naar een K.V.P.-ei
moeben worden gezocht Voor de katho
lieke bevolking van Overijssel, die eer
niet gering deel uitmaakt van dc totale
bevolking van deze provincie,
onbegrypelijk en onaanvaardbaar zyn,
indien een andere beslissing
den genomen. In de raad van Hengelo
moge in feite de socialistische fractie
dan sedert de jongste raadsverkiezingen
de grootste zijn, het zou de politieke sta-
biliteit in gevaar brengen wanneer op
grond daarvan nu plotseling een P.
dA-man zou worden benoemd.
De overige sprekers in dit debat
mengden zich niet in deze discussie. Wel
merkte de heer Reijers (c.h.) op, dat Je
betekenis van een burgemeester
hangt van de grootte van een fractie,
maar van zijn persoonlijkheid, beleid
objectiviteit. Deze spreker vroeg zich
voorts af, of het burgemeestersambt
langzamerhand niet te veel een
polie van ambtenaren is geworden. Te
weinig worden figuren uit het zaken
leven gerecruteerd met het gevolg, dat
bij vele burgemeesters een ambtenaren-
mentaliteit blijkt '.e overheersen ten
koste van dc zakelijke kanten van
Stadhouder
Mej. Zeelenberg kwam nog met
wonderlyke suggestie. Zy wees erop, dat
de burgemeesters van de (drie) grote
gemeenten een uitzonderiyke positie zijn
gaan Innemen. Eigenlyk behoort dat ln
de aanduiding van hun functie tot uiting
te komen. Waarom zou men hen niet de
historische titel van .stadhouder" of, wil
men het moderner, van commissaris ge
ven? Dc suggestie van mej. Zeelenberg
verwekte uiteraard nogal wat hilariteit
in de Kamer. „Ik heb daarvoor begrip",
aldus spreekster, „wat overigens niet
wegneemt, dat ik met een ondertoon van
ernst heb gesproken".
Enkele sprekers brachten het vraag
stuk van de agglomeraties ter sprake.
De a r. Tjalma zei zijn gereserveerde
houding ten opzichte van het plan-Wils-
veen nog niet te hebbed opgegeven. Hij
zag nog niet in, dat de beoogde districts-
raad dit plan zonder slag of stoot zal
accepteren. Met instemming had dc a.r.
spreker kennis genomen van de mede
deling. dat de minister zijn standpunt
ten aanzien van de grenswijzigingen in
de Rijnmond op loorte temujn zal be
palen.
De heer Matser (karth. v.) vroeg zich
af of het raadplegen van de betrokken
provinciale en gemeentebesturen over de
agglomeratie-voorstellen van de rege
ring niet vlugger kan verlopen dan voor
wat betreft o.m. hert voor-ontwerp voor
de Haagse agglomeratie het geval is.
Moeten geen speciale organisatorische
maatregelen (tijd- en organisatieschema,
streefdata ed.) worden getroffen? Naar
de mening van de heer Matser zou men
voor elke agglomeratie moeten beschik
ken over een team van deskundigen, dat
door het nodige samenspel achter deze
za'ken extra vaart zet.
De heer Reijers (c.h.) drong
aan op een versnelling van d
nomen wettelijke agglomeratie-regelin
gen. Hij meende, dat de inschakeling van
te veel deskundigen en mede-beoorde
lende instanties de grootste rem vormen
voor een tijdige besluitvorming. De heer
De Jong (soc.) was enigszins teleurge
steld over de „magere" agglomeratie-
paragraaf in de memorie van antwoord,
maar hij begreep, dai de minister na het
debat in de Tweede Kamer weinig
nieuws had te vertellen.
De voorgenomen subsidiering van de
kerkenbouw aansnijdend, stelden o.m.
de heren Reyers en De Jong de vraag
waarom het betrokken wetsontwerp niet
door de minister van binnenlandse za
ken, maar door zijn ambtgenoot van
volkshuisvesting en bouwnijverheid
moet worden ingediend. De heer Dc
Jong vond het allemaal maar een duis
tere zaak. Niet de stedebouwkiundtge
aspecten zijn z.i. de belangrijkste, maar
de vraag wie moet subsidiëren, het rijk
of de gemeenten. De heer Reyers was
vooral benieuwd naar de omschrijving,
die het aangekondigde wetsontwerp
van het begrrp „kerken" zal geven.
De a.r. senator J. Schipper sprak tij
dens de avondvergadering over over-
heidspersoneelsaangelegenheden. Hy uit
te zijn waardering voor de voorgenomen
afschaffing van de Korting op de over-
heidspensioenen cn voor de verbetering
van de positie der kleuterleidsters. Ver
der drong hij aan op een snelle beslis
sing over de invoering van een \njf-
daagse werkweek voor de ambtenaren
en op een spoedige oplossing van het
vraagstuk der ziektekostenverzekering.
De heren De Jong (soc.), Tjalma (a.r
e.a. brachten nog het personeelsbeleid
by de politie ter sprake Naar de me
ning van de heer Tjalma aal by salaris-
beslissingen rekening moeten worden
worden gehouden met de moellykheden,
die Inherent zyn aan de positie van «Ie
politieman. Men onderschat die moel-
ïykhedcn vaak en dreigt ze daardoor te
vergroten. Krijgt b.v iemand uit een
publiek, dat zich tegen de politie verzet,
een sabelhouw, dan praat men over af
schaffen van sabels. In Engeland ls de
politie ongewapend, „maar", zo zei de
heer Tjalma, „daar is de instelling van
het publiek heel anders". Bovendien
wordt hü die daar een agent doodt, op
gehangen.
B.V.D.
Nadat de Kamer nog het een en and.er
ie berde had gebracht over de (stroef
lopende) decentralisatie en over dc „ver
schrijvingen" in sommige gemeenteadmi
nistraties (Goese affaire) besloot mr. In
't Veld (soc.) de ry van sprekers met
een bo/toog over de Binncnlande Veilig
heidsdienst. In aansluiting op wat hij
vorig jaar hierover had gezegd, zei de
P.Vjd.A.-spreiker de B.V.D. te zien als
een noodzakelijk kwaad, met een dub
bele streep onder het woord „noodzake
lijk". Hij was er minister Toxopeus
dankbaar voor, dat deze zioh van enkele
gevallen, waarin het onderzoek van de
dienst tot bedenkelijke gevolgen had
geleid, persoonlijk op de hoogte heeft
gesteld. Sprekers indruk was, dat zoals
de zaak nu werkt er voldoende waar
borgen zyn voor een goede taakvervul
ling van de B.V.D.
Niettemin is het noodzakelijk, dat dc
minister van binnenlandse zaken zijn
ambtgenoten nog eens goed inpepert, dat
bij benoemingen de B.V.D.-adviezen niet
bindend mogen zijn. Men dient volgens
de heer In 't Veld in dit opzicht een
uniforme gedragslijn uit te stippelen op
basis van artikel 5 van dc Grondwet,
waarin staat dat iedere Nederlander
tot elke landsbediening benoembaar is.
„Als we niet in strijd met de Grondwet
willen handelen", aldus spreker, „dan
moeten we niet zekere groepen van
landsbedieningen uitsluiten, omdat zij er
een bepaalde overtuiging op nahouden.
Ten aanzien van elke individuele sollici
tant zal moeten worden nagegaan of hij
aan do te stellen eisen voldoet. Het is
duidelijk, dat een communist niet by het
minisrterie van defensie te werk kan
worden gesteld. Maar zyn afwijzing raag
niet gebaseerd op de omstandigheid.dat
hij communist is, maar op het feit, dat
hij niet aan de eisen van veiligheid enz.
voldoet."
Minister Toxopeus zou de Kamer he
den antwoorden.
KONGOLESE LEGER TEN AANVAL
Generaal Moboetoe heeft gisteren
voor het Kongolese leger de
staat van waakzaamheid afgekon
digd om pogingen van de V.N. te
verhinderen, het te ontwapenen. Het
bevel werd uitgevaardigd temidden
van voorbereidingen die duiden op
een grootscheepse aanval op de re
bellen in Stanlcystad, die Oostpro
vincie en de provincie Kivoe in hun
macht hebben.
Ongeveer 500 militairen zyn gisteren
in Lc-opoldstad aan boord gegaan van
een boot, voor de vijfdaagse tocht van
by na 1300 km naar Boemba, welke plaarts
in de frontlinie ligt op de grens va
Israëlische hoogleraar
krijgt vijf jaar cel
wegens spionage
Professor Kurt Sitte, hoogleraar aar
een Israëlisch technologisch instituut ir
Haifa, is gisteren tot vyf jaar gevan
genisstraf veroordeeld, omdat hy gespi
oneerd zou hebben voor een buitenland
se mogendheid. De 50-jarige geleerde
is een internationaal bekend deskundige
op het gebied van de kosmische stra
ling.
By het uitspreken van het vonnis
kende het hof dat Sitte niet handelde
uit materieel gewin en niet uit ideolo
gische overwegingen, maar meer om
dat hy zich zorgen maakte over familie
leden „die wonen in een land waarvoor
hy werkte". In Tsjechoslowakye woont
namelyk een gehuwde zuster van de
professor.
Sitte, één van de drie niet-joodse ge
leerden aan het instituut, heeft gestu
deerd aan de Praagse universiteit. Na
de bezetting van Tsjechoslowakye was
een van de eersten die door de na-
geïnterneerd werd en die hem naar
Buchenwald stuurden, waar hij tot 1945
verbleef. In 1953 vestigde hy zich ia
Evemaarprovincie en Oostprovincie. Twee
vliegtuigen met militairen waren reedis
naar Boemba vertrokken. Kennelijk w,l
Moboetoe, die zelf de toöht meemaakt,
nu proberen, Stanleystad van hert noor
den uit te benaderen.
Aan het schip zyn zolderschuiten ge
koppeld met 60 voertuigen, waaronder
Jeeps, waarop mitrailleurs zyn gemon
teerd en zestien geelgeverfde Russische
vrachtwagens. Deze zijn nog een over-
blyfsel uit dc dagen dat de Sowjeruiwe
ex-premier Loemoemba hulp verleende.
De Kongolese militairen hebben Intus
sen bevel gekregen, geen V.N.-militaircn
meer toe te laten tot Kongolese militaire
bases, zolang dc veiligheidsraad nog geen
uitspraak heeft gedaan over de plannen
van Haimmarskjöld, het Kongolese leger
De zitting van de Veiligheidsraad la
intussen verdaagd, tort vrijdag of maan
dag. In <he tijd zullen de leden van de
raad overleg met elkaar plegen. Door-
dart nog geen overeenstemming kon wor
den bereikt tussen de Sowjetunde en de
Ver. Stoten, heerst thans somberheid over
de kansen op een beslissende acrtic van
de Veiligheidsraad om verbetering t«
brengen in de crisistoestand in Kongo
Hoewel in Kongo meer en meer een bur
geroorlog dreigt, zyn de kaneen om een
impasse in het huidige Veidigheidsraad-
debat even groot als oen maand geleden.
Door het nieuws, dat de Ver. Staten ge
heim overleg pleegden over een gezamen
lijk Kongobeleid met de Sowjetunie en
andere leden van de raad. was hoop ont
staan op een besluit van de raad.
Ook premier Tsjombe van Katanga
heeft secretaris-generaal Ha-mmarskjöld
larten weten, dot hy zyn polirtie en gen
darmerie in geen geval door V.N.-troepen
zal la-ten ontwapenen. Hy beschuldigde
horn van woordbreuk, omdat do V.N.-
troepen alleen maar in Katanga zouden
worden gelegCTd a>ls symbolische eenheid.
Naar aanleiding van dc plannen, de troe-
in Kongo te ontwapenen, verklaarde
Tsjombe, dart hert theoretisch mogelijk is,
de geregelde troepen van Moboetoe en
hemzelf te ontwapenen, maar ctot de re
bellen en vogelvrije Loemoemba-milita;-
ongrij-pbaar zullen blyven en op een
kwade dag hun slag kunnen si.-^
