Beierse Staatsopera met
Strauss en
Wag
ner
Interessant beeld
onzer economie
Margarinechaos.... en dat
op zaterdagmiddag
Münchener Festspiele (1)
DESILLUSIE BIJ
SLUIERDANS
Parijs erkent Senegal
Mr. Kolfschoten opent
congres van Esomar
Nieuw-Guineabeleid
niet veranderd
Geduchte zelfkritiek
vrijzinnig-hervormden
bii
Fouten maakten de zaak
erger dan ze al was
Strijd in Kasai gestaakt -
meer dan 1000 doden
Kasavoeboe
waarschuwt
11
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1960
T~\e Münchener Festspiele concentreerden zich dit jaar vooral op de
de Beierse Staatsopera, die hort geleden zoveel succes oogstte tijdens
haar optreden in het Holland Festival. Gezien de nauwe betrekkingen, die
Richard Strauss met München heeft onderhouden, is het niet verwonder
lijk dat het programma een aantal opera's van deze componist vermeldde.
De grote evolutie die Strauss' opera-stijl heeft doorgemaakt, werden we
ons eerst scherp bewust door achtereenvolgens de „Salome" (uit 1905) en
„Intermezzo" (uit 1926) bij te wonen.
sproken dialoog. Het werk werd opge
voerd in het Cuvilliés-theater, een der
mooiste rococo-schouwburgen ter \ye-
reld
Een bijzondere verrassing was de so
praan Hanny Steffek, die de veeleisende
rol van de echtgenote zowel vocaal als
dramatisch ideaal vervulde. Haar timbre
doet denken aan dat van Irmgard See-
fried, doch Hanny Steffek is tempera
mentvoller. Haar partner Herman Prey
leverde met zijn soepele bariton een goe
de creatie. Naast hen waren Gertrud
Freedmann en Ferry Gruber resp. een
kittig kamermeisje en een charmante,
wat verlopen baron. Het orkest o.l.v.
Joseph Keilberth leverde
voorbeeldige prestatie
Men gaf „Salome" in het Prins Re
genten-theater, een ruime zaal met
fraaie wandelgangen eromheen, doch
slecht geventileerd bij zomerse hitte.
Het theater noo plaatsen), dat aan de
buitenzijde van de stad gelegen is, da
teert uit het eerste jaar van deze eeuw
en heeft een zeer fraaie akoestiek.
In „Salome" is Richard Strauss nog ge
heel een vertegenwoordiger van de pe
riode na Wagner; zeer grote orkestbe
zetting en een sterk gepassioneerd en
zeer sensueel gegeven. Van de stemmen
wordt veel gevraagd aan omvang er
reik. Het is dan ook niet gemakkelijk
deze opera doeltreffend te bezetten
men mocht zich gelukkig prijzen, dat de
sopraan Inge Borkh voor de titelrol be
schikbaar was. Mocht zij zich al vrij
heden veroorloven, zij gaf aan het ge-
exalteerde en wrede wezen, dat Salome
in deze tekst van Oscar Wilde is, eei
drukwekkende gestalte.
Niet geheel tegen haar opgewassen
(ook scenisch niet, waar zijn rimpels,
nauwelijks verborgen door een dikke
laag poeder, Salome's hartstocht onwaar
schijnlijk maakten) was Josef Metternich
als Jochanaan (Joh. de Doper). De wat
nerveuze Herodes van Fritz Uhl was vo
caal veel beter aanvaardbaar. Wel had
hij te kampen met een lang uitgevallen
koningsmantel, waarover hij herhaalde
lijk dreigde te struikelen.
De enscenering van Helmut Jürgens
zocht het in stylering: mozaïek-achtige
trappen en een rondgebogen muurtje
vormden het paleis, de put waarin
Jochanaan gevangen zat, beperkte zich
tot een roosterwerk op de vloer. De
kostuums daarentegen waren kleurrijk
en weelderig. De beroemde dans met de
zeven sluiers werd verleidelijk uitge
voerd door Natascha Trofimowa, doch
een lichte desillusie by het publiek was
voelbaar, toen de danseres, na haar
laatste sluier afgeworpen te hebben, in
een nauwsluitend licht-rose badpakje
stond. Dat deze „Salome" een gebeur
tenis was dankte men vooral ook aan
de voortreffelijke directie van Rudolf
Kempe.
Intermezzo
TVTA de wat verhitte stijl van „Salome'
doet „Intermezzo" aan als een ka
meropera. De tekst stamt van Strauss
zelf en behandelt een episode uit zijn
huwelijksleven. De nogal opvliegende,
doch zorgzame echtgenote ziet haar man.
de dirigent-componist (in casu Strauss
zelf) voor twee maanden naar Wenen
vertrekken. Zij blijft in het wintersport
plaatsje Grundlsee achter en loopt een
boemelbaron tegen het lijf, wiens ge
zelschap haar zeer welkom is, totdat hij
haar duizend Mark „te leen" vraagt. Een
abusievelijk aan haar echtgenoot gericht
briefje brengt veel complicaties, 't dreigt
zelfs op 'n scheiding uit te lopen, doch 't
misverstand wordt tot grote tevreden
heid der echtelieden opgehelderd. De ba
ron neemt haastig afscheid; man en
vrouw blijven in de beste verstandhou
ding achter
Strauss heeft deze huiselijke comedie
gecomponeerd in een poëtisch-ironische
styl met klein orkest en gedeeltelijk ge-
Andere werken
T)EHALVE deze Strauss opera's woon-
■*-' den we een uiterst middelmatige en
conventionele opvoering bij van Mozarts
„Entführung aus dem Schail" (noch Eri-
ka Köth, noch Richard Holm was goed op
dreef). Veel aantrekkelijker was het Se
renade-concert, op de binnenplaats van
de „Residenz", gegeven door leden van
het Beierse Staatsorkest, met werken
van Mozart. Reicha en Schubert. Een
bijzondere vermelding verdient de klari
nettist Gerd Starke.
Wagners Tristan und Isolde", die
•e vorig jaar in het Holland Festival
beleefden in de abstracte versie van Wie-
München (aanzienlijk dichter bij Wag
ners tempel) een gematigde enschene-
ring middenweg tussen realisme er
lichtregie aan te treffen. Voor het
befaamde bankje (liefdesduet uit 2e akte)
had men een gelukkige oplossing gevon
den; een kleine verhoging in het gazon
bij de kasteelmuur bracht grotere spel-
mogelijkheden mee.
De solisten waren alle bekende figuren
uit Bayreuth; Martha Mödl en Wolfgang
Windgassen stegen niet boven het ge
middelde uit. Subliem echter wa:
eenheid tussen dirigent Keilberth en
prachtig spelend orkest enerzijds e
allesoverheersende koninklijke bas "Hans
Hotter anderzijds. Een bijzonder ruimte
lijk effect verkreeg men door de „jacht
hoorns" (2e akte) en later de althobo
(begin 3e akte) achter het toneel op te
stellen.
Overzien we de eerste week, dan is de
conclusie, dat de (sinds 1901 bestaande)
Münchener Festspiele, ook al bieden zij
dit jaar geen opvallende repertoire-ver
nieuwingen, een bezoek zeker rechtvaar-
Dr. J. v. d. Veen
Mexico 150 jaar
onafhankelijk
Vandaag beginnen in Mexico de fees
telijkheden ter gelegenheid van het feit
dat 150 jaar geleden de onafhankelijk
heidsoorlog tegen Spanje begon. De
Amerikaanse ministers van buitenlandse
zaken en van defensie, Herter en Gates,
zullen bij de opening van de feestelijk
heden aanwezig zijn. Alles bij elkaar
zal de viering een maand duren.
Premier Debré van Frankrijk heeft een
communiqué uitgegeven, waarin hij zegt,
dat Senegal, om re'denen die Frankrijk
miert mag beoordelen, in augustus 1960 te
kennen heeft gegeven, dat het de struc
tuur van de Mali-federatie wil wijzigen
De pogingen om een toenadering tussen
Senegal en Soedan tot sband te brengen,
hebben tot nu toe nog geen succes gehad,
aldus het communiqué.
Hoewel Frankrijk gaarne wil dat bedde
partijen weer tot elkaar komen en bereid
is hierbij hulp te verlenen, heeft Frank
rijk nota genomen van de onafhankelijk
heid van de republiek Senegal en beslo
ten Senegal aan te bevelen als nieuw Md
van die V.N., zo besluit het communiqué
In de Haagse Ridderzaal werd van
morgen het dertiende Esomar-con-
gres geopend. Esomar is de Europese
vereniging voor markt- en opinie
onderzoek, waarbij twaalf landen
zijn aangesloten. Voorzitter van het
congres is de heer Graeme Cranch.
De burgemeester van Den Haag, mr.
H. A. M. T. Kolfschoten, sprak een
welkomstwoord.
Prof. dr. J. E. de Quay antwoordt:
Het beleid ter zake van Ned.
Nieuw-Guinea wordt onveranderd
voortgezet. Dit heeft de minister-pre
sident, prof. dr. J. E. de Quay in ant-
(Van een onzer verslaggevers)
Als gevolg van het referaat, dat ds.
D. Oosten uit Enschede in de te Dordrecht
gehouden jaarvergadering van de Ver.
van Vrjjz. Hervormden hield, heeft zich
dezer dagen op de voortgezette vergade
ring een uitgebreide discussie ontpopt.
Had ds. Oosten zich gematigd optimis
tisch uitgelaten over de taak cn de mo
gelijkheden van het vrijzinnig-protestan-
tlsme, in deze discussie werden heel an
dere geluiden gehoord.
Ds. E. van Loemen, predikant van de
vrijzinnige moodgemeente te Amersfoort,
zei ronduit dat de vrijzinnigheid de mo
derne mens pastoraal niet aan kan.
Dit komt mede omdat de stuwende en
wervende kracht in de vrijzinnige groe
pen te weinig vertegenwoordigd is. Mis
schien bereikt men wel enige mensen
„van de wereld", maar de afvloeiing van
eigen leden kan men niet tegengaan.
Ook psychologisch kan de vrijzinnigheid
het niet aan, meende ds. Van Loenen.
Hy liet er op volgen: „Ik ben ervan
overtuigd dat de Gereformeerde Bond
aan de ene kant en Sartre anderzijds diep
wezenlyke trekken met elkaar gemeen
hebben en beter de moderne mens in zijn
situatie weten aan te spreken dan wij.
Want zij stoten door tot op de bodem
van het menselijk bestaan, terwyl wij
meestal volstaan met het geven van een
religieus sausje. Onze prediking cn be
nadering van de mensen moet in de diep
te cn totaal zijn. Zij slaat niet voldoende
door de mensen heen".
Hierbij sloot ds. W. de Weerd te Oost-
voorne zich aan. Hij striemde het optimis
me in vrijzinnige kring, want de toestand
ds veel erger dan velen denken.
Ds. De Weerd achtte de situatie der
vrijzinnigheid veel bedenkelijker dan
velen vermoeden. Bij tal van predikanten
die voor een handjevol mensen spreken,
heerst apathie. In de gemeenten ontbreekt
activiteit en offervaardigheid, enkele
plaatsen uitgezonderd. In Woordbediiening
en vormgeving van de kerkdienst maakt
men te weinig gebruik van de moderne
mogelijkheden.
En wat de cultuur-openheid betreft:
„Ik bespeur in de gereformeerde ker
ken een cultuur-openheid, die veel meer
de mensen aantrekt dan ons armoedig
geëxperimenteer".
Tenslotte riep ds. De Weerd uit: „Waar
zijn nog echte vrijzinnigen? Ik zou ze in
mijn gemeente niet meer kunnen aan
wijzen. Wel weet ik onkerkelijken, die
zich vrijzinnig noemen. Maar waar is de
collega, die mij nog onvervalste vrijzin
nigen, openstaande voor evangelie en
tuur kan aanwijzen?"
Hiertegen keerde de secretaris der
vereniging, ds. D. J. Miederna te Dokkum
zich. Volgens hem moet men niet uit
gaan van de nominale gemeenten maai
van het kerkgaande deel. Gemiddeld
brengen elke vier gezinnen, in ruime zie
bij de vrijzinnigheid behorende, één kerk
ganger voort. Wanneer men zich als vrij
zinnig predikant erop instelt in een zen-
dingsgebied te staan, dan kan men mei
die beperkte, maar levende kern inder
daad anderen bereiken en werven.
Ds. Oosten zelf noemde het een slag ir
de lucht, dat de Geref. Bond wezenlij
ker de moderne mens zou peilen in zijn
nood. De veronderstellingen uit die kring
zijn dermate gebonden aan het verleden,
dat de moderne mens dit niet verstaat.
Ook het vrijzinnig protestantisme komt
er niet meer met zijn 19e eeuwse struc
tuur, laat staan een orthodoxie die met
16e eeuwse begrippen wenkt.
Leert ucht
Dr. B. Klein Wasslnk tc Gorinchem
die over „leertucht 1619-1961" refereerde,
zei dat de voor 1961 aangekondigde prak
tische toepassing van de leertucht al e
zeer emoties opwekt als de herinnering
aan Dordrecht 1619-
Formeel heeft de hervormde kerk ook
al onder de oude reglementen leertucht
gekend. De vrijzinnigheid heeft daarte
gen niet afwijzend gestaan. Uit eigen
moderne kring Is o.a. in 1903 en 1914 ge-
prote teerd tegen vrijzinnige excessen,
waarbij gewezen werd op de noodzake
lijkheid van leertucht.
Dr.; Klein Wasslnk wilde de leertucht
dan ook niet als een grote boeman be
schouwen. Wanneer men belijden ziet
als: een weg gaan, „van de weg zijn"
(Hand. 13 10), dan bebekent leertucht
niet: misstappen bestraffen, maar mis
wijzingen teniet doen.
Leertucht, in haar vorm van teniet
doen en herstel van miswijzingen, heeft
rekening te houden met het oecumenisch
aspect der kerk en zal dienen te worden
toegepast, waar „de waarheid van het
evangelie" (beginselverklaring van het
vrijzinnig-protestantisme 1937, art. 1) of
„de fundamenten der kerk" in het ge
ding zijn.
Het risico van leertuchtelijke vergis
singen aldus dr. Klein Wassink
moet genomen worden, evenzeer als ver
gissingen in het belijden mogelijk zijn.
Leven onder leiding van de Heilige Geest
houdt aanvaarding van dit risico (naar
beide kanten, zowel inzake de leertucht
als inzake het belijden) in.
Een fragment uit „Intermezzo"
van Richard Strauss te München:
Hanny Steffek (rechts) als de
vrouw van de dirigent, en
Gertrud Freedmann als haar
dienstmeisje.
'TiilliiiiiiliiillllllllllllllllllllllllllllillRllllllin
Mr. Toxopcus in okt.
naar Nieuw-Guinea
Heit vertrek van minister mr. E. H.
T xopeus naar Nederlands Nieuw-Guinea
is vastgesteld op 8 oktober.
Het programma voor zijn bezoek wordt
later bekend gemaakt.
Introductie Montecatini
te Amsterdam
Op 16 september zal een bankconsor-
tium onder leiding van de Rotterdam-
sche Bank toondercertificaten, elk van
20 of 50 aandelen van 1000 lire in Monte
catini te Milaan op de Amsterdamse
beurs introduceren. De eerste koers
wordt gebaseerd op de slotnotering te
Milaan van 15 september. Deze bedroeg
op 7 september 598O lire, overeenkomen
de met f 747,43 per certificaat van 20 en
f 1864,42 per certificaat van 50 aandelen.
Beursnotering is gevraagd.
Montecatini beoefent mijnbouw en
chemische industrie in algemene zin
zoals mijnexploitatie, verwerking van
en handel in mijnbouwprodukten, ex
ploitatie van gieterijen. Zij werd in 1888
te Florence opgericht en bezit thans 107
fabrieken, 15 krachtstations, 9 labora
toria, 27 mijnen en 19 steengroeven, Zij
is de grootste mijnbouw- en industriële
onderneming van Italië en heeft vele
fabrieken buiten Italië. De winst in 1959
was 12,4 (in 1958 10.8) miljard lire. De
laatste 7 jaren werd regelmatig 115 lire
dividend uitgekeerd.
Op basis van de notering is het rende
ment l,9°/o.
KSG-obligaties op komst
Binnenkort zal de Europese Kolen- en
Staalgemeenschap op de Amerikaanse
kapitaalmarkt voor 42 miljoen dollars
obligaties plaatsen, aldus verneemt A.P.
financiële kringen te New York.
Hiervan zal er voor 12 miljoen dollar
aan obligaties in vijf jaren worden afge
lost, doch het grootste deel der obliga
ties zal langlopend zijn.
De onafhankelijkheid van de islami
tische republiek Mauretanië zal in Afrika
28 november afgekondigd worden, aldus
heeft premier Mobkar Auld Daddah mee
gedeeld.
Gisteravond is in de nabijheid van
Cordoba (Argentinië) een bus mot twee
ëntwintig passagiers in een rivier ge
stort. Er zouden twintig personen om het
leven gekomen zya.
woord op schriftelijke vragen van
het Tweede Kamerlid de heer An-
driessen (KVP) meegedeeld.
De minister-president ontkent, dat
sprake is van een voornemen van de
Ned. regering bij de UNO stappen te doen
om te komen tot de internationalisatie
van Nieuw Guinea.
Na kennisneming van het Reuter-be-
richt van 5 sept, is de minister-president
tot de slotsom gekomen, dat zijn be
woordingen aanlieding moeten hebben ge
geven tot een misverstand.
Hij herinnert eraan, dat in de Troon
rede 1959 is gezegd: „met betrekking tot
Ned. Nieuw-Guinea blijft het beleid on
veranderd gericht op het doel om de
bevolking van dit gebiedsdeel, zodra dit
mogelijk zal zijn, over haar eigen poli
tieke status te 'doen beschikken. De re
gering zal alle practische mogelijkheden
aangrijpen welke dit doel kunnen bevor
deren evenals die welke tot de ontwikke
ling van dit gebied kunnen bijdragen".
(In het kort reeds in een gedeelte van
onze editie van zaterdag geplaatst
Red.).
Staatssecretaris drs. W. K. N. Schmel-
zer oponde het congres, waarna ir. P.
F. S. Otten, president van Philips Gloei
lampenfabriek, sprak over het moderne
bedrijfsbeheer cn de commerciële
research.
Spreker wees op de veranderingen op
economisch gebied die er de laatste 50
jaren plaats hadden, zoals industriële
groei, grotere mate van overheidsingrij
pen, nieuwe produkten, sociale maatre
gelen en economische aaneensluiting van
diverse landen.
Gebleven is echter de grondslag van dé
voortbrenging, althans in de vrije wereld.
Die grondslag is: particulier initiatief met
het doel beloningen voor ondernemings
functie, arbeidskrachten en kapitaal.
By de bedrijfsvoering raken intuïtie en
dadendrang als hoofdoorzaken van suc
ces op de achtergrond. De systematiek en
het denken op lange termijn treden hier
voor in de plaats. Men heeft feiten nodig.
De feiten berusten op onderzoekingen,
o.a. van de markt en de afnemers van de
produkten.
Om met gezag over de wisselwerking
tussen de onderneming en haar omge
ving te kunnen praten, moet men putten
uit het gehele arsenaal van kennis op
het gebied van de mens en zijn omgeving,
stelde ir. Otten.
Hij achtte het van gfoot belang dat in
een bedrijf systematische onderzoekin
gen (research) worden gedaan op het ge
bied van de techniek, de zakelijke en de
sociale gebieden en bij t de produktie cn
bij het opstellen van plannen voor de
verkoop. De ondernemer zal dan zelden
onvoorbereid voor beslissingen komen
te staan.
Ir. Otten ging na op welke vragen de
ondernemer van de researchmensen een
antwoord verwacht. Dit zijn o.m. hoe
is het effect van de reclame; hoe is de
vraag van het publiek in de toekomst;
hoe staan de zaken bij de tussenhandel.
Spr. beval betere samenwerking van
de internationale activiteiten op het ge
bied van onderzoekingen dringend aan.
Als voorbeelden van deze onderzoekingen
noemde hy de demografie, de sociologie
en de methoden van marktonderzoek.
Het gevoel (van de zakenman) cn de fei
ten (van de research) samen maken dat
de ondernemer zich consequent en juist
kan gedragen, aldus ir. Otten.
Tweede kwartaal slechter
dan het eerste
DE
Ondanks de sterk gest.gen invoer kon
er in het eerste halfjaar dus todh
geld uit het buitenland worden ontvan
gen (dank zij de uitvoer, de verleende
diensten en de kapitaalopbrengsten) dan
aan dit buitenland voor invoer, bewezen
diensten, dividend en rente moest wor
den betaald. Dit overschot betekent ech
ter ook dat de overbesteding in het eer
ste halfjaar nog niet aan de deur van ons
economische huis klopte, want dan had
er een tekort moeten zijn.
Toch is er wel iets aan het ve
deren. Was het overschot in het eer
ste kwartaal nog f 460 miljoen, in
het tweede kwartaal was het geslon
ken tot f 85 miljoen. De schuldige
hiervan is vooral de behoorlijk ge
stegen invoer; wij zitten in
hoogconjunctuur en wij hebben dus-
meer kapitaal- en consumptiegoede-
Deze ontwikkeling is in een tijd vai
opgang voor ons land normaal. Verve
lender was dat tegelijkertijd de post ka-
I -taaiopbrengsten maar een klein saldo
(f 86 miljoen) liet zien. En dat door het
feit dat onze internationale ondernemin
gen over het algemeen in het tweede
kwartaal haar dividenden betalen, dus
ook aan de in het buitenland wonende
aandeelhouders. In de andere kwartalen
is het saldo dan ook veel gunstiger.
Al met al kan gezegd worden dat, te
gen veler verwachting in, de lopende
kening van de betalingsbalans in het
eerste halfjaar een behoorlijk overschot
heeft opgeleverd, zij het dan dait het
tweede kwartaal een stuk slechter uit de
bus kwam dan het eerste kwartaal.
Verkoop van effecten
Op een betalingsbalans komen echter
meer posten voor dan in- en uitvoer,
dienstenverkeer en kapitaalopbrengsten.
Heel belangrijk zijn ook de kapitaalver-
schuivingen naar en uit het buitenland,
zowel door particulieren, bedrijven als
de overheid.
De grote verrassing was nu wel dat
liet particuliere kapitaalverkeer
het eerste halfjaar een saldo heeft
opgeleverd van f 203 miljoen. En dat
door het feit dat er voor niet minder
dan f 595 miljoen aan effecten
het buitenland werd verkocht. Zon
der die verkoop was er dus een ste
vig tekort geweest.
Het buitenland heeft voortdurend be
langstelling voor onze goede effecten
Winkeliers werkten onder hoogspanning
(Vervolg van pagina 1)
RUIDENIERS, melkhandelaars en slagers - werkten zaterdagmiddag
onder hoogspanning, nadat de radiónieuwdienst voor de eerste maal
- 's middags een uur een voorlopige lijst uitzond van codenummers,
dio op de wikkels van twijfelachtige margarine zijn vermeld.
Onmiddellijk begon een ware „in
leveringsslag". In het gehele land
werd het duidelijk, dat men maar
met een hal oor naar de voorlopige
lijst van verdachte codenummers
had geluisterd vrijwel alle reeds
gekochte margarine werd terugge
bracht en dat veroorzaakte bij de
betrokken handelaren, die zaterdag-
iags toch al de handen vol heb
ben, een ware heksenketel. Vele
handelaren gingen ertoe over hun
gehele voorraad besmet te verkla
ren, anderen trachtten in ijltempo
hun voorraad roomboter aan te vul
len. Dat lukte niet overal: de leve
ranciers van de boter reden hun
banden gloeiend heet, maar ook hun
voorraden waren beperkt.
Niet alleen de winkeliers en huis
vrouwen, ook de samenstellers van
de lijst van verdachte nummers werk
ten onder hoogspanning:. En daardoor
werd niet helemaal feilloos gewerkt:
Er slipten nummers door, die er ken-
neiy kniet bijhoorden. De producen
ten van de betreffende margarine
soorten hebben liet cr niet bij laten
zitten; er volgde een aankacht tegen
de samenstellers van de lyst.
De codenummers, het onderwerp van
gesprek tijdens het afgelopen weekeinde,
stellen de ambtenaren van de keurings
dienst in staat de herkomst van elk
merk margarine na te gaan. Maar het
zelfde systeem gaf ook aanleiding tot
misverstanden. Elke zogenaamde mar-
garine-ompakker krijgt namelijk van
het produktschap M.V.O. (margarine,
vetten en oliën) een registratienummer
dat op alle door die ompakker te voe-
enmerk enmoet worden vermeld. Als
1 bijvoorbeeld een van de bijmerken
,n die ompakker bij Van den Bergh en
Jurgens wordt vervaardigd, komt het
nummer automatisch op de lijst van
„besmette" soorten. Automatisch zijn
daardoor alle merken van het bedrijf,
ook die welke niet bij Unilever worden
betrokken, „besmet' 'verklaard en is de
erkoop daarvan onmogelijk geworden.
Deze toelichting gaf de firma B.Z.Z.
te Zoetermeer in een telegram aan de
minister van sociale zaken en volksge
zondheid. In dit telegram stelt de firma
de minister aansprakelijk voor de schade 1
die zal ontstaan bü de verkoop van de
margarine onder liet merk E.Z.M.I. met
op liet wikke' nummer 333. Een woord
voerder van het bedrijf
verklaarde, dat het merendeel van de
ompakkers, die een driecyfernummer op
hun wikkel hebben staan, op dezelfde
wyzc gedupeerd zouden worden.
Prof. Muntendam
De directeur-generaal van de volksge
zondheid, prof. dr. P. Muntendam, ont
kende in een kort T.V.-interview, dat
de maatregelen (het stilzetten van de
verkoop van de Unilever-margarine
voor één dag) niet in verband moeten
worden gebracht met de twee recente
sterfgevallen. Voor zover hier van Plan-
ta-ziekte kan worden gesproken, zijn de
beide gevallen ontstaan in dc vorige
periode. In één geval de 69-jarige
mej. Van Gestel uit Tilburg
sprake a
TN HET GEBOUW van de Verenig-
de Naties te New York wist men
vanochtend nog steeds niet wat men
van de verwarde situatie in Kongo
moest denken. De delegatie van
Kasavoeboe werd elk ogenblik ver
wacht, maar het was de vraag of ook
Loemoeba's afgevaardigden voor de
avond zouden arriveren. Zij waren
gisteren op het vliegveld van Braz
zaville in Frans Kongo namelijk in
een vliegtuig gezet dat niet naar
New York vloog, maar hen terug
bracht naar Leopoldstad. De regering
in Brazzaville had geweigerd hen
over te laten stappen in een gechar
terd toestel.
De bijeenkomst van dc Veiligheidsraad
as zaterdagavond begonnen cn had
aar de mening van velen iets van een
Zoetermeer 'komische operette. Men wist niet hoe de
(Door onze economische medewerker)
,E CIJFERS van de betalingsbalans over het eerste halfjaar, die eind
vorige week bekend werden gemaakt, geven een interessant beeld
van onze economie. In de eerste plaats vertellen zij ons dat er een over
schot op de lopende rekening kon worden gekweekt van iets meer dan een
half miljard gulden 545 miljoen). Vergeleken met vorig jaar is dit slechts
een achteruitgang van 170 miljoen.
(Philips Unilever AKU Konink
lijke Hoogovens maar b.v. ook aan
delen van banken en brouwerijen). Men
vindt deze stukken in verhouding tort de
fondsen in eigen land goedkoop. Op
rendement wordt daarbij niet gelet, wel
op de groeimogelijkheden en een bevei
liging tegen de kruipende inflatie.
Het gevolg van die interesse is weer
dat de koersen van de betrokken fond
sen regelmatig naar boven lopen en dat
de uit de verkoop voortvloeiende her-
beleggingsvraag weer andere koersen op
jaagt. Doch dit terzijde.
Dat overigens de vraag van het buiten
land groter is geweest dan vorig jaar,
vertellen de cijfers onmiddellijk: nu f 595
miljoen, toen f 339 milioen.
Toch is het niet helemaal eenrichting
verkeer. In het eerste halfjaar kochten
wjj voor f 82 miljoen aan buitenlandse
effecten. Hoewel dit maar 1/7 is van
onze verkoop, moeten wjj het belang
hiervan toch niet onderschatten. Hoe
ineer aandelen cr in buitenlandse han
den zyn, hoe groter wordt het bedrag
aan dividend, dat elk jaar ons land
uitgaat. Omgekeerd, hoe meer buiten
landse aandelen \vy bezitten, hoe meer
ontvangen wy aan dividend. Wij vin
den dat weer terug op dc post kapi
taalopbrengsten die wjj tegenkwamen
op de lopende rekening van de beta
lingsbalans.
De overheid heeft in het eerste half
jaar per saldo f 124 miljoen betaald o.a.
voor het aflossen van schulden. Wij zei
den al dart het kapitaalverkeer van de
particulieren netto f 203 miljoen had op
geleverd, zodat per saldo bij het ka-
pi* aalverkeer in totaal f 79 miljoen uit
het buitenland werd ontvangen. Dit ge
voegd bij de f 545 miljoen van de lo
pende rekening maakt een tortaai op
brengst van f 624 miljoen.
In het eerste halfjaar van 1959 kwamen
wij niet hoger dan f 352 miljoen hoewel
toen het overschot op de lopende reke
ning f 715 miljoen bedroeg. Wij hebben
deze verbetering van het eindsaldo van
de betalingsbalans dus voornamelijk te
danken aan de grote verkopen van effec
ten en daarnaast aan het rit dat de over
heid veel minder schuld afloste dan vorig
jaar.
Waar komt het terecht
Ons land is in het eerste halfjaar dus
f 624 miljoen rijker aan buitenlands geld
geworden. Dit is echter nog niet alles,
want hier komen nog bij f 57 miljoen als
betaling van oude, bevroren vorderingen.
Dat is bij elkaar f 681 miljoen. Waar is
dirt geld nu terecht gekomen?
Wij moesten f 53 miljoen aan het Inter
nationale Monetaire Fonds betalen. En
met de resterende f 628 miljoen werd
onze goud- en deviezenvoorraad ver
rijkt: f 376 miljoen aan goud, f 40 mil-
deviezen bij de Nederlandsche
Bank en f 212 miljoen aan deviezen bij
de banken.
Eigenlijk zit alles heel eenvoudig
in elkaar. Om vele redenen moeten
wij geld aan het buitenland betalen
terwijl wij tezelfdertijd geld uit het
buitenland ontvangen. Ontvangen
wij meer dan wij betalen, dan wordt
onze economische buffer, de goud- en
deviezenvoorraad, groter en onze
economie sterker. In het tegenover
gestelde geval wordt die buffer klei-
onze economie dus kwetsbaar
der. Gelukkig voor ons land groeide
in het afgelopen halfjaar de goud
en deviezenvoorraad, al kon die
winst praktisch alleen behaald wor
den door het afstoten van een grote
post waardevolle Nederlandse effec
ten. De monetaire welvaart is dus
wel duur betaald.
Gunstig jaar voor
Suriname
Surinaines economische ontwikkeling
is in verscheidene opzichten in 1959
gunstig geweest, aldus het jaarverslag
van de Centrale Bank van Suriname.
De uitvoer heeft weinig geleden van de
gedrukte wereldmarkt voor grondstof
fen. Produktie, Investeringen, in- cn uit
voer stegen belangrijk en de bouwnijver
heid bloeide.
Desniettemin bleef de geregistreerde
en verborgen werkloosheid aanzienlijk.
De bauxietproduktie steeg van 3 mil
joen tot weer 3,4 miljoen ton, de waarde
de uitvoer van 97^ tot 121 miljoen
Nederlandse guldens. De helft van deze
toeneming was te danken aan de ver
beterde prijs.
De invoer nam met 19'/» toe, de uit-
oer van landbouwvoortbrengselen, hout
1 triplex vermeerderde. Het overschot
op de betalingsbalans bedroeg f 17 mil
joen. De uitgaven voor het tienjaren
plan stegen van f 22 miljoen tot f 25
miljoen, de geldomloop nam 18»/t toe tot
f 85min., het begrotingsoverschot over
1959 kwam op f 2 min., de goud- en de
viezenreserve toonde een aanwas van
f 17 min. dank zij kapitaalinvoer. Zij
nam toe van 79 tot 86V0 van de geldom
loop en van 41 tot 440/» van de invoer.
Deze laatste bedraagt weer 62»/« van het
nationaal inkomen.
Dc president stemt in met het rapport
Lieftinck-Goedhart doch acht het gevaar
van een terugslag na 1955 thans kleiner
dank zij dc uitbreiding van het tienja
renplan. Het verslag doet nog enige
aanbevelingen om buitenlandse investe
ringen te bevorderen, zoals waarborgen
voor redelijke vergoeding bij nationali
satie en precisering der bepalingen op
terugkeer van kapitaal.
gezondheid. Begin augustus werden bij
haar de symptomen van de Planta-ziekte
geconstateerd. Zij herstelde langzaam.
Haar plotselinge dood wekte argwaan in
medische kringen, zodat besloten werd
sectie te verrichten. Het onderzoek is
nog gaande. Dit is ook het geval in Bui
tenpost, waar de 67-jarige mej. Zijlstra,
een hartpatiënte, plotseling overleed.
Ook van haar is bekend dat zij Planta-
rood heeft genuttigd.
Officier nam geen risico
Bij het interview voor de televisie
was ook betrokken de Rotterdamse offi
cier van justitie, mr. S. J. van der
Hoeven. Mr. Van der Hoeven verklaar
de met nadruk dat het slechts gaat om
een half procent van de margarine in
de gerubriceerde wikkels. De getroffen
maatregel, waarbij alle margarine, af
komstig uit de Unilever-bedrijven in be
slag werd genomen, was nodig om
het kaf van het koren te scheiden. Met
de meeste spoed werd gewerkt om de
onschadelijke 99^2 procent weer in om
loop te brengen.
Mr. Van der Hoeven zei ook, dat de
vermenging van resten Planta met an
dere soorten margarine een kwestie van
procédé is. Waarschijnlijk zijn ondanks
de reiniging van de margarine-tanks
kleine restanten van de partij margarine
uit de periode van 4 tot 22 augustus
daarin achtergebleven en in de latere
1 wankele produktie terecht gekomen.
zaak diende te worden aangepakt. Van
avond zal echter in ieder geval worden
gesproken over de Belgische en Russische
interventie.
Na de schorsing verklaarde de Ameri
kaanse afgevaardigde Wadsvvorlh zater
dagavond dat dc Verenigde Staten niet
werkeloos zullen toezien hoc in Kongo
de Sovvjctunie de wil van de Verenigde
Naties tart. Hy sprak zyn bezorgdheid
uit over het optreden van dc communis
tische landen.
Over deze zaak heeft Kasavoeboe in
een vraaggesprek met een Engels blad
gezegd :„Waarschuw het Westen dat
Rusland druk bezig is Kongo over te
nemen". Als reden voor het ontslag van
Loemoemba noemde de Kongolese presi
dent het feit dat zijn troepen wreedheden
bedrijven in de provincie Kasai. „Boven
dien ontsloeg ik vijf van zijn ministers
omdat zij communisten zijn".
Aan de wrede strijd in Kasai zou nu
dus een einde zijn gekomen. De V.N. heb
ben onmiddellijk troepen naar Kasai ge
zonden om de naleving het het bevel tot
het neerleggen van de wapenen te con
troleren. Alle Kongolese soldaten kregen
bevel hun wapens in te leveren, maar
dat aan deze order niet overal gehoor
werd gegeven, bleek reeds gisteren toen
Loemoemba met een grote gewapende
troepenmacht voor het gebouw van de
radio kon verschijnen.
Generaal Locndoela, de opperbevelheb
ber der Kongolezen, gaf gisteren het voor
beeld door tachtig soldaten over tc dra-
ian de V.N.-bevelhebber (een Soc-
danees) op het vliegveld van Leopoldstad.
lanncn werden ontwapend cn kregen
toen een bezem uitgereikt om de hangar
De leiders van Katanga cn Mijnstaat
hebben ingestemd met het bevel om de
wapens neer te leggen. Volgens niet offi
ciële berichten hebben meer dan duizend
mensen het leven verloren bij de strijd
tussen Loemocmba's troepen en de
Baloeba-strijders van Kalondji, de presi
dent van Mijnstaat. Kalondji maakt thans
deel uit van Kasavocboe'a regering.
