Christelijk Nationaal Schoolonderwijs
DE STSF
GEESTELIJK
LEVEN
viert eeuwfeest
Theologen over verbinding protestanten
en rooms-katholieken
Olie
2^
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 29 OKTOBER 1960
Teenager, go home!
Het is nog maar enkele jaren geleden dat overal in
Europa op muren en straten stond gekalkt „Ami go
home!" Een oproep tot de Amerikaanse soldaten om
naar hun eigen land terug te keren. In Amerika be
gint een nieuwe oproep alom te verschijnen: „Teen
ager go home!"
Het
QE VERENIGING Christelijk Natronaal Schoolonderwijs kan tevreden zijn.
Wat gehoopt werd is werkelijkheid geworden. In het begin van dit jaar
lieeft de duizendste schooi zich als lid in laten schrijven van deze vereniging die
honderd jaar bestaat en maandag 31 oktober haar eeuwfeest hoopt te vieren.
Deze organisatie werd opgericht om de jonge bijzondere scholen te helpen en
om advies te geven bij bet oprichten van nieuw scholen. Honderd jaar geleden
het opschrift van een ,,open brief aan teen
agers". Waar hij vandaan komt weet niemand en
evenmin wie hem geschreven heeft. Het was de kin
derrechter van de stad Denver, Philip B. Gilliam,
die hem het eerst in het openbaar voorlas. De brief
zegt:
We horen onze teenagers (jonge mensen tussen 12 en
18) steeds weer klagen: „Wat kunnen we doen?"
„Waar kunnen we nu eens naar toe gaan?"
Het antwoord is: Go home (Ga naar huis). Zeem de
ruiten. Schilder de kozijnen. Hark de tuin aan. Maai
het grasveld. Schoffel het pad. Was de auto. Schrob leefde het verlangen naar eigen scholen sterk in de harten van de ouders,
de vloer. Help de dominee, priester of rabbi, het Ro- ut» „j „u„»_j
de Kruis, het Leger des Heils. Bezoek zieken en ar- ^aar mcn SlnS vaak over 404 het stichten van scholen zonder voldoende te
Doe je Jiuiswerk. En als je ^daarmee JdaaT beseffen welke moeilijkheden overwonnen moesten worden. Bet hoofd van
de school voor havelozen te Amsterdam, Feringa, klaagde tenminste kort voor
de oprichting van de vereniging over het lichtvaardig stichten van bijzondere
scholen „die haar bestaan met moeite voortsleepten." Hij vroeg of het niet
wenselijk was een comité te vormen om steun te verlenen en de schoolstich
ting in goede banen te leiden.
DUIZEND SCHOLEN IN
HONDERD JAAR
bent en je nog niet moe bent, leës dan een boek.
Je ouders behoeven jou niet bezig te houden. Je stad
behoeft je geen instuif of recreatiegelegenheid te bie
den. Er is geen enkele reden waarom de wereld je
ook maar iets zou moeten bieden. Jij moet de we
reld je tijd geven en je energie en je gaven, opdat
niemand in armoede zal leven, alleen ziek zal liggen,
of eenzaam zal zijn.
Je bent al oud en wijs genoeg om een gedeelte van
de verantwoordelijkheid, die je ouders nu al jaren
lang dragen, over te nemen. Zij hebben je gevoed,
beschermd, vergeven en getolereerd. Zij hebben zich
pleziertjes ontzegd opdat jij een prettiger leven
DIE woorden droegen
dood en leven in
J zich. Zij leidden tot de
hebben/ Zij hebben dat met vreugde gedaan, want geboorte van het Chris-
Kerkganger, go home!
komsten en bijbellezin
gen te beleggen en ook
wel aandacht te beste
den aan het onderwijs.
DIE laatste gedachte
hing, er een beetje
bij, omdat de hele zaak
van het christelijke on
derwijs eigenlijk wat
was vastgelopen. Er was bereikt.
telijk Nationaal School
onderwijs, maar even
eens tot de ondergang
van de zojuist gestichte
„Vereniging in het Be
lang van de Inwendige.
Deze open brief riep in onze herinnering een adver- Zending."
tentie op die eens stond in een krant op het Engelse Midden iamirrri 7S59
eiland Man: Gezocht een levende orthodoxe kerk, met f"®"* \JL
een grote gemeente, waar goed wordt gezongen, die wera aeze taaiste uer-
gemakkelijke kerkbanken heeft en waar een vreem- enxging opgericht. Het
deling welkom is." doel was tractaten en
Deze advertentie geeft de geest weer van duizen- bijbels te verspreiden,
den kerkgangers. De kerk is hun recreatieinstelling, zondagscholen op te rich-
Ze gaan er heen om een goede preek te horen, zo- ten, evangelisatiesamen-
dat ze na afloop kunnen zeggen: „Wat was dat
mooi!" Maar dan is de kerkdienst niet meer dan
het snoepje van de week.
In geestelijke zin zouden we ook kunnen zeggen:
Kerkganger, go home! De dominee heeft u al lang
genoeg met zijn zorgen omringd, u gelaafd, gesteund,
versterkt, getolereerd. Het wordt tijd dat u zelf gees
telijk verantwoordelijkheid gaat dragen.
Wat we schrijven is niet nieuw. Paulus schreef het
al. Hij zei tegen de Korinthiërs: „Melk heb ik u ge-
gegeven. geen vast voedsel, want dat kon ge nog
niet verdragen. Ja, dat kunt ge ook nu nog niet."
Wanneer gaan we eens beseffen dat we niet behou
den zijn door het geloof om gezellig te leven, maar,
om voor God te leven?
Vlees en geest
Paulus ziet twee soorten christenen: Zij, die leven naar
hét vlees en zij, die leven naar de Geest. De eerste
groep moet eigenlijk nog de eerste beginselen van
het christendom leren, de tweede wil zich laten on
derwijzen.
Het gevaar bestaat, dat wij gaan denken dat Paulus
eigenlijk hetzelfde bedoelt als wij. Onze tijd spreekt
graag laatdunkend over de materialistische mens en
lovend over de kunstzinnige of de culturele mens.
Maar daar heeft Paulus het niet over.
De mens naar het vlees is de mefis die zidhzelf zoekt.
De verlossing van Christus biedt hem alleen maar
een gemakkelijker leven en een rustige eeuwigheid.
Het is de soort mens. die er alleen maar op uit is
zijn eigen behoeften te bevredigen. Dat kunnen gas
tronomische, sexuele, maar ook culturele, emotione
le en zelfs theologische behoeften zijn. Geestelijk is
de mens pas, als hij begint te beseffen, dat God een
taak voor hem heeft, dat hij in de wereld geplaatst
is om te diénen: God en de naaste.
dergelijk plan
moeten overwinnen. Het christe
lijk onderwijs kwam immers pas
goed op gang toen het Nederland
se protestantisme al danig ver
scheurd was. De Hervormde Kerk rentie belegd,
was nog wel de „grote kerk" op niets uit.
maar al lang niet meer de eni
ge kerk.
Maar niet alleen protestantse
moeilijkheden moesten voor dit
systeem overwonnen worden.
Hoe zouden de niet-christenen te
genover deze gedachte staan. De
vraag stellen is het antwoord ge
ven: afwijzend, want hun kinde
ren zouden dan toch nog aan
christelijke beïnvloeding bloot
staan.
Opmerkelijk is dat in vele
rooms-katholieke streken van Eu
ropa op het ogenblik deze ge
dachte weer opnieuw wordt ge-
schreven, mensen waren propageerd. Maar zij wordt door
de Tweede Kamer ge- de mensen die roepen om tole-
moesten hun ra»"® afgewezen. Nog
ontbrak. De iedactuer van het
„Kerkelijk Nieuwsblad", ds. J. J.
van Toorenbergen, drong aan op
verwezenlijking van Groens ge
dachte, er werd zelfs een confe-
het liep weer
Vereniging
Menselijkerwijs gesproken was
het dan ook slechts toeval dat
de Vereniging Christelijk Natio
naal Schoolonderwijs toch tot
al heel wat 1
weest, volkspettione-
m ent en waren ingediend,
honderden artikelen en
pamfletten
kozen
zetels weer prijs geven.
Maar veel was nog niet kornst
week sprak in Rotterdam de
schrijver van het boek „De toe
komst van het ongeloof', G.
Szczesny. Hij wees even op dit
streven, maar voegde er aan toe
«r zz.r-1. - - j u i dat hij als religieus agnosticus
Wettelijk gezien was de hele besijst deze gedachte moet af-
zaak vastgelopen in een teleur- wijzen, omdat zij niet de vrij
stellende wet van Van der Brug- heid geeft aan de ongodsdiensti-
ghen. Daarm werd uitgesproken "v^S^k is'Vonffind dan
dat de school een gemengde 00k jjet systeem aanvaard van
school moest zijn, godsdienstloos, de bijzondere school, naast de
maar toch dienstbaar moest wor- neutrale staatsschool, die uitgaat
van de ouders. Deze bijzondere
den gemaakt aan de opleiding tot sch00j heeft echter niet het pro-
alle christelijke en maatschappe- bleem van de protestantse ver-
lijke deugden. Hoe kan een gods- deeldheid kunnen oplossen. Moet
dienstloze schooi oplcidci tot 5JSSSIOf™ïtofi&Jo™
christelijke deugden? De wet gaf den opgericht door een kerk. Jlan'yerenfiin?
er geen antwoord op. Wat is Groen van Prinsterer zag in de
..christelijk- in deze zin? Even- oecumenisch ideaal.
i. Maar dit ideaal is nimmer hele-
mm op die vraag werd een ant- maai verwezenlijkt. Al vrij spoe-
woord gegeven. Er was ook geen dig na het stichten van de ver
antwoord op, tenzij men christe- eniging Christelijk Nationaal
A-er de weg heeft aangewezen.
Zijn naam werd geschonken aan
enige tientallen scholen in ons
land, ook aan de school hijvoor
beeld te Barendrccht.
kerstening. Hij en anderen met
hem zagen een gevaar In chris
telijke vormen zonder inhoud.
Naar zijn inzicht moeten deze
uiterlijke vormen sterven, wil de
kerk kunnen herleven.
Ook al wordt niet duidelijk ge
maakt wat nu allemaal wel moet
verdwijnen, wel duidelijk is dat
dergelijke uitdrukkingen op ker
kelijke conferenties consequen
ties hebben voor ons christelijk
onderwijs. In wezen is dit ver
zet van sommige kerkelijke lei
ders identiek met dat van Szczes
ny. Het is een verzet tegen een
christelijke vorm zonder inhoud
Inwendige
Zending opgericht. Het werk be
gon op gang te komen. Reeds
twee maal waren de leden bijeen
geweest toen op 28 oktober 1959
de heer N. M. Feringa bij de
rondvraag het woord vroeg. Hij
- j:, luuQvraag nei woora vroeg, nu ae tv
Christus. Schoolonderwijs kwam dlpro- bracht h'e, onderwij, ter "berd^ w
jbleem naar voren en net gevoig klaagde nver het feit dat
geweest
scheuring
Drie mogelijkheden
ling de ouders in de richting
de bijzondere school,
leidde er weer toe dat de school-
Toch heeft deze wet in zeke- or,anbat|cs eijenlijk al voor
oplossing gegeven op „n v„ldo„Een feit stonden toen
zij werden gesticht. Veie scholen
klaagde over het feit
soms zo lichtvaardig scholen wer
den gesticht. Moesten de noodlij
dende scholen niet geholpen wor
den? In april van het volgend
jaar werd een conceptreglement
Zo dwong deze hele ontwikke- ingediend. Groen van Prinsterer
Reeds in 1775 werd deze diako-
nieschool te Rotterdam gesticht
het christelijk onderwijs. Toch
kwam hel bijzonder onderwijs
pas goed op gang toen in 1858
an Van der Brugghen
op eigen kosten dan
Als de belangstelling taant
de ouders, zal dan op de duur
ook het onderwijs zelf niet gaan
tanen? Als kinderen uit traditie
naar de christelijke school gaan,
zullen onderwijzers dan over en
kele jaren niet alleen
traditie les geven aan c
telijke school?
Bezinning
Pogingen
de vraag: Hoe moet het christe
lijk onderwijs worden Ingericht.
In de eerste helft van de vorige
eeuw waren er verschillende ge
dachten naar voren gekomen. We
kunnen ze echter In drie grote
groepen verdelen.
De eerste gedachte
gaf de medewerking van heel
Maar dat z'-jn kart. Hij was het ook die
de grondslag formuleerde: „De
onveranderlijke waarheden, wel
ke door het eenstemmig getui
genis der Kerkhervorming ge
handhaafd of weder „aan het
licht gebracht zijn," een grond-
organisaties slag waarin later maar weinig
werd gewijzigd.
Deze basis heeft velen in de
geschiedenis van het christelijk
stand komen van de wet onderwijs niet kunnen bevredigen.
Van der Brugghen werden Voor sommigen was zij niet om
lijnd genoeg, anderen wilden niet
woordje „onverander-
icrste donkere ja
stemmen opgegaan die klagen
over een gebrek aan belangstel
ling. De kinderen gaan wel naar
de christelijke school, maar gaan
zij enkel maar uit traditie of uit
overtuiging?
Op de Conferentie van Europe
se kerken in Nyborg is eigenlijk
over dit zelfde onderwerp gespro
ken. Dr. A. Th. van Leeuwen di
recteur van Kerk en Wereld te
Driebergen sprak zich daar uit
als een voorstander van de onl-
Christclijk Nationaal Schoolon
derwijs viert zijn eeuwfeest.
Ook bulten de eigen kring leeft
men inee. Het christelijk onder
wijs mag zich als geheel op de
ze dag verhengen over een glo
rierijk verleden. Maar het lijkt
ons ook goed als het op deze dag
ook luistert naar de tegenstem
men van onze tijd. Niet luiste
ren in de zin van doen. Maar
wel o mzich opnienw te bezinnen
op de basis en de inhoud van bel
christelijk onderwijs en op de
vraag hoe dit onderwijs weer kan
gaan leven in de harten van de
christenen.
ictrtrtrCrirtrtrüirtrlrtrtrfrCr -ü-A
1 liepen echter allen op niets uit. lijk" weten,
werkelijk nationale volksschool Groen van Prinsterer had bepaal- nisch ideaal is dan ook
die christelijk onderwijs zou ge- de plannen. Hij dacht a;
Ziet ii ergens een basis voor
een mogelijke kerkelijke hereni
ging tussen protestantse kerken
en de Rooms Katholieke Kerk?
vroeg het Amerikaanse blad
„Christianity Today" aan 24
vooraanstaande theologen,
waaronder zes Europeanen.
Zestien theologen zeiden rond
uit „neen", vier zagen moge
lijkheden voor een goed ge
sprek, twee legden er de na
druk op dat het niet mag gaan
om eenheid van kerken, maar
dat Christus zijn volgelingen tot
een hogere eenheid oproept en
W, Harry Sellema, de theoloog
van Calvin College in Grand
Rapids, antwoordde: „Een een
heid die werkelijk inhoud heeft
vereist van beide zijden meer
dan de huidige sporadische
hoewel oprechte bewijzen
voor een diep christelijke spi
ritualiteit en historisch begrip.
Maar ook is het waar dat we
hiervan heel wat meer moeten
zien dan wij op het ogenblik
zien als we werkelijk de ver
antwoordelijkheid voor de schei
ding willen blijven dragen."
Als we dergelijke bij theolo
gen schijnbaar onvermijdelijke
theologische vaagheden bniten
beschouwing laten lezen we dc
volgende interessante uitspra
ken:
ha eTmtïZu GORDON H. CLARK, hoogleraar
met de centrale ri Rntw-nriiversibHt- ,taat
In
lludei
ijn welkomst-toespraak tot de
i de V.U.
Kamper burgemeester,
Berghuis, een oude au
Kamper siudrnlcnlcvei
nier aan de Oudestraa'
jaren, dat petroleum
lichtbron was,
l bij hem
raat huisde in dc
m nog de enige
student tnet een
•d. Van studeren
lit veel. Van boe-
tnclrn Wel.
Niettemin brandde elke dag, tot
diep in de nacht dc petroleumlamp
óp zijn kamer. Hij wilde aldus de
Passerende professoren en z'n brave
medestudenten de indruk geven, dat
hij een leergierig en hardwerkend
pupil van de School der Kerken was.
Toen een hunner het kunstje dóór
kreeg, vroeg hij hem: „Maar vind je
het dan *geen zonde van al die ver
spilde olie?", waarop de boemelaar
•ntwoordilc: „Een goede naain is be-
tir dan olie....**
ke, waarschijnlijk zelfs daad
werkelijke innerlijke vernieu
wing in de Rooms-Katholieke
Kerk. De Heilige Schrift wordt
gelezen en bestudeerd en wordt
in academische exegese en in
de prediking, met groter liefde
en nauwkeurigheid verklaard
dan voorheen Of en hoe 'dit
alles in de toekomst zal leiden
tot een nieu\ inzicht in de
rooms-katholieke leer betreffen
de de verzoenende rol van Ma
ria en de heiligen, de waarde
van de traditie, het gezag van
de kerk en in net bijzonder van
de paus, en bovenal de sacra
menten kan op het ogenblik nog
niet worden voorspeld. Naar
mijn inzicht mogën we niet ver
wachten dat de rooms-kathöllek
onmiddellijk en zonder meer af
stapt van deze ten opzichte van
de centrale heilswaarheden min
der belangrijke gedachten.
Aan de andere kant kunnen wij
niet ontkennen dat deze leerstel
lingen ons vervreemd houden
van het rooms-katholieke sys
teem, Omdat wij ons niet kun
nen voorstellen hoe zij te
enigen zijn met de
leerstellingen. Daarom
nog geen sprake zijn van ker
kelijke eenheid tussen Rome en
ons. maar er is wel de moge
lijkheid van een nieuw broeder
lijk gesprek
EMIL BKUNNER: De kerken
kbnnen nimmer een fusie aan
gaan. Maar binnen de kerken
zijn er die beseffen dat de bij
bel geen enkele andere Kerk
kent dan de „ekklesia", Gods
kinderen, de gemeenschap van
mensen in Christus. Deze her
ontdekking van de ekklesia, die
zo heel anders is dan wat wij
„kérk" noemen, is de echte
grond voor hoop op een groei
ende eenheid tussen protestan
ten en rooms-katholieken. Dit
was de herontdekking die de
stoot gaf tot de reformatie en
deze gedachte wordt op het
ogenblik opnieuw ontdekt in bei
de kampen. De nadruk op de
kerk heeft altijd scheiding ge
bracht. De totalitaire gedachte
die achter het „kerkisme" ver
scholen ligt brengt scheiding.
Hij, Jezus Christus, alleen is on
ze vrede.
<3. C. BERKOtlWER: De toe
komst van de Rooms Katholie
ke Kerk wordt bepaald door
haar verleden. De structuur van
Rome, en in het bijzonder haar
bewering dat zij onfeilbaar ge
zag bezit, sluit een open toe
komst uit. Een nieuw gesprek
over de eenheid wordt gehin
derd dóór de grondslag van
Rome. Eenheid betekent voor
haar de absolute noodzaak van
bekering. In dit licht gezien is
de mogelijkheid van een kerke
lijke hereniging nihil. Mijn ant
woord echter is toch dat van
Timotheus 2:9 „Het Woord
van God ;s niet geboeid." Wij
zouden schuldig zijn aan onge
loof als we zouden mei
de toekomst gebonden
het verleden.
de n
Een school waar iedereen
heen zou kunnen gaan, maar
waar toch de positieve bijbelse
boodschap zou klinken. Deze ge
dachte is misschien1 mooi voor
een land met een grote staats
kerk, maar in Nederland was zij
niet te verwezenlijken. Wat moest
dan gebeuren met
veel bezwaren dat zijn gedachte dan ook heel wat ups i
lortgelijke plannen te steunen is door de latere wet-
geving minder urgent geworden.
vruchtbaar kan zijn
teken waar dan ook dat wijst
op een toekomstige kerkelijke
eenheid tussen protestanten
rooms-katholieken.
deze wet
Van der Grugghen. Maar
toen werd er een schooltype ge
schapen dat moest gaan uitzoe-
Het gevolg is
jf.ff/t Seweest dat men is gaan zoeken
wat de verschillende confes-
gemeenschappelijk hebben.
Maar dan kwam ook de vraag
op wat er dan moest gebeuren
CORNELIUS VAN TIL (professor met de kinderen van niet-gods-
aan het Westminster Theologi- dienstige ouders,
cal Seminary): De dynamische Het gevolg is uiteindelijk ge-
ideeën van bel rooms-katholicis- ,w.?est dat4 de Nederlandse kerke-
me en de activistische van pro- ll3l<e omstandigheden de regering
testantse theologen als Karl
Barth en Paul Tillich houden
dat het reformatorische princi-
hÜrTnff vannrnfri6hidphritfti?i)ei1n ken ™at de term „neutraal" kan
de partijen beroepen zich uitsta- imllj„'ri hoe dan zijn per.
tuP menselijke erva- sooniijke levensvisie in zijn onder-
.'W"""» da wijs? De geschiedenis en niet
.(.„ah.fl aU'em de*NederIandse heeft
geleerd dat er geen werkelijk
volkomen neutraal onderwijs be-
Butler-universiteit
Hoofdstuk 25. paragraaf 6 van
de Westminster belijdenis zegt:
Er is geen ander hoofd van heeft gepiejt, was de staatsschool
de Kerk dan de Heie Jezus te splitsen in scholen voor rooms-
Christus. De paus kan op geen katholieken, protestanten en jo-
enkele manier haar hoofd zijn. <jen. öe school moest dus een ge-
maar is de anti-chnst, de man zindheidsschool worden. Men
der zonde, die zich in de Kerk heeft zijn gedachten vaak bespot-
j telijk gemaakt. Zo werd eens in
Alles is betrekkelijk
ALS de spin is opgezogen, samen met alle denkbare nazaten
en ander aanvechtbaar gedierte, en als de gemeentelijke
ophaaldienst van huisvuil een extra pelgrimage gemaakt
heeft om alle resten van een vorig-eeuwse theologie weg te
werken, blijkt het achteraf dat de gereinigde kast helemaal
nooit onder handen had genomen moeten worden. Het is
geen kast, die tot de eigenlijke inventaris van het'gebouw
behoort. Het is er eentje, die hier maar logeerde om zo te
zeggen: hij is eigendom van een of andere rustende vereni
ging. Gek is dat: óók verenigingen blijken te kunnen „rusten".
„Zo
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
Een tweede mogelijkheid,
aarvoor de bekende staatsman
Groen van Prinsterer vele jaren
mdcrschrift luidde:
nijn
he.
onder
doen
verheft tegen Christus JUL
God heet." Voor de waaradhtl- de Tweede Kamer door
-esbyteriaan is dit het ge- nister de opmerking gemaakt dat
de dit toch wel onmogelijk was,
2- een bepaalde stad wa
lk pam-
dan hen 'k je
m geld mot je
ij den zijn veel
bijbel krijgen
Sinds de gelijkstelling van open
baar en bijzonder onderwijs bij
de wet van 1920 heeft de organi
satie zich dan ook vooral bezig
gehouden met principieel didac
tische kwesties.
Twee tegenstanders
ile kerk ook beter
ON AANTAST» A AII
De plaatselgkc gemeente met haar door haar zelf
gekozen ambtsdragers is een vrtfe onaantastbare
grootheid, die zich vrijwillig bindt aan het Woord
Gods en zich openstelt voor de Geest Gods, en die
door geen enkele menselijke instanties of organiaatie,
ook niet door een kerkverband, mag overheerst en
belemmerd worden in haar werkzaamheid, haar
roeping van Gods wege.
De poorten van het dodenrijk zullen Gods ge
meente niet overweldigen,, zegt Jezus.
Zij bestaat nu honderd jaar.
De vraag kan worden gesteld of
zij nog wel een taak heeft, an
ders dan om een soort samenbin
dend element te zijn voor de
aangesloten scholen. Wie echter
de zaak zo stelt vergeet dat het
christelijk onderwijs voor twee
problemen staat in onze tijd, die
om de aandacht vragen.
Het eerste probleem is een oud
probleem. Het is wel heel merk-
tn «i tt waardig dat in de maand van
Ds. F. H. von Meyenfeldt in het blad „Sehe- dit eeuwfeest in Nederland ver-
ring er. Inslag over het spel op de jeugdvereni- gaderingen gehouden worden,
ging: vaar een modern me
Alen versta mij goed. Ik bedoel niet al dal «oor- tU?' G" Szczesny-
activiteiten te verketteren. In bet geheel niet. Ik vi
ligieuzc agnosticus gelooft
et veel ongeloof. Op de vraag wat hij ei-
el om genlijk wil, gesteld op een bij-
I eenkamst in Rotterdam, ant-
woordde hij: „Een schooltype
en liet voor ajje kinderen, waar zij niet
oneen jn een bepaalde geestelijke rich-
:ou<len ing worden gedwongen, maar
gelijk de vrije keus aan hen wordt
we niet eens overgelaten." Zijn ideaal is het
lekespel op- ideaal van de volkomen neutra-
of ral le staatsschool. Ondaan van al-
le eigentijdse gedachten die hij
in zijn boek „De toekomst van
grup. het ongeloof" naar coren brengt,
•peel- predikt hij in wezen het ideaal
de vorige
irdeelt Koos „De ene ver-
eniging komt, de andere gaat;
L, de ene methode komt, dc an-
e dere gaat!" Hij zegt 't een beet-
b je heel erg nadrukkelijk: bijna
galmend. Net alsof hij er iets
mee wil betogen. Of iemand wil uitdagen.
„Bedoel je informeert Laura. Ze wil vragen of de
blikken dominee met deze opmerking een soort agressie pleegt
v tegenover allerlei min of meer nieuwe beroepen zoals maat-
schappelijk werkster, vormingsleer, èn vrouwelijke predikanten.
.S Je kunt nooit weten en ze zijn nog altijd bezig om elkaar te
leren kennen. Als Laura de achterdocht misstaat, dan Koos diens
v iets te forse, iets te geladen uitspraak. Maar haar hele vraag gaat
teloor omdat Sybe daverend in de lach schiet.
„Allemenscn!" zegt hij, „Salomo in zakformaat. Ben je altijd
zo oorspronkelijk? Dan kunnen we nog wat beleven!"
„Wat was dat eigenlijk voor een vereniging?" wil Jeanne
c weten. Het is misschien maar goed dat zij daarmee op de prop-
pen komt, want Koos keek één tel wat kwaadaardig. Nu kan hij
z n gezicht redden door een uiteenzetting te gadti geven, want
v hij is net de enige, die het naadje van de kous weet.
"TJET was 'n soort evangelisatie", licht hij toe. „Een heel ouwe.
g AA Hij is gesticht in 1870 of zo: niemand weet dat meer prc-
cies. Voor die tijd was het een heel erg vooruitstrevende geschir-
V denis. Er werden bijbellezingen gehouden en bidstonden. Wat
if.:" Kingen zc ook goede boeken onder dc mensen uitzetten en
leerden de fabrieksmeisjes i
bijbels verspreiden. En
j breien. Terwijl_er elk jaar met dc kermis feestavonden werden
voordrachten en zangverenigingen S
Laten
SPEL OI» VERENIGING
alleen maar zeggen flat wij gerefoi
terreinen weinig le bieden hebben
ook niet doen alsof, en een enorm apparaat n
drukte en rumoer opzetten, dat toch niet
bet lijf zal hebben. Onze nterk*te bgdrage
cultuur ligt op het gebied van liet belijden
gebied van de religie. Laten we ons duurop
treren als kerk en jeugdbeweging. Natuurlijk
we daarbij te hooi en le gras die andere rn
met elkaar gaan volksdansen of
voeren, of kamperen etr. Maar or(,_
Diet apart! Laat het hulpmiddelen zijn. Geef
zo'n geweldige ernst aan. Het is maar voor d
Dan krijgt het hele jeugdleven zyn beperkte
ruimte en vooral zyn vrijheid terug.
georganiseerd. Dan
Q chocolademelk
„Waarom chocolademelk?" informeert Laura
keeft er doodgewoon wat tegen.
vindt Sybe e
Ze houdt
gedachten oppert,
komsten in ons land roept hij
opnieuw om tolerantie. Deze
„Je kunt het mij best voeren!" vindt Sybe en Jeanne knikt
instemmend. Daar kun je nu weer aan zien dat ze beiden een
meer kerkelijke achtergrond hebben. Er moet nog maar eens
een studie gepubliceerd worden over kerk en chocolademelk:
kerk en pepermunt gaat trouwens ook vaak samen, maar daar g
hebben we 't nu niet over
.Als tegengif voor de drank!" beslist Koos. „En toen opeens
A-erloor de vereniging z'n recht
verdween de kermis. En daai....
van bestaan. De aardigheid was
als vroeger een heel jaar i
helemaal af. Je kunt niet
die
werken. De bestuursleden traden af, of l.
geen geld meer in kas. En toen is die ene
verzeild en dat is het slot van de historie!"
i grootse week toe-
HOE r
af.
EVANGELIE
Ds. G. N. Lammens i
Wij nemen de woo
„Jong Gereformeerd":
en en voorspellingen var
radiocommentatoren en wcekoverzichtacbrijver* aai
alg evangelie. En intUMgen leven we niet als kinde
ren van een Vader, die uiteindelijk alle draden var
het gebeuren in sjjn hand heeft
christen met een hardnekkig
..neen" is beantwoord. De strijd
1960 niet uitgestreden. Zij
maar nauwelijks begonnen,
maar het christelijk onderwijs
heeft ook te kampen met een
nieuw probleem. De vraag is ge-
is nog i
loet je dat nu precies nc
..Was die hele vereniging
r ie zijn? Of wordt een vereniging op de duur "afleen maar stom-
ue.g vermoeid, en muf, en vermolmd, om dan in elkaar te dui-
kelen. Gaat dat op de duur met het hele tegenwoordige werk
g óók gebeuren: de vaart verliezen en op zijn beurt weggevaagd
worden?
..Laten we nu liever niet al te diepzinnig worden!" stelt
Ï-J"6 tud de mensen met chocolademelk ge- g
g lukkig, denk ik, en nu hebben ze iets anders nodig en straks S
weer iets andera. Als wij tenminste maar aan de slag gaan en 2
5 aan de slag blijven. Dan mogen ze ons voor mijn part over 'n
<i eeuw op hun beurt uitlachen tt
„Dat bedoelde ik straks ook", bekent Koos.
„Maar het maakt alles wel erg betrekkelijk", zucht Laura. tt
,..«0"; voor mij niet!" beslist Sybe. En Jeanne zegt helemaal tt
g niets. En daarin hebben ze elkaar dan weer 'n stukje beter leren tt
kennen. Zo gaat dat, stukje na stukje, brokje na brokje: een 5
mens geeft z'n geheimen zo gauw niet prijs!
tt WLTKPREDIKANT tt
tt
■ü-üiricü-ü-tfkiiirit ft ü-hir-CfCriritirïr^-Crü-Ciirü 6 icüirii-trtrü tvicCrCrüiiïr
