IB-bonoUê
Zeventig jaar getrouwd-en hoe!
L
1°
Van koekoeksklok tot
musicerende wekker
Araerika's grootste
kerncentrale
Wind
PUZZEL VAN DE WEEK
ZéI
'W
m 'A'A
Ai A
E
m
a
m
m3'
ZONDAGSBLAD
HET LEVEN
over klokken en wel over de
klokken, die afkomstig zijn uit
het Zwarte Woud, en over de
hele wereld een uitstekende
naam bezitten. Menige koekoek, die in Villingen of Triberg in zijn
donker, fraai-bewerkte houten huisje werd ingebouwd, roept zijn
naam in Australië, Nieuw-Zeeland en Amerika. Baden-Württem-
berg, maar vooral het Zwarte Woud, is de bakermat van de Duitse
klokkenindustrie. Nog .altijd is hier negentig procent van deze
export-intensieve industrie gevestigd.
De eerste klok uit het Zwarte-
woud zou omstreeks 1640 in Alt-
glashütte zijn vervaardigd Toen-
dertijd natuurlijk nog een een
voudig mechanisme met een
paar houten radertjes en voorzien
van gewichten. De klokkenfabri-
cage was eerst alleen een tijdver
drijf voor lange winteravonden.
De arme bergbewoners, die het
hout als grondstof voor het grij
pen hadden, verschaften zich op
die manier een bijverdienste. In
1670 gebruikte men voor het eerst
een raderwerk van koper en
sindsdien werd de klokkenmakerij
de voornaamste bron van inkom
sten. Toen werden de klokken be
ter afgewerkt en de vraag steeg.
In 1808 leverde het Zwartewoud
111000 klokken; vijftig jaar later
al 700.000. Dit grote aantal kon
echter slechts bereikt worden
door een juiste arbeidsverdeling;
talrijke handwerkbedrijfjes be
paalden zich tot het maken van
de onderdelen, zoals tandwieltjes
of houten huisjes.
Industrie
Omstreeks 1865 vervingen de
eerste zelfgemaakte boormachi
nes en draaibanken de moeizame
handenarbeid. Daarmee evolueer
de de handenarbeid tot industrië
le produktie. Tot welke prestaties
de toenmalige generatie kwam,
blijkt uit de groei van de firma
Gebroeders Junghans. Zij werd
de grootste uurwerkfabriek van
het Europese continent en is dat
tot op heden gebleven. Tegen
woordig staat de Duitse uurwerk
industrie in de wereld-produktie
achter Zwitserland en de V.S. op
de derde plaats. In de laatste ja
ren werden in de bondsrepubliek
ongeveer dertig 4 vijfendertig
miljoen uurwerken vervaardigd
met een produktie-waarde van
rond 580 miljoen Mark. Het uit-
voer-quotum bedraagt, ondanks
de grote buitenlandse co
tie, ongeveer 45 procent.
Wekkers worden het meest
gevraagd. De vervaardiging
van de zogenaamde standaard
wekker dekt reeds de helft van
de totale uurwerkproduktie. Dan
volgen de moderne reiswekkers
in étui, de wekkers met muziek.
Deze laatsten zijn tegenwoordig
net zo geliefd als souvenir ge
worden. Tenslotte volgt de pro
duktie van keukenklokken, als
mede wand- en bureauklokken.
De ouderwetse staande klok is
volledig uitgestorven.
Traditie
Sedert enige jaren zijn de aan
koorden opgehangen klokken zeer
in trek, evenals de stijlklokken
van hout of metaal, de jaarklok-
ken en vele soorten electrische
klokken. Voor de Duitse uurwerk
industrie is het niet zo eenvoudig
tiestrijd op de wereldmarkt te
handhaven. Wanneer zij dit des
ondanks kan, dan mag dit vooral
worden toegeschreven aan de
vaklieden, die buitengewoon be
kwaam zijn en een grote erva
ring hebben, die in het Zwarte
woud generaties lang van vader
op zoon is overgegaan. Deze vak
lieden kosten echter geld en daar
door komt het, dat ongeveer der
tig procent van de omzet van de
uurwerkindustrie aan lonen wordt
besteed.
De Europese landen waren en
zijn de beste afnemers: en wel
Nederland, Italië, België, Lu
xemburg en Engeland. Overzee
zijn het de V.S. die ver uit de
eerste plaats innemen. Naar
Azië gaat tegenwoordig onge
veer tien, naar Afrika zes en
naar Australië vijf procent van
de produktie. Een groot deel
van de export bestaat natuur
lijk ook uit horloges, die voor
al in de omgeving van Pforz
heim gemaakt worden. Hier ze
telt een beroemde industrie van
bijouterieën, die zich ook sterk
bezighoudt met de vervaardi
ging van kleine uurwerken.
Op rond 80 km van Chi
cago ligt aan de samen
vloeiing van twee rivieren
de „Dresden Nuclear Po
wer Station" waarvan het
50 meter hoge, bolvormige,
reactorhuis de omgeving be
heerst. Een conventionele
centrale van dezelfde capa
citeit zou veel groter zijn.
Ter vergelijking een teke
ning van de Utrechtse Dom-
Genoodzaakt door een tekort
aan brandstof- en krachtbron
nen in Israël is men de moge
lijkheden van door windkracht
gedreven elektrische-stroomge-
nerators gaan beproeven. De
Ford-stichting stelde hiervoor
een honderdduizend gulden be
schikbaar. Vier streken in het
Noorden van het land zouden
geschikt gebleken zijn voor het
vestigen van windkrachtcentra
les. Verder is er in Eilat, de
zuidelijkste stad van Israël aan
de Rode Zee, reeds drie jaren
een windkrachtcentrale in be
drijf. Een afdeling van het Is
raëlisch Technologisch Insti
tuut te Haifa zet de onderzoe
kingen voort.
Zo zijn ze.
Zo zijn ze..., een onderzoek
naar de belangstellingssfeer
van Zwolse middelbare scholie
ren, uitgave Boekencentrum N.
V., Den Haag.
Ongerust geworden over de
zeer geringe belangstelling van de
Zwolse middelbare schooljeugd
voor het kerkelijk verenigingsle
ven, heeft een interkerkelijke
commissie een onderzoek laten
instellen naar de belangstellings
sfeer van deze scholieren. Het
rapport van dit onderzoek kreeg
de titel ,,Zo zijn ze..." en werd
uitgegeven als publicatie van het
Sociologisch Instituut der Ned.
Herv. Kerk.
De wijze van uitgeven geeft de
belangrijkheid van de resultaten
weer: de conclusies van het on
derzoek zijn wellicht ook op de
schooljeugd buiten Zwolle van toe
passing. Enkele van die conclu
sies: Hoewel men de jeugd van
middelbare-schoolleeftijd be
langstelling voor godsdienst en
cultuur niet kan ontzeggen, wenst
zij deze belangstelling geen vorm
te geven door nauwe binding aan
de kerk en de verenigingen. De
ze vindt zij vervelend en weinig
zeggend. Zeer grote belangstel
ling bestaat voor sportverenigin
gen. Hier kan men zich uitleven,
iets bereiken. Vrij algemeen
klaagt de jeugd over gebrek aan
daadwerkelijk contact met ouders
en overige volwassenen. Teveel,
zo vinden de jongeren, worden
zij gezien als onmondig, zodat
een werkelijk tweezijdig gesprek
nauwelijks tot stand kan komen.
Een werkelijk nieuw samenspel
tussen ouderen en jongeren in
het licht van Gods vergevende
liefde is dringende noodzaak, al
dus dit waardevolle rapport.
Zee onder
Noors meer
Onder een Noors zoetwater-
meer zijn de overblijfselen ge
vonden van een 6.000 jaar oude
oceaan. Het zoute water van deze
oceaan werd aangetroffen onder
132 meter zoet water van het
Tokke-meer in de provincie Tele-
mark in Zuid-Noorwegen. Het
meer ligt ongeveer 200 km ten
westen van Oslo, 60 meter boven
de zeespiegel.
De man die de resten van de
oude zee heeft ontdekt, dr. Kaa-
re Stroem van de universiteit
van Oslo, deelde mee, dat
7.400.000 kubieke meter zout wa
ter duizenden jaren verborgen
hebben gelegen onder de druk
van het zoete water van het Tok
ke-meer, die 15 atmosferen be
draagt.
Hij zei, dat tot op een diepte
van 132 meter het normale leven
van een meer wordt aangetroffen,
maar dat verder alle leven op
houdt. In het oude zöute water
kan niets leven.
Stroem noemde het vinden van
de oude oceaan iets ongeëve
naards en voegde eraan toe, dat
hij het zoute water van de ver
borgen zee had geproefd en dat
het „zout" smaakte.
Poolse paleizen
herbouwt
In het kader van het nieuwe
vijfjarenplan voor de opbouw van
het socialisme in Polen zal een
aantal paleizen van de voormali
ge aristocratie worden herbouwd.
De paleizen, die voorkomen op
de lijst van 113 historische ge
bouwen zullen daarna zo moge
lijk voor nuttige doeleinden wor
den ingericht.
Een aantal kan worden inge
richt als woonhuis, ziekenhuis, so
ciale instelling, rusthuis, hotel,
school, kantoor en zelfs als pak
huis of fabriek.
Ondanks de traditionele Pools-
Duitse vijandschap zal ook het
kasteel Malbork, de zetel van de
middeleeuwse Teutonische rid
ders, worden herbouwd. Dit 14de
eeuwse kasteel staat in het vroe
gere Marienburg in Oost-Pruisen
en is verleden jaar door brand
geteisterd.
Andere kastelen in de voorma
lige Duitse gebieden, die gere
staureerd worden, staan te Stet
tin, Brieg en Frauenburg.
Volken in
ballingschap
Volken in ballingschap, door
Anton Zischka. Uitgave Ne
derlands Boekhuis, Tilburg.
Een reis van de bekende jour
nalist Zischka door de Oosteurope-
se „volksdemocratieën", de lan
den, die weliswaar achter het
ijzeren gordijn liggen, maar niet
temin tot Europa behoren, heeft
een boeiende en zeer informatie
ve beschrijving opgeleverd van het
leven in dit voor het Westen af
gesloten deel van Europa.
Zischka schreef met een doel;
hij wil zeggen: wij kennen zo wei
nig van de onder communistische
heerschappij staande Balkanlan-
den, Hongarije, Joegoslavië en Po
len. en in feite hebben wij deze
landen al afgeschreven, maar
een goede toeschouwer ontdekt,
dat ook de mensen, die hier le
ven, zich Europeaan voelen en
Europees denken. Tito, en gedeel
telijk ook Polen, hebben bewezen,
hoe Oost-Europa zich aan de Rus
sische druk kan ontworstelen. In
dien wij in het Westen ons open
stellen voor deze landen en trach
ten te komen tot een verenigd
Europa, dat zich niet alleen tot
West-Europa beperkt, zal Europa
zich als een werkelijke „derde
macht" niet afhankelijk behoeven
te weten van de Sowjet-Unie of
de Verenigde Staten, aldus Zisch
ka.
Amerika's grootste electrische
centrale, die geheel op kernener
gie drijft, heeft voor het eerst op
volle capaciteit gewerkt.
Het „Dresden Nuclear Power
Station" staat ongeveer 80 km
ten zuidwesten van Chicago en
werd door Genei al Electric USA
gebouwd voor de „Commonwealth
Edison", een groot electriciteits-
bedrijf.
Deze kerncentrale kost 170
miljoen en wordt geheel uit par
ticuliere middelen gefinancierd.
Zij heeft een vermogen van
180.000 kW. Het is de eerste kern
centrale In Amerika, die geheel
en uitsluitend is ontworpen voor
de produktie van electriciteit.
Het is dan ook te verwachten, dat
deze kerncentrale model zal staan
voor vele nieuw te bouwen elec
trische centrales over de gehele
wereld. Tevens zullen de ervarin
gen, opgedaan bij de bouw van
de „Dresden" worden verwerkt
bij de kerncentrales die General
Electric USA thans bouwt in Ita
lië en West-Duitsland.
Resultaten
In het bijzonder gaat de be
langstelling van de deskundigen
uit naar de werkelijke stroom-
produktie van deze kernreactor.
Toen de „Dresden" vorige maand
op halve capaciteit werkte, ble
ken de resultaten reeds aanmer
kelijk gunstiger te zijn dan was
berekend. Een dergelijke uit
komst is uiteraard van gunstige
invloed op dé uiteindelijke kost
prijs van de geproduceerde elec
triciteit.
Wanneer de ..Dresden" eenmaal
in bedrijf genomen zal zijn, zal
zij ongeveer 20 ton uranium per
jaar gebruiken; een conventionele
centrale van dezelfde capaciteit
zou daarvoor ongeveer 600.000 ton
kolen per jaar nodig hebben. Met
de 180.000 kW die de „Dresden"
produceert, kan worden voor
in de electrische behoeften
een stad van circa 200.000 ii
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal: 1. lengtemaat(scheepst-), 5. lichaamsdeel, 7. altijd,
11. manier van klederdracht, 12. zwemvogel, 14. tevens, 16. zui
lengang in Oud-Athene, 18. vogel, 20. schermwapen, 23. zware zoe
te wijn, 24. muzieknoot, 25. aarden- of metalen vaatwerk. 27. rood
achtig, 28. koning (Fr), 30. paardekracht (afk), 31. gem. in N.
Brab., 33. houten bergplaats, 34. maanstand, 36. vreemde munt,
38. vervoermiddel in Parijs, 39. academische titel (afk), 40. ter
gedachtenis (afk. Lat), 42. wijnmaat. 44. opening, 45. voornaamw.,
46. boom, 48. gem. in Drente, 50. bijwoord, 52. boom, 53. jongens
naam. 54. bundel, 55. getroffen, 57. dorp in N.Br. 59. afstammeling,
61. atmosfeer (afk), 62. schraal, 63. water in Gelderl., 66. muziek
noot, 67. voorzetsel, 68. gem. ten Z.v.d.stad Groningen, 69. tuin
(gewestelijk),
71. muzieknoot, 73. buitenmuur van een gebouw, 75. hijswerktuig,
76. muzieknoot, 78. doortochtgeld, 79. twijg. 81. water in Nederl.,
82. lidwoord, 83. gem. in Gelderl., 85. genieting, 87. achting, 88.
ontkenning, 90. vreemde munt, 91. verouderd woord voor ivoor, 93.
oprolbaar zonnescherm (Ind.), 94. gem. in Drente, 95. brij, 96. kan
men op zitten.
Vert. 1. ploegsnede, 2. meisjesnaam, 3. lidwoord, 4. familielid.
5. verfstof, 6. lichte bedwelming, 7. pers. voornaamw.. 8. motor
schip (afk), 9. gravure, 10. faam, roem, 11. meisjesnaam, 13. adel
lijke titel in Engeland (afk), 15. voorvoegsel, 17. stuk bouwland,
19. tussenwerpsel, 21. kleefmiddel, 22. diamantafval, 25. kleverige
stof. 26. afgeknotte boomstam, 28. palmriet (Mal.:, 29. wereldtaal
32. korte kous. 33. krijgsmacht, 35. hoenderachtige vogel, 37. in
de richting naar omlaag, 39. rivier in Engeland. 41. opium, toebe
reid om te roken, 43. houten klepper, 45. tuchtroede. 46. iemand
die treitert, 47. latwerk, 49. buigzaam. 50. dik van zure melk, 51.
bijwoord. 53. zeer kleine drukletter, 56. oude vochtmaat, 57. soort
kerS, 58. gelijk, 60. tussenzetsel, 62. plaats in Zwitserland, 64. door
weekt, 65. hoekbalkon, 67. gem. in Over.,
„JH |P PIP0_lidwoord, 70. scheeps-
vloer.' 72 zijtak Rhóne, 74. streep. 77. denkbeeld. 79. hoepel, 80.
vloeibaar voedsel, 82. part, 84. water T" ÉA n= '~u* |j£fia
86. scheikundig element (afk), 87.
voegsel, 92. naschrift (afk Lat),
Utrecht, 85. gewicht, (afk),
:r, 89. maanstand, 90. voor-
13. term bij het boksen (afk).
OPLOSSING VAN DE
VORIGE PUZZEL
Hor. 1. scheepskompas, 11.
alom, 12. maat, 13. til, 14. As
sam, 17. pro, 18. Ao, 19. sten
gel, 21. de, 22. Epe, 23. nol. 25.
all. 26. Lea. 28. ten. 30. grauwe.
31. geheim, 32. eng, 33. toe, 35.
ink, 37. dek, 39. was. 41. Rs.
43. Naarden. 46. nu, 47. alt, 49.
nadat, 50. met, 51. Noor, 53.
Peet, 54. streptomycine.
Vert. 1. satan. 2. Clio, 3. hol,
4. Em, 5. pose, 6. kaag, 7. mm,
8. pap, 9. aard, 10. stoel, 14.
Are, 15. snee, 16. men, 19. Splu-
gen, 20. Lothian, 22. eland, 24.
Leens, 25. are. 26. Let, 27. age,
29. nik, 34. oord, 36. krans, 38.
kan, 39. wet, 40. Putte, 42. slot,
44. aalt, 45. darm, 46. neen, 48.
tor, 50. mei, 52. re, 53. pc.
INZENDINGEN
Inzendingen worden vóór donder
dag a.s. op ons bureau verwacht
Oplossingen mogen uitsluitend op
een Driefkaart worden geschre
ven. In de linkerbovenhoek ver
melden: „Puzzeloplossing". Er zijn
drie prijzen: een van 5,en
twee van 2,50.
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1960
T WAS FEEST IN BOYL
„Kom maar als het feest voorbij is", hadden Jan Zuil (93)
en Jeltje Zuil—Velthuizen (91) gezegd, toen we de wens
kenbaar maakten een babbeltje met hen te hebben in ver
band met hun zeventig-jarige echtvereniging, want tegen
al die „dreigende" belangstelling van pers en radio, van
Welnu, onder die omstandighe
den konden we moeilijk weige
ren met het verzoek rekening
te houden. En we hebben er al
lerminst spijt van gehad, omdat
Jan en Jeltje. gezeten in het
prieeltje op de spiksplinternieu
we bank één der geschenken
die hen ten deel vielen hon
derd uit hebben verteld over de
periode van bijkans driekwart
eeuw, welke ze lief en leed deel-
uaöat s|e do sszmq sap jaaq ap |pjooa 6ez 'aisiAeiaj ua ui|ij
een berg. En daarenboven stond dan natuurlijk nog de
drukte te wachten van de dorpelingen en van de familie,
die uiteraard in het schenken van blijken van medeleven
niet achter wilden blijven.
De meeste jaren woonden ze
in Boyl (no. 71), een buurt
schap van de Zuidoostfriese ge
meente Weststellingwerf,
alle
huisjes op kleine boerderijtje!
lijken en dat vaak ook wel zijn,
omdat er altijd nog wel plaats
is voor wat kippen en ander
klein vee. Maar Jan heeft kip
pen, noch geiten, daar hij na zo
veel jaren ploeteren de handen
volkomen vrij wilde hebben om
zijn laatste levensjaren in volle
rust door te brengen.
In veen en klei
,,'k Zou ook niet anders meer
kunnen", zei hij. „Zelfs een tuin
hou ik er niet meer op na, want
hoewel ik verder nog helemaal
gezond ben kamp ik de laatste
tijd weer met duizeligheid, zodat
ik mijn werk vaak niet kon ver
richten."
We horen dan, dat Jan zo on
geveer het hele land doorkruiste
om het dagelijks brood te ver
dienen. Hij was nl. veenarbei
der en grondwerker, wat met
zich meebracht, dat hij nu eens
enkele jaren in de noordoosthoek
van Overijssel de bodem om
woelde, dan weer in de Achter
hoek, in Zuidoost-Drente, in de
Peel of in de kop van Gronin
gen, waar hij z'n aandeel had in
de versterkingen van de zeedijk
bij Uithuizen. Zelfs liet hij heel
wat zweetdroppels in Zuid-Hol
land bij graafwerk voor het Mer-
wedekanaal, waarvan de econo
mie nog steeds in hoge mate
profiteert.
En nu mene men niet, dat er
ook toen al grote autobussen ge
reed stonden, om hem van de
ene hoek van Nederland naar de
andere te brengen. Daar werd
in die dagen eenvoudig niet aan
gedacht, gesteld al, dat er altijd
bussen waren geweest.
„Nee", zei Jan, „tegenwoordig
worden de heren tot op een me
ter gereden waar hun spa de
grond in moet. En nóg kanke
ren ze dikwijls. Maar ik kon
met de benenwagen, want geld
om je er te laten brengen had
je nu eenmaal niet. 't Was dan
ook heel gewoon, dat ik 's zon
dagsmiddags met de proviand-
zak op de rug van huis ging en
na 8 of 9 uur tippelen bijna
onmiddellijk aan de slag kon.
Moe-zijn, je wist eenvoudig niet
wat dat was. Alleen als de af
standen groter werden dan vijf
tig kilometer nam je de trein,
want je kon moeilijk de hele
week blijven lopen en geen snars
uitvoeren.
Ruige keet-leven
soms hard tochtende houten keet
met een kist als tafel, een paar
andere kisten als stoeien en wat
stro om in te maffen. Toch sliep
dat dikwijls nog best, zó zelfs,
dat ze al èrg te keer moesten
gaan wilde je van de ratten
wakker worden.
Na dan even in gedachten te
hebben gezeten vervolgde hij:
„Het was in zo'n keet, dat ik
m'n vrouw heb leren kennen. Die
oefende toen het beroep uit
van „keetmeid" een lang niet
gemakkelijk baantje, daar ze
met allerlei figuren te maken
kreeg. Maar ze sloeg zich dap
per door de moeilijkheden van
die taak heen en toen ze genoeg
keten had opgeruimd op een
groot werk stonden er natuurlijk
meer dan één eten had ge
kookt en koffie gezet, is ze het
voor mij alleen gaan doen. Nou
ja, het huishouden dan, bedoel
ik".
„Op 13 september 1890", zo
ging Jeltje verdei-, „liepen we
arm in arm van Noordwolde
naar het gemeentehuis van Wol-'
vega, waar we plechtig beloven
moesten elkaar steeds tot steun
te zullen zijn. En daar hebben
we ons ook wel zo ongeveer aan
gehouden".
Jan knikte voor zich uit, als
wilde hij zeggen, dat hij van
zijn kant wel tevreden was en
toen schudde ook Jeltje het grij
ze hoofd in bevestigende zin.
Even moest ze glimlachen om
te vervolgen met:
„Ja, dat keetleven werd je
eerder zat dan gewend. Je moest
altijd erg vroeg present zijn en
als die mannen weken achtereen
op het werk bleven, omdat elke
week naar huis gaan financieel
niet kon, moest ik ook nog voor
de was zorgen. Ontzettend, al dat
zware vuile goed; Want denk nu
niet, dat ze nylonhemden droe
gen, die je maar had uit te spoe
len en klaar is Kees. Je moest
er op stampen en boenen dat je
er haast bij neerviel....
Bij dat ver-van-huis-werken Toch qeiOrld
was er natuurlijk geen sprake
van, dat je 's avonds weer bij
je vrouw terugkeerde. Je bleef
zes dagen op 't karwei, waar- "Maar nie"emin gezond ge-
mee je bezig was en bracht de bleven?"
avonden en nachten door in een „Gelukkig wel. Het eten
smaakt me nog altijd goed en
slapen kan ik nog als de beste.
Trouwens, er gaan meer mensen
dood van te weinig dan van te
veel werken. Een mens moet
niet zoveel vrije tijd hebben.
Dan gaat-ie maar gekke dingen
doen. 'k Heb er voorbeelden ge
noeg van gezien Dat neemt
niet weg dat ik blij was toen
Jan, nadat we een paar jaar
getrouwd waren, zijn trekkersbe-
staan eindigde. Hij kreeg werk
in Noordwolde, waar hij ge
boren is in een mandenmake
rij en een stoelenvlechterij. Daar
verdiende hij wel geen goud,
doch ik had hem nu elke avond
bij me en zo hoort het toch
eigenlijk ook te zijn".
En opnieuw knikte Jan,
waarna hij z'n levensgeschiede
nis weer zelf voortzette met de
mededeling, dat de rotan hem
lelijk dwars gezeten heeft. Zo in
't midden der jaren dertig nl.
kwam die erg in de mode en
gebruikte men de wilgentenen
haast niet meer voor de stoelen-
fabricage. „Maar had ik ver
stand van rotan!", riep hij uit.
„Dat is weer heel ander spul.
Daarvoor had ik omgeschoold
moeten worden en daar had ik
werkelijk geen zin meer in. Men
vond echter ook, dat ik lang
zamerhand te oud was geworden
om nog voor rotanstoelenvlech-
ter te gaan studerenGevolg
was, dat ik zonder werk kwam
en dat mocht evenmin. Zo be
landde ik in de werkverschaf
fing. Over dat leven zwijg ik
liever. Dat was werkelijk geen
leven meer. Een kruiwagen zand
eerst van hier naar daar trans
porteren en later weer naar z'n
oude plaats terug brengen. Ach,
ach, wat een tijd was dat. Ik
ben toen maar klokluider gewor
den van de Hervormde kerk in
Jan en Jelletje, zoals we
haar ontmoeten, genietend
van de stilte, die het dorpje
Boyl nog zo veelvuldig
Boyl en deed nog enkele andere
dingen om in het leven te blij
ven. Totdat ik in 1940 toezicht
kreeg op het vergraven van een
stuk kerkeveen. Op zo'n manier
keerde ik weer in m'n oude
„branche" terug".
ledereen present
„En de kinderen?"
„Van de dertien hebben we er
nog zeven over. Eenmaal stier
ven er twee in één nacht: twee
lingen. We hebben er verder nog
twee verloren van resp. één jaar
en acht jaar. En verleden jaar
stierf er een zoon van 58 jaar.
Voorts is er nog een baby over
leden onmiddellijk na de geboor
te. Alle anderen hebben we ter
gelegenheid van ons jubileum
nog eens bij elkaar mogen zien,
met verscheidenen van de 27
kleinkinderen. Dat was wel erg
mooi. De meesten wonen in 't
noorden, maar er woont er ook
nog een ni 't westen, in Dor
drecht. En één woont er hier
recht over ons, van wie we veel
gemak hebben".
Jan heeft eigenlijk nog maar
één wens: hij zou zo graag eens
kennis maken met 't Rotterdam
van heden. Daar is hij namelijk
in z'n jonge jaren, toen hij een
karwei had in 't westen, wel
eens geweest. Maar toen was er
nog geen elektriciteit, waren er
nog geen auto's, nog geen radio
of televisie, ja wat was er toen
allemaal nog méér niet
OPLOSSINGEN
Hieronder volgen de oplossingen der
opgaven, gepubliceerd in onze rubriek
van 10 september jl.
2. Stelling uit Chess Review: 1. Talt
Dxal 2. Dc4t La3 3. Da6t Kb2 4. Db5t Ka3
5. Da5t Kb2 6. Db4t Ka2 7. Kc2! en wint..
L Uit een partij Fleischmann—Böhme,
DE LOPERS
zich een goed beeld wil
de mogelijkheden maar
ook de bezwaren van een bepaald
stuk in het schaakspel, dan is een van
de middelen zich te verdiepen in stellingen
waarin de hoofdrol of althans een rol
van betekenis wordt gespeeld door het
stuk welks eigenaardigheden men grondig
wil bestuderen. Dit is dan ook wel een
der voornaamste argumenten welke worden
aangevoerd door hen, die verdedigen dat
een indeling van partijstellingen en eind
spelen, e.d. naar de omvang en de soort
van het zich ophet bord bevindende
materiaal, alles behalve „on" -zinnig is.
Wij willen dit discussiepunt te dezer
plaatse niet verder uitspinnen, doch ons
ertoe beperken u mede te delen, dat de
vier opgaven welke u in deze rubriek
aantreft, het motto „de twee lopers" mogen
dragen. Dat slaat dan op de winnende
partij. Dit houdt geenszins in, dat de
sleutelzet met een loper gedaan moet
worden. „Integendeel", zouden wij bijna
zeggen. Bij het oplossen zult u stellig het
effect van de „loper op afstand" ervaren.
m
IS
b c d e f g h
Wit aan zet won fraai. Hoe?
4. Uit een partij Dahl—Schulz, Berlijn
lx K
n
*1
i
41 A
ij
1
Wit aan zet
t g b
Hoe?
Oplossingen en correspondentie aan de
heer H. J. J. Slavekoorde, Goudreinetstraat
125, Den Haag.
