Duits hoogleraar doet
aanval op Gretna Green
nOMNf
Een woord voor vandaag
Friesland wil een
universitair filiaal
Meningen van anderen
ABASIN
Duitse zoiidagswetgeving
op de helling
Commentaar op
Troonrede en
miljoenennota
Het Vrije Volk
'pKrUM
2
Enkele kanttekeningen
KNAP STUK WERK
uit de reeks van na de oorlog.
Vele malen reeds heeft deze hoogleraar in de economie zijn visie gegeven
op de taak die de overheid kan vervullen in het zo goed mogelijk beheersen
van de conjunctuur. Heel eenvoudig gezegd komt het hierop neer: de over
heid heeft de macht geld in de volkshuishouding in te spuiten en zij heeft de
macht geld daaruit weg te zuigen. Als er een teveel is aan geld, als in een
tijd van hoogconjunctuur de bestedingen de toeneming van de produktie
dreigen te overtreffen, dan is het zaak dat de overheid ingrijpt. Zij moet dit
enerzijds doen door zelf zo weinig mogelijk geld uit te geven, anderzijds door
geld weg te zuigen daar waar het met te roekeloze hand dreigt te worden
uitgegeven.
In zo'n tijd van hoogconjunctuur leven wij thans. Er wordt geld verdiend, de
consumptie stijgt, de Investeringen lopen hoog op. De overheid moet dus be
ginnen met zelf zo weinig mogelijk geld uit te geven, zo weinig mogelijk in
do consumptieve sfeer en zo weinig mogelijk aan investeringen. Maarde
moeilijkheid is dat de overheid zich vandaag voor een aantal taken gesteld
ziet, die alle hoogst noodzakelijk zijn. Het deltaplan moet doorgang vinden,
het toenemend verkeer maakt in snel tempo bouw van wegen en bruggen
noodzakelijk, de geboortegolf van na de oorlog bereikt de middelbare scholen
en het technisch onderwijs, stuk voor stuk takken van onderwijs die duurder
zijn dan de lagere school. Er moet geld gestoken worden in wetenschappelijk
onderzoek, in de ontwikkeling van probleemgebieden waar nog steeds werk
loosheid heerst. De Lauwerszee is er en de Coentunnel en de Europoort
En ten slotte: „men" rekende op belastingverlaging. En niet ten onrechte want
minister Zijlstra had al vele malen betoogd dat de belastingdruk tot een
onredelijke hoogte was gegroeid.
Dus stond deze econoom-minister voor de wel zeer moeilijke taak nu ook zijn
theorie in praktijk te brengen. Dat hij daarin geslaagd is, is een gelukwens!
waard. Immers, de uitgaven, hoe hoog ook, zijn niet meegegroeid met de groei'
van ons nationaal intomen. Dat wil zeggen dat de overheid een kleinere
portie gekregen heeft van het deel dal wij in 1961 meer zullen verdienen
dan in 1960, dan waarop zij verhoudingsgewijs aanspraak zou kunnen maken.
En toch heeft de minister van oorlog en heeft de minister van onderwijs het
deel gekregen waarop deze bewindslieden recht konden doen gelden, wilden
zij het uitgestippelde beleid naar behoren kunnen vervullen.
Minister Zijlstra heeft dit bereikt, allereerst door te bezuinigen daar waar*
flat mogelijk was (de subsidlelast onder andere) en anderzijds door een begin,
te maken met een „prioriteitenschema" dat zal lopen tot 1963. Uitgaande van
de stelling dat niet alles tegelijk kan, heeft hij op een lijstje geschreven welke
zaken voorrang moeten hebben. Vervolgens heeft hij uitgerekend welk be
drag dan nog voor de komende jaren te verdelen overblijft. Hiervan zal dan.
elk departement het zijne krijgen.
Dat de minister op dat lijstje voorrang heeft gegeven aan belastingverlaging,
valt zeer in hem te loven. Want de belastingdruk thans is onrechtvaardig
hoog, vooral voor de lagere en middelbare lonen en salarissen. In de socialis
tische pers is prof. Zijlstra bij voorbaat al verweten dat het verlagen der
belastingen een „politieke stunt" zou zijn en dan een stunt die in strijd zou
zijn met de economische principes van deze minister. Dit verwijt is op knappe
wijze weerlegd: de begroting toont aan dat die belastingverlaging ook econo
misch mogelijk is. Mitsde conjunctuur in de naaste toekomst niet zal
voeren tot een periode van overbesteding. Daarom heeft de minister de be
slissing aangehouden tot 1 juli 1961. Mocht inderdaad die overbesteding de
kop opsteken dan is hij er ook wel de man naar om zijn volle ministeriële
gewicht in te zetten om de voorgestelde belastingverlaging tegen te houden!
Anderzijds dan bevat deze begroting ook de elementen om het teveel aao geld
weg te zuigen. De minister heeft onthuld, dat hij in het lopende jaar al meer
geld geleend heeft op de kapitaalmarkt dan strikt noodzakelijk was om de
uitgaven te financieren. Ook in het komende jaar zal hij dit middel hanteren.
De investeringsaftrek blijft op hetzelfde (lagere) peil als hij nu is gesteld,
de vennootschapsbelasting zal wel verlaagd worden maar pas op een passend1
tijdstip, bet bouwvergunningenstelsel zal overspanning op de bouwmarkt
blijven bestrijden, het besparen zal worden aangemoedigd en zo zijn er vele
maatregelen meer.
Er Is In heel deze begroting maar één zwak punt: als de hoogconjunctuur!
de lonen overmatig zal doen stijgen, dan is de prijspolitiek tot mislukking
gedoemd en zullen belastingverlaging en prioriteitenschema in het ge
drang komen. Het loonbeleid is een der. peilers waarop dit begrotings
beleid rust. Het is aan ons de zelfbeheersing op te brengen om dat beleid
te doen slagen. Het perspectief dat minister Zijlstra heeft geboden, is die!
zelfbeheersing waard.
Einde huwelijksparadijs?
Steun Schotse
kerk verlagen
DE TROONREDE
(Van onze correspondent in Bonn)
De Schotse Kerk gaat pogin
gen ondernemen om een einde te
maken aan het huwelijksparadijs
Gretna Green, waar jongens en
meisjes die de leeftijd van 16 jaar
hebben bereikt zonder toestem
ming van hun ouders in het hu
welijk kunnen treden, mits zij 21
dagen in Schotland hebben ge
woond. Achter deze Schotse po
gingen staat echter de actie van
de Westduitse professor dr. Le-
jeune om Gretna Green voor
Duitse jongeren gesloten te krij
gen.
Deze hoogleraar heeft zich namens df
Bond voor Kinderbescherming, waar
hij voorzitter is, tot het Westduitse
ministerie van buitenlandse zaken
wend met het verzoek om langs diplo
matieke weg een einde te maken aan
de ongeveer 600 huwelijken van Duitse
jongeren die jaarlijks in Schotland te
gen de wil van de ouders worden ge
sloten.
Geen schijn van kans" was hel
commentaar van de minister. ,,De mi
sère zou niet te overzien zijn". Hi;
voorspelde dat dan ook de diplomatieke
vertegenwoordigers van mohamme
daanse landen van de Bondsregering
zouden hunnen verlangen dat Duitse
burgerlijke standen polygame huwelij'
ken voltrekken.
Prof. Lejeune had namens zijn bond
;n diepgaand onderzoek laten instellen
aar de toestanden in Gretna Green.
Zijn oordeel luidt: ,,Het is vooi
Schotten alleen maar een business. De
weinige hotels in Gretna Green zijn per
manent volgeboekt en vragen exhorbi-
tante prijzen. Het kampeerterrein staat
vol en wie geen eigen tent heeft mee
gebracht kan er een huren."
zijn rechten baseert, in te trekken.
De Bond voor Kinderbescherming
kwam met het huwelijksprobleem
Gretna Green wilde trouwen. Zijn
17-jarige Brunswijkse scholier Werner
von Hantelmann die op school meer
dere malen was blijven zitten met
een meisje van dezelfde leeftijd in
Gretna Green wilde trouwen. Zijn
voogd was de vroegere rechter mr.
Von Nordheim. Deze stuurde een be
vriende advocaat naar Schotland, die
voor de rechtbank van Edinburgh het
huwelijk van de jongen Von Hantel
mann liet verbieden op grond van on
bezonnenheid van de bruidegom. De
jongen is inmiddels opgesloten in e
opvoedingsgesticht in Nedersaksen.
Dit succes heeft de Bond op het idee
gebracht dat het misschien mogelijk
zal zijn de huwelijken van Duitse min
derjarigen in Gretna Green onmogelijk
te maken. Nu het ministerie geen hulp
kan verlenen heeft prof. Lejeune
andere weg gevonden.
Op verzoek van ouders of van geïn
teresseerde instellingen zoals de Bond
voor Kinderbescherming kunnen derge
lijke huwelijken van de ene dag op de
andere weer worden gescheiden.
Prof Lejeune hoopt het probleem
echter ook in het hart aan te pak
ken. Via een Schotse predikant, ds.
Andrew Herron heeft hij steun ge
kregen van de generale synode van
de Kerk van Schotland, die via deze
predikant een voorstel hoopt in te
dienen bij het Schotse parlement om
de huwelijkswetgeving te wijzigen en
de oude middeleeuwse wetten en ver
ordeningen, waarop Gretna Green
Amsterdamse C.O.P.
vraagt vertrouwen
politiepersoneel
De Amsterdamse afdeling van d_
Centrale van politie-organisatles (C.P.O.)
waarin de drie politiebonden samen
werken, heeft gisteren in een circulair.
met klem een beroep gedaan op de
organisatorische discipline van de bonds
leden. Het bestuur zegt erop te vertrou
wen dat de leden „die in de voorgaande
tijd steeds het volle vertrouwen hebben
gegeven, zulks ook in het laatste stadium
van de salaris-onderhandelingen zullen
doen". Het bestuur begrijpt de gevoelens,
.het verlangen en het ongeduld van df
nieuw VATT N
MUIZEN-V PASTA
VLOKKEN -
ROEIT ZE GENADELOOS UIT
Beroepingswerk
ned. herv. kerk
Beroepen te Catherines, Ontario, Cana-
na: A. O. Zijlstra te Wilnis.
gereformeerde kerken
Beroepen te Ede, 4de pred. plaats: H.
Tien te Nijkerk; te Eernewoude: S. de
de Jong, kand. te Amsterdam; te 's-Gra-
venzande (vac. L. J. Boeijenga): J. van
de Klaauw te Krabbendijke; te Muiden:
J. Koenen te Zijldijk; te Baarland en te
Paesens-Moddergat: C. H. Koetsier, kand.
te Amsterdam.
christ. geref. kerken
Bedankt voor Aalsmeer: W. van 't Spij
ker te Drogeham; voor Sneek: T. Brienen
te Mussel.
christ. geref. gemeenten
Beroepen te Urk: H. Visser Mzn. te
Rotterdam-Zuid.
Vergadering van
Geref. Sociaal en
Economisch Verband
Te Zwolle werd de jaarlijkse algeme
ne ledenvergadering gehouden van het
Gereformeerd Sociaal en Economisch Ver
band. De vergadering stond onder leiding
van de voorzitter, de heer P. Groen, die
in zijn openingswoord wees. zowel op de
internationale als de nationale aspecten
van het economische en sociale leven. Op
het internationale vlak kwam de econo
mische machtsstrijd tussen Oost en West
ter sprake, terwijl ook de problemen
rondom de Europese Economische Inte
gratie genoemd werden. Op het nationale
vlak gaf spreker aandacht aan de over
spannen arbeidsmarkt en het vraagstuk
van de verkorte arbeidstijd. Tenslotte
noemde de heer Groen nog de plannen
om te komen tot hervorming van de on
derneming. Spreker vroeg voor deze zaken
de volle aandacht bij de studieplannen
voor het komende jaar.
Nadat de huishoudelijke zaken i
behandeld, sprak de heer drs. A. J. Hen
driks over „Maatschappij-verandering
maatschappelijke aanpassing".
..Laat het ja dat gij zegt ja zijn en het neen neen; wat daar
bovenuit gaat is uit den bozeZo luidt Jezus' samenvat
ting van de wet. Heel eenvoudig: als ge ja zegt moet het
ook ja zijn en als ge neen zegt moet het ook neen zijn. Klaar.
Er zijn mensen die daar inderdaad naar streven. Die proberen
altijd consequent de waarheid te spreken zonder omwegen
Ze worden er in onze maatschappij op aangekeken. Ze passen
toch eigenlijk niet in onze beschaafde wereld....
Weet ge waar we wel goed in zijn? In het de-waarheid-
spreken als liet over anderen gaat. In het ongevraagd door
vertellen van het kwaad van anderen. Dan vinden we dat
„de waarheid gezegd moet worden". En komen we met dat
prettige gezegde van die zachte heelmeesters!
Waarheid spreken is een zaak van liefde. Liefde tot God en
liefde tot de naaste. Als ge die liefde kent, dan zult ge uw
naaste niet iets willen voorliegen. En dan zult ge ook het
juiste ogenblik vinden van zwijgen. Want let op de bondig
heid waarmee Jezus formuleert. Niet dat uitgebreide tot
getuige roepen van hemel of aarde om uw woorden maar
kracht bij te zetten. Het is uit den boze. Als een christen ja
zegt moet men er ook van op aan kunnen dat hij ja bedoelt.
Omdat hij een christen is.
leden volledig. Niettemin acht het be
stuur het in dit stadium beter af te
wachten tot welk resultaat de bespre
kingen, die zeer binnenkort worden ge
houden, zullen leiden.
(Van een Friese medewerker)
Ondanks het feit dat verschil
lende rectores magnifici bij de
overdracht van hun ambt gepleit
hebben tegen een regionale sprei
ding van het hoger onderwijs en
zelfs ondanks het feit dat in het
plan van de minister geen uni
versiteit voor Friesland opge
nomen is, hebben de Friezen de
hoop nog niet opgegeven. Nu gaat
de gedachte in de richting van
een atheneum met een bacca
laureaatsopleiding.
Een commissie van de Fryske Aka-
demy heeft deze gedachte gelanceerd
en wil deze opleiding een filiaal maken
van een of meer gevestigde universi
teiten. Aan dit atheneum zouden de
studenten hun kandidaatsopleiding krij
gen van daar gevestigde en reizende
hoogleraren. Daarna kunnen zij dan
hun studie voortzetten aan een der be
staande universiteiten of hogescholen.
De Friese commissie verwacht dat een
dergelijk atheneum met inbegrip van
de baccalaureaatsopleiding in 1970 tus
sen de 1000 en 1200 studenten en leer
lingen zal trekken.
Het beheer moet toevertrouwd wor
den aan een directorium dat verant
woordelijk is voor de materiële beno-
digheden voor dit onderwijs. De peda
gogische verantwoordelijkheid zou dan
moeten liggen bij een curatorium in
gesteld door de moederuniversiteit.
Welwillend onthaal
Naar wij vernemen heeft deze ge
dachte, die uiteraard nog verder uitge
werkt moet worden, een .tamelijk wel-
willend onthaal gevonden in de bespre
kingen die sinds het uitbrengen van
het rapport door de Fryske Akademy
met verschillende instanties zijn ge-
Op het departement stond
eerste instantie er niet afwijzend tegen-
Van de zijde van de Fryske Aka
demy werd opgemerkt, dat zij. het in
het landsbelang zou vinden, wanneer
ook in andere plaatsen athenea als in
Friesland gepropageerd zouden komen.
De spreiding van^het hoger onderwijs
linger
gen.
Naar wij menen te weten was ook de
reactie van de Gemeentelijke universi-
Amsterdam gunstig. Zij zou
voorlopig bereid zijn de minister
r/AL ER ooit een Troonrede worden geschreven, waarmee ieder tevreden
1 is? Het valt nauwelijks aan te nemen.
Brengt zij een belichting van de situatie, dan wordt geklaagd, dat zij geen
wetsontwerpen aankondigt. Publiceert zij een lijst van plannen, dan scheldt
men haar voor een catalogus of onvriendelijker nog voor een „waslijst".
Geen staatsstuk, dat zozeer op de keper bezien pleegt te worden, als met
een Troonrede het geval is. Dit geschiedt op zichzelf met recht. Want is de
Troonrede niet het officiële stuk, waarmede het nieuwe parlementaire jaar
wordt ingeluid? En, méér nog, is het n'el de Koningin zelve, aan wie het stuk.
ter voorlezing wordt toevertrouwd?
Reeds deze laatste omstandigheid verdient, dat ook van regeringswege aan
de Troonrede veel en toegewijde arbeid besteed wordt. Dat is zij verplichfi
aan onze Vorstin. Maar zij is het ook verplicht aan het feit, dat, naar mag
worden aangenomen, heel ons volk zlrh zet tot het lezen van of indien
mogelijk het luisteren naar dit stuk.
En van zoiets dient door een regering profijt te worden getrokken. Er wordt
in dat lezen van of luisteren naér de Troonrede van de zijde van ons volk
een belangstelling betoond, die gehonoreerd behoort te worden. In elk geval
dient te worden vermeden, dat deze belangstelling omslaat in teleurstelling
Wij hebben van dc Troonrede van vandaag elders in onze krant reeds vast
gesteld, dat het geen stuk is, dat tot uitbundige kennisneming opwekt. Daai
zoeke men dc verdiensten van dit stuk dan ook niet in. Maar het vaststeller
hiervan betekent geen kritiek.
Het moge geen uitbundige Troonrede zijn, het is er een als wij toch nie'
ongaarne zien. Want van de beide mogelijkheden, die wij hierboven voo
een Troonrede aangaven, bevat zij elementen. Zij vertoont iets van even
wicht, trouwens voor dit stuk geen onbekend begrip, waar het immers zei
met nadruk de noodzaak van evenwicht in het bijzondei in ons economisch
leven beklemtoont.
Deze Troonrede immers vertoont evenwicht, doordat zij enerzijds dc huidige
situatie belicht, doch aan de andere kant ook doet uitkomen, in hoeverre de
belichte situatie maatregelen van de regering, hetzij als wetgeving hetzij als
beleid, wenselijk of noodzakelijk maakt.
Een Troonrede wedervaart nogal eens kritiek. Zeggen wij dan van deze iets
goeds, waar zich dit metterdaad zeggen laat.
Uw haar zit beter met
an t - Haarcrème! ah..„ w d. wp„,. e1,1
Conferentie Herv.-
Geref. Jeugdbonden
Het afgelopen weekeinde heeft te
3aarn, in het Gereformeerd Zendings-
.-entrüm, de conferentie plaats, gevonden
/an de leiders en leidsters van Hér-
/ormd-Gereformeerde Jeugdbonden.
Als referent trad op Ir. R. Plomp, die
:prak over „geloof en natuurweten-
Na bespreking in discussiegroepen
olgde een boeiende discussie over de
mtwikkeling der techniek en de proble
men waarvoor de hedendaagse jeugd
zich ziet geplaatst.
Vervolgens werd door een forum, be
staande uit o.m. ds. A. J. Jorissen en
ds. R. A Kuus, gesproken over Johan-
nis 4.
Ds. A. J. Jorissen sprak over het on
derwerp: „welke normen stellen wij op
onze vergaderingen aan het geestelijk
lied?" De spreker lichtte zijn betoog toe
met Opnamen van een bandrecorder.
Advertentie
kalmeert
zonder slaap te verwekken
Clir. Geref. Kerk Urk
treedt uit verbond
Chr. Geref. kerken
In nauwelijks
dc
Kerk uit het verband van kerken ge
treden. Ginrg enkele maanden geleden
ds. W. Baaij imet zijn gemes-ntc van
Doorn over naar de Oud-Gereformeer
de Kerken, nu heelt de gemeente
Urk zich uit het verband losgemaakt
en is overgegaan naacr de kleine groep
van Christelijke C-creformeerde Ge
meenten. Dit verbard van kerken be
staat uit drie plaatselijke gemeenten
namelijk Gouderak, Rotterdam-Zuid en
Werkendam.
De gemeente Urk heeft de bouw
een nieuwe kvrk met 1000 zitplaatsen
bijna voltooid. Sedert 1958 is de ge
meente valkant. To«n nam de predi-
Op 31 oktober van dit jaar
lopen de vergunningen af die de
Duitse regering verstrekt heeft
aan de staalindustrie in het Roer
gebied om op zondag te mogen
produceren. Achter de schermen
probeert deze industrie nu rui
mere vergunningen voor zon-
dagsarbeid te krijgen terwijl van
protestants-christelijke zijde po
gingen worden ondernomen om
de zondagsheiliging te bevorde
ren.
Inmiddels heeft het ministerie van
beid in Wcst-Duitsland een ontwerp
wet gemaakt die de vergunningen tot
zondagsarbeid aan de staalindustrie
kant ds. M. C. Tanis het beroep aan
naar Barendrecht.
Deze kerk draagt een eigen stempel
en kon zich in velerlei opzicht al lang
niet meer verenigen met bepaalde
gedachten uit de Christ. Geref. Kerken.
De ervkelo predikanten die men. aan
vaardbaar achtte bedankten voor een
beroep.
De gemeente heeft nu een beroep uit
gebracht op ds. H. Visser Mzn. van dc
Christelijke Gereformeerde Gemeente
van Rotterdam-Zuid.
drastisch wil beperken. Vijf jaar lang
werd^ aan dit nieuwe wetsontwerp ge-
Bovcndicn heeft het kabinet van
Westfalen cn Rijnland een poging on
dernomen om' een verandering in do
huidige wetgeving te krijgen waardoor
de Goede Vrijdag, de rooms-katholieke
feestdag „allerheiligen", de dodenzondag,
de dag voor boete en gebed en enkele
nationale feestdagen beschermd zullen
worden. Bovendien zullen op 31 oktober
hervormingsdag de arbeiders, die de
kerkdiensten willen bijwonen, vrij moe
ten kunnen krijgen zonder dat dit van
hun inkomen wordt afgetrokken.
Dc industriële kringen verzetten zich
niet hand en tand tegen deze nieuwe
plannen. Maar de christelijke arbeiders
willen nog veel verder gaan lis dc be
scherming van de zondag. Enige dagen
geleden is cr in Dortmund een congres
gehouden van christen arbeiders waarin
een resolutie Is aangenomen, die er bij
dc regering op aan dringt dc vergun
ningen voor zondagsarbeid niet meer
te verstrekken.
Tevens wordt gecist dat in de nieuwe
c.a.o. de staalarbeiders al een veertig-
urige werkweek zullen krijgen met ten
minste 26 vrije zondagen per jaar. Tege
lijkertijd wordt er op aangedrongen
dat de vergunning voor het open stellen
van de winkels op de twee zondagen voor
kerstmis zal vervallen en daarvoor in de
plaats de winkels op zaterdagavond open
zullen mogen zijn-
DELEN IN WELVAART
De onverwachte stijging van de
produktiviteit in de industriële
sector van het bedrijfsleven is
mede verkregen door de arbeid
van de werknemer. Daarom dient
hij in de huidige welvaart zijn
aandeel te krijgen. Of dat moet
gebeuren door middel van een
loonsverhoging of door verbete
ring van de secundaire arbeids
voorwaarden, is een vraag die
wordt opgeworpen in „De Gids",
het orgaan van het Chr. Natio
naal Vakverbond. Het betrokken
artikel zegt hierover:
GEZIEN dc bijzonder gunstige
ontwikkeling van de produktivi
teit, die bij het afsluiten van de
c.a.o.'s niet kon worden voorzien,
is de opvatting gewettigd, dat hier
in een reden ligt om de lopende
contracten te herzien. De vraag is
echter of de algeméne aanwijzing
die het College van Rijksbemidde
laars in de gedifferentieerde loon
politiek hanteert, zich hiertegen
niet verzet. Naar onze mening niet.
Immers een herziening van de
c.a.o. ook tussentijds zal al
tijd moeten geschieden met behoud
van de grondslagen van de huidige
gedifferentieerde loonpolitiek. De
hierbij gestelde criteria, het pro-
duktiviteitscriterium en het prijs-
aspect, blijven dan ook onvermin
derd van kracht. Op formele gron
den behoeft er dus geen bezwaar
Wel blijft de vraag of de rege
ring, aan wie de eindbeslissing is
voorbehouden, een eventuele over
eenstemming door partijen bij een
c.a.o. zal goedkeuren. Daarover
zal, gegeven het feit dat de vakbe
weging met meerjarige contracten
akkoord is gegaan, een gesprek
moeten wórden gevoerd tussen re
gering en bedrijfsleven. Aannemen
de dat in dit gesprek de weg open
gemaakt kan worden, kan tevens
worden verwacht dat deze ontwik
keling binnen de grenzen van het
georganiseerd overleg wordt gehou
den, aldus het artikel in „De Gids".
Inmiddels is bedoeld gesprek
'ussen de regering en de Stich
ting van de Arbeid (waarin alle
sectoren van het bedrijfsleven
vertegenwoordigd zijn) reeds be
gonnen. Uit de eerste besprekin
gen is al wel duidelijk geworden
dat de regering niet veel voor
tussentijdse loonsverhogingen
voelt en het meer in secundaire
verbeteringen, zoals winstdeling
en gepremieerde spaarregelin
gen, wil zoeken. Over deze kwes
tie, namelijk de te kiezen moge
lijkheden om de werknemers in
de welvaart te laten delen, zegt
„De Gids" het volgende:
HET IS in dc gevolgen voor het
totaal van de economie om het
even aan welke kant men het
zoekt. Het betekent bijna altijd:
loonkostenverhoging.
Toch is er wel verschil. Een ex
tra-verhoging van de lonen kan tot
gevolg hebben dat het totale be
drag daarvan in de consumptieve
sfeer komt en daardoor een schok-
werking veroorzaakt.
Het zal eerdér kunnen leiden tot
in beweging brengén van het gehe
le loonpeil dan een verbetering van
sommige secundaire voorwaarden
in een aantal bedrijfstakken of on
dernemingen, terwijl verschillen in
de gevolgen voor het prijspeil
eveneens niet zijn uitgesloten. Aan
de andere kant kan een geheel in
de secundaire sector liggende ver
betering op de lange duur toch ook
bepaalde consequenties hebben.
Voorzichtigheid en een tegen el
kaar afwegen van voor- en nadelen
zijn dus wel geboden.
Hier komt nog iets bij. Een sprei
ding in de tijd bij loonsverhogingen
is aanbevelenswaardig, wil men al
thans de schokwerking vermijden.
Is deze spreiding te bereiken, dan
is een belangrijk bezwaar tégen
een loonsverhoging zoal niet geheel
weggenomen, dan toch belangrijk
verzwakt.
HET IS een van dc karaktertrek
ken van de gedifferentieerde
loonpolitiek, dat verbeteringen in
de verschillende c.a.o.'s in de tijd
worden gespreid. Voorts dient men
niet uit het oog te verliezen, dat
partijen aan de hand van de pro-
duktiviteitsgegevens voor hun be
drijfstak moeten aantonen, dat er
Ook voor hen ruimte is.
Bij dit alles moet nog worden be
dacht, dat bij een algemene loon-
beweging de coördinatie niet uit
het oog mag worden verloren en
dat dus voorzichtigheid geboden is
teneinde te voorkomen, dat de loon-
cijfers te veei uit elkaar zouden
gaan lopen.
Veel zal dus afhangen van hei
verantwoordelijkheidsbesef van de
onderhandelende partijen. Het zal
een afwegen moeten worden. Enige
vrijheid zaJ de verantwoordelijk
heidszin ongetwijfeld versterken.
Wij doen geen keus tussen de ene
en de andere sector, wij zeggen we)
dat voorzichtigheid geboden is.
Loonpolitiek is niet alleen een
werk op kort-zicht. maar ook op
lang-zicht. Waar het on9 om gaat.
is. dat in de huidige welvaart de
werknemer zijn deel krijgt, omdat
deze welvaart mede door zijn ar
beid is verkregen.
Ook op het belangrijke terrein van d
looupolilick schijnt een tegenstelling te
liggen. Het gevolgde systeem voor loon
vorming heeft volgens do regering be
antwoord aan de verwachtingen: de
lonen zijn wel, de prijzen nauwelijks
gestegen. Maar had de regering niet
verwacht dat do loonvorming zou kun
nen worden geregeld door naar de pro-
duktiviteitsstijging te kijken?
In de praktijk heeft men die maatstaf
moeten loslaten. En dc regering kon
digt dan ook aan, dat zü dc S.E.R. zal
vragen of in dc toekomst geen andere
maatstaven mede gehanteerd moeten
worden. In feite betekent dit verzoek,
dat het gevolgde systeem niet aan de
verwachtingen heeft beantwoord.
Geen tegenstrijdigheid, maar wel
opmerkelijke ontwikkeling steekt in
het voorstel om dc loon- cn inkomsten
belasting te verlagen per 1 juli, tenzij
de conjunctuur de verlagb.0 op dat
regering stelt hier net zoiets
de heer Burger van de Partij
Arbeid in december 1958 beeft gesug
gereerd bij een laatste poging om een
oplossing te vinden voor het conflict
tussen minister Hofstra en de kamer
meerderheid.
niets weten en niemand is meer op die
suggestie ingegaan. Do rcgering-Drecs
moest vallen cn viel.
Dit kabinet- De Quay, dat op de kamer
meerderheid van toensteunt, stelt iu
voor om de minister van financiën te
machtigen om belastingverlaging per
1 juli 1961 in te voeren of zoveel later
als nodig is. Dat gaat nog verder dan
zoveel eerder als mogelijk is, zoals
Burger destijds vroeg. Wij zijn-
benieuwd hoe dc kamermeerderheid
dit voorstel zal ontvangen.
Veel van wat in deze Troonrede die
wat taal cn stijl betreft heel wat aan
trekkelijker is dan haar voorgangsters
wordt aangestipt, was ook al bij
de regeringsverklaring in het voor.
jaar van 1959 en bü' dc vorige Troon
rede aan de orde.
Het beschouwende gedeelte over df
aanvankelijke resultaten van het be
leid en de financiële paragraaf, die in
dc Miljoenennota uitgewerkt wordt,
zijn het belangrijkste.
Dc Nieuw-Guinea paragraaf uit deTrooi
rede komt ons voor bevredigend te ziju.
Verheugend is de omstandigheid, dat de
bouwpoiitiek der regering, waarbij de
bouw van woningen in de goedkope
huurKiasscn door particulieren wera
gestimueerd, zulk een verrassend suc
ces blijkt te zijn. Zulks tegen de Cas-
sandra-geluigcnisscn der socialisten in.
Wel hopen wtf, dat de regering
speciaal voor de probleemgebieden de
nodige souplesse zal betrachten ten
einde daar de woningbouw op een ho-
i te adviseren
dit i
Vrije Universiteit
Bij de vrije universiteit werden
daarentegen grote bezwaren geop
perd. Men was vooral niet enthou
siast over een baccalaureaatsoplei
ding en over reizende hoogleraren,
Maar het zwaarst woog een princi
pieel bezwaar. Als zij tot samenwer
king met andere universiteiten
overgaan, kreeg het antheneum hot
karakter van een compromisschool
i dat lijkt onverenigbaar met de
principiële grondslag van do V.U.
Deze afzijdige houding van de V.U.
heeftin Friesland bij haar voorstan
ders grote verwondering gewekt. Deze
begrepen terdege de bezwaren die naar
voren werden gebracht, maar zij kon
den er niet in berusten dat na het uiten
daarvan op de plaats rust werd ge
houden. Kan do doelstelling van dc
V.U., de bevordering van het chris
telijk hoger onderwijs, alleen maar in
Amsterdam gediend worden? OT zou
het christelijk h.o. hieer gediend zijn-
met een aantal filialen van de moeder-'
universiteit over het land verspreid?
De Vereniging van provincie- en ge
meentebestuurders in Friesland vatte
de koe bij de horons. Zij belegde een
vergadering over dit vraagstuk en no
digde de V.U. én de a.r. fractie in
de Tweede Kamer uit die bij te wo
nen. Mr. J. Algera (directeur V.U.),
prof. mr. Verdam (rector-magnif.cus)
i prof. mr. Versteegh (kamerlid) ga
an daaraan gehoor.
Federatief?
De Friezen hadden zich terdege
bereid. Een compromisschool leek hen
wel te omzeilen. Komen er meer athe
nea in het land, dan zouden die wel
licht aan een bepaalde universiteit
toegewezen kunnen worden. Gezien de
bevolkingssamenstelling zou het Friese
zekor aan de V.U. worden toegewezen.
Maar dat wérd niet de meest gewens
te oplossing gevonden. De V.U. zou op
verschillende plaatsen moeten werken,
om zoveel mogelijk studenten voor de
verdere opleiding aan zich te binden,
Dat is mogelijk door van athenea fe
deratieve scholen te maken.
Het directorium Zou de inrichting rus
tig aan twee universiteiten ter beschik
king kunnen stellen, die onder verant
woordelijkheid van eigen curatoren de
opleiding van de bij haar ingeschreven
studenten verzorgen. Op die Wljzo zou i
een federatieve school ontstaan.
In feite verweet men in bedekte ter
en de leiding van de V.U.
geen initiatief in deze richting te heb
ben genomen en nu haar de kans i
wordt geboden de actie-radius
het christelijk hoger onderwijs te ver
groten, daar lauw en laks tegenover
te staan. Het doel is waard, zich hier
voor in te spannen. Bezwaren zijn
om overwonnen ie worden. Hier past
geen stemming: het is bereikt. Er
komt zeker een atheneum in Fries
land, meende de vergadering. Het 2
van de V.U. afhangen, van haar roe
pingsbesef en haar verstaan van de
tekenen der tijden, of aan deze instel
ling (ook) christelijk onderwijs zal
worden gegeven. De kans is e
is er nu. Wordt zij nu niet gegrepen,
dan zal het straks onherroepelijk ta
laat ziijn.
Monument voor
para's bij Ede
Aan de rand van de heide te Ed
ter hoogte van de Glnkel, heeft maan
dagmorgen generaal majoor R. E. Ur-
quhart een monument onthuld ter her
denking van hen die vielen in de
slag om Arnhem. Generaal majoor
Urquhart was destijds commandant van
de eerste Engelse parachutistendivisie
die tot taak kreeg de brug in Arnhem
tc veroveren. De stijd woedde van 11
tot én met 25 september 1944 doch lm'
gestelde doel werd niet bereikt. De pa
rachutisten kwamen onverwachts tegen
over twee Duitse S.S.-pantse-rdivisies te
staan. De aanwezigheid van deze ririjd-
krachten de Hohenstaufen- en de
Frundsbergdivisic was do geallieerde
legerleiding te laat bekend.
ger peil te brengen dan thans het ge-
val is.
Deze Troonrede wordt uitgesproken
der verhoudingen op internationaal .ge
bied, die nog voortdurend achteruit
gaan. Terecht spreekt de regering daar
over in sobere woorden. We zijn het
ons maar -U tc goed bewust. Daarom
is de bede - an liet slot om tc mop®
werken tot 2egcn van ons ryk, c
veel in ons vermogen ligt, vol.
wereld, een bede, die onze hartelijk'
I instemming neeft
(gedeeltelijk gecorrigeerd)
