Holen van Spaarnwoude
OPENBARINGEN
Snelle woningbouw
in Rusland
werd grote deceptie voor
twee gelukkige mensen
ZATERDAG 29 OKTOBER 1960
Tocli fluit Frans Vester vrolijk A'erder
WIADAT we Haarlem in noordelijke richting doorkruist hadden en bij die grote plas waren
beland die bekend staat als „De mooie Nel", tuurden we eerst een enkele ogenblikken naar
het wazige polderland aan de overkant, wijl zich dóór ergens „De Slokop" moest bevinden een
watermolen uit 1877, waarin al geruime tijd een kunstzinnig aangelegd echtpaar lief en leed
deelt. Vooral ook leed.
Een ietwat verkleumde hengelaar, die roerloos tussen het riet zijn pennetje in de gaten hield,
was zo welwillend ons verder te helpen. Zodat we weldra over een hoge dijk reden, in casu de
winkelstraat van Spaarndam en deze, juist waar Spaarnwoude begint, weer afdaalden langs een
smal kronkelweggetje, aan het einde waarvan we ons doel ten slotte zagen bereikt.
eigenlijk geheel vernieuwd moe
ten worden. Doch zo'n nieuwe be
dekking is een kostbare geschie
denis. Dat geld had de polder er
niet meer voor over. Men stopte
dus nu eens hier een gat en dan
weer daar. En zo leefde je maar
verder. De laatste tijd werd hei
echter zo erg met die lekkages,
dat er haast geen stoppen meer
aan was. Ook de ,,Hollandsche
Molen" kon geen hulp bieden
daar deze vereniging zich moet
beperken tot nog werkende mo-
Mijn moeder heeft toen stappen
gedaan om de molen voor ons
te kopen. Want de polder wilde
er best af. Nu toonde evenwel
de gemeente Haarlemmerliedc,
waartoe Spaarnwoude behoort,
plotseling belangstelling. Zij
kwam met het voorstel ons de
huur op te zeggen, om de molen
dan te verhuren aan een manne
tje, dat zelf alle mogelijke repa
raties zou kunnen verrichten. Ons
is zodoende in het voorjaar in
derdaad meegedeeld, dat we te
zijner tijd moeten vertrekken.
Niet meer
Bij de grote lekkages van een
paar weken geleden heb Ik de
voorzitter van het polderbestuur
nog eens gebeld. Deze antwoord
de dat de polder zich niet meer
inet de molen bemoeide, omdat
Haarlemmerliede liem inmiddels
had gekocht. Maar toen we ons
vervolgens op het raadhuis in
Halfweg vervoegden, waar het
gemeentebestuur van Haarlem
merliede zetelt, moesten we daar
weer vernemen, dat de gemeen
te de molen nog niet had gekocht.
Wat moet je van dat alles nu
denken? De strook grond, waar
op de molen staat, wordt straks
bij de stad Haarlem gevoegd, zo
als kortgeleden uit Den Haag
werd gemeld. Heeft Haarlemmer
liede misschien daarom geen be
langstelling meer voor de mo
len? Maar intussen zitten wij nog
altijd met een huuropzegging en
dus ga je ook zelf geen kosten
meer maken. Duizenden guldens
heeft Frans er al aan besteed.
En daar zit je nu".
,,Ja, wèl uit de molen, maar
ik zou heel graag toch in de
buurt willen blijven. In Spaarn
dam bijvoorbeeld. Want al is
Frans veel weg, ik heb hier ken
nissen genoeg. Dit is er één van".
Mevrouw Vester knikt dan in
de richting van mevrouw Vethaak,
die al die tijd stil naar de molen-
perikelen heeft zitten luisteren.
,,'t Is een ellendige situatie",
zegt deze, „maar we hebben ge
lukkig nog onze tekenclub".
Schilders
Dat was dus die molen: een nogal fors geval, geheel met riet
bedekt. Behoudens dan die eerste meters boven de grond, die solied
gemetselde bakstenen te zien gaven. De kap van de molen torste
nog vier wieken, maar erg best schenen ze niet meer te zijn. Ze
waren verankerd met stevige kettingen en mochten dus niet meer
draaien, ook al hadden ze het nog gekund.
Naast de molen een paar oude schuurtjes. Daarnaast een oud
boerderijtje. En dat alles begrensd door het klotsende water van de
uitgestrekte plas, die veel koude wind aanvoerde.
Verder niets dan riet en gras,
hóógopgaand gras, dat kennelijk
de hele zomer met rust gelaten
was. Verwaarlozing, verwildering,
verdriet
Elf jaar geleden was het zo
heel anders, al was die molen
toen ook al oud en verwaarloosd.
Want hij stond leeg. Maar er
werd gegraven en gespit, er werd
getimmerd en geschilderd, dank
zij twee jonge mensen raJ}s
Vester en Karin de Raaf die
met trouwplannen rondliepen en
er een machtig onderdak in za
gen. Idillischer kon het eigenlijk
Hij
hij was ecu Haarlemse jongen,
die reeds op 17-jarige leeftijd zijn
partijtje meeblies als fluitist in
de Haarlemse Orkestvereniging.
Zij was een meisje uit Zwanen
burg (halverwege HaarlemAm
sterdam) dat aardig piano spelen
kon en op een goede dag door
haar moeder op die molen werd
geattendeerd toen ze samen een
fietstochtje in de omgeving maak
ten.
Informeren
„We gingen direct Informeren,
Frans en Ik", zo vertelt mevrouw
Vester ons thans. „Frans was er
totaal wèg van. 't Bestuur van
de „Verenigde Polders" vond het
goed dat wij erin trokken. Mits
we het water ónder de molen
maar dempten. Je kon immers
nooit weten.
Dat dempen hebben we zelf ge
daan. Twee Jaar hebben we puin
gestort, geploeterd aan het Inte
rieur, de chaos rondom de mo
len opgeruimd, een moestuin aan
gelegd.... En nu onlangs weer,
toen het zo ontzettend stortregen
de moesten we hals over kop
naar de tweede zolder om de sta
pels muziek die Frans daar heeft
liggen hij schrijft en copieert
ook veel muziek te verstouwen
en af te dekken. Met zeildoek.
Vanwege de steeds talrijker wor
dende lekkages. Zo tobben we nu
al meer dan een half jaar. Nee,
voor mij Is de lol er compleet
,,Ja, dat zegt iedereen die bij
ons binnenkomt. Ons uitzicht is
ook ideaal, vooral nu sinds verle
den jaar dat grote raam is aan
gebracht. En we zijn beiden zo
gesteld op rust. Dit heb je hier
eveneens volop. Maar toch, zó
kan het niet langer
Nu zwijgt mevrouw Vester even.
Buiten zien we meerkoeten dob
beren op de golven van ,,De
Mooie Nel". In de verte gaan
hijskranen op en neer, kranen
van de firma Stork in Haarlem.
De waterplanten vlak voor ons
wiegen net als de meerkoeten
met de deining mee. Alles be
weegt en alles leeft. En je kunt
n een gemakke-
moderne haard,
behaaglijke warmte in
het grote vertrek verspreidt.
„Als u eens gezien had hoe het
hier eerst was", gaat ze dan ver-
den „Een klompenhok, een woon
kamertje met drie bedsteden, nog
een kléin kamertje
kent je. Dat hebben
lijke stoel bij t
De 83-jarige „Slokop" met een van
zijn moderne vensters, die een
liaast ongeëvenaard uitzicht bieden
op het deinende water van „De
mooie Nel".
drie elektrische lantaarns ge
plaatst langs dat weggetje hier
heen. Met nog wel aan beide zij
den een sloot. En Frans, die te
genwoordig in 't orkest van de
Ned. Opera fluit, komt uiteraard
steeds met donker thuis. Vaak
echter blijft hij logeren in Rot
terdam of Den Haag, daar hij,
als er buiten Amsterdam wordt
opgetreden, veelal geen kans
meer ziet thuis te komen. Toch
neemt hij al die bezwaren voor
lief, omdat hij de stilte van de
polder niet missen kan".
„Met dat al bent U dus nogal
eens met uw dochtertje alleen
op de molen? En als dan de
herfststormen gieren
„O, dat kan me niets schelen.
Nora wordt 's nachts nog wel
eens wakker als het hard waait,
maar ik slaap door alles heen.
Alleen niet door plensbuien die
binnendringen.
Kijk, die rietbedekking zou
„Frans heeft al gezegd:
ik er niet meer achter kan ko
men van wie die molen tegen
woordig is, weet ik ook niet,
Dat is natuurlijk niet zoals het
behoort, maar wat moeten we?
De huur is evenwel niet hoog cn
we betalen altijd voor een half
jaar tegelijk. Als deze periode om
is zullen we wel wéér zien".
„Uw man is tevens leider van
het Danzi-kwintet?"
„Ja, dat heeft hij een paar
jaar geleden opgericht. Zelf speelt
hij daarin fluit, Coen van Slogte-
ren is de hoboïst, Pem Godri
speelt klarinet, Brian Pollard fa
got en Adriaan van Woudenberg
hoorn. Pollard en Van Wouden
berg maken deel uit van het
Concertgebouworkest. Dit levert
wel eens moeilijkheden op als het
kwintet een uitnodiging ontvangt
uit het buitenland. Maar na veel
schuiven en schikken weet Frans
toch meestal wel een oplossing
te vinden"
vorige maand nog. zij het dan ook
maar voor drie dagen. Dit op
treden had plaats in samenwer
king met de Poolse en de Ne
derlandse regering".
„Jammer dat we het oude kerk
je in Spaarnwoude niet meer mo
gen gebruiken. Daar zijn ze ook
menigmaal opgetreden en door
gaans waren alle plaatsen be
zet".
„Wat is er dan met dat kerk-
Da
nzi
„Vanwaar die
Dat
ik
oude componist. Het kwintet
speelt klassieke kamermuziek en
ook moderne. Ze presteren blijk
baar wel wat, want nadat ze
tweemaal in een Holland Festi
val waren opgetreden kregen ze
verzoeken uit Israël, Parijs, Brus
sel, Polen etc. In Israël waren
ze dit jaar drie weken
ging. En in Polen
uitnodi-
;n ze de
je?'
„Och, dat
haal als van die molen. Het is
een heel oud gebouwtje, dat da
teert uit 1764. Daarvóór stond er
ook al een kerkje, dat in 1573
werd verwoest. Hoe oud dat was
weet ik niet, maar de toren, die
tot dusver behouden bleef, de
zgn. Stompetoren werd om
streeks 1200 gebouwd. Die heeft
muren van meer dan een meter
dikte en staat onder toezicht van
Monumentenzorg. Maar goed, om
op dat kerkje terug te komen, dat
was van de Ned. Herv. gemeen
te, die er geen gebruik meer van
maakte. Spaarnwoude is trouwens
zo'n onbenullig gehucht.Daar
staat maar een handjevol hui
zen Mijn ouders evenwel za
gen er iets in. Ze wilden er een
cultureel centrum van maken en
probeerden het te huren. Dat kon
en toen heeft m'n vader het op
geknapt, wat hem veel geld kost-
S>e
van ^jokanneó
Die een mens geworden is,
als een stier geofferd is,
als een leeuw heeft overwonnen,
als een arend opgeklommen
is in 't ontoeganklijk licht,
stelt ons voor zijn aangezicht:
mensen innerlijk en waar,
stieren tot het offer klaar,
leeuwen dapper in de strijd,
adelaars der eeuwigheid.
Tekst: dr. J. W. Schulte Nordholt. m Tekening: 'Ria Exel.
In dit verband vertelt mevrouw
Vester. dat er in Spaarndam di
verse Haarlemse schilders wonen,
d.w.z. schilders, die bij Haarlem
en niet bij Amsterdam gerekend
wensen té worden. Frans Ver
poorten bijvoorbeeld en Leen
Spierenburg, Jan van Geen en
Frans Funke. Laatstgenoemde
treedt speciaal als leermeester op
en men komt in het atelier van
mevrouw Vethaak bij elkaar.
„We willen nl. ook nog wel
eens wat anders doen dan poet
sen en stof afnemen", voegt ze
eraan toe.
„Wat we tekenen?"
„Van alles. Tal van voorwer
pen in de eerste plaats. Doch we
gaan bij goed weer de natuur in,
om daarvan een stukje vast te
leggen. En we tekenen voorts
naar levende modellen. Eenmaal
per jaar houden we een tentoon
stelling van ons werk".
„Stel je nu eens voor, dat het
regenwater in die elektrische lei
dingen komt", zegt dan mevrouw
Vester opeens weer, wijzend naar
de balkenzoldering, waartegen die
leidingen zijn aangebracht. Dan
kan je nog kortsluiting en brand
krijgen op de koop toe".
„Aan wie betaalt u thans de
Maar kwaliteit is er dan ook naar
te, doch dat had hij
graag
Als
Maar als hij die molen zul n
Welk een uniek uitzicht biedt eet
zitje zoals dit.' Maar als straks he
hemelwater doordringt tot de lievi
meubeltjesIn het raam me
maal laten uitbreken. En op de
eerste zolder (of de eerste ver
dieping), waar voorheen niets
was. net zomin als op de daar
boven gelegen zolders, hebben we
slaapkamers getimmerd. Voorts is
de schoorsteen doorgetrokken tot
de tweede etage want de eerste
zolder stond telkens vol damp,
we hebben nu waterleiding, elec-
triciteit. telefoon en gas. Al komt
dit laatste dan niet uit een lei
ding maar uit een fles.
Probleem
O, dat water was de eerste
jaren van ons huwelijk een ver
schrikkelijk probleem. We had
den alleen maar de beschikking
over een put. Doch toen 7 jaar
geleden ons dochtertje Nora ge
boren werd was die put juist leeg.
zodat de verpleegster haast ra
deloos werd. Ze moest het kind
wassen met iets, dat meer op
modder dan op water leek. En er
zaten ook nog van die akelige
beestjes in. Na veel tam tam, zo
in de trant van „We betalen toch
even goed belasting als ieder an
der", kwam er eindelijk een tank
wagen met water uit Haarlem.
Niet lang daarna kregen we toen
zelf aansluiting op de waterlei
ding van Spaarndam.
Zo moet je hier nu altijd eerst
langdurig hameren, alvorens er
wat gebeurt. Pas dit jaar bijvoor
beeld zijn er zegge en schrijve
Daar hij bovendien nogal lief
hebberde op archeologisch ge
bied, bracht hij soms ook nog
wel eens wat interessants uit de
bodem te voorschijn, o.a. een
schaats van twintig eeuwen oud,
die uit een bot was vervaardigd.
Voorts Romeins, Germaans en
Siegburger aardewerk uit de
vijftiende eeuw. Hetgeen dan tel
kens weer de aandacht op zijn
culturele plannen vestigde.
Eerste concert
In 1949 werd er het eerste con
cert gegeven. En er volgden er
veel meer. Er werden voorts ac
teurs uitgenodigd en andere kun
stenaars. Zo trad wijlen Jan
Musch er op, Godfried Bomans
enz. Deze heeft er zelfs
overnacht, zo maa
te kijken hoe dat
midden in een polder",
ater zelf verklaarde. En toen het
eenmaal goed liep en de Her
vormde gemeente te verstaan
gaf dat ze wel afstand van het
gebouwtje wilde doen vroeg moe-
Ier of ze het kopen kon. „Geen
oezwaar", luidde het antwoord.
r,odra echter de gemeente Haar-
nmmerliede hiervan iets ver-
am, kwam deze met restaura-
.eplannen op het tapijt en een
oorstel om het van de kerk over
e nemen. Aldus geschiedde. M'n
uders mochten er niet meer in
omen, de diverse kunstvoorwer
pen, waarmee ze het interieur
adden aangekleed, konden ze te-
ugkrijgen en weg was het cul-
ïrele centrum. Wat er verder
cbeuren gaat moeten we al-
vachten. Wel heeft de gemeen-
eraad een restauratiecrediet van
lijna ƒ20.000 toegestaan, waarbij
ian nog 14.000 van het ministe
rie en 3.000 van Ged. Staten ko
men. De een zegt nu dat men het
kerkje na de restauratie wil gaan
gebruiken als aula voor het r.k.
kerkhof dat erbij is gelegen; een
ander meent weer dat men er
een hervormd zendingscentrum
van gaat maken. Hoe het ook zii,
je hebt goede boeren, maar ook
hele rare. Dat heb ik in elk ge
val sinds ons trouwen geleerd.
Wat een geluk, dat Frans nog
fluiten kan!"
De Sowjetunie is in zulk een
tempo aan het bouwen geslagen
om haar bevolking behoorlijke
woningen te bezorgen, dat de
flatgebouwen als paddestoelen
uit de grond rijzen.
Maar niet alles wat de bouw
nijverheid in de Sowjetunie pro
duceert is goed. Een deel er
van is, zelfs met Sowjetmaat-
staven gemeten, zo goed als
onaanvaardbaar.
De hoofdingenieur van de ge
meentelijke dienst voor archi
tectuur, V. Lagoetenko, vertel
de dat in Moskou nieuwe blok
ken van 60 woningen gebouwd
worden in een tempo van één
per dag, maar in één adem
voegde hij hieraan toe, dat de
daken van sommige van die
nieuwe huizenblokken lekken en
dat de woningen erg gehorig
zijn.
Moskou moet volgens een stede
lijk zevenjarenpian tegen 1965 niet
minder dan 700.000 nieuwe flats
hebben. Deze stad geeft het tempo
aan voor andere steden.
Leningrad ligt niet ver achter,
maar elders gaat het veel langza-
De bouwmethoden zijn veel inte
ressanter dan de woningen In
Moskou worden van tevoren uit
gewapend beton vervaardigde ka
mers in haar geheel op hun plaat
sen gehesen. In de badkamers is
vaak reeds een deel van de lei
dingen en het sanitair aange
bracht.
Vijzel
durende 1959-60 in het land 122 fa
brieken voor het vooraf vervaardi
gen van muren, draagzuilen en
plafonds zouden worden gebouwd,
maar in werkelijkheid zijn er in
1959 en de eerste helft van 1960
niet meer dan 20 gebouwd.
Moskou is in efficiency alle an
dere steden de baas.
„In Moskou is bijna 50 pet. min
der arbeidskracht nodig om van
tevoren onderdelen van gewapend
beton te fabriceren dan in ande
re delen van het land", zei een
deskundige.
Spoetniksteden
Rondom Moskou wordt een
groot aantal spoetnik- of satel
lietsteden gebouwd.
Bijna iedereen zal in huurhuizen
moeten wonen. Zelfs in de voorste
den zullen eigen huizen zeldzaam
heden zijn. Zij nemen teveel
plaats in. kosten teveel en ma
ken de kosten van de aanleg van
riolen en verbindingen hoger.
Een van de grote moeilijkheden,
die overal het wonen in de voor
steden aankleven, kent ook Mos
kou. Het duurt een uur of meer
om in de binnenstad te komen,
maar de stad droomt ervan, dat
allemaal in orde te brengen. De
Russen zijn voornemens, een net
van luchtpostwegen, naar het
voorbeeld van de vele jaren ge
leden in Wuppertal in het Duitse
Ruhrgebied aangelegde „Mono
rail" te bouwen om de bewoners
van de Spoetniksteden naar het
centrum van de stad te brengen.
Zij spreken van vervoer met
snelheden van 150 tot 200 km per
Leningrad is nog iets verder ge
gaan. Daar werden de tien voor
naamste draagzuilen van een blok
woningen opgericht. Bovenop elk
daarvan werd een machtige hy
draulische vijzel opgesteld. Op de
grond, tussen de draagzuilen, wer
den vier vloeren en een dak - alle
vooraf klaar gemaakt - uitgelegd.
De hydraulische vijzels hescn ze
op hun plaats, eerst het dak en
vervolgens in volgorde de ver
schillende vloeren. Toen dat klaar
was, kwamen helikopters de vij
zels van de draagzuilen afhalen.
Daarop werden muren ingevoegd.
Toen echter de eigenaar van een
flat te Moskou, waar de correspon
dent van The Associated Press een
bezoek bracht, een toilettafel tegen
een tussenwand schoof, ging een
hoek van het ding erdoor en was
in de kamer ernaast te zien.
Maar alles moet snel gaan, om
dat de behoefte aan woningen zo
nijpend is.
Tal van steden zijn in de oorlog
grotendeels verwoest. Zelfs voor
de oorlog heerste er al woning-
schaarste en de steden groeiden
in een even waanzinnig tempo als
Leeuwendeel
In het kader vrm het bouwpro
gramma van 1959 zijn vele flats
van de minimum grootte gebouwd
-en men mag veilig aannemen, dat
het leeuwendeel niet groter is ge
weest - zouden 1.235.000 flats zijn
gebouwd.
Het zevenjarenplan is gericht op
15 miljoen flats tegen 1965. Dat is
gelijk aan 180 steden van elk
250.000 inwoners.
Om dit doel te verwezenlijken
zal men zich enigszins moeten
haasten want er beginnen zich
reeds factoren af te tekenen, die
tot stagnatie kunnen leiden.
Verondersteld werd b.v., dat ge-
Doet dure Zwitserse
vezel wonderen?
Al iets gehoord of gelezen over
„vibrostatic?" Dit nogal we
tenschappelijk klinkende woord
is meegegeven aan een nieuw
Zwitsers weefsel, dat „de groot
ste Zwitserse ontdekking op
weefselgebied van de laatste
vijftig jaar" wordt genoemd.
Het wordt voor het vervaardi
gen van ondergoed gebruikt en
zou geneeskrachtig zijn tegen
rheuma, spit, bronchitis, jicht,
spierpijn cn nerveuze spannin
gen. Daarom zal het ook wel zo
duur zijn: een stel damesonder
goed (de kleinste damesmaat)
kost b.v, veertien gulden. Voor
de grotere maten en voor heren-
goed komen de prijzen hoger te
liggen.
De Nederlandse Consumenten
bond vond deze hoge prijzen in
trigerend genoeg om eens op
onderzoek uit te gaan naar dit
„wonderweefsel". Weet u wat
de bevindingen zijn? Men
meent, dat deze vezel te ver
gelijken is met b.v. draion, al
leen kan „vibrostatic" heet ge
wassen worden cn dan krimpt
het niet.
De grondstof voor het Zwitserse
weefsel is goedkoper cn daarom
zou men verwachten, dat de
artikelen, die ervan zijn ge
maakt, goedkoper zouden zijn
dan dralon. Het tegendeel is
echter waar. Verder zijn de des
kundigen het er helemaal nog
niet over eens of deze nieuwe
vezel inderdaad goed is tegen
rheuma e.d. en volgens de bond
heeft men zeker niet te maken
met een produkt met uitzon
derlijke eigenschappen. De
aanprijzingen lijken nogal over
dreven, de prijzen trouwens ook.
zo voegt de bond er nog aan
