Msnrn jacobus
IN DE PROTESTANTSE KERK VAN REUTTE
DOOPSGEZINDE ZETFOUT
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 27 AUGUSTUS i960
COMMUNISME IN HET HART VAN EUROPA
Huid van een levende gedachte
In een uitspraak van het hoogste gerechtshof van de
Verenigde Staten heeft rechter Holmes eens gezegd
„Een woord is geen doorzichtig en onveranderlijk
kristal; het is de huid van een levende gedachte, die
naar kleur en inhoud kan verschillen, afhankelijk
van de tijd waarop en de omstandigheden waarin
het woord wordt gebruikt."
Pascal heeft hetzelfde gezegd, toen hij schreef; „Als
woorden verschillend worden gerangschikt, krijgen ze
een andere zin." Zou dit ook niet gelden voor het
woord van God9 We leven in een tijd, waarin de uit
spraak „De Bijbel zegt" weer nieuw gezag krijgt.
Het lijkt soms wel, alsof vooral de eenvoudige ge
meenteleden van onze kerken hoe langer hoe meer
genoeg krijgen van het onzekere, wisselvallige. Er is
een kennelijk verlangen naar een „woord van gezag".
Het gevaar wordt nu groot dat wij zo sterk de nadruk
gaan leggen op het onveranderlijke Woord van God,
dat wij vergeten dat ook de Bijbel rekening houdt
met de omstandigheden.
Als we zeggen dat de gehele Bijbel voor ons is, klinkt
dat erg vroom en orthodox, maar het is een uit
spraak, die in strijd is met de werkelijkheid.
Ho.i
Niet ieder woord waar
Als God zegt in Leviticus dat de priesters op hun
hoofd geen kale plek mogen maken, noch de rand
van hun baard mogen wegscheren, is het duidelijk,
'dat deze woorden niet voor ons gelden. Zij worden
gesproken tot de zonen van Aaron.
Nu zal iedereen zeggen dat het vanzelfsprekend is dat
deze wetten van Leviticus niet voor onze tijd gelden.
Het zijn immers de ceremoniële wetten die door het
lijden, sterven en de opstanding van Christus zijn
vervuld.
(Jaar hetzelfde kunnen we ook zeggen van de evange
liën. Als Christus zegt: „Want eng is de poort en
smal de weg, die ten leven leidt" geldt dit dan voor
ons? Dit woord wekt de indruk, dat het moeilijk is om
behouden te worden, dat wij ons leven lang ons best
moeten doen om op die smalle weg te wandelen. Zo
worden deze woorden tenminste vrijwel altijd uitge-
Er is een oude tekening die de brede weg als een weg
van lol en vermaak tekent en de smalle weg als een
weg van ernstige vroomheid. Moet deze tekst zo
worden uitgelegd?
Als dat waar zou zijn, zouden wij door vroomheid be
houden worden, in plaats van door het verzoenend
sterven van Jezus Christus. In wezen is deze uitleg
van de tekst volkomen in strijd met de leer van de
genade, Wij worden niet behouden door vroom te
leven, wij kunnen vroom leven, omdat wij behouden
Geboren onder de wet
QINDS februari '48 toen de communisten met dreiging van geweld In de vrije verkiezingen die
3 in Tsjechoslowakije de macht in handen namen is dit land ^Ja^ZhZdên'd'e ""com-
een van de rustigste landen van het „oostelijk blok gebleven. munisten niet minder dan 38
.Oostelijk" is eigenlijk met betrekking tot Tsjechoslowakije een min- pet. van de stemmen. Wellicht
der goede aanduiding indien ze geografisch wordt opgevat. Praag mede een verklaring voor de
ligt immers in het hart van Europa, westelijker dan Wenen en Stock- 'ITlestigdehefre-
holm. Toch is de aanduiding .oostelijk" juist als we op de „ideolo- giem nog eenmaai de aandacht
gische ligging" van het land letten. Niet alleen nu, maar eeuwen- van de wereld op zich toen het
lang reeds, toen de landen die sinds 1918 Tsjechoslowakije uitmaken, zich van de ex-secretaris van
tot de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchi behoorden, zag dit aïs^an een
volk in verdrukking meer dan de oostelijker wonende Hongaren en troep verraders. Titoisten" etc.
Polen uit naar steun uit Moskou. Ook na 1918, toen het nationalisme ontdeed: daarna bleef ondanks
in Duitsland weer ontwaakte, en in de vorm van de Hitlerstaat tot de onttroning van Stalin, on
een dodelijke bedreiging werd van de Tsjechoslowaakse republiek, danks de gebewrteni"'-'"' D~-
hebben velen in dit land zich geörienteerd op Rusland
hulp verwachtte.
i Christus wordt gezegd
ie wet". Dat wil ze
dat Hij ook sprak onder de wet. Wij doen wel
alsof Christus in de Bergrede breekt met het Oude
Testament en iets nieuws verkondigt, maar niets is
minder waar. De Bergrede (Mattheus 5-7) geeft
juist de echte geestelijke achtergrond van de wet en
het Oude Verbond.
Als Christus gaat spreken over de smalle weg, heeft
hij juist gesproken over de wet. Het Oude Testament
zegt dat de wet de weg tot het leven is. „Doet dat",
zegt God, „en gij zult leven". Wij mogen van die
wet noch ter linker noch ter rechter zijde afwijken
(Jozua 17).
Maar dan zien wij onmiddellijk een ander probleem.
Wie kan de wet houden? Paulus zegt dat wij allen
gezondigd hebben. Voor ons is de wet geen zegen
meer maar een vloek. Christus is de enige die kon
zeggen dat Hij de wet heeft vervuld. Wat geen mens
kon, volbracht Hij. Zo smal was de smalle weg dat
eigenlijk slechts één mens, de Zoon van God, hem
Wil ontvangen het leven niet als gevolg van onze vroom
heid, maar als een gave van Christus. Hij heeft de
gevolgen van onze zonden (het verderf van de brede
weg) gedragen.
De zgn. Spartakiadi
Tsjechoslowakije
is de vakantieganger welkom
TJERINNERT U zich nog, dat enkele ja
ren geleden in sommige dagbladen
werd geschreven over een Protestantse
kerk in Reutte (Oostenrijk) en dat een ze
kere familie Engel daarvoor gelden bij
elkaar gebracht.
Vanzelfsprekend lag „ergens" in onze
herinnering nog wel iets vast van het
verhaal van deze familie en de in gebruik
genomen kerk, doch we werden er weer
aan herinnerd enige weken geleden door
een Oostenrijker in Nederland die bij het
horen dat we naar Tirol gingen, onmiddel
lijk enthousiast over deze Protestantse
kerk ging vertellen.
En toen we, na een prachtige tocht door
dit deel van Oostenrijk, langs Reutte kwa
men hebben we natuurlijk een bezoek ge
bracht aan deze moderne, wit gepleisterde
kerk, die daar zo trots tussen de bergen in
het dorp ligt. In een gebied, zo groot als de
provincie Utrecht was tot 1958 geen Protes
tantse kerk. De diensten werden gehouden
in een klein lokaaltje waar hoogstens 60
mensen een plaats konden vinden.
zijn trots op en vertellen
ieder die het horen wil
grote wonder dat daar in ^Reutte
doorbrengen.
Vanzelfsprekend zijn --
die vakantiegangers velen, d:
deze kerkbouw te kruis beheerst de omtrek. Aan de
kerk aangebouwd liggen de cate-
_tleskamers, waaraan
n de predikant grenst.
Trots
een gave
vragen.
Heel langzaam vulde het potj;
Tiroolse familie Engel,
kerkdienst willen bijwo- vader, moeder en de 6 kinderen,
ieder een muziekinstrument be-
Idee speelde en in hun vrije tijd samen
musiceerden. Ze. waren bekend en
werden op bepaalde avonden en
bij bijzondere gelegenheden ge-
En even vanzelfsprekend (overi
gens moet je maar op het idee ko- viauK,
men) kwam de protestantse do-
minpp dnttfriprt Fries (nomen est
gd
familie" te komen
minee Gottfried Fri
omen) toen hij met de voorberei-
dingen begon om in Reutte een
kerkrr-,
En dank zij het initiatief van
deze familie en van ds. Fries heb
ben deze vader, moeder en 6 kin-
1957
Verkeerde
berichten
door o.m. concerten (ook in Neder- geneformegrl
land) te geven ten bate van het
bouwfonds voor deze Protestantse
In 1958
Ds. L. VToegindewey in het „Gereformeerd
Weekblad" (uitgave Bout);
In Romeinen 16 2 wordt Phcbe een voorstand-
Die enkele ke»
(rrassends in ger
staat, blijkt het niet waar te
Onder Ridderkerk stond in eer
al levendig geschreven kerker
rubriek een bericht, dat in de
den. Vo
bod.
:ek bc\
rklaring in kanselstijl, Ij"'1®1
uit duidelijk werd, dat grap-
envclop met gefin-
de
Dordt8-Barendrcchtse kerk
bode hadden gezonden. Zo was ook
een lijstje met vakantie-predikan
ten opgenomen, die allen hervormd
waren. Wij vernemen, dat dc ker-
keraad dc politie heeft ingescha
keld om achter dc identiteit van de
grapjas te komen. En is dat nu
In juni 1958 werd dit kerkge
bouw geopend. Op dat ogenblik
mankeerden nog de banken en de
stoelen, toen mankeerde er nog zo
veel aan deze „Drei Einigkeitskir-
che", maar trots woeien de
Oostenrijkse en andei'e vlaggen,
waaronder ook fier de Nederland
se vlag, voor het kerkgebouw toen
op de le juni deze kerk in ge
bruik genomen werd.
Tussen de bergen, in het dal,
rustige plek waar nog geen
troont dan in Reutte
dit kerkgebouw. De enige Protes
tantse kerk in een gebied als de
provincie Utrecht, dat door dc
cingende en musicerende familie
Engel, die met z'n achten 40 mu
ziekinstrumenten bespelen, voor
een groot deel bij elkaar is gezon
gen en gespeeld, maar waar ook
de Nederlandse vakantiegangers
van Reutte bij hebben geholpen.
ÜL» D„irbyhcl spelt;
i* dal? Iedereen zal deuken; zij staat de gerefor
meerde waarheid voor. Dat deed Phebe ongetwijfeld.
Daar zal wel niemand aan twijfelen, dat de apostel
lot de gereformeerde gezindte behoort. Trouwens,
wie bet evangelie ingedronken beeft en zich verdiept
in de met-gereformeerde prediking en theologie,
voelt zich daar in een ander klimaat. Doch dot
Phebe een voorstandster was van de gereformeerde
waarheid wordt toch heel niet bedoeld. Ken nieuwere
uitgave van de Statenvertaling leest dan ook: be
ta ken?
Hel
i bijstand of beschcrr
is echt.
i in de
rebruik.
LiTi ncasi in-: kri iden
„De Waarheidsvriend"
iu voor de dag,
treek lang duurt.
U kunt wel rat
balen thans al gau'
bun gedachte dc
nden dat
dat nu Het kerkje biedt plaats aan 400
personen. Het heeft een rustig,
evenwichtig interieur van moderne
Eenheid) allure. Een klokketoren met het
toral de gei
preek geen hoofdzaak meer is. Voorstanders
mummificering. Zn hebben liturgische kruiden i
dekt, die de balsem van de oude Egyptcnarcn
overtreffen.
len en Hongarije het „Stalinis
tische" bewind hier gehand
haafd. De heersende groep
bleef afgezien van de natuur
lijke dood van de leiders
Gottwald en Zapatocky onge
wijzigd. Hoewel eerstgenoemde
door de huidige president Novot-
ny na zijn dood een enkele
maal van persoonsverheerlij
kingi" werd beschuldigd, achtte
men het niet nodig Slansky en
de zijnen te rehabiliteren, wat
in Hongarije in 1956 bv. wel
gebeurde met Rajk, die een
staatshérbegrafenis kreeg. Het
communisme zit hier dus schijn
baar wel vast in het zadel. Of
het bij vrije verkiezingen van
daag echter opnieuw de 38 pet.
van 1946 zou behalen? Sinds
1948 hebben tienduizenden Tsje-
choslowaken kennis gemaakt
met de gevangenissen en straf
kampen van het regiem. Om de
communistische heropvoeding
te doen slagen werd het volk
van de buitenwereld maar ook
van zijn oude leiders denk aan
het huisarrest van mgr. Beran
geïsoleerd.
Leven in het isolement
Wandelend door de straten van
de Tsjechische en Slowaakse ste
den wordt men zich bewust hoe
zeer dit volk, dat ook steeds met
het Westen, met name met Frank
rijk, zulke nauwe banden had,
van kontakt met „het kapitalisti
sche kamp" is geïsoleerd. Wes
terse kranten en tijdschriften
zoekt men er tevergeefs in de ki
osken, (behalve enkele commu
nistische als L'Humanité en Dai
ly Worker). Argument: daar heb
ben we geen deviezen voor! Reis-
bureau's adverteren met uitstap
jes naar Roemenië, RuslanJ, Hon
garije. Wil de Tsjech in z'n auto
een buitenlandse trip maken?
Ook dat kan, maar aan naar de
„vertrouwde" landen en onder
geleide. Volgens het dagblad Pra-
ce althans, kunnen autobezitters
alleen vergezeld van een officiële
omliggende plaatsjes ®j^jggn®»en- ®roeP •■volksdemq-
of niet, de toespraken doen ho
ren waarvan de leidende kamera
den nuttig vinden dat hij ze hoort.
Nog steeds is de grens herme
tisch afgesloten met waaktorens,
prikkel- en stroomdraad, Niette
min schijnt men de tijd gekomen
te achten, waarin althans van één
tijde het isolement doorbroken
kgn worden. De buitenlandse toe
rist is hartelijk welkom, en afge
zien van de meldingsplicht bij de
politie, wordt hem geen haar
breed in de weg gelegd, kan hij
het land ongehinderd doorkruisen
en kijken naar en praten met wie
hij wil. In menig opzicht mag het
Tsjechoslowakije van vandaag
dan ook gelden als de etalage van
het oostelijke blok.
arbeid. Het privé bezit daaren
tegen omvat de produktiemidde-
len voorzover zij niet tot het kol-
lektief bezit behoren; het wordt
beperkt door speciale wetten die
naast de reeds aangeduide bepa
ling betreffende het grondbezit,
o.m. aangeven, dat bedrijven met
minder dan 50 werknemers privé
bezit kunnen zijn. Ziehier enkele
trekken van de „socialistische
huishouding" van de Tsjechoslo-
wakse volksrepubliek. Er zijn
Tsjechen die de hervormingen
die zij inhouden ten opzichte van
de „oude orde" zo belangrijk ach
ten, dat zij over alle onrecht en
leugen die dit regiem heeft mee-
Ïebracht maar liever zwijgen,
'ot hen behoren de huidige lei
ders van het protestantisme in
dit land. Met hun opvattingen zul
len we in het volgende artikel ken
nismaken.
Etalage kijken
waarbij
vooraf aangegeven
moeten houden, „Reizen in
tot stand gekomen is: een Protest georganiseerde konvooien, leidt
tantse kerk in dat Rooms-katho- de mooiste en van het
üeke deel van Oostenrijk, waarom- standpunt van de toerist meest
R.K. kerkgebouwen liggen. belangwekkende oorden, voegt
Bij het plaatselijke V V V. ligt het blad er aan toe. Uitreisvisa
een folder en de VVV-man geeft voor Westerse landen verkrijgen
'm ons en zegt: „Vanavond zingt slechts zij die een voor de staat
en speelt de familie Engel "I° jBjfig
hier.wilt u er heen?"
En op de folder staat:
„Wij verheugen
vakantie in ons r
doorbrengen. Wij
goede rust naar lichaam en ziel er aan
en zullen u hartelijk welkom heten spreek
nuttige missie kunnen vervullen;
in enkele gevallen ook mensen
die naaste verwanten dringend
moeten bezoeken. Neen, of van-
Tand" wilt daag nog 38 pet. de communisten
■n i>pn zou steunen? Menigeen twijfelt
De landarbeiders die ik
n die weinig op hebben
kerk, in 'de nieuwe Pro- met hun harde en lange werk en
testantse Drie-Enigheidskerk" schaarse beloning; de communis-
En de weg die naar deze kerk tische politieman zelf partijlid
met haar bijgebouwen toeloopt om d»n brode, zoals hij. toegeeft
iieet: Albert Schweitzerstraat.maar overtuigd dat niet meer
„Gedenkt de Heer Uw God, want ^"eke'Sd'mag wS"-
Hij is het die u krachten schenkt den. Het regiem doet intussen al
Dat staat óók nog op de folder zijn best het volk zo veel moge-
en bij een foto van het interieur Je indoktrineren. Op alle
- scholen en universiteiten is de
„De Heer is naöij Marxistisch-atheïstische filoso-
Als u die kant op gaat in uw fie een verplicht leervak an-
vakantie, hetzij in de zomer, het- ders dan in Polen waar het in
06 werd afgeschatt; op pleinen
zij m de winter: vergeet met deze en straten jn de 'k]e£st* dorp.
En de predikant is trots op zijn kerk te zien en er een dienst mee jes zijn talrijke luidsprekers op-
bedehuis en de mensen daar in te maken!
Al wandelend door Praag heb
ik dat in de meest letterlijke be
tekenis van het woord gedaan:
etalage kijken. Het was mijn eer
ste bezoek aan dit land, dus kon
ik niet vergelijken met vroeger;
maar graag wil ik hen geloven
die zeggen dat het de ekonomie
van dit land niet slecht gaat. De
kleding, de kwaliteit van de goe
deren, doen beter aan dan wat
men bv. in Oost-Duitsland ziet.
Toch zijn de kwaliteiten maar po
ver vergeleken bij de onze; de
prijzen gemiddeld hoog, de
schaarste van de meest primaire
zaken is vaak ontstellend. In heel
Praag trof ik slechts één zaak
aan die werkelijk mooi kristal
verkoopt; men produceert het
wel maar., voor de export. Lan
ge mensenrijen staan voor toon
banken waarachter schaars per
soneel. De burger mag zijn vrije
tijd opofferen bij het inkopen
doen, bedienden zijn immers im-
produktief! Alles is hier gekon-
centreerd op het direkt produktief
bezig zijn bij het vervaardigen
van konsumptie- maar vooral
van produktiegoederen. Hiervan
geven ook de zaken in tweede
hands artikelen blijk die zijn ge
vestigd in panden in de hoofdstra
ten die getuigen van vroeger glo
rie. Men treft er de meest uiteen
lopende gebruikte spullen aan,
waarvoor hoge prijzen worden ge
vraagd. Niettemin, brood en vlees
waren zijn matig in prijs en hoe
wel verse groente vaak bijzonder
slecht is te krijgen, zal niemand
in dit land honger behoeven te lei
den. De officiële statistieken tonen
aan dat de Tsjech die in 1936 per
dag 2545 kaloriën tot zich kon ne
men, vandaag zich er 3008 per
dag permitteren kan, wat één van
de hoogste gemiddelden ter we
reld moet zijn. Wandelend door
al die straten met naar onze be
grippen wel niet bijzonder rijke
;n fraaie, maar toch ook niet
armelijke en vaak bepaald goed
verzorgde winkels, vraagt men
zich af: hoe wordt dit alles nu be
heerd? Hoever is de nationalisa
tie hier voortgeschreden?
Persoonlijk en
privé-eigendom
gesteld, die een ieder of hij wil
De briefschrijver is ook getroffen door de uil-
spraak, dat ook nu tekenen en wonderen de predi
king zullen begeleiden. Weer begrijp ik volkomen,
dat men door deze gedachte getroffen wordt. En ik
wil onmiddellijk toestemmen, dat ik het heerlijk
zou vinden, wanneer God onze, laat ik zeggen „myn"
prediking op spectaculaire wyze zou bekrachtigen.
Maar terwyl ik dit schrijf maakt zich een gevoel
van mü meester, o zeker niet van machteloosheid en
onzekerheid als zou God Zyn beloften om de een
of andere reden aan ons niet willen of kunnen be
vestigen, maar van uiterste bescheidenheid. Weer
ga ik dc betreffende woorden in de Schrift
vuldig lezen en ik vind er niet in, dat altijd
onder alle omstandigheden wonderen en teke
volgen zullen. Wel vind ik er in, dat, wanneer
volgen, het Gods wonderen en tekenen zijn, en
alleen zal bepalen welke uitwerking de prediking
hebben zal. Misschiein zal het alleen zijn dat iemand
nadenkend naar huis gaat en zich in de loop zijns
levens bekeert tot God. Misschien is liet teken, dat
God geeft, een mens, in wie het nieuwe leven op
bloeit. Misschien moeten wij het teken zijn Maar
hoe dan ook, het zal Gods teken zijn.
Maar een dominee in padvindcrshrock js niet min
der belachelijk dan dc zwartgejastc gewichtigheid.
Als we een onvruchtbare concurrentie met psychia
ters en counsellors willen ontgaan, zullen we moeten
terugkeren tot het „van elders", hij de gratie waarvan
ons nmbt er is. Dat mag, geloof ik, ook best in onze
kleding uitkomen. De roman collar zou ons onthef
fen aan de steriele keus tussen gewichtig, gewoon
en populair, en aan de sociologische beperking, die
het gevolg is van die keus.
Wat wei vaststaat is dit: de
geleide ekonomie heeft zijn merk
onafwisbaar gezet op de waren-
produktie. Steeds weer treffen we
in de zaken een beperkt assorti
ment van dezelfde snoepjes, de
zelfde apparaten, dezelfde levens
middelen. De prijzen zijn ook
overal eender: in het kleinste
winkeltje betaalt u evenveel als
in het grootste warenhuis, waar
dan ook in het land. Is de beschik
kingsmacht door dit systeem van
leiding dus in belangrijke mate
gecentraliseerd, de eigendom is
echter niet in die mate ge
nationaliseerd als in de Sovjet
Unie en Oost-Duitsland. De land
bouwende bevolking heeft mede
als komplement van de landver-
deling die na de tweede wereld
oorlog plaatsvond, de bedrijfjes
veelal in coöperaties ingebracht
waarbinnen het eigendomsrecht
op de grond echter is behouden
gebleven. De zelfstandige uitoefe
ning van landbouw bleef toege
staan, al is het bezit van meer
dan 50 ha bij de wet verboden.
Ten aanzien van de eigendom in
het algemeen kent de Tsjechoslo
waakse grondwet het onderscheid
tussen persoonlijke en privé eigen
dom. De eerste is „onaantast
baar" en omvat naast konsump-
tiemiddelen ook huizen die men
zelf bewoont en besparingen uit
Uiteenlopende ivegen
rrOEN de oorlog kwam was Nix 'n jaar of vijftien, maar
hij kon doorgaan voor zeventien. Een boom van 'n jon
gen, gehard, gestaald, getraind. Bovendien begiftigd met 'n
goed verstand en 'n onverzettelijke wilskracht. Een jongen
om trots op te zijn. Z'n ouders waren dat trouwens ook en
waarschijnlijk mher dan goed voor hem was! In de paar oor
logsdagen doorleefden zoon en ouders alle mogelijke gevoe
lens. Op de ochtend van de tiende mei verwachtten ze eerst
niet anders dan dat volk, vaderland en vorstenhuis eenparig
in de Duitse armen zouden vallen en ze waren er beslist niet
op voorbereid dat ze in de loop van die dag in hechtenis zou
den worden genomen.
l^OCHTANS gebeurde dat I
laatste, en wel op hevige I
verdenking van spionage voor I
de vijand. De moeder zou I
overvliegende jagers en bom-
menwerpers tékens gegeven
hebben en de zoon, die im
mers toen die keer naar Duitsland geweest was, had
vast en zeker een wapendepot in huis. De tékens bleken
te berusten op het uitslaan van 'n stofdoek, en de wapens
werden ook bij grondige naspeuringen niet gevonden.
Dat was wel jammer, want het is altijd spijtig om
'n hele inventaris overhoop te halen en ten slotte te moe
ten erkennen dat men verkeerd was ingelicht. Maar aan
de andere kant: deze gevangenneming gaf zoon en ouders
natuurlijk wel 'n gevoel van gewichtigheid en slachtoffe-
righeid en frontsoldaterigheid en nog allerlei andere soor
ten van -heid méér. Voor de ouders betekende dit dat el
ke mogelijke weifeling inzake hun keuze die ze mis
schien nog eens, nu en dan, gekoesterd hadden finaal
werd onderdrukt. Voor de zoon, die heel wat agressiever
was, hield het in dat hij zich van nu af aan één wist
met de zegevierende en oprukkende legers van de opper
ste leider. Nou ja, vergeef 't hem: hij was vijftien, al
zag hij er als zeventien uit! En hij presteerde op zijn
manier per slot van rekening meer dan z'n eigen Ne
derlandse afgodje, dat ergens in het Gooi wegkroop en
de kennismaking met de cel misliep.
VOON EN OUDERS, waren vijftien mei vanzelfspre-
kend weer vrij. Op weg naar huis zagen ze Rotter
dam branden. De zoon besliste onmiddellijk voor zichzelf
dat dit de schuld der plutokraten, joden en kapitalisten
was; de vader zei zachter iets van „hun verdiende
loon", en de moeder schreide. Ze schreide opnieuw,
toen ze hun woning betraden, want de huiszoeking was
uitgesproken grondig geweest: het onderste was boven
gehaald en boven blijven liggen. Vader raasde en tierde
en de zoon verzekerde dat „ze" het betalen zouden. En
vanaf dit moment gaan de wegen der verschillende ge
zinsleden langzaam maar zeker uiteen. De moeder heeft
haar houvast verloren. O, haar meubeltjes worden vlug
genoeg door nieuwe vervangen en haar huisje komt be
ter op orde dan ooit 't geval is geweest: de nieuwe orde
brengt een zekere welvaart mee voor hen, die haar zo
hartstochtelijk aanhangen. Maar soms komt het
FJE VADER ontwikkelt zich in een andere richting: hij
loopt plichtsgetrouw alle mogelijke vergaderingen en
bijeenkomsten af, hij etaleert nationaal-socialistische lec-
teer, en hij staat op de hoek van de straat met „Volk
en Vaderland". Maar hij wordt zich gaandeweg bewust
dat ook dit evangelie géén Evangelie is. Dat is nu ook
weer niet zo'n groot wonder, want een boekverkoper
blijft een boekverkoper en als zodanig leest hij wat hij
aan te bieden heeft. En allengs moet hij wel ontdekken
dat er een afstand bestaat tussen Aldegonde en Revius,
èn de Dolende Ridders van de Groot Duitse Dichtkunst.
Een afstand, die een fundamenteel verschil inhoudt.
Peinzend spelt hij de regels der nieuwe gedichten. „Wat
ik ben gij en gij zijt mij, en ons allen is Duitsland, als
God, nabij...". Hij fronst zijn wenkbrauwen en bezint
zicht. Wat wil dat feitelijk zeggen? Wordt hier de lof
van Duitsland gezongen en van de Führer? Of wordt
hier een andere godsdienst verkondigd? Wordt Duitsland
naast God in één adem genoemd, of neemt Duitsland de
plaats van God in? En ook als 't alleen maar 't eerste
geval is, is dat dan geen., „zonde"? De vergaderingen
andere liederen te zingen dan 't Wilhelmus. En dan komt
er een dag, waarop hij ontdekt dat er eigenlijk nog maar
één plek is, waar dat wel weerklinkt. In de kerk. Als
gezang 301. En zo komt hij terug...
WIJKPREDIKANT
een stukje over een preek met
als tekst 1 Cor. 14 39: „Streeft
er naar te profeteren", waar
van „de zetduivel zich lachend
meester had gemaakt" door
zeer-onbijbels van de e een i te
maken. „Er staan", zo luidt het
commentaar „toel vreemde
dingen in de bijbel, maar dit
bepaald niet."
Ons dunkt een pracht tekst
voor populaire predikers in ons
lieve vaderland, dat wel wordt
aangeduid met de naam van
geestelijke standwerkers! Want
valt er in de kerk niet te profi
teren van vele dingen? In de
eerste plaats van de verkondi
ging van de Boodschap van het
Evangelie. Verder is wat ge
daar ontvangt goedkoop. Ge be
paalt zelf de prijs. Zover zijn
zelfs onze zelfbedieningswin
kels nog niet! En al is dat
nu wel wat veranderd sedert
de sociale voorzieningen van
overheidswege was voorheen
de kerk niet voor velen een
soort levensverzekering, waar
van de polis niets kostte? En
zo zouden wij kunnen door
gaan, wijzen op zuster- en broe
derkringen, op cursussen, op
godsdienstonderwijs voor uw
kinderen. Haast zouden we in
navolging van een bekende ad
vertentie voor dienstneming bij
leger en vloot willen adviseren:
„Zorgt dat ge er ook bij komt."
Neen, de (zetfouten)duivel slaat
niet altijd de plank mis.
