C44RISTFL
Hoe
evangeliseren
in deze tijd?
we
Uit het oude diakonaat
ontharing
depilan
Verhouding van de mens
tot de wereld en kerk
cle c/rcotóte
ciave
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Christenstudenten in
Straatsburg bijeen
2
Kritiek niet altijd
gerechtvaardigd
In het blad voor de ambts
dragers Woord en Dienst"
schrijft ds. F. J. ter Beek over
het diakonaat in vroeger tijd.
Hij geeft daarin een antwoord
op de vaak vinnige kritiek die
op dit kerkelijk werk is geoe
fend. Hij schrijft onder meer:
passen en onszelf vooral niet
voor kampioenen verslijten: wie
weet hoe het nageslacht over ons
werk zal oordelen, hoe men mis
schien ons een gebrek aan visie
en durf zal verwijten
Uit het archief van onze Breu-
kelense diakonie diepte ik enke
le gegevens op. aan de hand
waarvan zich enige gevallen van
diakonaal handelen in vroeger
dagen lieten reconstrueren. Zij
geven wel te denken. Het eerste
vertelt van de zorg, die gegeven
werd aan wat wij tegenwoordig
zouden noemen een chronische
zieke.
In Breukelen wnonde in 1698
een behoeftige oudere vrouw. Ie
der kende baar als Eva, met
welke naam en niets meer, zij
ook in de boeken der Diakonie
voorkomt. Zij kon niet of node in
haar eigen levensonderhoud voor
zien en werd daarom door de di
akonie' gesteund. Aan Dirk Pou-
welszoon bij wie zij thuis lag,
werd daarom voor iedere week,
dat Eva bij hem verbleef 7 stui
vers ..slaapgeld" uitgekeerd. Zij
kon blijkbaar nog wel lichte huis
houdelijke bezigheden uitvoeren
en aldus althans haar kost zelf
verdienen. Dat werd anders. In
de loop van het iaar werd zij
geestesziek en Dirk Pouwels-
zoon kon haar niet langer in zijn
huis hebben. Pieter van Gunst
had al verscheidene nachten op
Eva gepast, opdat er geen onge
lukken zouden gebeuren in
Eva's aanvallen van razernij. Nu
werd zij overgebracht naar het
huis van Dirkje de Ridder, die
haar ,.in haar bedroefde staat
heeft gehuysvest ende nagt ende
dag op haar gepast heeft. Zij
heeft haar voorsien en versorgt
van behoorlijk kost en drank" en
ontving daarvoor, nadat Eva was
overleden 28. 2 stuivers en 4
penningen.
TTET was zeker niet gering, wat
11 deze gemeenteleden aan de
ze behoeftige zuster deden.
Het tweede geval is treffend
om de piëteitvolle zorg, die aan
een vreemdeling werd gegeven.
In het jaar 1698 werd een rond
trekkend ..paardenmeester" op
reis in Breukelen door ziekte
overvallen. De ..meester" (dok
ter) werd er bij gehaald en de
dominee, die op zijn beurt de di
akonie in het geweer liet komen.
De zieke man werd ..thulsge-
legd" bij Lijsbeth Gerrits, wier
zorgen echter niet mochten ba
ten. Jan, zoals de paardenmees
ter bleek te heten, stierf. Lijs
beth Gerrits heeft voor haar zor
gen en onkosten gedurende Jans
ziekte 17 en 13 stuivers uitge
keerd gekregen van de Diakonie»
Voor Jan werd een „dootkleet"
gemaakt, een graf gedolven en
de klok geluid. Die begrafenis
kostte 2 en 14 stuivers. Alles
wat Jan heeft nagelaten, was zijn
pak dat hij aan had. Dat werd
nu verkocht door Cornelis Jacobs-
zoon Rap met voorkennis van de
administrerend diaken aan Phi
lip die er de som van 8 voor
betaalde.
TN het jaar 1697 werd door de
1 Breukelense diakenen ƒ1074
,,in het sackjen ontfangen", zoals
de rekening vermeldt.
Wanneer u dat bedrag met 6
vermenigvuldigt dan hebt u zo
ongeveer het bedrag aan heden
daagse guldens. En die 6500
werden toen bijeengebracht door
een gemeente van naar schatting
800 zielen. Voorwaar geen klei
nigheid.
Wat deed men met dit geld?
Er was in dat jaar een vrouw
uit de gemeente tot een straf ver
oordeeld, die zij in het spinhuis
in Utrecht moest boeten. Het zal
geen brave zuster geweest zijn.
Om te beginnen werd haar kind
door Saartje IJsakken in dc kost
genomen, waarvoor door de Di
akonie een som werd uitgelegd
van 46 gulden en 13 stuivers.
Daarvoor was het kind een jaar
bezorgd. De zuster, Gerbregtje
heette zij, was blijkbaar niet wel
ter been. Zij werd door de stal
houderij van de weduwe van Cor
nelis Hendrikszoon Bakker naar
het spinhuis gereden. De Diako
nie betaalde daarvoor 3 en 10
stuivers. Tegen de tijd dat Ger
bregtje uit het spinhuis zou komen
waren er meer kosten te maken.
Het halen van de vrouw uit het
spinhuis kostte 8 en 10 stuivers.
Aan het spinhuis gekomen volg
de blijkbaar een gesprek met de
..directeur" e'n deze heeft zijn
hand opgehouden. Deze .vader"
ontving voor zijn goede zorgen:
„voor het sluijten en ontsluijten
van Gerbregtje in en uijt het spin
huis" het bedrag van 7. Dat
was in totaal een bedrag van
65 en 13 stuivers, hetwelk aan
een niet oppassende zuster ten
koste werd gelegd. Het bedrag
werd verlaagd door de bakker,
Gerrit Klaas Buijs. Hij schonk
een som van 10 voor dit werk
van de Diakonie, het bezoeken
der gevangenen, aldus ds. Ter
Beek.
Breed beraad in de Wereldraad
(Van een onzer medewerkers)
TN HET PARK rondom Chateau de Bossey, het studiecentrum
van de Wereldraad van Kerken te Genève, kan men op een
bepaald punt de besneeuwde top van de Mont Blanc boven de om
ringende bergen zien uitsteken. Maar lang niet altijd, gemiddeld
slechts 50 dagen per jaar. Nevel en wolken onttrekken de verre
reus maar al te vaak aan het gezicht. Men weet, dat hij daar moet
zijn, maar men ziet hem niet.
yö VERGING het ongeveer de vijftig deelnemers aan een be
raad, dat een week lang op de Bossey gehouden werd over de
vraag, hoe in deze tijd de Kerk de boodschap van het Evangelie
brengen moet. Kan zij dat nog? Moet het Evangelie heel anders
gepredikt worden? Heeft de Kerk eerst een opwekking nodig? Moet
zij haar structuur grondig veranderen?
Modern, snel en mild.
veilig en reukloos
De deelnemers uit alle hoeken van
de wereld, vooral ook uit jonge Ker
ken in Azië en Afrika, naast Europea
nen en Noord- en Zuidamerikanen,
hadden één gemeenschappelijk ver
langen- die verre berg te zien, waar
over het gebod van God aan Mozes
spreekt: „Afaalc het alles, zoals het u
op de berg getoond is." Maar het moet
eerlijk gezegd worden: vaak onttrok
hij zich aan het oog. Wij staan niet op
de goede plek, zeiden sommigen; hei
zijn de depressies van deze stormach
tige tijd, zeiden anderen, geloof is al
tijd een tocht door nevelen. Maar on
danks dat wisten toch allen: de berg
is er een, een Rots des heils, ook al
ziet men hem niet.
Diverse wegen
Niettemin ging dat bonte gezelschap
op weg naar de top. Niet echter over
een prettig begaanbare en mild stijgen
de weg. Vroeger mag de taak en plaats
der Kerk in de wereld zo duidelijk als
Zomer conferentie C.S.F.R.
Het was prof. dr. Gwyn Walters, zin. De door Kraemer in navolging van
„Kerk en Wereld"
Dit jaar bestaat het instituut „Kerk t
Wereld" stichting van de Nederlands
Hervormde Kerk. 15 jaar. In verband
hiermee zal op 27 en 28 augustus een
grote lustrum conferentie worden gehou
den in ..de Horst" in Driebergen.
Advertentie
Denk fian Uw lijn
volgens de nieuw
ontdekte formule.
Doosjes van ISO tabl. k f. 1.15
500 tabl. 1. 2.95.1000 labl. f. 5.50
bij apothekers en drogisten
N.V. H. TEN HERKEL, HILVERSUM
hoogleraar aan de Temple Universi
ty te Philadelphia (U.S.A.), die af
gelopen donderdag sprak over: „Man
in relation to the World", voor de Ci-
vitas Studiosorum in Fundamento
Reformato, die deze week te Huis
ter Heide haar jaarlijkse zomercon-
ferentie houdt.
1 Het begrip wereld kan onder drieër
lei gezichtspunten beschouwd worden:
a) De geschapen kosmos, waarin God
de gever van alle goede gaven is, maar
de mens door het gebruik der dingen
de al of niet zondige gerechtheid be
paalt. b) Het leven van de mensen in
georganiseerde rebellie tot God, waar
bij men letten moet op de verhouding
christendomcultuur. Deze verhouding
kan zijn antithetisch, evolutionistisch,
dualistisch en transformistisch. c) De
verloren mensheid, maar dan als ob-
;ct van Gods liefde (niet als rebellie).
De relatie van de christen ten opzich-
van de wereld behoort een reflexie
an de oneindige liefde Gods te zijn.
Zijn primaire taak moet zijn een zuur
desem. een zoutend zout en een lich
tend licht in deze wereld. De dynamiek
van de liefde van Christus dient af te.
stralen van het gelaat zoals Mo'zes toen
hij afdaalde van de Sinai.
Het lichaam, als tempel van de Geest,
is van belang voor het koninkrijk van
God en dus ook voor de wervende
kracht van het evangelie. Het universi
taire leven behoort doorzouten te wor
den van de liefde van Christus; het
werkt al een antisepticum. Zo komen
wij in aanraking met veel dingen, van
de cultuur zonder er zelf door besmet te
worden. We moeten leven in afhanke
lijkheid van de dynamiek van de Geest
die alleen Christus kent.
Vrijdag sprak ds. J. van Sliedrecht.
herv. predikant te Baarn, over ,.De in
termenselijke relaties binnen de kerk".
Uitgaande van de zichtbare kerk stelde
spreker dat de verbondsgemeente be
staat uit geroepenen, hoewel niet alle
geroepenen uitverkoren zijn in de enge
Barth voorgestane ekklesiologische op
vattingen dienen afgewezen te worden,
aangezien zij een vervluchtiging van de
Geest betekenen.
Gods roep heeft ons onder de roep
van het heil samengebracht. Hoewel de
ze heilsmare tot ieder komt. slaat zij
niet overal in. In de ene christenge
meente voele een ieder zich juist hier
om verantwoordelijk. De gemeenschap
der heiligen is niet los te maken van
de verbondsgemeente. Zij is gave en op
gave tegelijk. Helaas zijn er hier vele
misverstanden waarbij onder meer ge
noemd moet worden het los van woord
en sacrament bijeen zijn in gezelschap
pen, aangezien dan de ambtelijke be
dieningen verwaarloosd worden.
De bijbelse notie houdt geen opeen-
klitten van gelijkgezinden in maar het
afgezonderd zijn in dienst van God. Bin
nen de zichtbare kerk stuwt niet het ge
voel maar het geloof tot gemeenschap;
het gebed is daarnevens een kenmer
kende karakteristiek. Mede door het ge
brek aan het bestaan van deze gemeen
schap Is er In onze tijd een afval van
de kerk. Al moge dan de kerk in ver
val zijn, daarom moet men de kerk
niet verlaten; er moet smart in het
hart zijn. Hoewel op aarde het bijbels
visioen geen volle Merkelijkheid wordt,
kan het geloof toch nooit teveel ver
asfaltweg geweest zijn, geestelijke
aardverschuivingen en allerlei (allesbe
halve geestelijk!) natuurgeweld hebben
de vertrouwde route versperd. Hoe dui
delijk ook de opdracht mag luiden: „pre
dik het evangelie aan alle creaturen".
en de methode voor deze tijd
aagtekens omringd. Het mocht
dan ook geen verwondering wekken, dat
men zich langs vaak zeer verschillende
paden op weg begaf. De referaten en
discussies ga-ven daar onomwonden blijk
De leiding der conferentie had op
zettelijk het breedst denkbare stand
punt ingenomen en alles uitgenodigd
wat zich in uiteenlopende stijlen of
methoden over de hele wereld binnen
het Protestantisme met de evangelisa
tie bezig houdt: opwekkingspredikers
Pinkstergroepen, hoogkerkelijke
werkers en experimenterende pio
niers, geleerden en practische evange
listen.
Een van dc sprekers was Billy Gra
ham, die uit Brazilië van een confe
rentie van de Baptist World Alliance
(slotsamenkomst met 200.000 men
sen!) aangevlogen kwam. Een andere
ds. Horst Symanowski, die in Duits
land al tien jaar onder industriearbei
ders werkt, er zijn Engelse collega
Wickham, die hetzelfde in Sheffield
deed en onlangs tot (Anglikaans) bis
schop van Middleton werd benoemd.
Dat zijn nu maar twee namen uit de
21 naties, die vertegenwoordigd wa
ren, maar langs hoe verschillende
wegen waren zij onderweg!
De befaamde prediker Graham had
ook dit selecte gezelschap een uur lang
in zijn ban. Men volgde hem gespan
nen, zoals hij met de lenige sprongen
van een geroutineerde klipgeit om
hoogging, doelbewust en rechttoe,
rechtaan en allerlei theologische hin
dernissen met verbluffend gemak ne
mend. Sommigen al te gemakkelijk en
zij vroegen zich dan ook af of de
mensen van deze tijd, hoewel, in mas
sa toestromend, werkelijk méékomen
deze stoere bergbestijging.
Conferentie van de
Oecumenische Raad
De Oecumenische Raad van Kerken
in Nederland zal zijn jaarlijkse confe
rentie op 3 en 4 september houden in
de Bergkerk te Amersfoort. Op de eerste
dag spreekt onder meer mr. H. Mulde-
rije, voorzitter van het I.K.O.R., over de
omroep in dienst van de kerk.
Voorts spreken prof. dr. W. F. Dank
baar. ds. A. Donkers, ds. J. Broertjes en
prof. dr. H. Berkhof. De conferentie be
gint zaterdag te 15.30 uur en eindigt zon
dag te 17.30.
Padvinderij
Billy Graham:
Massa-evangelisatie
kan opmerkelijk
oecumenisch zijn
Billy Graham, die voortkomt uit en
vroeger ook hoofdzakelijk samen
werkte met Amerikaanse Kerken die
betrekkelijk sterk anti-Wereldraad
zijn, heeft in de laatste tien jaar
steeds met nadruk gesteld dat, willen
wij in massa-evangelisatiewerk op i«-
terkelijke basis werkelijk de mensen
bereiken en hen helpen, dan zullen
wij ook de medewerking moeten vra
gen van de kerken die wel mee
werken in de Wereldaad.
Het gevolg van deze houding is dat hij
van extreem-fundamentalistische zij
de een stroom van kritiek over zich
heeft losgewoeld, maar ook dat ker
ken die vroeger zeer afkerig stonden
tegenover zijn massa-evangelisatiear-
beid zich met groot elan in dit werk
hebben geworpen.
Het was echter de eerste maal dat Gra
ham sprak in een officiële conferentie
op Bossey. hetgeen in zekere zin be
tekent dat men in de kringen van de
Wereldraad ook een meer open
denkingen, zoals uit bijgaand verslag
blijkt.
Graham riep in zijn rede de kerken
overal ter wereld op om mee te hel
pen om het evangelie te verkondigen
aan alle mensen in dit .kritieke uur
van de wereldgeschiedenis' Hij erken
de dat er gevaren verhonden zijn aan
zijn werkmethode, maar was van me
ning dat hier een podium was, waarop
kerken werkelijk samen kunnen staan
en een opdracht die zij met grote een
heid en ijver samen kunnen vervullen.
„Ik geloof dat het mogelijk is om in
de massa-evangelisatie een „oecumeni
sche diepte" te bereiken." verklaarde
Graham, „die van zelfs groter be
lang kan zijn dan het georganiseerde
Langs een heel andere route ploeteren
mensen als Wickham en Symanowski
omhoog, via een helling, die v
nige tientallen jaren nog nauwelijks be
treden was. Zij zoeken bewust een nieu-
weg om de industriearbeider va- de-
tijd met het evangelie te bereiken.
Daar helpt alle directe oproep tot per
soonlijke bekering niets meer, menen
zij. Men verstaat daar geen woord meer
de Kerk is niet anders dan een in
stituut van de middelklasse met een be
tekenis, die hen volkomen koud laat.
f gelijkenis is omgekeerd: één
schaap is thuis (in de kerk) en negen
ennegentig zijn verloren. Hoe moet hier
het evangelie functioneren? Door Jezus
Christus te verkondigen als Heer. niet
theologische uitleg, maar door Hem
te tonen in Zijn dienstknechtsgestalte,
want het dienen is het wezen van zijn
Heer-zijn. De tijd en situatie in zulk een
industriegebied eist een volkomen nieu
we bezinning op de boodschap van het
evangelie.
Allerlei tot nog toe vertrouwde ge
dachten moeten juist omgekeerd of al
thans aangevuld worden. De gemeente
leden zijn niet meer in hun vrije tijd de
vrijwillige hulpkrachten van de dominee,
de gemeente is zélf de draagster
de evangelieverkondiging en de predi
kant wordt op zijn beurt haar helper.
Het gemeentelid wordt pastor voor an
deren, de gemeente een plek, waar de
eenzame, zoekende mens gemeenschap
i vinden kan.
Welke kerkelijke benaming dat gaat
dragen, wordt onbelangrijk. Het gaat
niet meer om katheder of kansel,
maar om een ruimte voor het gesprek,
voor het samen zoeken in de bijbel,
wat het Woord Gods, dat Jezus Chris
tus in déze situatie kan betekenen. De
dienst der verzoening is niet slechts
bedoeld tussen God en mens, maar
ook in de wéreld, een verzoening van
tegenstellingen en strijd, van stands-
en rasonderscheidingen. Daarin ver
zoening te prediken en tot stand te
brengen is het ambt der gemeente.
Haar symbool is de voetwassing van
de dienende Heer.
Nevel genoeg om de top en vaak
weinig uitzicht. Toch soms plotseling
de gave van de eenheid (vaak niet in
de discussies, maar juist in de gebe
den, waarmee de conferentie dage
lijks begint en eindigt), in Hem, die
beloofd heeft: „Ik zal ze allen tot Mij
trekken".
Protestantse Unie
houdt landdag
De Protestantse Unie zal op 20 juli
..i het hervormd centrum te Ommen eer
landdag houden onder presidium van
ds. H E. Gravemeijer, emeritus-predi
kant te Hilversum. Als spreker zal op
treden ds. F. D. Emous. herv. predi
kant te 's-Gravenhage, met het onder
werp „Staat en kerk in de geschiedenis".
Ds. P. J. de Bruin, hervormd predikant
te Groningen, is als voorzitter va
Unie afgetreden. In zijn plaats is
kozen ds. H. E. Gravemeijer.
70
je", vervolgt Anne weemoe-
1 Paultje nu al verloren heeft.
:en zich eensklaps naar de
„V;>der is erg ziek. hij moet
hij zo graag willen, dat jij
,n. „Wij s
„Hij verlangt naa
dig. het is haar. of
of heel zijn jonge
vader heeft toegewend,
altijd liggen en nu zou hi;
bij hem kwam wonen."
Paultje kijkt haar strak i
hij onzeker.
„Nee. jij alleen."
„Maar. maar hoe kan dat dan, waarom..." Weg
is zijn vreugde, niets rest er dan schrik en niet be
grijpen. Over de tafel heen legt Anne haar hand
op de smalle, niet heel schone jongenshand.
„Vader is met een andere vrouw getrouwd",
legt ze uit, „daarom kan ik niet meegaan, begrijp
je."
„Waarom...." begint hij weer, „hield vader, hield
u..." Zijn verwarring bedroeft haar. wat moet er
omgaan in de jongen, die daar plotseling te doen
krijgt met toestanden en gevoelens van andere men
sen. die hij op zijn leeftijd onmogelijk begrijpen
kan... Ze aarzelt. Dan, met de moed der Ivanhoop
neemt ze haar besluit. Het is beter hem alles eer
lijk te vertellen. Als ze het ogenblik voorbij laat
gaan, zal hij zich alleen een weg moeten banen
door deze chaos, of verkeerde heipers zullen zich
over hem ontfermen.
„Ik zal je alles precies vertellen." zegt ze. „al
zul je veel niet begrijpen. Er was een tijd, dat
vader alleen was. De vrouw, met wie hij getrouwd
was. was ziek en lag in een sanatorium. Daar ont
moette die vrouw iemand, van wie ze meer hield
dan van vader en met wie ze later wilde trouwen.
Een paar maanden, nadat ze dit aan vader had
fieschreven. leerden vader en ik elkaar kennen.
k logeerde met grootvader ergens buiten in een
pension en daar bracht vader ook zijn vakantie
door. Vader was alleen en grootvader was ziekelijk
en ging weinig uit. zo kwam het. dat vader en ik
veel samen wandelen en dan natuurlijk over aller
lei onderwerpen praatten. Daardoor leerden we el
kaar goed kennen cn gingen we veel. heel veel van
•ikaar houden. Toen grootvader en ik later weer
WILLY 4/
STRUT -
thuis waren, bleef vader ons regelmatig bezoeken
en nadat grootvader gestorven was, vroeg vader,
of ik niet bij hem wilde komen wonen. Hij was zo
alleen en zijn vrouw wilde niet meer bij hem terug
komen. Ze had hem al voorgesteld te scheiden en
als dat gebeurd was. zouden vader en ik samen
trouwen en altijd bij elkaar blijven. Omdat ik van
vader hield, was ik natuurlijk graag bij hem en dus
ging ik naar hem toe en zorgde voor hem. Maar
later, toen ze beter was, kreeg de vrouw van va
der spijt, toen wilde ze wél weer bij hem terugko
men. Vader had medelijden met haar, omdat ze
ziek was en hij wilde haar niet graag ongelukkig
maken. Maar aan de andere kant wilde hij ook
mij geen verdriet doen. Je begrijpt, dat het voor
vader een moeilijk geval was; hij had geen rust
meer, dan besloot hij het een. dan het ander; hij
ging er slecht van uitzien en kon nauwelijks meer
zijn hoofd bij zijn werk houden. Toen heb ik hem
gezegd, dat ik weg zou gaan. We zochten een aar
dig klein huisje ergens buiten en daar ging ik wo
nen. Daar werd jij geboren, wat natuurlijk veel ge
zelliger voor me was Vader kwam ons dikwijls op
zoeken en dan speelde hij met jou en jij kraaide
van plezier. Maar langzamerhand raakte mijn geld
op. bovendien was het erg verdrietig voor mij, dat
vader nu niet meer bij ons woonde. Je kunt nog
niet begrijpen, hoe erg volwassenen over zulke din
gen verdriet kunnen hebben, Paultje, maar je kunt
Het lijkt wel, of de tijd steeds sneller gaat: een jaar is zo
voorbij en u bent oud voordat u er erg in hebt.Het schijnt
wel, of dat snellere leven gelijk op gaat met de steeds toene
mende snelheden in de ruimtevaart! En dan is er het grote
gevaar, dat wij onszelf niet meer kunnen bijhouden, dat wij
onszelf voorbijlopen en op den duur nauwelijks meer weten
of wij nog wel léven. Soms zijn er momenten, dat wij ons
met enige verbijstering afvragen wat wij toch eigenlijk aan
het doen zijn, met onze jacht van elke dag. Is het een roes,
omdat wij liever maar niet willen denken aan de zin van al
ons streven en sjouwen? Is het een vlucht, omdat wij liever
maar niet met onszelf willen worden geconfronteerd? Is het
een vrees, omdat wij liever maar niet denken aan wat komt
als ons het werk en al onze activiteiten onmogelijk worden
gemaakt? Afstand nemen van onszelf is niet zo gemakkelijk!
Dan schrikken we namelijk nogal en dan lijkt het, of wij zijn
uitgespeeld. De Bijbel zegt: de tijd is nabij: wie onrecht doet,
hij doe nog meer onrecht, wie heilig is, hij worde nog meer
geheiligd. Daar hebt u de vreemde opdracht voor het leven,
voor de korte tijd, die zo snel gaat. Wat kiest u: onrecht
doen of in Jezus Christus heilig zijn?
GEZEGENDE ARBEID
"T)E christelijk-soclale beweging in Allengs is dit anders geworden,
Nederland heeft veel zegen op dank zij vooral het werk van een
man als Talma. Na het Christelijk-
Sociaal Congres, onder Kuypers'
leiding, kwam er grotere activiteit,
ontstonden er christelijke vakorga
nisaties, zij het in den beginne nog
veelal in de vorm van onderafdelin
gen van Patrimonium.
Maar er kwamen toch ook een
haar arbeid mogen ontvangen. Zij
heeft, naar onze overtuiging, niet
weinig bijgedragen tot het stuiten
van een ontkersteningsproces, dat
anders nog veel omvangrijker af
metingen zou hebben aangenomen.
In de jaren zeventig tot negentig
de vorige eeuw werd ook ten
onzent onder de arbeiders de paar zelfstandige bonden. In 1909
drang naar vakorganisatie sterker.
De sociale nood deed de behoef
te gevoelen om zich te verenigen.
Maar men kan niet zeggen, dat er
een helder inzicht was, dat men
duidelijk zag welke weg bewandeid
moest worden. „Neutrale" vakver
enigingen werden gevormd. Ook
protestants-christelijke en rooms-
katholieke arbeiders traden wel toe.
In deze organisaties nu maakten
zich allengs de socialistisch-syndi-
calistische elementen meester van
werd het Christelijk Nationaal Vak
verbond in het leven geroepen en
kwam de idee der christelijke vak
organisatie al meer tot verwezenlij
king. Bij de rooms-katholieken zag
men in wezen een soortgelijke ont
wikkeling.
Wij schrijven geen geschiedenis
van de christelijke vakbeweging,
die allengs gekomen is tot een in
vloedrijke positie, zij het ook na
veel strijd. Wij willen er thans
slechts op wijzen, dat, menselijker-
de leiding. Zij propageerden met wijze gesproken, deze beweging ve-
wenhuis beschikte in die dagen De christelijk-sociale activiteit heeft
over grote invloed. De maatschap- ook voor de kerken grote betekenis,
pelijke misstanden werden voor Allengs werd dit door de kerken be-
een groot deel, soms zelfs gehefel,
aan de religie en de kerk geweten,
die de arbeiders onderdanigheid en
berusting leerden. Zolang de arbei
ders aan God geloofden waren zij
niet rijp voor de socialistische re
volutie. Dat geloof moest dan ook
ondermijnd worden.
De leus der neutraliteit trok aan
vankelijk ook wel arbeiders uit
christelijke kringen. Maar wie niet,
door Gods genade, sterk in zijn
i werd daaraan steun ge
boden.
Zeker, het ontkersteningsproces is
niet radicaal gestuit. Maar in ver
gelijking met vele andere landen,
waarin men niet gekomen is tot
christelijke vakorganisatie en chris
telijk-sociale actie, mogen wij toch
dankbaar zijn. De afval is hier
minder groot dan elders. Ook het
meeleven van arbeiders en beamb
ten met de kerk is ten onzent
schoenen stond, liep groot gevaar meer intensief dan bijvoorbeeld
zijn geloof radicaal te verliezen.
Met niet weinigen is het helaas ook
daartoe gekomen.
Het latere rooms-katholieke Ka
merlid de heer Kuiper, die, zoals
hij zelf zegt, zijn vlegeljaren in de
socialistische vakbeweging heeft
doorgebracht, noemt in zijn boek
„Uit het rijk van de arbeid" de
toenmalige vakverenigingen „holen
van atheïsme", waarin vele gees
telijk ten onder zijn gegaan. Wie
staande bleef, kon het daarin niet
Engeland en Frankrijk, om slechts
deze landen te noemen. Men kan
ook op de Noorse landen wijzen.
Wij zeggen niet, dat dit alleen is
te danken aan de christelijk-sociale
beweging. Ook andere invloeden
hebben betekenis gehad. Zo, om
een paar factoren te noemen, de
strijd voor kerkherstel, het terug
dringen van het modernisme, de ac
tie voor christelijk onderwijs. Waar
bij wij ook het voortgezet onderwijs
niet vergeten.
0011 onmogelijk volhouden,
organisatie, hoezeer hij ook de zaak
der vakbeweging op zichzelf gene
gen was en daaraan wel zijn krach
ten wilde geven.
In protestants-christelijke kring
bond het verbond Patrimonium
de strijd aan tegen het geestelijk
gevaar, waarmede de toenmalige
socialistische actie ons volk be
dreigde. Het poogde ook sociale be
langstelling te wekken. Te betreu
ren valt, dat men aanvankelijk nog
niet de weg vond naar een door
het christelijk beginsel geleide vak
beweging en dat men ten aanzien
van de vragen omtrent de taak der
overheid nog veelszins het juiste
inzicht miste.
dat dé vorming van christelijke
organisaties afbreuk heeft gedaan
aan het sociale hervormingswerk.
Nederland staat op velerlei gebied
vooraan. Vooral ook wat betreft de
verhouding tussen werkgevers en
arbeiders. De christelijk-sociale ge
dachten hebben hier wel een zeer
gezegende invloed uitgeoefend. Zij
hebben ook geleid tot de vorming
van christelijke organisatie van
werkgevers, middenstanders en boe-
Waar vindt men elders een Chris-
telijk-Sociaal Convent, als hier te
lande bestaat?
me gerust geloven, dat is veel erger dan je denkt,
al merkt niemand iets van dat verdriet. Toen ben
ik op zekere dag met jou weggegaan naar Amster
dam, om te proberen daar op de een of andere
manier geld te verdienen. Ik dacht, dat ik minder
verdrietig zou zijn, als ik vader niet meer terug
zag. want als hij bij ons kwam, moest ik altijd
vroeger denken, en als hij weer weg was gegaan,
voelde ik me heel ongelukkig. Daarom zei ik niet,
dat ik weg wilde gaan en liet ik ook mijn ni
adres niet achter. Je weet zelf wel, dat vader heel
lang niet wist, waar we woonden, maar nu is I
er toch achter gekomen."
Het is stil. Zo is alles immers ongeveer gegaan.
Ze heeft haar verhaal zo objectief mogelijk verteld
Paultje denkt na; het is moeilijk om ineens alles
te verwerken; wat weet hij van trouwen en schei
den, woorden, waarover hij nooit heeft nagedacht
zijn ouders leefden gescheiden, d.w.z. vader ver weg
en moeder hier met hem.
Er vormen zich diepe rimpels in zijn voorhoofd,
en na een lang zwijgen zegt hij met iets van ver
wijt in zijn stem: „Als u gebleven was, dan wa
ren we altijd met ons drieën bij elkaar geweest,
vader en u en ik."
Anne knikt. „Ja", zegt ze ernstig, „dat heb ik
later ook dikwijls gedacht, maar ik ben toch blij.
dat ik het niet heb gedaan. Weet je, die andere
vrouw zou zich erg ongelukkig hebben gevoeld en
dat zou ik nooit vergeten zijn". Ze aarzelt een
ogenblik, het is nog zo'n kleine jongen, die daar
tegenover haar zit, misschien gaan de woorden aan
hem voorbij. Dan vervolgt ze: „Ik geloof, dat wc
dan toch niet echt gelukkig zouden zijn geweest
want het geluk van een mens kan nooit gebouwd
zijn op het ongeluk van een medemens. Onthoud
maar wat ik zeg. later zul je zien, dat ik gelijk
heb gehad." Ze kijkt Paultje aan, rustig en eer
lijk. „Nu weet je alles, en nu moeten we verder
bespreken, wat je doen zult. Vader heeft een half
jaar geleden een auto-ongeluk gehad, hij zal nooit
meer kunnen lopen. Hij is daar heel erg bedroefd
om, dat begrijp je. Hij heeft altijd erg verlangd
om jou bij zich te hebben, maar nu hij zo onge
lukkig is, verlangt hij dubbel erg."
Wordt vervolgd
Gisteren hebben zich ruim 50.0
studenten uit alle delen van de
wereld verzameld in Straatsburg
voor de zogenaamde „World
Teaching Conference" die is be
legd door de.Wereldfederatie van
Christen-studenten (W.S.C.F.).
Bij deze ontmoeting die tot 31
juli duurt wordt de stand van
zaken in het studieproject „The
Life and Missions on the Church"
(leven en opdracht van de kerk)
besproken.
Dit discussieprogramma startte in
1958 en zal lopen tot 1963. Het werd ge
lanceerd door de Wereldfederatie. Men
wil hiermee een poging ondernemen
iets meer schot te brengen in de ker
kelijke en interkerkelijke discussie, door
grondig onder ogen te zien hoe me:
kerk moet waarderen en door te
waar het in deze tijd werkelijk omgaat,
voor de kerk en voor de christen.
Op deze conferentie zullen onder an
dere spreken dr. W. A. Visser 't Hoofd,
secretaris-generaal van de Wereldraad
van Kerken. Carl Friedrich von Weiz-
sacker, de Duitse atoomgeleerde ei
losoof, prof. Hromadka uit Praag, Johan
nes Hamel, predikant in Oost-Duitsland
en de Utrechtse theoloog prof. J.
Hoekendijk.
Als opening werd opgevoerd „Huis
Clos" van Sartre. In het programma
van ce conferentie is een bepaalde lijn
uitgestippeld. Gedurende de eerste week
inventariseert men „Wat is de kern van
wat er in de bijbel te lezen valt en wat
zijn kernvragen van onze tijd?" (bij
voorbeeld moderne wetenschap, moderne
filosofie en de weerslag daarvan op de
mentaliteit van de moderne mens). Ge
durende de tweede week zal men zich
afvragen wat de consequenties hiervan
zijn voor de kerk en voor het christendom
(in een ontkerstende wereld, in
marxistische staat, in Azië en Afrika
temidden van de strijd van rassen en
culturen, in de ontmoeting met de Islam,
etc.).
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Hoogewoud-Aartswoud: M
W. S. Cramer, kand. te Noordbroek, Gr.;
te 'sGravenhage (2de pred. pl., wijkge-
meente 31): H. J. van Achterberg te
Leiden; te Opheusden; J. P. Verkade.
kand. te Stolwijk.
Aangenomen naar Velp, Geld. (vac. A.
v. d. Flier): C. D. Israël te St. Ni
laasga.
GEREFORMEERDE KERKEN
Tweetal te Scheveningen (vac. G.
Donner): A. L. Bos te Rotterdam-Ka-
tendrccht cn G. Heijerman te Nijverdal.
Beroepbaarstelling: De classis Gro
ningen heeft prep. geëx. en beroepbaar
verklaard de heer J. C. van Loon, kand..
Parkweg 137b te Groningen.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te Opheusden; H. Ligten-
berg, kand. te Ryssen.
Ben Goerion wekt op
tot bijbelstudie
„De huidige generatie heeft de
plichting zijn eigen commentaar od de
bijbel te geven. De bijbel is gegeven
aan een vrij volk en onze generatie leeft
sinds eeuwen weer als vrije mensen
Het is haar taak scherpzinnig commen
taar te geven", zo verklaarde Israels
premier David Ben Goerion ten over
staan van leden van de Bijbelstudie Ver
eniging. Hij waarschuwde echter dat
niemand moet denken dat zijn commen
taar de juiste is en dat dit het laatste
is dat gegeven zal worden. „Commen
taar op de bijbel zowel als persoonlijk
Kerkeraden akkoord
Twee predikanten
ruilden
Wie gisteren het beroepingswerk
met aandacht heeft doorgelezen zag
tot zijn verbazing dat twee hervorm
de predikanten gaan ruilen. De predi-
ksnt van Bcilen ds. mr. J. W. Koel
man vertrekt naar Lichtenvoorde en
de voorganger van die plaats ds. A.
Hcerden gaat naar Beilen. Dit is
de vijfde maal in enige jaren tijds
dat dominees onderling van kansel
veranderen.
Enige jaren geleden heeft de Hervorm
de Kerk deze mogelijkheid openge
steld Vroeger kon een gemeente pas
gaan beroepen als er een vacature
was, maar nu kan een predikant,
die graag met een collega van stand
plaats wil verwisselen met hem con
tact opnemen waarna zij na onder
ling goedvinden een gesprek beginnen
met nun kerkeraden. Wanneer deze
mei de ruil instemmen kunnen dus de
beide gemeenten een beroep uitbren
gen.
Ir is jn de Hervormde Kerk een com
missie van advies, die predikanten,
die graag een andere gemeente zou
den hebben, wil helpen. Het animo is
vrij groot, maar het blijkt niet altijd
even gemakkelijk om de juiste colle
ga en de juiste kerkeraad te vinden.
Ondanks het feit dat een vrij groot
aantal predikanten de wens te kennen
gaven is deze ruil tot nu toe slechts
vier maal tot stand gekomen, name
lijk tussen Hoek van Holland en Gel-
selaar, tussen Raalte en Oude-Mir-
dum. tussen Huizum bij Leeuwarden
en Neede en tussen Beverwijk en
hoe weinig hij weet". Zinspelend op de
door hem recentelijk ontwikkelde en hef
tig bestreden theorie als zou de uittocht
uit Egypte slechts zijn ondernomen door
zeshonderd mensen, dankte Ben Goerion
de leden van de Bijbelstudie Vereni
ging voor de hulp „mij als leek ge
schonken bij studie in de bijbel, een
studie die voor mij ontspanning is bij
de kwelling van staatszaken".
