In Holland gaat alles anders,
Oude vorming bedient zich
van nieuwe vormen
DE STAF
volgens het Berliner Sonntagsblatt
Duitse prijsvraag voor modern geestelijk lied
Waf wordt er van de Wartburg?
ZATERDAG 22 OKTOBER 1960
Bang voor de angst
We moeten een einde maken aan de angst. Dat is
de zin die telkens terugkeert in de discussies over
de verhouding tussen oost en west. Dat is eigenlijk
de enige bestaansreden voor een conferentie als die
van Praag, waar al drie jaar lang door kerkelijke
leiders gesproken wordt over de vrede.
Ik besef ten volle dat ik een dergelijke conferentie
waarschijnlijk niet helemaal recht doe, als ik
schrijf dat zij toch wel vooral geïnspireerd is door
het verlangen de angst voor een volgende wereld
oorlog te ontvluchten. En toch kan ik mij niet aan
de indruk onttrekken een indruk gebaseerd op
gesprekken met tientallen kerkelijke leiders van
Oost- en West-Europa dat, diep onder de opper
vlakte van alle mooie theologische en ethische ter
men en discussies in het verlangen naar vrede deze
angst voor de atoombom en deze angst voor een
komende wereldoorlog een geducht woordje mee
spreekt, Het gevaar is groot dat men een vrede
zoekt om wille van de „lieve vrede".
Angst vinden we aan weerskanten. Het oosten heb
ben wij gemerkt is niet zozeer bang voor het
westen, of voor Amerika, als wel voor Duitsland.
Diep in de harten van de duizenden leeft daar de
verwachting dat 1933 zich zal herhalen, dat Duits
land nog weer eens opnieuw zal gaan roepen: ka
nonnen in plaats van boter, dat de Duitse tanks nog
weer eens opnieuw over de graanvelden en de heu
vels van het oosten zullen rollen.
In het westen is men bang dat de woedeuitbarstingen Atlantische ^^sorinav^oeó
- al of met echt van Chroesjtsjef te groot zul- Auaniische spnngvioea
len worden voor scheldpartijen in de Verenigde Na- "e Nederlandse kusten
ties en hij met heel wat meer dan klinkers zal overspoelt,
gaan smijten. Daar komt nog bij dat het commu
nisme nog altijd „wereldheerschappij" in zijn vaan
del heeft geschreven.
Toch, als ik luister naar de discussies tussen theolo
gische en kerkelijke leiders van Oost- en West-Euro
pa, zoals deze zijn gevoerd in Praag en Nyborg,
heb ik het gevoel dat de kerkelijke leiders vooral
bang zijn voor de angst.
NEDERLAND DOOR EEN DUITSE BRIL BEZIEN
In Holland gaat alles anders. Wie naar Nederland reist vindt deze
conclusie niet onmiddellijk bevestigd. In het grensgebied staan nog
overal Duitse opschriften langs de wegen, in iedere winkel verstaat
men onze taal. De dorpen en steden aan weerskanten van de grens zijn
even schoon. En de autowegen zijn in Holland even breed als in de
rest van Noordwest-Europa. En wie de kans krijgt om zijn oppervlakkige
indruk van de Hollandse buren te verdiepen, vindt naast al het typisch
eigenë in traditie en huidige omstandigheden toch steeds weer geeste
lijke, politieke, culturele en economische banden.
JN HOEVERRE ze door
de Duitse toeristen-
stroom die ieder jaar op
nieuw als een geweldige
Gegronde angst
verdiept
wordt, blijft echter een
vraag. Met deze woor
den begint het Berli
ner Sonntagsblatt een
artikel over Nederland.
De schrijver is kenne
lijk onder de indruk ge
komen van de econo
mische bloei van ons
land, maar meer nog
van de protestantse si
tuatie op gebied van ra
dio en pers.
T\it blad, dat wordt uit-
gegeven in opdracht
van de bisschop van Ber
de lijn,, dr. Otto Dibelius
zoals de kop vermeldt
en daardoor het officiële
de Evan-
De volksmond heeft over angst heel wat behartigens
waardige dingen te zeggen: ,,Een kat die in het
nauw zit, doet rare sprongen" en „Vrees is een
slechte raadgeefster" of, zoals Goethe het eens uit
drukte: „De vrees heeft met het gevaar een vast
verbond gesloten." Het gevaar is zeker niet denk
beeldig dat op een gegeven ogenblik
wereldleiders door angst zijn hoofd zal verliezen
op de knop zal drukken die een atoomoorlog
leven roept.
Maar het is niet altijd juist om op de volksmond af orgaan is
te gaan. Angst kan een zegen zijn. Schreef reeds gelisclie ^.erfc van aeze
Vondel niet: „Hij vreest niet ijdel, die bij tijdts stad.
voor 't uiterst vreest." En Shakespeare laat ergens In
een van zijn toneelfiguren zeggen: „Het ergste te ajs je de resultaten van
vrezen is vaak de genezing van het erge." Want
gevaarlijker dan vrees is zelfgenoegzame verzekerd
heid, is het roepen van „vrede, vrede" waar geen
vrede is en ook niet mogelijk is.
Paulus schrijft: „Blijft uw behoudenis bewerken mej
vreze en beven." Met andere woorden: het is ge
zond om de duistere diepten van ons hart. die ons
steeds weer van God aftrekken, te vrezen. En Pe
trus voegt daar aan toe: „Wandelt dan in vreze
de tijd uwer vreemdelingschap."
Het is goed om bang te zijn voor wat de zonde ver
mag in ons eigen leven en in het leven van ande
ren Het is goed om bang te zijn voor wat de zonde
vermag in het hart van dictators. Zonde ziet kans
op een gegeven ogenblik het gezond verstand te
doorbreken en mensen te brengen op wegen die zij
eigenlijk niet willen gaan. Dat geldt voor het per
soonlijk leven en voor de internationale politiek.
Wij moeten de vrees niet willen uitbannen, hoogstens
de vrees voor de vrees. Want wie de vrees uitbant,
kon wel eveneens tegelijkertijd de vreze des Heren
uitbannen en terecht komen bij een valse vrede.
een informatiereis onder
een noemer brengt, een
zeer even krachtig pro
testants dagbladwezen,
dat op een zeer hoog peil
staat en evenzeer ge
waardeerd wordt, en een
radio waarbij de protes
tantse verantwordelijk-
heid bij de vormgeving
van de programma's di
rect tot uiting komt.
Tioor hun geestelijke
instelling onderschei
den de protestantse dag
bladen zich vanzelfspre
kend van de bij ons
bekende kranten die een
bepaalde politieke rich
ting of zakelijke neutra
liteit vertegenwoordigen
Eveneens krijgt het ra
dioprogramma een eigen
gezicht als met de be
langen van de kerk niet
slechts in het beperkte
kerkelijke radioprogram
ma, maar in de gehele
programma-conceptie re
kening wordt gehouden.
lijk christelijke) organisatie wor
den voorbereid en uitgezonden is
mogelijk door de bijzondere op
bouw van het Nederlandse radio-
wezen. Het is niet alleen waar
dat de radio zich ver van de
hoofdstad des lands bevindt in de
tuinen en parken van Hilversum
bij alle radioluisteraars een
begrip maar het radiowezen
verschilt ook van dat van andere
landen omdat de radio geen open
bare of staatszaak is, maar een
privébezit. Uit de opbrengst van
de radiobelasting worden alleen programma.'
den en dat alles ge
zien van uit het
christelijk gezichts
punt, dat overeen
komt met de levens
stijl en de omgeving
van het christelijk
gezin. Slechts op
deze manier kunnen
de godsdienstige uit
zendingen een na
tuurlijke plaats krij-
gehele
Oet zeer eigen karak- technische middelen betaald.
ter van deze ons Het programma wordt gemaakt
vreemde publicistische ,door ™„r verenigingen die de
V v twee golflengten in de midden-
vindt haar oor-
Wie het program
ma van de NCRV
beluistert over radio Hilversum
kan horen dat naast de verkondi
ging van het evangelie ook de so
ciale en culturele programma'
Een fraaie opname van de moderne Opstandingskerk op de
Venusberg in de Duitse Bondshoofdstad Bonn.
dc le organisatie, die geen politiek niet worden vergeten
Gereformeerde Kerken of godsdienstig doel nastreeft
van Nederland rich all™ een eigen streven kennen
dmdwerkeW bejnust ^„i^ng.f<de «Slist'
zijn dat zy in alle takken sche en de oudste, de protestants- J_,e viaag U1J1,SI Ul
van het leven, te begin- christelijke radiovereniging, die, achtergrond is in Holland
aspecten 1
houden.
De vraag dringt zich op wat de
deze nieuwe publiciteitsmidde»
omdat len die de kerk heeft aangegre
pen, worden aangewend om dit
proces van ontkerstening te stui-
ook bij de "°emd- VoOTts
mpt alle dat hij als de wereld vergaat
naar Holland zal gaan, omdat
daar alles vijftig jaar later komt.
Men zou inderdaad kunnen den
ken dat de protestantse publici
teit van Holland de vrucht
de conservatieve houding,
kan verdwijnen als de moderne bijzondere tradities
technische eeuw verder door
die beschikt over veel minder door de groeiende ontkerstening het volk grotere
zendtijd, de vrijzinnig protestant- ■--* TT-' -
het openbare leven. De Hol-
radiovereniging, die ongeveer landers zelf citeren met wat ook zeggen dat de
n derde van het aantal leden wrange humor Heinrich Heine, king van het leven
n de NCRV heeft. die eens gezegd moet hebben.
nisaties,
cultuur en de sport
tot in de pers en
radio, hun stemmen
moeten laten klinken
Het gevolg daarvan is
dat de kerk niet meer
boven de partijen staat
maar een partij naast de die deze vereniging steunen
partijen is geworden, die financieel in staat stellen de uit
zendingen te verzorgen. Deze
nog groeit in plaats van verslapt dringt en de ontkerstening
Maar dan moeten
erwereldlij-
in Holland
reeds heel ver doorgedrongen is
Zo blijft dus als verklaring al-
die leen dat in Holland op grond van
bijzondere tradities voor de pro
testantse dagbladpers en het ra-
diowezen nog kansen zijn, die
gaat door de protestantse publlcitelts-
mensen met groot verantwoorde
lijkheidsbesef, daadkrachtig en
met succes worden aangegrepen
en benut.
De gehele dag
De NCRV heeft 425.000 leden,
concurreren moet
de rooms-katholieke, so-
cialistische en neutrale
organisaties een sys
teem dat voor de Duitse
verhoudingen te enen
male ondenkbaar en on
bruikbaar is.
genlijke sleutel
helder inzicht in het pro
testantse radiowezen van ons
buurland. Want terwijl de radio
organisatie van de Oecumenische
Raad van Kerken alleen maar
kerkelijke uitzendingen verzorgt,
heeft de christelijke radiovereni-
(Van onze correspondent in Bonn)
De „Evangelische Akademie" in Tutzing aan de Starnberger
See (in Beieren) heeft een wedstrijd uitgeschreven in het
ging als opdracht een program- poneren
Oneerbiedig
't Zingen vóór de dienst b.v. was in
de kerk van Amsterdam vóór de inéén
smelting in 1892 bij de doleantiekerken
als overblijfsel uit de Herv. kerk, waar
men afwisselend een „kapittel" uit de
Schrift voorlas en een vers zong, het
geen de voorlezer regelde, gewoonte,
't Werd toen als hinderlijk en oneer
biedig afgeschaft. Nu probeert men
't weer; er is niets nieuws onder de
zon. (ds. W. Wenstsel)
Niet vragen - antwoorden
De protestantse dagbladpers in
Holland leert ons dat door het be
sef dat redactie en lezers
ma voor de gehele dag
te stellen dat werkelijk de luiste
raars iets biedt. Omdat de NCRV
haar golflengte moet delen met
de rooms-katholieke radio is zij
erantwoordelijk voor drie
nieuwe religieuze liederen. De akademie nodigde
19de eeuw
tot deelneming aan deze wedstrijd niet alleen componisten van
kerkmuziek maar ook toon- en tekstdichters, die zich normaal
gesproken bezighouden met het bedenken van aumsementsmu- t KernmuzieK hok
ziek, van „Schlagers" dus. Met haar wedstrijd heeft de akade- ggegKpen op het
et oog nieuwe muzikale uitdrukkings-wijien voor de ?'Wd,™J' °p
De muziekrecensent Siegfried
Günther stelde vast, dat voor de
uitvoering van kerkmuziek nog
verantwoordelijkheid hebben ten halve dag uitzendingen per week.
opzichte van het openbare le
ven, een bijzondere vorm van
publiciteit kan ontstaan. Een pro
testants dagblad als „De Rotter
dammer", met een oplage van
100.000, geeft bij een eerste oog
opslag de indruk een politiek blad
te zijn zoals zovele. Maar reeds
de tweede pagina is geheel gere- dat
De vereniging stelt zich ten
doel de radio en nu ook de tele
visie te gebruiken als middel om
het evangelie uit te dragen Wil
dat zeggen dat de ene godsdien
stige uitzending de andere volgt?
Reeds lang geleden kwam men
Nederland tot de conclusie
mie op het oog nieuwe muzmaie uiiuiunniuga-nijMii inctriimontarium
kerk te vinden, die de moderne jeugd meer rullen aanspreken. èeu„ Hij meende, dat de kerk
de moderne instrumenten niet
Tot het uitschrijven van deze dat in de moderne muziek het rit- mocht uitsluiten.^Dan
wedstrijd werd besloten aldus mische element dat door de kerkmuziek de massa
het. Keulse dagbla_d_ „Stadtanzei- jaK tot nieuw leven is gebracht gp^en
een beslissend kenmerk van j-je ^Evangelische Akademie"
stijl is. Hij ried de componisten hoopt uiteraard, dat de door haar
dergelijke opzet niet de
luisteraars zou trekken, maar ben
zou afschrikken. Terecht kwam
men toen op de gedachte dat het
noodzakelijk is de mens te berei-
alles wat hem interes-
worden de vele
Geref. werkmateriaal van hoogste gehalte
serveerd voor godsdienstige
kerkelijke activiteiten en vragen.
En op die manier blijkt uit ieder
nummer dat verschijnt reeds on
middellijk dat het geen gewone ken
neutrale krant is, maar een pro- seert
testants dagblad. lijkhe
Het schijnt dat een dergelijk daad gebruikt,
blad aan de lezers minstens even
zo hoge eisen stelt als aan de re
dactie. De arbeid van de journa
listen ware slechts stukwerk als
zij zich niet gedragen wisten door godsdienstige liederen. Daar is
nadat 50 deskundigen
(componisten, muziekuitgevers,
tekstdichters en theologen) in de
akademie een discussie hielden
(zoals de „Evangelische Akade-
die voortdurend
lijkheden van de radio ook inder- grammofoonplaten-magazine
ze onderwerpen organiseert)
de vraag, of kerkelijke muziek ge
ïsoleerd is. Onder leiding van ds
Günther Hegele die overigens
uitgever
dit kenmerk sterker in de uitgeschreven wedstrijd het
Rauc. kerkmuziek naar voren te bren- en ander aan moderne en
tallo- gen. „De kerkmuziek", aldus do- schikte kerkmuziek zal opleveren.
voortreffelijk
tot
lezerskring, die de grenzen
en mogelijkheden van de protes
tantse iournalistiek kent
ook de dagelijkse arbeid
ontspanning. „En wij erkennen
dat Jezus Christus de Heer is
pecteert. Natuurlijk komt van over al deze terreinen i
Duitse kant de vraag, hoe het mo- ven, en zijn J
gelijk is dat men zo direct en da- dat deze as
gelijks positie kan kiezen in de ontspanning
internationale en nationale pro- dioprogramma niet^ mogen ont-
blemen als het kerkelijk votum breken. De gehele
ontbreekt, of het nu de NAVO,
de Zuid
uitzendingen betrokken
West-Duitsland
de conclusie, -dat er geenszi
moet worden gestreefd naar een
produktie van religieuze „deu
nen". Men achtte het evenwel mo
gelijk, dat „wereldlijke" compo
nisten en tekstschrijvers een
bruikbare vorm voor christelijke
liederen zouden kunnen vinden.
Ritmisch
De muziekdocent Heinz-Werner
moet bij Zimmermann van de universiteit
Heidelberg legde er de nadruk op,
fniet eeïso- De wedstrijd staat voor iedereen
met ge,so- ook v'0(jr buitenlanders. Het
is niet de bedoeling nu de jazz,
wél om jonge mensen de kerk bin
nen te voeren. Als prijzen voor
nieuwe kerkelijke liederen zijn
1.000 en 400 mark uitgeloofd, 300
Sü HU - en 150 mark voor nieuwe tek-
ziek uit de tijd der Reformatie sten. Inzendingen moeten voor 1
gestoeld op de klassie- mei 1961 binnen zijn.
cent Zimmermann
leerd omdat zij onvoldoende
tact heeft tot de avant-garde van
onze tijd (tot de moderne jeugd),
maar omdat zij te weinig contact
heeft met de moderne muziek".
op, dat de kerkmu-
Wie, als gevolg van de treurtl- slaat dan op de vorm, en het de-
„des In de kerkelijke en nndere bd«re'a"5^gen geen sta-
bladen van enkele jaren gele- pels gorg baadjes,
Maar men hoort dan dat de
de toekomst
jeugdverenigingen als CJV's,
JV's, en MV's, meent dat deze
arganisatles eigenlijk ten dode
staan opgeschreven, wrijft zich
wel zijn ogen uit als
verenigingsavond behoeft meer
saai te zijn met zulk materiaal. Hollandse lezers tolerant genoeg
Duidelijk is dat de bond wel zijn om de politieke redacteuren
1 sc* nieuwe wegen wil inslaan, maar een eigen mening toe te staan.
mat het oude ideaal van de vorming En het maakt indruk als
zellige plastieken omslag
metalen ringband met een speci- op
ale losbladige inhoud voor het gekomen en dat het niet
seizoen 1960-'61. Na iedere schets deze verenigingen
komen er een paar blanco blaad
jes met het opschrift „aanteke
ningen" om de zelfwerkzaam
heid van de leden te. stimuleren.
verwateren zijn.
nieuwste werkmateriaal ziet dat Dit materiaal kan met ontelba-
door de Bond van Gereformeerde
Jeugdverenigingen is uitgegeven.
Dit materiaal is niet meer met
het woord „degelijk" te beschrij
ven, want dan denkt men aan
langdradige inleidingen en aan
vreugdeloze blaadjes. Maar als
wij het woord, dat eigenlijk op
onze lippen ligt, zouden gebrui
ken: hypermodern, dan denkt
men misschien aan een gestroom
lijnd evangelie, dat niet alleen
naar vorm, maar ook naar in
houd is aangepast aan de mo
derne tijd.
En daarom kunnen wij dit
nieuwste werkmateriaal alleen
maar omschrijven als hypermo
dern degelijk er- het moderne
aantekeningen, krantenknip
sels en citaten worden aange
vuld. Dit is geen inleiding meer
voor een saaie vergadering, maar
van het begin van een cartotheek
van waardevol materiaal.
Het gevolg is dat iedere ver
eniging dit materiaal kan aanpas
sen aan haar eigen bijzondere of
plaatselijke omstandigheden. Er ronduit enthousiast en we zeggen
- vast deel dat op iedere dat ds. G. N. Lammens, als hij
terug- hoofdredacteur van „De Rotter-
aar is dammer" op de vraag of het wel
n het mogelijk Is om een echte protes
tantse krant te maken, hoort ant-
woorden: „Wij beginnen over de-
Zelf zijn wij nooit op een JV Zf vraag niet te discussiëren,
geweest en gezien onze leeftijd maar pr0beren haar door ons da-
zullen we ook wel geeu lid meer gelijks werk te beantwoorden."
kunnen worden, maar we ne- Men kan er dan ook zeker van
men onze hoed van onze grijzen- z]jn dat de Nederlandse orotes-
de haren af voor dit materiaal, tantse journalisten de ethische
Dit alles wil niet zeggen dat wij problemen van hun beroep met
ons tevens ook uitspreken voor ernst doordenken,
de inhoud. Daar gaan wij riu niet Rarlif) nrivó
op in. omdat ve dat aan de jeugd *aai° PriVC
op de verenigingen willen over- Precies zoals bij de dagbladen
laten, maar over de vorm zijn wij is er ook bij de radio sprake
DIREKTEUR VLUCHTTE
De reuzespin
langer mogelijk onder de huidige
istandigheden wetenschappelijk
verrichten."
Duitsland vraagt zich af wat er
van de Wartburg, waar Luther
de Bijbel vertaalde, za' worden, objectieve arbeid
Dit Luthermonument ligt in Oost-
Duitsland en is in de afgelopen
jaren geheel gerestaureerd. Enige
weken geleden heeft de directeur,
dr. Siegfried Asche, zich namelijk
genoodzaakt gezien communistisch
band tussen de publi- Oost-Duitsland te verlaten
dit. geval, de toehoor-
vereniging kan en als het goed schrijft „nog al in zijn schik ders. Dat niet slechts de kerke-
zijn"
moet worden besproken,
en dan is er een variabel deel aait 'hij zich
waaruit de verenigingen zeil' kun- uitdrukt,
nen kiezen. Het bondsbestuur zal
er op toezien dat zoveel mogelijk
onderwerpen v-or dit tweede deel
van deze ringband ter beschik
king zullen komen.
Naast al dit materiaal, dat nu
dus in handen kan komen van al
le leden is er nog een speciaal
instructieboekje voor de voorzit-
ieiddraad
dit nieuwe materi- lijke programma
het westen te vluchten. Te-
een vertegenwoordiger van
vindt niet alleen
moet zeggen.
wat hij
hoe
APARTHEID EN OFFERS
Ds. J. J. Buskes jr. reageerde in het blad „In
de waagschaal" op een artikel van ds G. J. H.
Gijmink over Zuid-Afrika:
Deze uitspraak is in .iet bijzon
der tragisch in het licht van wat
hij in 1954 zei. na de feestelijke
heropening van dit historisch kas
teel: „Moge de Wartburg nimmer
een teken van de scheiding van
ons volk worden."
Dit is nu inderdaad het geval.
Dr Asche, die in 1952 door de
Üo tduitse regering werd aange-
ste.d, vond waardering voor zijn
werk in zowel Oost- als West-
Duitsland. Ondanks het feit dat
hij door de communisten was
aangesteld, heeft hij nimmer ge
probeerd om eeh wit voetje bij
zijn opdrachtgevers te halen. Hij
zag het als zijn levenstaak om de
Wartburg weer in zijn oude luis
ter te herstellen.
yO allengs leren de stafleden elkaar kennen. Kennismaking S
is enerzijds 'n eenvoudig ding: je bent met z'n vieren op
S'én taak aangewezen, >e moet maar zien dat je 't rooit, en al x>
rooiende krijgen ze wel in de gaten wat ieders sterke of zwak-
ke punt is. Schoonmaken bijvoorbeeld moet je aan Laura en
-s Sybe overlaten: Jeanne doet het óók wel, maar het resultaat is
niet verrassend. Of misschien juist al te verrassend, want ze
neemt 'n lamp onder handen en als ie blinkt als 'n spiegel
jaat ze 'm weer ophangen en dan glipt dat gladde ding uit
haar handen en is er geweest: 'n verzameling erg mooie scher-
g ven, maar daar geeft de vuilnisdienst geen extra toelage g
voor. Of ze sopt consciëntieus 'n d&ur af die uitgerekend niet
tegen dat sopmiddel kan. Na enkele mislukkingen zucht ze
hartbrekend. „Ik geloof niet dat ik 't kan!" bekent ze, en de
<i anderen zijn het daarmee eens. b-
y E ZOEKT 'n meer passende
taak en besluit 'n duik te
nemen in de geestelijke biblio
theek. Er zijn twee boeken
kasten in het gebouw: de een
heeft de intentie om hen te
dienen, die het boek als louter
verstrooïng zien, terwijl de andere n
wijk beoogt. Het past eon theologe on
stelling te koesteren en ze ontsluit
Eerst weigert de sleutel hardnekkig
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
er het zieleheil van de
voor de laatste belang
vol blijde verlangens.
draaien. „Dat slot
gadering kan
leven veel
bepaalde
leiden.
Wij hebben in
materiaal in handen gehad.
Bond van Gereformeerd- Jeugd
verenigingen is zeker niet de eer
ste in de wereld die haar mate-
ringband brengt de
Kerk in Zweden,
toren in Noorwegen
J?°°";Zwbooge Amerikaanse ïêlfgd'ïetaüik? dew
plaatsje Leirsjifen. noog in nei „etbode! al e-„kale jare„
noorden, waar de grens midden
door een bos loopt, heeft men de
zer dagen een nieuwe, merkwaar
dige kapel ingewijd, waarvan men
met recht kan zeggen, dat het
symbolisch is voor de eenheidsge
dachte der noordelijke landen.
De kapel zelf in deze duh be-
volkte streek zou een kerk te groot har.CTf
Zweedse zij- nang,1
Maa:
zijn ligt .an de Zweedse zij
de der grens, terwijl de klokketo-
ren aan de Noorse kant ligt. Deze
kapel doet dienst als bedehuis
zowel voor de Zweedse als voor
de Noorse parochie, die ieder ter
weerszijden van de grens liggen,
en de godsdienstoefeningen worden
beurtelings door Noorse en
Zweedse predikanten geleid.
:elden hebben wij materiaal ge-
'=n dat zo bijbels en toch ook
eer zo algemeen is. Hier is spra-
van vorming in de beste zin
in het woord.
We begrijpen best dat dit nog
niet wil zeggen dat dit materiaal
ook goed gebruikt zal worden. Dat
gt voor het grootste deel af
de leiding van een vereniging
jok van haar leden. Maar geen
GEESTELIJK LIED
De oude straatevangelist N. Baas in „Jong Ge
reformeerd":
In mijn evangelisatiewerk had ik naast twee mu
ziekcorpsen de steun van vier zangkoren. Altisten als
Pijlman en Van der Horsl verleenden belangeloos
hun steun. De eerste jaren werd veel werk verricht;
de samenwerking was hartelyk en de vrucht bleef
uit. Later werd de verhouding minder goed
dooi
schil
klit. Dc kun.-
Kortste preek
De kortste preek, die wel ooit
bij een trouwdienst zal zijn ge
houden, heeft uit slechts ts
nen bestaan. ,.De bruidego
mij gevraagd het kort te
maken. Moge God het lang met u
Tegen of voor
Gelezen in een Amerikaans theo
logisch tijdschrift een brief van een
predikant:
„Hartelijk dank voor de boekbe
spreking over het bock van Weather-
head, „The Manner of the Resurrec
tion", (Het hoe van de opstan
ding.) Ik heb een dollar voor het
boek betaald en kwam tot de ontdek
king dat het tenminste 10 dollar
zin- waard was aan pseudo-wetensehap-
heeft pelijke, psychische nonsens waar te
llen gen ik kon preken."
ook
Blijft bij ons alleen nog de
of zijn gemeente
denkt. Of zouden z
ben gehad dat hui
K kreeg zijn zangers en zangeressen te, pakken. Als
of de mensen daarvoor naar een opcnlurhtsamenkomst
kwamen! Ze zijn dan ook een roemloze dood ge
storven. Jullie kunt begrijpen met hoeveel blijdschap
ik het optreden van de „Zingende Zusjes", van Piet
Sybrandy en van Johnnie Buurman heb begroet. Mo
ge hun arbeid gezegend worden door de Heer des
Oogstes! Opgevoed hij het Sankey-licd, verkwik ik
mij in mijn ouderdom aan hun grammofoonplaten
Critici moeten bedenken, dat het juist zeer moeilijk
is om eenvoudig te zijn. Daar is veel genade voor
nodig Of ik geen wensen heb? Natuurlijk heb ik
die! Ik zag gaarne de metalen klank der gerefor
meerde waarheid in eenvoudig-modernc liederen weer
gegeven. En iets van die gewijde loon uit de hymne
van Geraert van Suylestein
O eeuwig Wonder van mijn leven,
Gij zyt het zelf, die bij mij zijl.
DEROEPINGSWERK
Ds. J. Happee in het „Evangelisch-Luthers
Weekblad" over beroepen:
Net zozeer als ik het een zegen zou vinden, als
ik niet meer behoefde te bepalen wanneer ik mijn
gemeente ga verlaten, zou ik het ook een zegen vin
den, als ik niet meer zonder enig advies of leiding
van de kerk zou hoeven te bepalen naar welke ge
meente ik zou toegaan. Als je het gevoel kreeg:
ik mort niet inaar zo voor mijzelf een beetje plan
ning doen, maar zou graag weten waar je in het ge
heel van de kerk nodig geacht werd.
de blanken voor
ken, dat h-t offer
gegeven wordt voo
spreekt al maar over offers, d
e niet-blanken brengen. Ik oi
zyn (met uitzondering voor w
de zending) Maar gned, loten v
i en zeggen, dat het offers zy
saamheid is beter dan offerandi
ie door een minderheid aan t
voorgeschreven en opgelegd, te
de niet-blanken hlyven in alle upzirhten de ond
gesrbikten en het blanke ras behoudt zijn sup
matie en zyn bevoorrechte posities- voor te sl
len als een werkelijke, vreedzi
subjectief eerlyk gemeend zijl
is het een leugen.
VOORSPRONG OP SOCIALISME
Mej. da. W H. Buys in „Tijd en Taak":
Het
georgar
christendom
lan de Oecun
Kerk van F
Hel beeft in het westen altijd
vei wondering gewekt dat de com
munisten dit herstel mogelijk
maakten. Maar men was toch
dankbaar voor dit gebaar. Een
westelijke bezoeker schreef in
1954: „Wij vragen maar niet naar
de motieven van dit verrassende
aanbod van regeringszijde in de
o t D.D.R. Wij hopen dat zij ook
Jentie^inoge voortaan hun .verantwoordelijkheid
'f beoordeeld ten opzichte van het Duitse volk
in oost en west en ten opzichte
van zijn geschiedenis, die zo dui
delijk door God werd geleid en
gezegend, zullen verstaan. De al
gemene indruk is: Er is niets ver
loren gegaan, maar veel gewon-
moet nodig eens geolied worden!" verklaart ze nog tech- b
nisch-deskundig. Dan opeens schiet de deur open en 'n lawine
van overjarig materiaal stort zich donderend de zaal in, om-
wolkt door die specifieke geur, die eigen is aan kasten, die
1) nat en klam zijn, 2) volgepropt hebben gezeten met aller-
hande schrifturen en zaken, die beter niet in gesloten ruimten j
kunnen worden ondergebracht, 3) beslist niet volledig ont-
smet of te nadrukkelijk ontsmet in zulke ruimten werden
ongesloten, en 4) die in geen kwarteeuw zijn geopend. Ik wéét
dat deze zin niet goed loopt, maar wat er tc voorschijn komt
is ook me' geen typemachine te beschrijven. Laura slaakt 'n
ontstelde kreet —zelfs Laura! Sybe zegt landelijk: „Wat 'n if
mesthoop!" Koos zegt vanuit zijn achtergronden met iets mee- «-
warigs: „Ach, die stakkers van boeken!" En Jeanne zegt niets
niemendal, om de doodeenvoudige reden dat een mengsel van g
kamfer, boekenwurmen, vergane kaften en duizendpoten mits-
gaders zilverbeesten je elke adem beneemt, wanneer je dit zo t>
uit de eerste hand in je longen krijgt.
NA een poosje zitten ze de puinhoop te onderzoeken. Zitten u
is niet het juiste woord, want je kunt beter blijven staan in
de buurt van zoveel arlistig ongedierte, dat her en der 'n uit- R
weg zoekt. En 't onderzoek is meer lange afstandswerk, lie-
ver met 'n tang dan mei je vingers, en dan nog met 'n gon-
zende stofzuiger in de buurt om al te gevaarlijke insecten met-
een maar op te slokken. Laten we toegeven: 'n gewoon mens
zou alles hebben laten weghalen, zonder er verder een poot
nagr uit te steken! Maar dat heb je nu juist bij kennisma- P
kingen: ze mogen enerzijds heel eenvoudig zijn. maar ander- g
zijds zijn ze juist ontzettend gecompliceerd. Want niemand wil jf
ik denk
ten dele. ook aan i
sprong op het georganiseerde socialisme: het heeft
op een paar belangrijke samenkomsten in wereld-
verband - Amsterdam, Evanston, aanstondi New
Delhi de aandacht der volken en hun regeerders
gericht op het fundamentele feit dat élke samen
leving, óók die der volken, een zedelijke grondslag
behoeft Men heeft de moed gehad (elke insider weet,
dat hiervoor inderdaad moed nodig was) om dui
delijk uit te spreken (bij
de anderen
vindt: ieder wil e
trachting vormen!
ismakelijke bedoening
:n lichtend voorbeeld van trouwe plichtsbe-
En dus modderen ze door.
de Wartbure 7^ komen heel wat tegen. Het complete c
Y zee bijvoorbeeld, maar wie leest die k;
werd dr Asche afgezet als voor
zitter van het Wartburg-comité en
opgevolgd door een partijman.
inter
talc zakei
istentie aanvaardt boven die van oorlog, maai
tegelijk dat dan een intensief contact en samen
werking nodig is waarbij men elks beginsel aan
vaardt als gegeven. Ik ga niet in op daadwerkelijk,
hulp die de kerken bewyzen, hier
op de gloei
rwegendi
t veel i
voltrekt, het rhr
lykt het mij, dot de
i over ons, door ons heen, i
stelijke denken dieper beroi
socialistische.
Uit wat zich in de afgelopen ja
ren heeft afgespeeld is nu wel
duidelijk dat dit Duitse cultuur
bezit niet onvervalst bewaard zal
blijven, schrijft men in West-
Duitsland. Er zijn reeds pogingen
ondernomen om de nadruk te leg
gen op de boerenoorlog, als de
dan de druppel eerste communistische overwin
ning. Het ziet er naar uit dat dit
monument dat spreekt van Lu
ther en de bijbel in de toekomst
meer en meer de revolutie zal
gaan verheerlijken.
ereld-
n Van Ooster-
i leest die kanselredenaar van hon-
i nog? Dan Da Costa's bezwaren tegen de
geest van deze eeuw: het boek ziet giftiggroen van pure narig
heid dat 't zolang ongelezen bleef, net alsof 't alle bezwaren
al maar inslikken en weer opnieuw inslikken moest. En weet
ik wat voor zware folianten nog meer. Koos kan ze zelfs
vanaf 'n redelijke afstand nog wel 'n beetje thuis brengen;
de anderen weten niet wat hier allemaal voor geleerdheid ligt
uitgestald Of uitgestald dat is ook alweer het woord niet!
En op dat ogenblik komt de spin te voorschijn. De ideaalspin
om zo te zeggen. De oerspin. de overgrootmoeder spin van al
le spinnefamilies. Een spin als een stopcontact, zo groot en ha
rig en laat me ophouden: U droomt er anders vannacht nog
van! En zó als Laura die spin ziet, stoot ze een gil uit, die
elke fabrieksfluit met meters slaat, en neemt 'n sprong en is
't lokaal uit. En presenteert Sybe de spin de stofzuigerslang,
waar ze gul inwipt alsof ze daar d'r hele leven lang op ge
wacht heeft. En dan kennen ze elkaar weer wat beter: Laura
maakt graag schoon, waarschijnlijk uit vrees voor spinnen. En
Sybe is ijzig-kalm in de ure des gevaars. En het gebouw is
vreemd, zeer vreemd!
WIJKPREDIKANT.
