«T (HECHT
n
REQUIEM VAN DVORAK
dandy.-pKo,ietaKi&\, taa.it/iKtuo.o4 en, t&cate\fle\vo.KmzK
U
cv/clame
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 16 JULI 1960
-jfcr Een talent,
maar geen karakter
"Y^AT is armzaliger dan
een revolutionair die
slaafs wordt?" Hij kwam
uit de eerste wereldoorlog
en verfoeide deze, hy haatte
de rijke lui. Hij hield van de
vrede en van Kipling, van
de arme mensen en het
theater. Hij verried alles.
Wat is dat voor een vriend
van de arbeiders, die de
politie-beulsknechten felici
teert, als ze de oproerige
arbeiders neerschieten? (Bij
de opstand in Oost-Berlijn
in 1953). Hij werd een luxu
eus bevoorrecht creatuur
van tirannen. Op bevel van
cynische functionarissen
veranderde Brecht zijn me
ningen en de teksten van
zijn werken, werd in een
ogenblik van pacifist een
verdediger van de oorlog,
al naar de leus van het
ogenblik, een spreekbuis van
de wisselende functionaris
sen der tirannie.
Jn zyn mond houdt hij als
een dodenpenning de partij
keus van het ogenblik, bereid,
elk moment zijn mening en zijn
gevoelens te veranderen. In-
plaats van liefdesbrieven aan
de armen, zoals in zijn jeugd,
schrijft hij die nu aan de tiran
nen, waarvoor hij staatsprijzen Bertolt Brecht (1898—1958)
en een staatstheater krijgt. Naar
het communistische Duitsland Ballade vom toten Soldaten, die
--,begint met de woorden
gaat hij met eeji Oostenrijkse
pas. zijn communistische staats- als der Krieg im vietten-
prij. laat hij zich in Zwitser,, deinen Ausblick aal Friaden
franks uitbetalen. Als hij moet b0t
vluchten (voor Hitier) neemt Da zog der Soldat seinp Kon
hij de wijk naar Amerika in sequenz
Und starb den Heldentod.
Als dramaturg debuteert hij
met Baal, de tragedie van een
woesteling, vagebond, moordenaar,
waarin hij tegelijk zichzelf ro-
Hij beweegt zich in
n theaterkringen in
München en Berlijn, vooral in
revolutionaire milieus, gedeelte
lijk communisten, en schrijft met
wisselend succes enige drama's,
o.a. Mann ist Mann (1928), de
verandering van de sjouwer Ga-
ly Gay in de militaire barakken
van Kilkoa in 1925. Galy Gay wil
een vis kopen, wordt door drie
soldaten van het Engelse leger
opgepakt in plaats
deze bijgedachte ontnemen en ze van de bourgeoise moraal en de
toepassen op de sociale en poli- tirannie van het kapitalisme
tieke strijd van het ogenblik, maar van het laatste wèl de
Daarom moet de lezer of teo- vruchten geplukt en tegelijk geen
schouwer wakker gemaakt wor- gelegenheid verzuimd, bij de sta-
den: hij moet de overlevering, die linistische machthebbers in 't ge-
hij voor eeuwig hield, als veran- vlei te komen,
derlijk leren zien en daardoor de Hij heeft wel Schiller en Höl-
moed krijgen, zich daarvan te be- derlin geparodieerd, maar hun
vrijden. Brecht noemt dat ..Ver- hoge opvatting van de kunstenaar
fremdung", het V-Effekt, dat in in zijn werken en zijn leven met
zijn theaterhervorming een be- voeten getreden. Misschien ka
langrijke, voornamelijk pedagogi- hij niet beter gekarakteriseerd
sche functie heeft. worden dan met een variant op
Theaterhervormer
TN het traditionele theater, zegt
t Brecht, reageert de toeschou
wer als volgt: ..Ja. dat heb ik ook
al gevoeld. Zo ben ik. Dat is al
leen natuurlijk. :Dat zal altijd zo
zijn. Het leed van deze mens
schokt mij, omdat er geen Uitweg
voor hem is. Dat is grote kunst;
daar is alles vanzelfsprekend.
Ik ween met de wenenden, ik
lach met de lachenden."
Daarentegen moet de toeschou
wer van het nieuwe theater ver
klaren: „Dat had ik niet gedacht.
Zo mag men het niet doen. Dat
is zeer opvallend, haast niet- te
geloven. Dat moet ophouden. Het
orden
Heine's Atta Troll:
Ein Talent, doch kein Chara
Het kantoorgebouw van
Het kantoorgebouw, dat zondertep
a voor rekening van de Stich-
niets vanzelfsprekend. Ik ting tot behartiging
toch
uitweg voor
grote kunst:
omdat
'.ach over de wenenden, ik ween belangen der beambten van
°VTegcnoverhne?en..illusietheater" de N.V. Philips Gloeilam-
plaatst Brecht het „epische thea- penfabrieken aan de Apollo-
zich laan te Amsterdam is ge
de acteur verandert
niet meer geheel in zijn rol. .„.a, j r»
is alleen nog de tussenpersoon, bouwd, IS bestemd VOOr de ua
doordat hij geestelijk en wat kantoren van de N.V. Phi- STÏtaïS
gevoel aangaat positie kiest tegen-
over rijn fol .ïlij vergeet nooit. lips-Roxane, Pharmaceuti-
dat hij niet de gedemonstreerde, sche industrie ,,Duphar".
de demonstrerende
Reinhold Grimm 1) heeft zich Dit gebouw is van de Apollo-
een beperkte taak gekozen: hij jaan gescheiden door het August
heeft dat „V-Effekt" in het gehe- ^Uebéplein en beslaat het 8
se„°J«£v«r" verSIS bouurterrein ten oosten aan de
boekje geschreven waarin hij tal Mineryalaan. Aan de overzijde
van pakkende voorbeelden ci- van deze laan ligt een geheel
teert. In de ..Johanna" verklaart gelijk terrein waarop het Jcan-
het koor van de stakende arbei- toorgebouw
Oliver
het hier open
vóóroorlogse
de stadswijk betrof, waar de be
staande bebouwing de kenmer
ken draagt van een voorbijgega
ne stijlperiode.
Aan het Olympiaplein, eveneens
in Amsterdam-Zuid, heeft zich
soortgelijk geval voorgedaan.
Daar was een gedeelte van de
pleinwanden uitgevoerd volgens
plannen en gevelschema's,
rmede de architect Blaauw
ongeveer 35 jaar geleden een
prijsvraag had gewonnen. De nog
onbebouwd gebleven terreinen
paar jaar geleden vol
gens deze zelfde plannen
bebouwd.
Eigentijdse
de twee geheel gelijkwaardige ge
bouwen waren opgedragen aan
twee architecten. Het gebouw van
Dorr Oliver is gebouwd door Ar
thur Staal, dat van Philips Roxa-
ne door de Rotterdamse archi
tect H. D. Bakker.
Het overleg van de gemeente
lijke diensten met de beide ar
chitecten leidde tot de noodzake
lijke eenheid in de opzet: een
bouwmassa met vijf lagen en een
terugspringende dakverdieping en
een in wezen gelijk architectuur-
beeld.
Terwijl de omgeving rijk is aan
architectuur van de Amsterdam
se school, zijn hier dus twee ge
bouwen verrezen met een open
gevelstructuur, die aan de over
zijde van het groene plein eer
lang een tegenspeler zullen
Bakker past zich in geen enkel
opzicht aan deze omgeving aan;
het vormt er de grootste tegen
stelling mee.
Geen valse nood
Toch vormt het geen vals©
noot in deze omgeving. Inte
gendeel, door de gaafheid van
dit bouwwerk als geheel, door
de rust, die van zijn lijnen en
kleuren uitgaat, door de een
voud en de ongekunsteldheid
heft het de gehele omgeving
op.
Er is niets aan dit gebouw,
dat is aangebracht om het
mooi te maken, om hel te doen
afsteken bij zijn omgeving.
i Chicago:
waarin hij het verhaal van Ophe
lia's dood uit Hamlet varieert en
parafraseert. Een indrukwek
kend effect bereikt hij in de bal
lade van de j.Kindsmörderin"
met het refrein:
euch, beisammen
.r Aan het August Allebéplein was
de firma Darr- de samenhang met de omringen
de bebouwing veel minder groot
en was het dus niet nodig, tot een
dergelijk anachronisme de toe-
0vlucht te nemen, doch kon eigen-
50 meter frontbreed- tijdse architectuur worden toege-
gescheiden door de belangrijke past.
Wenn ihr beisammen bleibt Deze symmetrische situatie
Werden sie euch nieder- twee grote kantoorgebouwen met vlucht te
schlachten. onge' ->
het aldaar te bouwen Hil-
tonhotel. De architect had opdracht een
Op onze afbeelding zien wij kantoorgebouw te zetten. Hij
feitelijk alleen het nieuwe kan- heeft die opdracht ernstig over-
toorgebouw. Links tussen de bo- wogen, hij heeft zich afgevraagd,
eiste wel een bij- De moeilijkheid
echter zien wij nog
een huis. dat zijn Amsterdams ka
rakter uit de jaren twintig niet ver
loochent. En zo is de gehele om-
hier, dat geving. Het kantoorgebouw van
Hilf i
plaats van naar Rusland. Hij
neemt geld van Hollywood en
van Rockefeller, van Stalin en
Pieck. Hij gedraagt zich als een
dandy en vermomt zich als pro-
letariër. Hij laat zich het groot
ste Berlijnse theater cadeau
doen en voert zichzelf op. voor
zover de censuur hem dat toe
staat".
Bovengenoemde karakterschets.
die ontleend is aan een van
Brechts lotgenoten in de emigra
tie, Hermann Kersten, iz
Geist der Unruhe 1959 bl
waarschijnlijk voldoende,
uiterst problematische
Brechts persoonlijkheid I
uitkomen. Geboren in 1«U8 ais
zoon van een welgesteld fabrikant
in Augsburg, verzet hij zich reeds
vroeg tegen de burgerlijke vorm
van samenleving. In 1917 wordt auf kommt's an.
hij student in de medicijnen, in
1918 hospitaalsoldaat in een laza- Mnryicme
ret, ii' a t vnlHnonrl» is nm hom fViarXISme
tot'
Hij trekt dus een onverwachte
conclusie; niet verspreiden, maar
r,,r bij elkaar blijven. Want pas door
Denn alle Kreatur braucht heJt eensgezinöe verzet van de ar
beidersklasse kan de tirannie van
het kapitalisme worden gebroken.
Hij Is een taalvirtuoos van de Doel ls de ontmaskering van de
eerste rang, die door een kleine holle leuzen (behalve als die mar-
verandering een uitspraak soms xlslisch zij„„), de poging om de
haar tegendeel ^verandert. In toehootder te activeren Deze
het werk, aan het den-
vorden gezet „Der gute
kantoorge-
toen heeft
hij aan die eisen vorm gegeven
in het materiaal dat tot zijn be
schikking stond.
Dit materiaal bestaat in de eer
ste plaats uit een skelet van ge
wapend beton, uit een gevelbekle
ding van een afwisselende kleur
en uit grote glasramen. De bega-
grond is 'bekleed met ~m
ge
enen inlands soldaat en in een
uniform gestoken. Hem wordt ge
suggereerd. .dat hij Jeraiah Jip
is en dit gelukt voortreffelijk.
Steeds weer zingt men de Mann-
ist-Mann-song, waarna het refrein
luidt:
Den Mann ist Mann, und dar-
plaats van: „Der Mensch denkt.
Gott lenkt", leest 'nij: „Der
Mensch denkt: „Gott lenkt". De
extreemste gevallen zijn paro
dieën op bijbelteksten en kerklie
deren, b.v. Der Grosse Dankcho-
ral.
Lobet die Nacht und die Fin-
sternis, die euch umfangen
Kommet zuhauf
Schaut in den Himmel hinauf:
Schon ist der Tag euch ver
gangen.
De slotregels zijn:
Es kommet nicht auf euch an.
Und ihr konnt unbesorgt ster-
Menigmaal gaat deze zeer
opzettelijk bedoelde blasfemie
alle perken te buiten.
Brecht wil aan alle uitdrukkin
gen. die door lange traditie met
POËZIE UIT DE MIDDENSFEER
Mensch von Sezuan" eindigt met
een vermaning aan het publiek:
„Wij konden geen oplossing vin
den. Moet het een ander mens
zijn? Of een andere wereld? Mis
schien alleen maar andere go
den? (dat is voor Brecht slechts
een kleinigheid.) Of geen goden?
Geacht publiek denk zelf na
over een goed slot".
jyEL VEERMAN heeft bij J. H.
Kok N.V. te Kampen een
bundel verzen gepubliceerd
j j i r» f i n„ heid. Wie weinig dicht i
der de titel De Cyclame. Deze haastig met publiceren;
a titel is ontleend aan het gedicht wel
waarmee de bundel opent. Men
krijgt in dit boekje vier en der
tig verzen onder de ogen, ver-
i- moedelijk de oogst van een veel
tr,r' jarige periodezoniet van eet
al Mutter Courage und ihre Kin-
der uitmunt, maar ook Herr Pun- geheel leven, zoals dat tot nu
tila und sein Knecht en Der (oe a* e
Kaukasische Kreidekrels zeker
een bespreking verdienen, moet teverae.
op dit ogenblik achterwege blij
ven. Geen
Brecht heeft steeds geprotes- zich, zoals Coster dat
ken van gedichten". Een gelegen- scheiden afmetingen. zoals Mon ÜHIJ
heidsdichteres. Dit waarborgt al- taigne op zijn kasteel filosofie gane grond
tijd een zekere distantie van beoefende. Een liefhebberij, eer
zichzelf en een zekere bezonken- dilettantisme in edele vorm. Van-
heid. Wie weinig dicht is niet te daar die suggestie van het voor
:n; er zijn name, het afwezig zijn van wal
de dichter Nietzsche noemde het transpire-
'an zijn werk kan rend-proletarische.
Deze gelegenheidspoëten
schuwen het podium; ze zien er
van af zich in -het gedrang
bekendheid
donkere steen; de hoger gele-
i verdiepingen met lichtgrijs
Beiers graniet. De dakopbouw,
waarin de cantines zijn onderge
bracht is aan de bovenzijde afge
sloten door een fel rode rand.
die scherp afsteekt tegen het
blauw of grijs van de Hollandse
lucht.
Versieringen zijn niet aanwezig;
tenzij men het plint J~
de be-
u dé stoere balustra
de. die deze naar boven afsluit
als zodanig zou willen aanmer
ken.
Hier is argeloos, of zo men wil
functioneel gebouwd. En is dit
niet het ware kenmerk van
Enkele namen in onze kring? schoonheid van een gebouw of
Anna Mertens, Ido Keekstra, van een gebruiksvoorwerp, dat
die beiden werk leveren
niveau, dat in het openbare li
teraire leven nauwelijks de
aandacht trekt, mede omdat
het van de tijd afgewend is.
ermachtig in hun ie- En nu komt daar Nel Veer-
het zijn geen gedrevenen of man bij. ,k moet eeriijlt „E_
kerende dichterlingen te wagen.,
uit echte bescheidenheid, uit
vrees, uit een innerlijke voor
naamheid? Houden wij het op
op- dit laatste: een zekere aristocra
tie des geestes. die bescheiden
heid insluit. Natuurlijk is het ta-
zijn lijnen en vórmen zich
gen naar het doel, waarvoor het
werd ontworpen?
Prof. dr. ir. H. G. van Beusekom
maken. Hij schrijft zijn cynische RRECHj. wil zc26cn: de
s-* woordige maatschappij
tegen-
:aakt het verlies van de per
soonlijkheid. „Hier wordt van
avond een mens evenals een au
to anders gemonteerd zonder dat
hij daarbij iets verliest." De
mens is verwiselbaar: zijn waar
de is zijn bruikbaarheid.
Vanuit deze kritiek op de ka
pitalistische wereld vindt hij de
aansluiting op het Marxisme, zon
der te beseffen of althans I
Oosters cocktail
De Vlaamse Journalistenclub be
kroonde in 1959 het boek „Oosters
Cocktail" van Maria Rosseels met
de jaarlijkse prijs. Het werk is
nu verschenen bi) de N.V. Stan- bekennen, dat de tefenwoor-
daard Boekhandel te Amsterdam g^er^'mate'schuldig1 u°hr!'de
In een mooie plastic band en devalutaie van de menselijke per-
voorzien van bijzonder aardige ge- soonlijkheid.
tok(»rtd* illustraties alsmede van Een wereldsucces is de Drel-
tekende illustraties, aismeae van Kroschenopt.r (192„, geworden.
een landkaart van het gebied, pen vrije parafrase van Thc
waarover Maria Rosseels schrijft Beggar's Opera" van John Gay.
Zij maakte een trip van 40.000 km Het is een satire op de lcvens-
over de Noordpool naar Japan
religieuze inhoud beladen zijn, teerd tegen de verleugendheid uitgedrukt, „toespitst op het
de dichtkunst, deels,
gaan citeren, waarbij men trou-
be- gen met werk van iets minde- wens onvermijdelijk ook op zwak-
klasse, maar, misschien ook ker wer^
£N PIAAÏ
Ik bepaal mij
enkel goed vers en vol-
door een min of meer strenge sta voorts erop te wijzen, dat
keuze, toch zeer aanvaard- voor verenigingen en clubs, waar
mensen komen die gesteld zijn
baar, nobel, zonder pretentie, op €en eenvoudig en duidelijk
duidelijk (in de zin van uitleg- aansprekend gedicht, hier werk
geboden wordt dat aan zulk
transparant),
het
jNTONIN DVORAK, de Tsjechische componist die leefde van de Boheemse volksmuziek. Het dat de tenor zingt en dat Dvo-
1841 tot 1904. heeft zich als componist op alle terreinen bewo- begeleidingsmotiefje van dat „Dies rak schreef in heilige verrukking.
gen. Maar het wezenlijke levenselement van zijn scheppende fan- Irae" vinden we, zij het meer uit- Het gehele werk is doordron-
tasie was het orkest. Wel schreef hij ook kamermuziek en wist gewerkt, ook in volksliederen uit van een ernst en een een
hij een dankbaar gebruik te maken van de menselijke stemde Bohemen terug. In het „Tuba guur' alg Dvorak passen. Men
composities op dit gebied vulden toch altijd maar pauzen op in Mirum" van de altsoliste is er voelt hier de tragiek en de blijd-
zijn orkest-activiteit. Meer dan wie ook wist hij zich vertrouwd de dramatische zijde -
het orkest en met de orkestklank. In zijn opera's en cantate'
de Oosterse landen,
schrijft ze in „Oosters Cocktail".
Het is een voortreffelijk geschre
ven reisdagboek geworden, d.w.z.
niet in de vorm van een dagboek,
maar veel vlotter leesbaar. Maria
Rosseels kan heerlijk vertellen en
ze weet de lezer echt mee te ne
men naar de andere landen, waar
bij ze vanzelfsprekend veel aan
dacht besteedt aan het culturele le-
houding van de bourgeoisie. Waar
komt het kwaad vandaan? Van
Daarover de omstandigheden.
i 1952 i
Het orgel
Wer mochte nicht in Fried
und Einlracht leben?
Doch die verhattnisse, sie sind
sind nicht so.
Vermoedelijk heeft Brecht me-
fistofelisch gegrijnsd, wanneer de
deftige toeschouwers een dave
rend plezier hadden over die lou
che figuren uit de onderwereld
met hun wormstekige moraal,
ven Het is een uitstekend boekje zonder te begrijpen, dat Brecht
geworden, dg. «r.ag geleien r,. daarnr» ^nre^bedoeld.^
worden. avond het theater aan de Schiff-
bauerdamn vulde en geestdriftig
de songs. o.a. de Kanonensong
meebrulde. vermoedde evenmin,
dat vijf jaar later hun door Goe-
ring gedecreteerd zou worden:
Besser Kanonen als Butter, dat zr
Het juni-nummer van het maand door zulke schurken, als waar
blad „Het Orgel" iorgaan van de voor ze nu applaudisseerden, ge-
Ned. Organisten Vereniging» opent gegeerd zouden worden, cn dat
met een welkom aan de nieuwe ze de uitspraak: „Erst komm:
voorzitter van de vereniging Evert das Fressen und dann kommt die
Westra uit Groningen, door de Moral", aan den lijve zouden on-
NCRV bekend om zijn 14 daagse dervinden. Op dit moment zongen
rubriek ..Com nu met sangh". Hij -deze goedgesitucerde burgers en-
is de opvolger van George Stam thousiast het koor mee:
Harry Mayer schreef twee bij-
zonder interessante artikelen, nl. Denn die einen sind im Dun-
over „Orgelmuziek der jongste ke(n
Ned. componisten" en over ..Pool- Und die andern sind im Licht
Rootlitfb eenZgedc'gen beschouwing ^nd monsiehetdieim Lichte
gaf over Georg Joseph Vogler, die Die im Dunkeln sieht man
als Abt Vogler in de 18e eeuw be- nicht.
kend was als orgelvirtuoos. Naast
verenigingsnieuws bevat het blad
ook een viertal fraaie orgelfoto's
o m. van de nieuwe orgels in de
Ned. Herv. Kerk te Bolnes (bou
wer Willem van Leeuwen uit Lei
derdorp). Geref Kerk te Helpman
(bouwer Ahrend en Brunzema
Leer) en Geref
(ta. Laaflang te Apeldoorn)
dit dan ook sterk merkbaar.
Vermoedelijk is die verbonden- ver. Asaf) heeft het
heid met het orkest veroorzaakt voor de dag gehaald en merk-
door het feit. dat Dvorak in zijn waardigerwijze volgden daarna
kinderjaren al met de orkest- ook in andere steden enkele uit-
klank vertrouwd raakte door de voeringen van dit werk. Men zou
kleine muziekkapel van zijn le- trouwens in ons land werkelijk
raar Liehmann in Zlonice, in wel- van een Dvorak-renaissance kun-
ke kapel de jongen zelf meespeel- nen spreken, want het aantal
de. Later «speelde hij nog in en- uitvoeringen van werken van
kele orkesten, o.m. in het orkest Dvorak neemt nog steeds toe
Middenstand des geestes
HET verheugt mij oprecht dat
Nel Veerman tot deze uitga
ve gekomen is. Het moet voor
haar een noodzakelijke voldoe
ning zijn. Ook wie niet naar een
schap bij Dvorak: da tragiek van ScbVS' ^e'
kunst, een dramatische zij- de doodden de blijdschap van het sUèn een plaats te hebben. In
de Praagse Caecilia-vi
ging en in het orkest van het In-
tcrimtheater in Praag. Juist in
die tijd was er sprake van een
sterke ontwikkeling in de orkest
muziek, veroorzaakt door de ver
nieuwingen van Belioz, Wag
ner en Liszt.
de
blijft in
symfoniei
dansen, i
de plaat.
grammofoonindustrie
dit opzicht niet achter:
in, liederen, Slavische
hem ook tot een goede leven. De tragiek overheerst en
operakunst bracht. Maar ook bij blijft zelfs in de laatste accoor-
deze dramatiek heeft het orkest
ken. En welk een groot bouw-
een echt Boheems motief. En meester toonde Dvorak zich in
dan is er natuurlijk Dvorak's ro- een fuga als „Quam olim Abra-
mantiek. heel sterk en heel ont- hae". Zo zijn er tal van schone
De Zwitserse sopraan Maria
een gezelschap zijn vaak dezelf
de mensen aan het woord. Wat
een voldoening kan het geven,
wanneer iemand opstaat, die men
nauwelijks opgemerkt had en
die nu iets verstandigs zegt. Ver
geet niet dat een veer een fijne
schaal kan doen oóerslaan. Deze
bundel is zo'n veer. die toch ge
wicht heeft. Ik bedoel: in de
protestants-christelijke poëzie
kon deze verzameling, nu ze er
"TAE UITVOERING van het werk eenmaal is, niet worden gemist.
°p de P.late7 gespannen j Vecrn,ans werk vertegen
en expressief Karei Ancerl door- woordig, ee„ visie op leven en ge.
Pc' h v? .T'ir'; loof. zoals die bestaat en die hier
geef. aan de lyn ehe schoonheid De
doel volop beantwoordt. Dat
vers dan heet „TOEN"
luidt zo:
Toen werd de aarde een
weide
daar heb ik in gestaan,
mij zagen van alle zijden
ogen van kinderen aan.
Waren zij al geboren
of scheidde hen van de dag
de lichte nevel die over
de glooiende weide lag.
En die mij niet zouden
behoren
zeiden: weet gij het nu,
wij, de nog ongeborenen
rekenen ook op u.
Toen werd wat eenzaam
klaagde
in mij op eenmaal stil
en wat ik niet meer kon
dragen
verdroeg ik om hunnentwil.
chijnen op stader, die de sopraanpartij zingt heidall©11reSef^fieeft been°|ro- -middenstand des geestes": niet Is ook dit niet een dichterlijk
op de DGG-opnam-e van
Requiem van Dvorak.
heeft
ook zijn Requie
En het is opvallend hoe Dv<
rak in zijn orkestmuziek
aandacht besteedde
kers. Zelfs was hij geruime tijd ^praïn'Ui
altist geweest en de strijkers- Sieglinde Wagner, de
klank wist hij geniaal te behan- Ernst Haefliger en de bas
delen. Wie b.v. zijn „per, ..Rn- ^j^ceï'ifwoT laig-
salka' heeft gehoord, zal dit heb- speeIplaten van 30 cm LPM
ben kunnen constateren. Ook de 18547-48). Dit Requiem ken
grote koorwerken als „Stabat aHe karakteristieken vai
n Dvoraks kunst, Zijn muziel
Mater ..Te Deum en ..Requi- ke„merkt zich allereerst -
em" hebben het sterke strijkers- 00k dus zijn Requiem
accent. Zonder echter de andere door een groot gevoel vooi
instrumenten te verwaarlozen, melodie, voor een spontam
En zonder dat Dvorak te weinig melodie. Het jnelodieverlooj
aandacht zou hebben besteed "fiaiijSr" jjS ",,r
vertolking door het Tsjechi-
de strij- sc'ie Zangkoor uit Praag, dc
Tsjechische Filharmonie, de
a Stader. de alt
Taalkunstenaar
BRECHT is soms «en werkelijk
groot die
lade: Vom ertrunkenen Made hen.
de menselijke
Van die koorwerken zijn het
„Stabat Mater" en het „Te
Deum" wellicht het meest be
kend. Zijn „Requiem" (uit 1890)
is lange tijd buiten zijn eigen
land vergeten geweest.
Haaga zangkoor (Geref.
jltijd volkomen natuur
lijk. nergens geforceerd, ner
gens stuntelig. Heel bijzon
der is in dit verband dt
ontroerende, haast dwingen
de melodie van ..Et lux per
petua" voor de sopraanso
liste boven de koorzang uit
Het marsachtige „Dies
Een Irae" geeft een andere ka-
Zang-rakteristiek: da Invloed van
pn^iti ouderwets, niet modern. niet en zelfstandig voortborduren op
nei samensaan van xoor en or- groots niet benepen, niet mee- de „kie-ispraak" van Nijhoff?
S itpï£'S'S£i|,i|! «TSi c. HIJNSDORP.
EHH'SH'lFmE aK?vkea^rm^Ldr„nïev^
ÏHÏSStaf te zien le" »lliid "»d
EfhSShï K k ik dan ook 0m
de solisten, waarbij ik vooral de uitdrukking te „eraken.
alt Sieglinde Wagner
sopraan Maria Stader z
?ens gaaf en muzikaal,
cnor Ernst Haefliger
Kim Borg voldoende bekend zijn
deze middensfeer is
nen mens „und darf man es
ein" (Goethe). De mens is niet
lleen groot en tegelijk alledaags
klein, hij leeft ook in een mid-
„éten. dat hier zangkunst densfeer. Zo goed als sociaal ge-
>p hoog peil wordt gegeven. zien de middenstand onontbeer-
Wellicht is deze opname aan- lijk is. zo is die ook onmisbaar
eiding. dat er nog enkele koor- in de culturele sfeer (hoeveel
lirigenten zich eens gaan gezig- mooier is dit woord „sfeer" uit
ïoudcn met dit Requiem. dat het impressionisme dan de af-
verkelijk waard is meer te wor- schuwelijke term sector uit de
len uitgevoerd. Naast de norma- geleide economie),
le strijkersbezetting heeft het or- Men ziet; bij het beoordelen
'test ook slagwerk, pauken, harp van poëzie kiest men vanzelf een
:n eventueel orgel. De eerste uit- plaats, van waaruit men de poë-
waaruit
in verband met de
[ehele cultuur. Het is eigenlijk
•o'ering geschiedde op 9 oktober
1891 op het Birmingham Festi
val. De uitvoeringstijd is onge- niet mogelijk letterkunde
veer 100 minuten. Men kan het literair te beoordelen, tenzij men
dus met pauze als eer aan dat begrip „literair" de rui-
avondvullend werk beschouwen me atmosfeer toekent, zonder
Een behoorlijk getraind koor kar. welke het alleen maar op vak-
het wel aan. wetenschap doelt.
CORN. BASOSKI. Het ia niet wel mogelijk te
riënzer ee
Bergen als vuisten opgestoten
steenduinen zonder strand,
scherp tegen de hemel gekant,
daarbinnen ligt het meer
besloten,
zwartgroen, matglanzend
uitgespreid,
met rillingen van licht
doorschoten,
dat groen en blauw en
groen verglijdt,
bevaren door onzichtbre
boten,
waarin met al haar
speelgenoten,
Galateia zich nog vermeit.
NEL VEERMAN
