Mussolini's oorlogsverklaring
aan Abessynië
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 8 OKTOBER 1960
„Ik spreek als overtuigd vriend van Italië, en ik kan niet anders dan mijn grote
verwondering erover uitsdrukken dat een wijs heerser als Mussolini zijn dappere natie in
zulk een moeilijke positie, militair zowel als financieel, heeft gebracht.
WINSTON CHURCHILL
26 september 1935 te Londen.
„Wij kennen in het geheel geen afgunst en wij zijn geen rivalen van Italië.
Engeland wenst het front van Stresa te handhaven, en wij zijn met niets anders
bezield dan met de toekomstige welvaart van beide volkeren. Echter kunnen de
wereldvrede en de vriendschap tussen de volken slechts bewaard blijven indien
met andere landen wordt samengeiverkt en zij op de meest vriendschappelijke
wijze in kennis worden gesteld van elkanders grieven, moeilijkheden en noden."
Op woensdag 2 oktober 1935 ving de Italiaans-Abessijnse Oorlog aan, die evenzeer door
beroepsdiplomaten onafwendbaar werd geacht, als door de beschaafde wereld tot op het laatste
moment voor onmogelijk werd gehouden. Aan die overtuiging gaf eind september 1935 de
Franse staatsman Eduart Herriot uiting in een rede te Lyon, met de woorden: „Laten wij, zolang
er nog een glimp van hoop bestaat, alles doen om deze verder te doen groeien. Nochtans duurt
de onzekerheid voort. Maar toch breng ik uit Genève een vrij optimistische indruk mee. Het
markante feit der jongste zitting van de Volkenbond is inderdaad dat de naties haar wil tot uiting
hebben gebracht de contracten te beëerbiedigen. Deze bevestiging van de verdediging der col
lectieve veiligheid is een belangrijke vordering".
Maar de ingewijden wisten wel
dat Mussolini vèst besloten was.
daarbij véél te ver was gegaan
met troepentransporten en rede
voeringen, om nog terug te kun
nen! De beschaafde krantenlezer
echter hoopte dat onmogelijk zou
blijken, wat hij voor onmogelijk
hield: dat een beschaafde mo
gendheid een koloniale verove
ringsoorlog zou aanvangen, tegen
een medelid van de Volkenbond,
een medelid, waarvan men wel
haast met zekerheid wist, dat het
géén agressieve bedoelingen koes
terde. ja zich nauwelijks met suc
ces zou kunnen verdedigen!
Dc voorgeschiedenis van deze
oorlog zou boekdelen kunnen om
vatten. Maar de ontknoping van
deze voorgeschiedenis maakte
vijfentwintig jaar geleden duide
lijk dat de agressie misschien op
langen termijn nog zou kunnen
worden beteugeld, maar dat het
evenwicht in Europa té wankel
was, dan dat men aan één werke
lijk agressieve mogendheid een
daadwerkelijk direct HALT! zou
kunnen toeroepen.
De zekerheid dat Hitier het
grootste gevaar op de achtergrond
vormde, alsmede het feit dat een
agressor altijd méér doorzettings
vermogen had dan de Volkenbond,
die een samenspel van onderling
sterk contrasterende naties verg
de, was oorzaak dat Italië kon
doorzetten, ook tegen veler advies
en dreigement in.
Dit alles gewaar te worden: te
ontdekken dat één mogendheid
méér kwaad kon verwekken dan
de gehele Volkenbond kon voor
komen, vormde het ontstellend
gebeuren in de oktobermaand van
het Jaar 1935.
Daarnaast is een ander feit te
plaatsen: bijna alle toenmalige
heersers der aarde zijn heenge
gaan, zijn verslagen in verkiezin
gen, omgekomen in bloedige
oorlogen, teruggetreden wegens
ouderdom, veelal vergaan in de
historie, maar llalle Selassie ze
telt nóg als Vorst in Abesslnië;
zijn vijanden zijn vergaan, maar
zijn troon is hersteld, en staat
vandaag als een bemiddelende
kracht in het roerige Afrika.
Dèt is de uitkomst die alleen
wij kunnen zien. die vijfentwintig
jaar leven nadat de Italiaanse
troepen de Abessijnse grenzen
overschreden, om er dood en
verderf te brengen. Maar verder
vende, hebben hun leiders aller
eerst zich zelf verderf toege
bracht als les aan een nageslacht,
als leeftocht voor toekomstige be
dreigden!
Voorgeschiedenis
Voor wie de Abessijnse kwestie
beziet, ligt er enige tragiek in de
geschiedenis: Mussolini grondde
zijn agressie op wat hij een al
gemeen recht noemde, cn wel.
de koloniale oorlog, om te vol
doen aan eigen expansie-behoefte.
Eindeloos heeft Mussolini in 1935
herhaald, dat ook andere mo
gendheden koloniale veroverings
oorlogen gevoerd hadden, en dat
men het recht niet had. om nu
Italië te weerhouden thans eigen
belangen in eigen rechte te ver
zorgen. Eind september 1935
sprak Mussolini in een interview
voor de Franse Petit Journal''
de woorden: ..Het ware beter, in
dien Engeland ons ook liet be
gaan. zoals het dit altijd met an
deren heeft gedaan!"
Nu moet erkend worden dat
het eeuwenoude rijk Ethiopië zich
reeds lang tegen Europese agres
sie had verzet. In de tachtiger ja
ren van de vorige eeuw nestelden
Engeland. Frankrijk en Italië
zich rondom het grote Afrikaanse
Keizerrijk.
Wie met de koloniale geschie
denis van Afrika op de hoogte is.
weet. dat Italië in 1935 oude rech
ten opeiste, er daarbij van uit
gaande dat als het er op aan
kwam. Abessynië eenvoudig geen
rechten had. In drie verdragen,
gesloten in de aanvang der ne
gentiger jaren der vorige eeuw.
erkende Engeland dat Abessynië
behoorde tot de Italiaanse in
vloedssfeer. Op grond daarvan
deed Italië zijn befaamde inval in
1896 in Ethiopië, maar bij Adoea
werden de Italianen door Keizer
Menelik II verpletterend versla-
In 1906 sloten Engeland, Frank
rijk en Italië een nieuw verdrag,
aanvaard door Menelik II, geen
van drieën iéts in Abessynië te
zullen ondernemen, zonder elkaar
daarin te kennen. Hier ligt een
principieel punt van belang: for
meel bezien kende Mussolini La-
val in zijn plannen, toen deze laat
ste in januari 1935 Rome bezocht.
Dat ook Engeland tijdig met de
plannen van Italië op de hoogte
was, staat vast onzeker is en
blijft welke de allereerste reac
ties van Engeland zijn geweest
bij deze geheime mededelingen.
Wellicht niet geheel ten onrechte
sprak de oude Engelse staatsman
Lloyd George in een rede op 19
september 1935 te Bradford, na
de waarschuwende rede van Sir
Samuel Hoare te Genève te heb
ben gememoreerd: ,,Als Sir Sa
muel Hoare zijn grote redevoe
ring veel vroeger had uitgespro
ken; wanneer na het beroep van
Abessynië op de Volkenbond, in
januari, of zodra Italië in februa
ri begon te mobiliseren, de raad
van de Volkenbond zou zijn bij
eengeroepen, zou het waarschijn
lijk nooit zo ver zijn gekomen."
Wat veroorzaakte de Italiaanse
agressie?
Als altijd een zeer ingewikkeld
samenstel van oorzaken. Eén
daarvan is de generale regel dat
niet alleen van belang zijn de wél
gemaakte afspraken tussen de
staten, maar óók de pacten die
zekere staten hadden willen slui
ten. maar waarin zij niet ge
slaagd zijn!
In 1915 sloot Italië met Enge
land en Frankrijk een geheim
verdrag, waarin het volgende na
drukkelijk was bepaald: Voor het
geval Frankrijk en Groot-Brit-
tannlë hun koloniale gebieden in
Afrika ten koste van Duitsland
uitbreiden, stemmen belde mo
gendheden in beginsel toe, dat
Italië een e\-enredlge kompensa-
tie kan eisen, in het bijzonder
wat de regeling ten zijnen gunste
betreft van de kwesties omtrent
Keizer Haile Selass
de grenzen van de Italiaanse ko
loniën Erythrea, Somaliland en
Lybië en de naburige koloniën
van Frankrijk en Engeland.
Maar aan deze afspraak werd
nimmer uitvoering gegeven in de
zin zoals Italië wenste!
In de aanvang der twintiger ja
ren was in feite Engeland jegens
Abessynië de stille agressor ge
worden, met als gevolg dat Abes
synië in 1923, om zich zelf te be
veiligen, toegang tot de Volken
bond vroeg, zéér tot ongenoegen
van Engeland. Italië en Frank
rijk stemden in met de toelating,
want deze aanvrage van Abessy
nië was regelrecht gericht tegen
het in Afrika opdringende En
geland. Het was in dat jaar dat
Mussolini over de Abbessijnen
sprak als van een volk ,,dat te
vens door zijn opmerkelijke taai
heid, waarmede het in staat is
geweest zijn geloof en karakter
door de eeuwen heen te verdedi
gen, een adeldom heeft verkre
gen. die eerbied verdient".
Juist toen de status quo der
Europese machten een uitgangs
punt was geworden voor de Vol-
kenbondspolitiek, kwam thans Ita
lië zijn oude rechten opeisen, en
met verontwaardiging sprak
Mussolini bij dc oorlogsverkla
ring: ,,In plaats dat de Volken
bond het recht van Italië erkent
op het hebben van een plaats on
der de zon. durft men over sanc
ties spreken."
De laatste maanden
De laatste maanden, vóór de
Italiaans-Abessijnse Oorlog be
gon, werden gekenmerkt door:
openlijke mobilisatie van Italië;
stille voorbereidingen tot zelfver
dediging van Abessynië; ruste
loze activiteit der diplomaten om
de oorlog te voorkomen, vooral
te Genève; en het ongeloof der
massa, dat het ooit zo ver zou
komen.
Maar het kwam wèl zover!
Op 6 augustus 1935 richtte Kei
zer Haile Selassie in Abessynië
het Rode Kruis op. en aanvaard
de zelf het voorzitterschap. Die
zelfde week beval Mussolini dat
alle ministers en onder-minis
ters van Italië die een militaire
rang bezaten, deel moesten nemen
aan de grote manoeuvres Niet
minder dan driehonderd Kamer
leden en Senatoren namen aan
deze grote augustus-oefeningen
deel. Juichend voeren die Zomer
een kwart millioen soldaten door
het Suezkanaal naar Afrika. Be
gin september waren één millioen
Italianen onder dienst. Tot diege
nen die naar Afrika gingen be
hoorden onder meer de beide
zonen van Mussolini Bruno die
18 jaar oud was, en Vittorio, die
17 jaar oud was. Ook de schoon
zoon van Mussolini, graaf Ciano,
de minister van propaganda (de
latere bekende minister van bui
tenlandse zaken) ging naar Afri
ka om dienst te nemen in het
Midden augustus sprak Mussoli
ni voor 12.000 zwarthemden. die
gereed stonden naar Afrika te
gaan: ,,VVij rusten niet, vóór wij
een fascistisch Imperium hebben
voltooid."
Gedurende de septembermaand
was er nog hoop: tijdens de re
genperiode zou een opmars door
Abessynië tot de onmogelijkheden
behoren.
Redevoeringen
Aan redevoeringen was gedu
rende die spannende maanden
geen gebrek.
Lansbury, de grijze Engelse
Labourleider, sprak op donder
dag 15 augustus: ,,De wereldoor
log is een quaestie van een jaar
of twee, misschien een maand of
twee, tenzij Faus Fius en de
Aartsbisschop van Canterbury on
middellijk een wereldconferentie
van alle godsdiensten bijeenroe-
Paus Pius XI sprak te Rome
tot een internationaal congres,
van oud-strijders: „Het schijnt
ons, dat wij aan den horizon een
regenboog zich zien aftekenen.
Wij verlangen, dat de aspiraties,
verlangens en noden van een
groot en goed volk, een volk, dat
het onze is, zullen worden bevre
digd en erkend. Wij verlangen
evenwel óók, dat dit geschiedt
overeênkomstig de rechtvaardig
heid en vreedzaamheid. Dat God
allen vrede schenkel Volgens
rechtvaardigheid, waarheid en
eer, volgens recht en eerbied voor
het recht, hetgeen het geluk
Sir Thomas Inskip sprak op za
terdagavond 7 september te Dun-
formline: „Het gehele land staat
achter de Regering, en Mussolini
zou goed doen dit feit op zijn
juiste waarde te schatten. Niets
zou echter meer geschikt zijn om
te verhinderen ons doel te berei
ken, dan blindelings te besluiten
tot het op eigen gelegenheid toe
passen van dc nodig of wense
lijk geachte uiterste maatrege
len. Indien sancties doeltreffend
willen zijn, moeten zij univer
seel zijn."
Mussolini antwoorddde de dag
daarop met de woorden: „Wij
marcheren recht op ons doel af."
De Keizerin van Ethiopië
sprak dinsdagavond 10 septem
ber voor de radio: „Dat de he
mel ons beware voor een be
schaving, die rouw brengt en ver
woesting aanricht". Zij wekte
alle vrouwen ter wereld op tot
gebed voor de vrede!
Midden september 1935 meldden
Belgische militairen zich bij de
Abessijnse Negus, om hem te hel
pen bij de verdediging. Het was
algemeen bekend dat heel Ita
liaans Lybië één grote legerplaats
Dc grote verontrusting
Langzaam groeide alom de gro
te verontrusting.
Op maandag 26 augustus zond
de Italiaanse gezant te Addis Abe
ba zijn diplomatieke archieven
naar Dzjiboeti, wat door de we
reld werd aangezien als de voor
bereiding tot zijn terugroeping.
Op 7 september meldde Addis
Abeba dat het niét waar was dat
Abessynië gemobiliseerd had. Die
zelfde dag deelde de Italiaanse
gezant te Addis Abeba. graaf
Vinei, mede aan de Ethiopische
minister van buitenlandse zaken,
dat de Italiaanse consulaten te
Gondar, Debramarkos, Dessie en
Magalo zouden worden gesloten;
alleen de consulaten van Harrar
en Adoea zouden geopend blij
ven. Deze mededeling werd als
een nóg ernstiger bericht geïnter
preteerd dan dat van de verzen
ding der archieven.
Het zou een aparte behandeling
vergen uiteen te zetten wat de
Volkenbond in die dagen aan on
derhandelingen heeft beleefd en
Maar de beslissing scheen te
vallen "met de wetenschap dat
omstreeks 20 a 25 september de
regentijd in Abessynie voorbij
Inmiddels overwoog Egypte de
sluiting van het Suezkanaal, waar
omtrent diverse internationale ju
risten geraadpleegd werden. De
ze overwering zelf vormde reeds
een ernstig feit, want Italië
was via dit kanaal met Abes
synië verbonden, terwijl aan de
andere kant de Britse Regering
44 pet. van de aandelen bezat.
Eind september 1935 richtten
de Italiaanse oorlogsinvaliden zich
tot de Franse, met de volgende
boodschap: „Wij laten aan onze
Franse kameraden weten, dat
wij de wapens weder opnemen,
met de wetenschap een recht
vaardige zaak te dienen, daar de
bevolking, die wij willen ontwa-'
penen en beschaven, door een hal
ve eeuw van provocatie en agres
sie getoond heeft een staat noch
Inmiddels stonden de vreemde
lingen in Addis Abeba gereed voor
vertrek. Alleen de Italiaanse ge
zant, graaf Vinei, bleef nog: de
koffers gepakt, de knechten ont
slagen, de paarden verkocht
Nog even hernieuwde zich de
hoop. toen men vernam van een
bezoek dat de Italiaanse gezant
te Londen. Grandi, bracht aan het
Engelse Foreign Office, maar op
woensdagavond 2 oktober ver
nam de wereld door middel van
een rede van Mussolini, dat die
morgen de eerste Italiaanse troe
pen Abessynië waren binnen ge
rukt.
Oorlog zonder oorlogs
verklaring
's Avonds om half zeven ving
Mussolini vanaf het balcon van
het bekende Palazzo Venezia te
Rome zijn toespraak voor een ge
hoor van 300.000 mensen aan, met
de woorden: „Twintig miljoen
Italianen zijn op dit ogenblik ver
enigd op de pleinen van Ital:ë
De kreet van Italië is er op dit
ogenblik slechts één: „Dood aan
de vijand en de overwinning
voor Italië. Het is een kreet van
rechtvaardigheid en overwin-
Inzake de Volkenbond sprak
Mussolini: „Tegenover economi
sche sancties zullen wij ons ver
zetten met ijzeren discipline en
door het brengen van offers
op militaire sancties zullen wij
antwoorden met militaire daden.
Daden van oorlog zullen wij met
daden van oorlog beantwoorden!"
Tot het door Laval geleide, wei
felende Frankrijk sprak de Ita
liaanse dictator: „Tot het tegen
overgestelde blijkt weiger ik te
geloven dat het werkelijke volk
van Frankrijk zich zou verenigen
met sancties tegen Italië."
Onder plechtig klokgebeier en
geloei der sirenes werd in Italië
de oorlog bekend gemaakt. Rorpe
was in feeststemming, de oude
wereldstad was die avond geheel
verlicht.
Te Milaan vonden voor het En
gelse consulaat demonstraties
plaats; men hief spreekkoren aan:
„Engeland maakt het ons lastig!"
Een formele oorlogsverklaring
werd aan Abessynië niét toege
zonden! In zijn rede deed Musso
lini Abessynië thans af als een
natie die „door ieder als bar
baars wordt erkend, en als on
waardig om een plaats in te ne
men onder de beschaafde naties."
Wél deed Mussolini zowaar een
beroep op de Volkenbond, via een
telegram van de Italiaanse Staats
secretaris voor Buitenlandse Za
ken, Suvioh, vanwege „de oorlogs
zuchtige en aanvalslustige geest
die in Addis Abeba is ontwikkeld
onder de hoofden en soldaten
Aldus was de ontknoping tus
sen Italië en Abessynië in de eer
ste week van oktober, na de span
nende septembermaand.
En dat waar in 1924 de Abes
sijnse Keizer Haile Selassi (toen
nog Ras Tafari geheten) een of
ficieel bezoek bracht aan Musso
lini waarbij de gast van Koning
Victor Emanuel een tank ten ge
schenke kreeg!
En dat waar in 1928 tussen
Italië en Abessynië nog een ver
bond was gesloten, een „verdrag
van vriendschap, verzoening en
arbitrage", waarbij men in arti
kel 5 elkaar beloofde alle me
ningsverschillen te zullen rege
len „zonder toevlucht te nemen
tot gewapende macht."
De oorlog was begonnen, Euro
pa vroeg zich af wat de gevol
gen voor Europa zouden zijn,
want men begreep dat noch Abes
synië noch de Volkenbond deze
grove Inval zonder weerstand zou
den laten begaan!
Een kleine jongen, die graag vieze woorden zegt - Een
groot man, die er niet naar luistert - Vijf mensen,
die het nog eens willen proberen - En een club
zonder teamgeest
CHROESJTSJEF'S optreden ln
de Assemblee van de Verenig
de Naties doet denken aan dat
van een kleine jongen, die thuis
vieze woorden zegt om zijn ou
ders tot onzetting te brengen.
Het is heel waarschijnlijk, dat
een van de belangrijkste voor
vallen uit zijn eerste levensja
ren een episode is geweest,
waarin hij vernederd werd:
toen hij een flink pak slaag
kreeg, of wat nog erger kan
zijn belachelijk werd ge
maakt. Door dit soort plagerij
tjes kan de Rus bijzonder ge
voelig zijn geworden voor een
situatie, waarin hij zijn wil niet
kan doorzetten en moet toege
ven, dat hij met alle macht die
hij bezit machteloos staat. Daar
komt dan nog bij, dat hij het
als communist bijzonder amu
sant schijnt te vinden waardige
diplomaten, die strikt volgens
het protocol leven (of zij nu uit
Europa, Azië, of Afrika ko
men) tot onzetting te brengen,
net als de kleine jongen, die
graag vieze woorden zegt, zo
meent een Amerikaanse psychia
ter.
Nu is het met kleine jongens,
die dergelijke dingen doen zo,
dat men er verstandig aan doet,
er geen aandacht aan te schen
ken. Dan hebben ze er geen lol
van en houden ze er vanzelf
mee op. Het is niet voor het
eerst, dat we hier op wijzen.
We hebben het vorige week nog
gedaan. Maar in de internatio
nale politiek schijnt het nu een
maal moeilijk te zijn, jongetjes
die vieze woorden zeggen te la
ten praten en ze te negeren,
omdat er altijd mensen zijn, die
menen, dat zij het ondeugende
kereltje wel weer op de goede
weg krijgen, als ze maar om
hem lachen en erg vriendelijk
tegen hem doen.
Antwoord
Tot die figuren behoren in
geen geval president Eisenho
wer en de V.N. secretaris-gene
raal Hammarskjoeld. En het
belangrijkste feit van deze week
in een nog steeds woelige we
reld is dan ook het antwoord
geweest, dat deze beide staats
lieden op het clownachtige op
treden van Chroesjtsjef hebben
gegeven. Vooral het besluit van
Hammarskjoeld, de Russische
premier en diens aanhang vol
komen te negeren en dus aan
te blijven als secretaris-gene
raal, is een voorbeeld van hoe
men zich als kleine jongens ge
dragende groten moet behan
delen. Als Hammarskjoeld de
weg van de minste weerstand
zou hebben gekozen en zonder
meer zou zijn afgetreden, om
dat hij niet langer het vertrou
wen van allle grote mogend
heden geniet, zou niemand hem
dat kwalijk hebben kunnen ne
men, Hij zou dan alleen maar
hebben gedaan, wat hij al ja
ren geleden als iets onvermijde
lijks verklaarde te beschouwen.
Hammarskjoeld moet dus wel
een bijzondere reden hebben ge
had om desondanks als secre
taris-generaal aan te blijven en
bij wijze van spreken tegen
Chroesjtsjef te zeggen: je kan
me nog veel meer vertellen.
Vanzelfsprekend zal de persoon
lijke eerzucht een rol hebben
gespeeld, bovendien kan Ham
marskjoeld zich beroepen op
een nadere verklaring van
Chroesjtsjef, waarin deze zegt,
dat zijn aanvallen niet in de
eerste plaats de persoon van
de secretaris-generaal. maar
zijn functie golden. Hij heeft
dat echter niet gedaan. Ham
marskjoeld blijft aan omdat hij
van oordeel is, dat zijn aftre
den het gevaar zou vergroten,
dat dc organisatie der Verenig
de Naties als bolwerk van dc
vrijheid zou ophouden te be
staan. En zo verrees hij voor
het forum der wereld als een
groot man, die zo verstandig
was, niet te luisteren naar de
vieze woorden van een kleine
jongen.
Invloed
Het zijn vooral de Afrikaan
se en Aziatische landen, die be
lang hebben bij het voortbe
staan van de organisatie der
Verenigde Naties in haar hui
dige vorm. De leiders van de
ze meestal nog jonge staten be
seffen dit niet altijd. Toen Ham
marskjoeld echter met Chroesj
tsjef in conflict kwam naar aan
leiding van het optreden van de
VN-troepen in Kongo (en de po
ging van de Sowjetunie in dit
land een communistische dicta
tuur te vestigen), begrepen zij
wel waar het in wezen om ging
en was het verrassend en te
vens bemoedigend te zien, dat
zij en bloc de zijde van Ham
marskjoeld kozen.
Toch is het de vraag, of
Hammarskjoeld na alles wat er
sindsdien gebeurd is, thans op
nieuw zulk een overweldigend
vertrouwensvotum zal krijgen.
Daar komt nog bij, dat er niet
van een westerse Afrika-poli-
tiek kan worden gesproken, om
de eenvoudige reden, dat de be
langen van de drie grote mo
gendheden er heel verschillend
zijn. Frankrijk wil geen interna
tionale inmenging m de Alge
rijnse kwestie. Engeland wil
zich niet laten verleiden tot een
te snelle onafhankelijkSieidsver-
lening aan sommige Oostafri-
kaanse bezittingen. Een betere
coördinatie ter verkrijging van
grotere overeenstemming is dan
ook noodzakelijk.
Verkeerd
NKROEMAH
Verschillende Afrikaanse en Azi
atische landen hebben zich reeds
laten beïnvloeden door het wel
bijzonder dynamische optreden
van Chroesjtsjef. Zij weten, dat
zij niet veel goeds van hem te
verwachten hebben, maar toch
zijn ze geneigd, hem in de wat
ten te leggen.
Hun leiders worden bijzonder
vriendelijk door hem behandeld,
hij lijkt open te staan voor hun
suggesties en als zij die zelf
niet hebben, is hij wel bereid,
er enige aan de hand te doen.
Zoals hij het idee aan de man
probeerde te brengen, een neu-
tralistische groep van staten in
het leven te roepen, die in de
Verenigde Naties en daarbuiten
als derde macht een rol van be
tekenis zou kunnen spelen.
De vijf
PANDIT NEHROE
Deze suggestie heeft vooral in
druk gemaakt op Nkroemah,
president van de Afrikaanse
staat Ghana. Hij heeft prompt
een beroep op alle neutralis-
tische staten gedaan, zich aan
een te sluiten. Vervolgens werd
hij een van de gangmakers voor
een actie, die er op gericht was,
Eisenhower en Chroesjtsef met
elkaar te verzoenen, al was het
alleen maar voor het oog van
de wereld. Hij en de vier an
dere initiatiefnemers (Nehroe
van India, Soekarno van Indo
nesië, Tito van Joegoslavië en
Nasser van de V.A.R.) hielden
daarbij geen rekening met de
werkelijkheid, nl. dat er geen
sprake kon zijn van enige toe
nadering tussen Eisenhower en
Chroesjtsjef, zolang deze laatste
zijn houding niet grondig zou
veranderen. Het behoefde dan
ook niet te bevreemden, dat de
resolutie die (met verschillende
motieven) door de vijf staatslie
den werd ingediend, niet de
goedkeuring van de meerder
heid van de Assemblee kon
wegdragen.
Het is jammer, dat ook een
staatsman als Nehroe zich heeft
laten verleiden om mee te wer
ken aan een actie, die alleen
maar de verwarring groter kon
maken. Want het gevaar be
staat, dat de Afrikaanse en
Aziatische landen, die de reso
lutie hebben gesteund, de ver
werping er van voornamelijk
zullen wijten aan de weigering
van de Amerikanen, gevolg te
zullen geven aan het verzoek,
dat in dat voorstel is vervat.
Het feit, dat de resolutie werd
verworpen, omdat het commu
nistische blok van negen lan
den zich van de stemming ont
hield, vermag daar waarschijn
lijk weinig invloed op te hebhen.
Toch moet het voor een iéder
duidelijk zijn, dat ook Chroesj
tsjef onder de huidige omstan
digheden niets voor een gesprek
met Eisenhower voelt.
De teleurstelling in het Azia-
tisch-Afrikaanse kamp is groot
en naarmate de maanden ver
strijken en bet aantal proble
men waarvoor de Assemblée
zich geplaatst ziet steeds moei
lijker oplosbaar wordt, zullen
er meer desillusies volgen. En
Chroesjtsjef zal alles doen wat
ln zijn vermogen ligt om de wes
telijke mogendheden in het al
gemeen en de Verenigde Staten
in het bijzonder te laten op
draaien voor de mislukkingen,
die ook nu weer niet lijken te
kunnen uitblijven. Het zal de
Amerikanen juist nu ze zich
midden in een felle verkiezings
campagne bevinden, veel moeite
kosten, het tegendeel te bewij
zen als zij er ooit in slagen.
Teamwork
Naar het oordeel van de New
York Times heeft het Westen
in de strijd om de gunst van
de neutrale landen een bedroe
vend gebrek aan teamwork ge
toond. Hoewel Eisenhower de
hoofdlijnen van zijn Afrikaanse
politiek duidelijk aangaf, heeft
hij er onvoldoende profijt van
kunnen trekken. In de eerste
plaats zou de president zijn
zaak beter gediend hebben als
hij meer tijd zou hebben be
steed aan gesprekken met Afri
kaanse staatslieden. Zo be
treurt men dat hij de weekends
niet in New York heeft doorge
bracht, terwijl Chroesjtsjef die
juist gebruikte om jan en alle
man te „bewerken". Ondoor
dachte verklaringen dienen de
zaak evenmin. Minister Herter
maakte ongelukkig genoeg een
ernstige fout, toen hij zei, dat
Nkroemah zich duidelijk in het
communistische kamp had be
geven. Later probeerde hij dit
te verzachten. Maar Nkroemah
en de zijnen en degenen, die
anders over die dingen denken
ten dit niet licht.
De Verenigde Staten zijn te
snel geneigd, andere landen
goed of niet goed te noemen.
Het schaadt hun zaak, wanneer
zij links-nationalistische uitin
gen direct aan communistische
invlode toeschrijven. Da n drij
ven zij lieden als Castro en
Nkroemah in de armen van Mos
kou. Castro's redevoering heeft
Amerika misschien meer kwaad
gedaan dan die van Chroesjl-
sjef, omdat hij in een voor de
Afrikaanse en Aziatische lan
den begrijpelijke taal sprak.
Het Westen maakt zich ook
schuldig aan nalatigheid. Het
herhaalt niet onophoudelijk, dat
de Sowjetunie sedert 1939 haar
imperium uitbreidde, terwijl de
door hem genoemde koloniale
mogendheden aan miljoenen
vrijheid en onafhankelijkheid
hebben geschonken. Engeland
alleen al heeft sinds 1945 - zoals
Macmillan vertelde - aan meer
dan 500 miljoen inwoners in ne
gen landen de macht overgedra
gen en bereidt thans het onaf
hankelijk worden voor van 47
miljoen mensen in vijf landen.
De Sowjetunie heeft sinds 1939
acht gebieden met bijna 22 mil
joen mensen ingelijfd, afgezien
nog van het systeem, waarmede
zij haar satellietstaten in Oost-
Europa en Azië controleert.
Dit kan nooit genoeg herhaald
worden. En al voert Frankrijk
dan oorlog in Algerije, men
moet toch ook niet vergeten, dat
het aan achttien leden van de
Verenigde Naties onafhankelijk
heid heeft verleend, aldus de
New York Times. Wel is het
dwaas, wanneer het Westen alle
betreurenswaardige uitlatingen
van het jonge nationalisme aan
communistische ondermijnende
acties voorschrijft. Dit 1
vreemdt mogelijk een groot a
tal potentiële vrienden en schijnt
Chroesjtsjef's propaganda-
een bevestiging te zijn van
slogan, dat alleen het commu
nisme het nationalisme steunt.
Frankrijk
Frankrijk legt op het ogenblik
een bijzonder minachtende en
bijna vijandige houding tegen
over de Verenigde Naties aan de
dag. Dat kwam al tot uiting,
toen minister Couve de Murvilïe
enkele dagen na het begin 1
de nieuwe zitting van de Assem
blee naar Parijs terugkeerde,
daarmee te kennen gevende, dat
het Frankrijk maar matig inte
resseerde, wat er verder in de
volkerenorganisatie zou worden
besproken.
DE GAULLB
Jarenlang heeft Frankrijk een
veroordeling van zijn Algerijnse
politiek kunnen vermijden ten
koste van grote diplomatieke in
spanningen. Nu kan het alleen
nog maar zijn invloed aanwen
den om een al te scherpe ver
oordeling te voorkomen. Het is
niet waarschijnlijk, dat De Gaul
le met de Ver. Naties gaat bre
ken, als zij zich indringend met
de Algerijnse kwestie gaan be
moeien. Een dergelijk optreden
zou echter wel een verdere ver
vreemding tengevolge hebben.
En het zou er toe leiden, dat
Frankrijk's internationale posi
tie - ook in Afrika - opnieuw zou
worden verzwakt.
Dat Frankrijk zich met Zuid-
Afrika bij het Sowjetblok voeg
de en zich met betrekking tot
de resolutie ter ondersteuning
van Hammarskjoeld's optreden
in Kongo van stemming onthield,
heeft velen geschokt - ook in Pa
rijs. Men voelde dit des te
scherper omdat hiermede de
goodwill, verworven door een
bewonderenswaardige politiek
tegenover de vroegere Franse
koloniën, werd verspeeld.
De critici van de president we
ten, dat Frankljk bij een nega
tieve minachtende houding te
genover de Ver. Naties niets te
winnen maar alles te verliezen
heeft. Maar ook zij hebben de
hoop op een herziening van De
Gaulle's politiek in de onmld-
delljke toekomst al bijna opge
geven.
