Henk Badings
300 Jaar geleden stierf
Zijn wetenschap en
cultuur emigreerbaar?
Heitor Villa-Lobos en
Leopold Stokowski
1660 - 12 September - 7960^
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1960
,,A1 hetgeen er onhebbe
lijks wezen mag in onze
landaard is weleer vlees
geworden in de persoon van
Jacob Cats", schreef Bus
ken Huet ongeveer een eeuw
geleden. Hij noemde hem
een „godvrezende money
maker" en sprak van Cats'
„dienstboden-idioom", maar
al deze kritiek verhinderde
hem niet ook positieve din
gen te zeggen, zoals: „Cats
is nieuw geweest; en een
dichter die dit weet te zijn
veroudert niet." Een andere
prijzende uitspraak luidt
(terwille van de duidelijk
heid zjjn de woordjes „die"
en „dat" in „de" en „het"
veranderd)„Cats heeft een
poging gedaan om tot de
(die) eenvoud en het (dat)
nationale terug-te keren, en
het strekt hem tot lof dat
het uitheemse in de renais
sance hem slechts tot zeker
punt heeft medegesleept."
Wie dit stuk van Busken Huet
(Litterarische Fantasieën en Kri
tieken I 18681 vandaag herleest,
ontvangt de indruk dat het kriti
sche en het prijzende element zich
daarin niet tot een eenheid heb
ben verbonden. Zo kan de totaal
indruk ontstaan, dat Busken Huet
Cats verguisde (zoals ook de
Winkler Prins Encyclopedie vast
stelt). Maar het is uit de hier
boven geciteerde, positieve uit
spraken al duidelijk, dat dit niet
Huets bedoeling is geweest. Hij
prijst ook nadrukkelijk Cats' enor
me belezenheid, die nergens ge-
etaleerd wordt. Huet stuitte op
een. mede via Bilderdijk over
geleverde. reputatie, waarvan hij
zich als verlicht negentiende-
eeuwse burger wilde distantiëren.
Zijn portret van Cats is daardoor
mede een soort zelfportret gewor-
Volksdichter
IN ONZE TIJD ONLEESBAAR,
MAAR NIET VERGETEN
JACOB CATS
gezet. Ongetwijfeld was Cats 'T'OCH LIGT het geheim van
WIE, DRIE EEUWEN NA CATS" sexueel bijzonder geïnteresseerd J- Cats' onverwoestbare naam
overlijden, zegt dat deze een wat hll als tweeèntachtigjarige m i nog iets dieper. De verhou-
volksdichter was, als zodanig door grijsaard op zijn wijze als volgt dine van man en vrouw was voor
52 IOrmUleetde: hem het aspect, van waaruit hij
JSeekrnatuurhfk wei wfarl Mi>n aard was dcr ri.gd totaliteit van het leven bezag.
spreekt natuurlijk wel
heid uit.
In de uitgave van „Alle de
Wercken", een indrukwekkende
foliant uit het jaar 1712. die op dit
moment als lood op mijn schrijf-
genegen om te mallen Zijn werk was een levensspiegel brieksdirecteur
En 't vrouwelijk geslacht dat en vormde, ondanks alle breed- "n *,rn on nnT
heeft mij wel bevallen, sprakigheid der gedichten zelf
de uitvoerigheid der inleidingen J^aaT
....j.. Maar dit alles is niet beslissend, en voorredenen, een monumenta-
tafel' drukt, spreken dë'üitgêvers Evenmin spreekt Huet een samen- le eenheid, die overal door-
reeds van Vader Cats, een bena- vattend oordeel uit, wanneer hij straalt. De ongeleerde en et
ming die toen al lang gangbaar Cats prijst, dat hij zich door dige mens beseft intuïtief
geweest moet zijn. Als het volk de renaissancistische voorliefde unieke positie in de schepping
gaat vaderen, is er natuurlijk iets voor een geïdealiseerde Grieks- de onderlinge verbondenheid var
aan de hand geweest Huet heeft Romeinse oudheid niet heeft latera al wat leeft en is. Wat hem toe-
in zover gelijk gehad, dat een be- meeslepen. Ongetwijfeld heeft het spreekt is werk dat die eenheid re
paalde kant van het Nederlandse echt-Hollandse van Cats' werk presenteert. Daartoe is een monu
volkskarakter in Cats stem heeft mede tot zijn grote populariteit mentale levensvisie nodig.
gekregen. Het calvinistisch volk. bijgedragen 1-~* fa jgggjgggg 1"' 1":-i
met zijn gebreken en deugden,
heeft zich
in ons land heeft dat altijd beseft
en daarom kon het lutheranisme
hier te lande nooit zo bloeien als
het calvinisme.
Het merkwaardige feit doet zich
voor, dat Cats nergens theologi
seert of zich in diepzinnige gods
dienstige speculaties verliest.
Smilde noemt -hem deswege pië-
tistisch-calvinistisch, maar deze
uitspraak kan niet geheel overtui-
Het is er geloof ik mee als met
zijn belezenheid: evenmin als zijn
eruditie etaleert hij zijn theologi
sche gesteldheid. Hij is nu een
maal in het geheel niet wat men
tegenwoordig intellectualistisch
noemt. Al het abstracte is hem
vreemd: als dichter is hij vóór al
les op de werkelijkheid ingesteld
en afgestemd. Ondergronds kan
men hem verwant noemen aan de
Engelse sensualisten, in zoverre
hij overwegend zintuigelijk leef
de.
Cats dichtte van de calvinisti
sche levensovertuiging uit, hij
schreef en dichtte er niet over.
En het volk besefte dit. Hier
sprong, naar ik stellig geloof, de
vonk over. Het ging van hart tot
hart.
EN VANDAAG? Laten we eer
lijk zeggen dat Cats voor de
mens van 1960 onleesbaar is. Nu
moet men dat niet alleen aan zijn
breedvoerigheid toeschrijven. Cats
kon ook spreukig zijn. Het is het
totaal veranderde cultuurpatroon
dat ons verhindert in zijn werk
verdiept te raken. De mondiale vi
sie, die ons dag in dag uit door
radio, televisie, film en niet in
de- laatste plaats de pers wordt
opgedrongen; de spanningen die
elke minuut op ons afkomen, het
tempo waarin we wel gedwongen
zijn te leven, doen „Alle de wer
cken" voor ons een doorgaans
gesloten boek blijven. Kuypers be
wondering voor Cats als -volksop
voeder is bekend en op zijn voet
spoor heeft een kleine halve eeuw
geleden de autodidacte Johanna
Breevoort gepoogd vernieuwde be
langstelling voor Cats te wekken.
Natuurlijk is het zeer gewienst,
dat het literatuur-onderwijs aan
Cats de nodige aandacht blijft
schenken, maar een terugroepen in
réld van het handwerk, van een
maatschappij die ook in de steden
niet ver leeft van de natuur; een N°g maar kort voordat ïr. Ha- aangevoerd, gegrond op de prak-
wereld van scherp gescheiden veman de hierboven genoemde tijk.
standen maar die op het mense- mogelijkheid besprak, had de to- Vele universitair geschoolde
lijk vlak lang niet zover uit el- neelspeler Rob Geraerds op tour- Immigranten zijn
kaar leven als in onze democra-
tische samenleving b.v. .de fa- „zegd, dat hij vooï-" ven. Zoals een vroegere profes-
de emigratie door sor in de Vulcanologie, die na
intellectuelen uit Nederland te veel ellende het geluk had een
propageren, omdat „door inbren- baantje als wachtman op
TERUG UIT CANADA EN AMERIKA
Groie waardering voor onze componist
JN Stratford (Canada) is een internationaal componisten-
congres gehouden, waaraan door 21 landen werd deel
genomen. Niet minder dan 75 componisten waren daar
aanwezig, alsmede 50 muziekcritici. Verder waren er 100
luisteraars, die wel eens wilden weten wat de componisten
van deze tijd nu willen en wat ze te bieden hebben. Wat d&
deelnemende landen betreft kan men noemen: Oostenrijk,
Belgié, Cuba, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland,
Engeland, Israël, Italië, Mexico, Noorwegen, Polen, Zweden,
Zwitserland, Ver. Staren, Canada en Rusland. Door ons
ministerie van O. K. en W. was Henk Badings als enige
Nederlandse componist aangewezen.
Half juli is Henk Badings
per boot naar Canada vertrok
ken en wie hem nu in zijn wo
ning in Bilthoven bezoekt zal
heel veel verhalen kunnen ho
ren over het verblijf overzee,
waar hij samen met zijn vrouw
talrijke lezingen, discussies
ER ZIJN ESSEN VOOR „BRENGER" EN „ONTVANGER"
(Van onze correspondent in Australië, Leo 't Hart)
„Het wordt misschien weieens tijd, dat we gaan denken
over een cultureel verdrag tussen Nederland en Australië",
zo merkte onlangs de regeringscommissaris voor de emigratie,
mr. ir. B. W. Haveman bij zijn bezoek aan Australië tijdens
een persconferentie op.
Bij die „cultuur" betrok hij ook het terrein der wetenschappen,
omdat ir. Haveman gelijktijdig de erkenning van universitaire
volksverbeelding heeft gesproken,
nooit geheel vergeten kan
ïj*n den. Er aüh|jg
Het werd dan ook grif verkocht,
wat Cats' tijdgenoot en „buur
man" Jacob Westerbaen aanlei
ding gaf te constateren:
van de gedachte doordrongen
weest zijn, dat de mens zich in al
le tijden gelijkblijft.
In het tweede deel van Koks
Dat hl) een klein getal van le- Christelijke Encyclopedie komt
zers maar behaagt: eera voortreffelijk en deskundig ar-
Een kok, die sausen vent die tikel over Cats voor van de hand
vele tongen smaken, van dr. H. Smilde. die er terecht
op wijst dat men Cats met uit zijn
w .migrant intellectual and cultu-
Cats, er zoveel aam te ontlenen en op haar wijze ongetwijfeld ook lands gesproken wordt, zolang zal ral assets."
zich op die kennis zo weinig te la- monumentaal genoemd kan wor- men weten dat er een Vader Cats Deze vraag werd zonder
voorstaan Cats moet wel den) verwerpen, de enig bevredi- is geweest.
den aangevuld.
.Kosteloos intellect"
gende is. Het gereformeerde volk
C. RIJNSDORP
ontkennend beantwoord.
i aantal bewijzen werden
groeiende Protestant- Iv.vii
se levensbeschouwing tegenover
de ingewortelde Roomse gewoon-
Cats stelde „zijn grote ge- t-fET
.e- 11
VIA NAALD
EN RLAAÏ
plat) -
onjuist te menen, dat
HET CENTRALE thema is de leerdheid en dichterlijke be- lJ- de Braziliaanse componist
verhouding van man en kwaamheid ten dienste van het Heitor Villa-Lobos (1887—1953)
vrouw, die niet op wetenschap- volk, om het op te wekken het me£ 2jjn ser{e Werken, die hij
pelijke wijze, maar geheel volks, maatschappelijk leven te ref or me- Bachianas Brasileiras" noemde,
tegelijk concreet (desnoods ren door heiliging van_het hu e- willen nadoen. Er is geen sprake van bewerking, noch
m symbolisch werd uiteen- luk, met als sacrament gezien plag(aat De bonte kleurenpracht en de gekunstelde ritmen
maar ais uoaaenjKe hggl U£m Bach Wat Villa-Lobos in deze werken, die
instelling tot op- nje£ a![g acbt voor orkest geschreven zijn (het vierde is voor piano,
bouw van de kerk het vijfde voor zang met orkest van celli en het zesde voor fluit en
en bloei van het fagot), heeft willen bereiken is een soort brug tussen de oude ert
menselijke geslacht, de nieuwe kunst, waarbij hij zelfs volksritmen en volkskleuren
Dit thema beheerst niet schuwde.
al zijn werken.Men ZQU eerder kunnen zeggen, ten waren in die Society opgeno-
Niet en kander beter passen,
als dat t'samen is gewassen
II n'y a que les premiers amours
Als van twee gepaerde schelpen
D'eene breeckt, of wel verliest,
Niemant sal u konnen helpen,
Hoe men soeckt, hoe nau men kiest,
Aen een, die met effen randen
Juist op d'ander passen sou.
D'outste zijn de beste panden,
Niet en gaet voor d'eerste trou;
D'eerste trou die leert het minnen,
D'eerste trou is enckel vreught,
D'eerste trou die bint de sinnen,
Sy is 't bloemtje van de jeugt:
Nue mijn oordeel twee-maal trouwen
Dat is veel niet sonder pijn,
Driemael, kan niet als berouwen;
Want hoe kander liefde zijn?
Hout uw eerste lief in waerden,
Eertse met een vollen sin,
't Is een Hemel opter aerden,
Sooje paert uyt rechte min.
Men zou eerder kunnen zeggen, ten
dat hij een vermenging wilde vara mei
de geest van Bach met de geest
van het moderne Brazilië. Men
vindt dat niet alleen in de op
bouw der werken, maar ook in
Want dr. Smilde de titels, zoals koraal, aria, giga,
heeft gelijk wan- toccata, fuga, enz. Men moet er
hij stelt, dat uitsta;
Hier zijn wij al
veel dichter bij het
hart van de zaak.
ook eigen composities ge
schreven. Met niet minder dan
32 cellisten voert hij op een
EVEREST-plaat uit Bach's Wohl-
drie Prelu-
len. want dat was Villa-Lobos be-
bij de beoordeling doeling niet. De folklore
van Cats als dich- Villa-Lobos te pakken e
ter ook de gods- klassieke instelling bracht hem I1
tot deze versmelting, die de
dienstige overtui- schoonste resultaten heeft opge-
ging van de criticus leverd, muziek met een voorna-
een woord mee- me allure
spreekt. In Cats Wat Villa-Lobos wel gedaan Het geheel nog8l
drie Fuga's uit
uit het eerste deel de Preludia
22 en 8 en de fuga's no. 8,
21; uit het tweede deel Pre
ludium no. 14. Men kan van be
werkingen houden of niet, wat orkasfbewerking
Villa-Lobos hier gedaan heeft tot
toch niet geheel verantwoord.
heeft is composities vara Bach
wordt de zeven- bewerken voor andere instrumen-
tiende-eeuwse op- ten (zelfs
vatting van kunst Daarin is hij niet altijd
die moet stichten. interprets!,e (hij dirigeert het
het Wohltempenrte Klavier van <-ernhle zelf) noeal
prachtig beleefd, opp panini Proin/Ho on tt„. semDie zeixi nogai
ontkennen, dat Stokowski
tische kant
Li Villa-Lobos had een passie voor
hij wijst op de veel- d8 c<,Uo „n, dat heeft hem een
tijdigheid van Cats' Violoncello Society doen oprich-
vormkunst ten in 1956, een groep van be
roeps- en amateur-cellisten. Tal
van bekende Amerikaanse cellis-
orkest, rassen-dyn.amiek bij Bach weinig dere klank uit elk orkest toverde, voorwaarden e
'-'-.ï? ,.?.t «tori»
plaatzijde, waarop is opgenomen vai, de prachtige orkestklank op „plef5f^™,g apg™ jTdm
een eigen werk van Villa-Lobos en de grote doorzichtigheid, waar- SKSvlff
ral. zijn Fantasie-Concertante
zijn eigen leiding. Men
bezwaar kunnen aanvoeren, dat
het werk wat lang is, maar tóch
voelt men hier de echte compo
nist, die voldoende scheppings
kracht bezat
tot
dan dat
lichte detonatie valt wé
men. De stereo-opname
werken is heel goed
de meeste Everest-
platen gezegd kan worden. (30
cm. stereo-plaat SDBR-3024, mo-
nauraal LPBR-6024).
gewaagd heeft
het bewerken van Bach-composi-
ties (orgelwerken voor orkest, o.
m. orgelkoralen) is de befaamde
dirigent Leopold Stokowski (geb.
1882). In feite behandelde Sto
kowski Bach met iets meer pi
ëteit. ook al zocht h)j het bij zijn j
de minste baantjes te.
met „The Herald" in cepteren om in het leven te blij-
WtoekSuS JSSS?°i.Pi£,dimditl.5S
op zijn kantoor.
Dit alles is niet terug te roepen.
1.ook 'blJ Cats weer, gen van 'alïeerT handarbeiders briek'te krijgen; een vroegere
eS™a.a„Ll°i£e du cultuur van een land in ge- rechter uit Praag die spoorweg.
vaar wordt gebracht. arbeider is; een bioloog die op
De overigens goed bedoel- een kippenfokkerij werkt,
de mededeling
concerten heeft bijgewoond.
Waar ook werken van hem
zijn uitgevoerd, waar hij voor
radio en. televisie is geïnter
viewd en waar hij ook lezin
gen heeft gehouden. „Het is
een heel leerzame en interes
sante reis geworden. Maar het
meest verbaasd was ik te ho
ren, dat mijn „Largo en Alle
gro" al door 850 Amerikaanse
radiostations is uitgevoerd en
mijn elektronisch ballet „Kain
en Abel" door 900 radiosta-
En dan vermeldt hij nog zo
terloops, dat de befaamde
Amerikaanse organiste Claire
Cocci in haar eigen studio in
New York (waar een orgel
staat met 30 registers) een
geheel Badingsconcert heeft ge
geven met toelichting van
Henk Badings zelf. Daar zijn
uitgevoerd werken van Ba
dings voor orgel alleen en voor
orgel en hobo, orgel en viool
en de grote Passacaglia voor
orgel en pauken. Als inter
mezzo speelde zij de Passaca
glia van Bach. Binnenkort zal
er in de Ver. Staten een spe
ciale brochure over leven en
werk van Henk Badings ver
schijnen. In Canada zal Ba
dings' „Salto Mortale" voor de
televisie komen.
De Nederlandse afvaardi
ging naaj dit congres, d<jt
voor 2/3 uit lezingen en bespre
kingen bestond, was dus wel
verantwoord. Tussen die 75
componisten was Henk Ba-
die zich een de*"l_ mededeling van "Rob "Ge- Een 'eertijds In Wenen
maken, waar omheenzich raerds bracht al dadelijk reactie maarde chirurg vertelde mij,
wel niet altijd legenden weven, beweeg, o.m. door een groot ar- dat hij aan zijn Australische
maar die toch onverwoestbaar is. tikel de „Dutch-Australian hoofdzuster in een klein zie-
Cats huisde niet als Goethe op Weekly" met de vraag „Does kenhuis waarin hij werkte, toe-
nu- een Olympus, maar tuinierde op Australia want intellectuals?", stemming voor bepaald medisch
En Sorghvliet; hij was niet een groot Hierin werd de vraag gesteld of ingrijpen moest vragen. En zo
inderdaad dan geloof ik dat de calvinistische en wijs koning als Salomo, maar Australië inderdaad waardering Ran de trieste lijst nog lang 1
geen geringe verdienste, in de an- levensvisie voor hen, die de hij vertoonde toch enkele salomo- heeft voor de „migrant bram" i g
Cats' werk herkend, tieke literatuur zo thuis te zijn als rooms-katholieke levensvisie (die nische trekken. Zolang er Neder
Polen, Italië, Rusland, Yugo-
slavië, Nederland of welk emigra-
tieland ook en ge hoort dezelfde
klacht; ze moesten allen op zeer
laag niveau beginnen waarbij ve
len nimmer in hun beroep zijn
terecht gekomen.
Minstens 90 procent van het
aantal intellectuelen vangt hun
loopbaan hier aan als ongeschoold
arbeider of iets dergelijks.
Sommigen komen ergens te
recht waar zij behoorlijk verdie
nen en moeten vaak terwille
van onderhoud van hun gezin
daar blijven.
Het is niet te becijferen hoe
veel wetenschappelijke waarde
voor goed in dit land verloren
gaat. Om niet te spreken over
de geestelijke en morele schade
door degeneratie aan deze men
sen toegebracht.
Hoe vaak heb ik van hen
daarover diep tragische verhalen
aangehoord. En dit alles, omdat
het land, dat vrijwel kosteloos al
deze wetenschappelijk geschool
den ontvangt, nalaat aan hen de
nodige aandacht te besteden.
Waarbij waarschijnlijk éen onge
wettigd soort chauvinisme en
angst voor het vreemde intellect
een belangrijke rol spelen.
Hoe dan ook, nog steeds benut
Australië allerminst de mogelijk
heid om in eigen tekort aan in
tellectuelen, universitair geschool
den, aan krachten op terrein van
wetenschap en cultuur, op zulk
een uitermate „goedkope" wijze
minder dan zes balletten zijn
er van Badings uitgevoerd en
bij de samenvatting van de
balletdiscussie worden juist
deze balletten als toonaange
vend gekenmerkt. Jammer
daarom, dat het ballet „Salto
Mortale" door de Ned. Televi
siestichting te laat was inge-
Discussie
DE discussiesiedere mor
gen en iedere middag wa
ren er zittingen of concerten,
waardoor er dus voor Ba
dings niet veel tijd overbleef
voor vakantie werden na
tuurlijk in verschillende onder
werpen verdeeld. Elke discus
sie werd door drie sprekers op
het podium ingeleid en Henk
Badings zelf sprak over de
elektronische balletmuziek. Als
verdere onderwerpen waren
er „Publiek en componist",
„Compositie en techniek",
„Opera-ballet-theater", „Mu
zikale vormen" en „Auteurs
recht". De muziekopleiding
kwam nog even ter sprake bij
een uitspraak, dat de conser
vatoriumopleiding verouderd
is. Vrij scherp was de discus
sie over de 12-toon-techniek
(zowel wat de toevalscombina-
tie betreft als de mathemai-
sche berekening). Het aantal
verdedigers van de 12-toon-
techniek was niet zo groot.
Vooral een componist als
Sütermeister (Zwitserland)
ageerde hiertegen nogal fel.
Ernst Krenek daarentegen
was de halsstarrige verdedi
ger, doch zijra werken, die
werden uitgevoerd, waren aller
minst overtuigend. Dit was
een algemene conclusie. Men
ontdekte in Krenek's werken
zelfs rekenfouten.
De vertegenwoordigers uit
Rusland stelden als eis, dat
een compositie voor het pu
bliek aangenaam en begrijpe
lijk moest zijn. Over die eis
hebben de deelnemers zich
overigens in het geheel niet
druk gemaakt en men heeft de
opmerking min of meer naast
zich neergelegd. Waar men
zich wel druk over maakte
was de uitvoerbaarheid van de
werken. In dit verband, bleken
werken van Berio en Nono
niet uitvoerbaar. Bijzonder ge
amuseerd heeft men zich over
een werk van John Cage voor
zangeres en concrete muziek,
waarbij de zangeres tussen
paukenslagen in alleen maar
„waf waf" moest zeggen.
In New York
TIEN dagen is Henk Badings
in New York geweest (in
Canada was hü in Stratford,
Buffalo en Toronto), Max Tak
organiseerde in New York een
geïmproviseerde radio-uitzen
ding met Henk Badings, waar
aan dan de uitvoering van en
kele werken werd vastgekop
peld. Ook hield Badings in
New York een lezing voor de
Columbia University, speciaal
voor componisten, over elektro
nische muziek. Bijzonder veel
waardering heeft Henk Badings
voor het werk van de Wereld
omroep, die veel ertoe heeft
bijgedragen Badings de nodige
bekendheid in Amerika te
geven.
Na die drukke weken overzee
waren Henk en Hetty Badings
dankbaar de reis per boot te
maken om weer even op ver
haal te komen. „Toen begon
onze vacantie pas en die ver
lengen we nu even in ons eigen
huis", zegt Hetty Badings. Op
de boot werd er geen muziek
gemaakt. Alleen des zondags
middags was er een zgn. serieus
concert, gevolgd door een gala
diner, waar alle deelnemers
petjes en toetertjes kregen. „Dat
was wel het hoogtepunt van die
middag voor de bootreizigers",
concludeert Henk Badings met
enige spijt: Voor Nederland is
het in ieder geval belangrijk
geweest, dat men een topfiguur
als Henk Badings naar Canada
heeft gezonden om aan te tonen,
dat ons land op muziekgebied
nog steeds z'n mannetje staat.
CORN. BASOSKI.
Vijftig meesterwerken der muziek
stokowski Beperkte moaelijkheden
geschrijf en gewrijf, zijn
tischr kent geen barokke bewe- zonderlijk groot orkestdirigent is, de loop dcr jaren dan enkele
ging meer en is ook niet zo door- die een ensemble werkelijk kan zeer beperkte mogelijkheden in
©w*n°«re zichtig. Vooral door het gemis laten zingen era die een homogeen de intellectuele beroepen ge-
eiron boventonen. Bovendien is zijn geheel heeft weten te verkrijgen, opend.
zoals maar weinigen dat kunnen. In enkele staten mogen dokto-
Stokowski was werkelijk een or- ren. na allerlei „testen" te heb-
kestvirtuoos, die een heel bijzon- ben ondergaan, onder bepaalde
zijn muzikale opvattingen! Si ff,„.b£.g'a'tela'"' be'
daop S 'i„E™nT afSS? S?m- verantwoordelijkheid
orgel, clavecimbel of vleugel. fonie vara Brahms eesDeeld door daar luist v,eel groter is, schijnt
,*S2Z$2L!£Jf V0°rkeUr Srmphony_Or_cheS.ra Jg»
stereo-plaat^ SCBR 3U3U, in het algemeen 'ontbreekt "nog
-estkl de erkenninc van universitaire
gröte doorzichtigheid, waar- aanvullende studie nodig met al-
le vooral financiële moeilijk-
Hier wordt technisch op heden daaraan ve
larlijk prachtige wijze gemusi- Door het nijpend gebrek
derwijzend personeel, kunnen
Maar ook toont deze opname ook Nederlandse onderwijzers
het bewijs, dat Stokowski het zonder teveel moeite een plaats-
'ooral in de aangezette effecten je krijgen, mits uiteraard de taal
eeluid te komen Het snel is "over zocht. Hij verbreekt veelal de voldoende wordt beheerst. «a
het aleemeen zeer eoed zii het grote liin' de grote spanningsboog, veel strijd wordt het diploma
net algemeen zeer goea, zij net om tot dg ,bijzondere accenten THS en MTS erkend.
ne_ te komen. Het is geen grote ro- Sommige ziekenhuizen zijn be-
mantische beweging meer, maar reid om Nederlandse gediplo-
UC£e r,ar, -
uitbuiten van alle klankmo- meerde verpleegsters
gelijkheden die de partituur biedt, soort proeftijd, gelegenheid te ge-
Daardoor wordt rnet wejk lichte- ven een nieuw examen af te leg-
lijk verbrokkeld en juist een Der- gen.
de Symfonie van Brahms ver- Doch als geheel zijn de voor
draagt dat met zo goed. Wie ech- uitzichten voor emigranten van
gave orkestklank wil ge- het terrein der wetenschap en
plaat van deze cultuur nog uitermate triest. En
JgEN andere figuur die zich nog- nieten er? ook
al eens gewaagd neeft aan or^estleider wil hebben, biedt de- dat in een jong land, hetwelk op
ze opname veel schoons en inte- genoemd terrein nog allerminst
ressants. Het is goed om ook „self supporting" is!
eens een interpretatie te hebben
te horen, die dan enigszins af- f oekomstmuziek
vertolkingen wel wat in het effect.
Een Toccata en Fuga in d-moll
(voor orgel) van Bach werd in de
wijkt van de normale vertolkin
gen. Juist het vergelijkinKsmateri- ^,AT
leerzaam. Opïametech- 7AL DE *Ud rijp zijn
- van de beste kwaliteit. ,vo.or een cultureel verdrag
met Australië? De vraag stellen
CORN. BASOSKI. is haar beantwoorden; de tijd er-
Marius Monnikendam, de
Haagse componist, heeft bij
uitgeverij H. J. Dieben te Den
Haag een boekje doen verschij
nen, waarin hij in afzonderlijke
hoofdstukken 50 meesterwerken
der muziek bespreekt. Het boek
je is bedoeld om zoals het
voorwoord zegt „de dorst
naar vakkundige voorlichting
bij vele muziekliefhebbers te
stillen".
Monnikendam heeft zich dan
ook gehouden aan het gangbare
repertoire van onze symfonieor
kesten. De bedoeling is dat er
elk jaar een nieuwe serie van 50
meesterwerken zal verschijnen.
De idee is bijzonder mooi, zij het
dan niet geheel oorspronkelijk.
(Vant er zijn al heel wat van der
gelijke „vakkundige voorlichtin
gen" verschenen. Bovendien be
vatten de programma's 'van alle
symfonieorkesten zo'n voorlich
ting. Maar goed, het is nooit ver
geefs het publiek beter in te lich
ten over de grote werken uit de
muziekgeschiedenis. Als compo
nisten nam Monnikendam Bach,
Handel, Haydn, Mozart Beetho
ven. Schubert, Brahms, Mahler,
Bruckner, Moussorgsky, Tschai-
kowsky, Strawinsky, Monteverdi,
Rossini, Puccini, Verdi, Franck,
Debussy, Ravel, Pierné, Caplet,
Honegger, Messiaen, Albeniz, De
Falla, Diepenbroek, Pijper, Gluck,
Mendelssohn, Bartok, Janacek en
Orff. We twijfelen niet aan de
kennis van Monnikendam op dit
gebied. Zijn vroeger verschenen
boeken over Franck en Strawin
sky zijn er om te bewijzen, dat
Marius Monnikendam een kundig
man is. Maar in dit boekje heeft
hij het zich toch wel wat al te
voor is meer dan rijp. Het gaat
er evenwel slechts over, in hoe
verre de autoriteiten in Austra
lië bereid zijn „overstag" te
gaan en of zij inzien, hoeveel ta
lent hier thans volmaakt rente
loos ligt.
Slechts na een langzaam, heel
langzaam groeiend besef, dat de
immigranten nog iets méér mee
brengen dan hun handen, kunnen
wetenschap en cultuur méé emi
greren.
Naar ir. Haveman mij mede
deelde. ziet ook hij deze emigra
tie hoewel deze niet direct op
zijn werkterrein ligt nog als
toekomstmuziek. En ik vrees,
dat die klanken nog door weini
gen worden gehoord.
gemakkelijk gemaakt. Er wordt
eigenlijk maar heel weinig in ge
zegd. Van enige werkelijke door
dringing in het wezen van'de wer
ken is geen sprake. En daarom
voldoet het boekje dan ook niet
helemaal. Het geeft de leek te
weinig en is voor de vakman over-
budlE'
Tocht zonder
thuisreis
Tocht zonder thuisreis, door
van Manen-Pieters. Uitga-
J. H. Kok N.V., Kampen.
Deze eenvoudige doch goede fa
milieroman laat ons iets ervaren
van de moeilijkheden in een ge
zin. Dat zijn hier niet de vaak
geijkte opvoedkundige problemen
rondom de kinderen, neen het
gaat over de ouders. De vader,
die zich steeds meer terugtrekt
in zijra studeerkamer, zich afzon
dert en zodoende wat vervreemdt
van zijn vrouw en kinderen. En
dit alles ter wille van zijn eer,
hij wil de doctorale studie Frans
voltooien, hoewel deze te zwaar,
voor hem is. Het gaat ten koste
van zijn gezondheid en van
vrouw en kinderen. De breuk in
het gezin nadert
Zijn zoon immers merkt de ver
wijdering tussen de ouders on
derling en maakt scherpe verwij
ten aan het adres van vader. Na
een inzinking van de laatste ver
trekt de familie naar een huisje
in Brabant om daar de vakantie
gezamenlijk door te brengen.
De meningen botsen nogal eens,
vader loopt tenslotte weg. Al ein
digt het boek met een „happy
end", we hebben hier niet te doen
met de traditionele is het toch
een eenvoudige, maar te waarde
ren familieroman geworden.
Jou tussen sneeuw en zon,
door A. Duyser. Uitgave W. D.
Meinema N.V., Delft.
De verloofde Jon, dochter van
een ve) onp.elukte arts. aanvaardt
een betrekking als kinderverzorg
ster in Zwitserland. Zelf komende
uit een goed milieu, weet zij er
zich in deze ondergeschikte baan
goed door te slaan. Zij blijft haar