mirm
'kamer pessimistisch over
kans op kortere diensttijd
Eerste Kamer akkoord met
Benelux-U nie verdrag
G. B. Shaw ontmaskerd
Geliebter Lügner
als
Itandrang tot vervroegde
J salarisverhoging
Vredig protest
tegen defensie
Eerste Kamer verwerpt
de Archiefwet
WOENSDAG 22 JUNI 1960
Defensiedebat tot diep in de nacht
atie
op
n lange duur is gebaseerd. Bestaat
punt in de leiding van de Neder-
defensie of in de Navo geen
ge lemmigheid? Uit de uitbreiding van
aantal Russische onderzeeboten zou
kunnen afleiden dat de Russen zich
■a. ans ook op een oorlog van langere
voorbereiden,
rtsje heer Roosjen vond het defensiepla-
van 850 miljoen blijkbaar eerder
de lage dan aan de hoge kant. We
er met onze defensie nog lang niet
fan Amerikaanse hulp zijn we niet
j ti >r. Het aantal voor hun taak bere-
e,de bataljons is nog maar klein en in-
J0! per jaar 100 miljoen meer be-
'«baar zou zijn, zou het kunnen wor-
verdubbeld.
ogelijkheden om
diensttijd te verkorten, was de heer
sjen pessimistisch gestemd. In geen
vaI»l mag die verkorting ten koste van
paraatheid gaan. De a.r. woordvoer-
verschilde dan ook van mening met
'hkhe" De Kadt (soc.), die het streven
jj.een kortere diensttijd als ultgangs-
jj( t van het beleid wilde zien. Zinspe-
n op de communistische betogers die
e ns de vergadering bij het Binnen-
r samengroepten, zei de heer Roosjen:
^igjescheiden schaal traoht men ook hier
model van Tokio te imiteren.
Oppervlakkig
heer J. de Kadt (soc.) wierp de
S op: is de Navo-verdediging voi
le aan de huidige situatie aange-
en heeft de Nederlandse bijdrage
n een juiste en zinvolle plaats? De
ti heeft dit vraagstuk slechts opper-
J|)kig aangepakt, ja zij is op dit punt
41 irstellcnd. De verdediging verdient
rr naar de mening van de socialisten
d hoge prioriteit, maar dan moet deze
t in het prioriteitsschema passen. Het
2 reken van dit schema is een fout in
regeringsbeleid en in het beleid van
waartepunt moet voor Nederland
kafjen in een goede landmacht met bij-
Jrende luchtmacht. De nota geeft
Tier blijk van een relatieve verwaar-
00( g van de luchtmacht. De opvatting
Z1C e nota is dezelfde als de oude opvat-
*n waaraan Frankrijk vasthoudt uit
'K' inalistische overwegingen. De ver-
veMng van de diensttijd is in de nota
'"lts het bijprodukt van een sluitend
njm. De regering ziet over het hoofd,
die verkorting een vitale binding
n volk en strijdkrachten is, aldus de
De Kadt.
kolonel b.d. Wierda (soc.) zei dat
betekenis van „het schild" en dus
V de betekenis van de conventionele
1( ijdkrachten de laatste jaren weer
geworden doordat een even-
°P ^et S°bied van de kernwa
as is bereikt. De Nederlandse rege-
'g legt teveel nadruk op de marine.
I der oorzaken daarvan is dat drie
i de vijf leden van het comité chefs
i staven tot de marine behoren,
heer H. J. Lankhorst (pac. soc.) zei
bewapening niet tot het gestelde
leidt,-maar lot wederzijdse alge-
'ernietiging. Wij zijn evenzeer tegen
communisme als tegen bewapening,
niet tegen de socialistische ele-
in de Sowjetunie. aldus de heer
ra ihorst.
Bloemrijk
htfcn
e heer M Bakker dat de
a deel uitmaakt van een
h komplot om de opmars
de Wehrmacht naaj het oosten voor
treiden De Nederlandse strijdjsrach-
'jWorden hij de Wehrmacht onderge-
De heer Bakker herinnerde er
rband aan dat hij Oberlandei
ve: hl
iar had genoemd,
vaarnemend voor-
omdat Oberlan-
indertijd een moorde
„Ik mocht dat van de
zitter toen niet zeggi
der een Duitse
geen minister meer is, mag ik het noj
wel eens herhalen."
Voorzitter KortenhorstU mag hie;
niemand beledigen. Of hij een Duits mi
nister is, doet er niet toe.
Geen
verrassing
(Van onze parlementsredactie.)
®nj\VER de mogelijkheid om de duur van de eerste oefening voor de
dienstplichtigen bij land- en luchtmacht spoedig te verkorten, is de
van dc Tweede Kamer pessimistisch gestemd. Dit is gisteren
er-j het debat over de defensienota gebleken. Van de grote fracties staan
Jj^leen de socialisten op het standpunt dat de diensttijd reeds uiterlijk met
nt^ang van 1961 met twee maanden kan worden verkort.
rtJVan verschillende kanten werd er bij de regering op aangedrongen de
ax-jgere salarissen voor beroepsmilitairen reeds vóór 1961 te doen ingaan.
*<4 heer Van Vliet (kath. v.) zei zo nodig met een motie hierover te zullen
01Vien.
,i^Iet de verhoging van het defen-
plafond van f 1650 tot f 1850 mil-
!l*n per jaar ging men over het al-
neen akkoord. De socialisten
enden echter dat de noodzaak
is aangetoond en de communis-
en pacifisten waren zonder
er tegen.
belangrijk punt van de kri-
der socialistische oppositie was
de marine door de defensienota
worden bevoordeeld en dat de
lle; dmacht het kind van de reke-
g zou zijn geworden.
'eertien Kamerleden voerden over de
waarin de regering haar
de komende drie jaar tracht
te stippelen, het woord. Toen de pre
en nte. mevrouw Stoffcls-van Haaften,
om goed half twee. de hamer
vallen, kon zij terecht opmerken dat
Kamer de langste dag had uitgebuit,
n lister Visser en staatsecretaris De
•anie zonden vanmiddag antwoorden,
jen stssccretarts Calmcyer is ziek.
'■„Regeren via nota's"
Mr. A. B. Roosjen (a.r.) zou liever
üebben gezien dat de defensienota pas
het najaar, tegelijk met de begro-
be ng voor 1961, aan de ourde zou zijn
ekomen. We moeten waken tegen een
be (steem van regeren via nota's. De re
uring moet eerst haar beleid bepalen
zich daarmee tot de Kamer richten,
cb e heer Roosjen meende dat de ter-
i - drie jaar waarover de nota
feite te kort is. Ook voor de
ndmacht moet, evenals voor de mari-
beield voor meer dan drie jaar
uitgestippeld,
venals de heer Couzy (lib.) stelde mr.
t^sjen vast dat de organisatie van ons
inze luchtmacht berekend is
van korte duur, terwijl de
De luitenant-generaal b.d. J. H. Couzy
(lib.) zet dat de verhoging der defensie
uitgaven geen verrassing is. De noodzaak
is reeds jaren geleden aangetoond. De
organisatie van dc landmacht moet meer
op dc beschikbare mankracht worden
afgestemd. Daarom zouden we moeten
overgaan op het Amerikaanse stelsel
van pcntomic-divi8ies. bestaande uit vijf
volledige gevechtsgroepen ter sterkte
van elk tweeduizend man. Per divisie
zouden dan ongeveer 2500 man minder
nodig zijn dan thans. Vervulling van
alle in de nota opgesomde wensen voor
de landmacht zal in het tijdvak 1961—
1963 zelfs met M.D.A.P.-hulp niet moge
lijk zijn. De heer Couzy zou daarom
gaarne een prioriteitenplan hebben ge-
Voor de aangekondigde maatregelen op
personeelsgebied had de liberale woord
voerder veel waardering. Ten gevolge
van de gunstige dienstvoorwaarden voor
contractanten kortverbandrs) zal het
evenwicht echter worden verstoord, ten
nadele van het beroepspersoneel. Mede
daarom zouden kortverbanders in de ge-
leigenheid moeten worden gsteld nader
hand tot het beroepspersoneel over .te
gaan. De nieuwe bezoldigingen moeten
zo mogelijk nog vóór 1961 ingaan. Van
een verkorting van de duur der eerste
oefening zal naar de mening van de heer
Couzy de eerstkomende jaren nog geen
sprake kunnen zijn, al was het alleen
maar omdat het tekort aan beroepsper
soneel thans bij de landmacht 5100 man,
bij de zeemacht 1800 man en bij de lucht
macht 1100 man bedraagt.
Dr. H. W. Tilanus (c.h.) verklaarde
in het algemeen geen vriend van nota's
te zijn. Hij geloofde niet dat de demo
cratie gediend is met de veelal on
vruchtbare discussies die er uit voort
vloeien. In verband met de diensttijd
verkorting zei de heer Tilanus dat de
eerste vier opleidingsmaanden volgens
deskundigen wel tot drie maanden
zouden kunnen worden teruggebracht.
De c.h. woordvoerder was het niet eens
met de opmerking van socialistische
zijde, dat de landmacht door de marine
in de hoek wordt gedrukt.
Hoe de regering aan de berekening van
de defensiekosten' komt, is slechts in
„grote lijnen" vermeld, zodat de Kamer
het onmogelijk kan narekenen. Het is
goed dat een plafond wordt vastgesteld.
Over de groeiende machtsvorming van
Indonesië toonde dr. Tilanus zich be
zorgd.
Ir. C. N. van Dis (s.g.) stemde met de
modernisering van de bewapening ten
volle in. De nota is over deze kwestie
echter al te bondig. Land- en luchtmacht
mogen niet bij de marine worden aohter-
gestcld. Terecht zijn militaire deskundi
gen verwonderd over de gang van zaken
in dezen. Met diensttijdverkorting kon
ir. Van Dis instemmen mits de paraat
heid niet wordt aangetast.
vice-admiraal b.d. II. C. W. Moorman
(kath. v.) vond dat de nota geen helder
beeld van het luchtmachtbeleid geeft.
Hij bepleitte opnieuw benoeming van
een afzonderlijke staatssecretaris voor
de luchtmacht. De opmerking van de
heer Wierda: ..Bespaar nog enkele mil
joenen op de marine, dan kan het leger
komen
begrijper
- Mooi
ilijkheden
liggen met in de eerste plaats bij de fi
nanciën. maar bij de organisatie en het
personeelstekort. De laatste jaren, sinds
men met defensieplafonds werkt, zijn
op de defensiebegrotingen jaarlijks hon
derden miljoenen overgebleven.
Uiterste inspanning
De res. kolonel b.d. J. J. Fens (kath.
v.) vreesde dat werving van de nodige
kortverbanders de uiterste inspanning
van de regering zal vergen Mocht een
algemene verkorting van de diensttijd
niet mogelijk zijn. dan zijn wij zeer ge
porteerd voor een verkorting ten be
hoeve van de veertig procent der dienst
plichtigen (voornamelijk kader) die 21
maanden dienen, zei de heer Fens. Het
spreken over een defensieplafond vond
de heer Fens niet juist zolang er geen
prioriteitenschema bekend is.
De voormalige staatssecretaris van de-
c.) ver-
Met een oproep in De Waarheid en
een regen van kleine papiertjes hebben
dc communisten getracht een demonstra
tie uit te lokken tegen de defensienota,
welke gisteren in de Tweede Kamer
behandeld werd. Een paar honderd per
sonen met pacifistische gedachten hadden
hieraan gehoor gegeven en waren naar
bet Binnenhof gekomen.
De ingangen tot het oude plein waren
echter hermetisch afgesloten door po
litiemannen. die als reserve nog een ze
vental auto's en een overvalwagen in de
omgeving gestationeerd hadden. Slechts
in groepjes van zes werden de demon
stranten doorgelaten, die naar het ge
bouw van de Tweede Kamer togen en
daar óf een protestschrift in een grote
bus in de hal deden, óf trachtten een der
Kamerleden te spreken. Alleen de af
gevaardigden van de C.P.N. en de P.S.P.
waren echter bereikbaar, de overige Ka
merleden hadden geen tiid en beluister
den liever het debat zelf.
1961
ittijd met twee maanden
mogelijk acht. Deze verkorting moet los
staan van het al of niet slagen van de
werving. Goochelend met cijfers, zei de
staatssecretaris dat het defpnsieplafond
in feite geen 1850 maar 1900 miljoen
bedraagt
De heren Van Vliet (kath. v.). Kikkert
(c.h.) en Kieft (a.r.) spraken tot ver na
het middernachtelijk uur over perso
neelsvraagstukken. De heer Van Vliet in
formeerde ondermeer of het niet moge
lijk is met name bij de technische diens
ten meer burgerpersoneel in te schake
len. De heer Kikkert zei dat de wervings
maatregelen kunnen slagen, indien de
primaire en secundaire arbeidsvoorwaar
den inderdaad uitstekend zijn. De heer
Kieft vroeg of de minister bij de aan
gekondigde salarisverhoging rekening
wil houden met het wegwerken van de
reeds bestaande achterstand.
Bedoeïenen gaan
in steden n onen
In Israël zal dit jaar worden begon
nen met de uitvoering van een project,
dat beoogt tienduizend Bedoeienen, die i
eeuwenlang als nomaden een sober levei
hebben geleid, in de steden te vestigen.
Onder advies van de regering zullen
de gezinnen door de stammen zelf worden
uitgekozen. De gezinnen worden onder
gebracht in nieuwe woningen in Beers-
ieba, een groot ontwikkelingscentrum
het zuiden van Israël, Lydda bij het j
internationale vliegveld en Ramble
de weg JeruzalemTel Aviv. Degenen,
die niet naar dz steden willen (een derde
gedeelte) krijgen Dermanente woningen
in de Negefwoestijn.
Het project, dat in een periode van
vier jaar wordt uitgevoerd, zal onge
veer 25 miljoen gulden kosten, waarvan
de helft door de regering zal worden ge
dragen. De andere helft wordt de Be
doeienen verstrekt in de vorm van le
ningen op lange termijn.
De Bedoeienen hebben het aanbod van
de regering aanvaard, onder andere om
dat ze door de opeenvolgende droge sei-
zoenen van de laatste jaren ln behoef
tige omstandigheden zijn gekomen en
omdat ze hun kinderen betere levens
kansen willen verzekeren.
De gevestigde Bedoeienen zullen in
het beginstadium te werk worden g
steld als seizoen- en landarbeiders.
Anderhalf jaar voor
hoofdambtenaar
De Zwolse rechtbank heeft de 45-jarige
ex-technisch hoofdambtenaar G. L„ die
zich heeft schuldig gemaakt aan een groot
aantal tapijtdiefstallen, veroordeeld tot
een jaar en zes maanden gevangenisstraf j
met aftrek en voorwaardelijke terbe
schikkingstelling. De eis luidde een jaar
en negen maanden met aftrek en voor
waardelijke terbeschikkingstelling.
Holland Festival
daarom niet
op het scherm
Door allerlei omstandigheden kan
de Nederlandse televisie ook dit
jaar geen rechtstreekse uitzendin
gen geven van het Holland Festival.
Er is evenwel geen sprake van on
wil van de zijde van de organisa
toren van het Festival. Het is eer
der een kwestie van vrees van de
artiesten voor dit nieuwe medium.
Deze mening die wij in NTS-kringen
beluisterden, sluit aan bij die van mr.
J. den Daas, een der directeuren van
het „Holland Festival", d.o ons mede
deelde dat samenwerking met de Ne
derlandse Televisie Stichting op hoge
prijs wordt gesteld.
„Dit medium heeft zijn plaats nog
niet gevonden", zo zei mr. Den Daas.
..Wij moeten er evenwel ln zien te sla
gen de moeilijkheden die voornamelijk
op het artistieke en financiële vlak lie
gen. te overbruggen", zo voegde hij
eraan toe.
De heer Den Daas gaf als zijn mening
U kennen, dat de onderhandelingen
een moeizaam verloop zullen hebben,
omdat „wij onze contracten niet in ge
vaar willen brengen door opneming
van een clausule over een televisie
uitzending".
De Nederlandse Televisie Stichting
had dit jaar met name belangstelling
voor de „Little Ballet Troupe from
Bombay", het Spaanse ballet Pilar
Lopez, de Ba.verische Staaitsoper, het
Wiener Burgtheater, de Nederlandse
Opera, de Nederlandse Comedie en
het Nationaal Theater van België.
Nadat de directie van het „Holland
Festival de contracten met de artiesten
en gezelschappen had afgesloten, heefit
de Nederlandse Televisie Stichting on
derhandeld over de mogelijkheid van
rechtstreekse uitzendingen. Enkele we
ken geleden ontving zij ten slotte aan
biedingen voor een reportage van twin
tig minuten van het Ballet uit Bombay
en zo mogelijk een uitendin? door het
Nationaal Theater van België („De
spiegel der minnen").
Van dee aanbiedingen is geen gebruik
gemankt. De eerste WH te duur, ter
wijl men bovendien deze onderdelen
weinig representatief achtte voor het
„Holland Festival" als geheel.
In NTS-kringcn hoopt men te zijner
lijd met de directie van het ..Holland
Festival" een regeling te kunnen tref
fen. zodat tijdig afspraken over recht
streekse uitzending van enkele repre
sentatieve onderdelen van het „Hot
land Festival" kunnen worden ge
maakt.
vanavond
ZONDER hoofdelijke stemming heeft de Eerste Kamer gisteravond het verdrag en
de daarbij behorende overeenkomsten tot instelling van de Benelux Economi
sche Unie goedgekeurd. Deze aanvaarding van de Senaat geschiedde, nadat in de
middagvergadering verschillende sprekers hun verheuging hadden uitgesproken
over de groeiende samenwerking tussen de drie landen. Een samenwerking tussen
België, Nederland en Luxemburg, welke echter op verschillende punten nog wel
wordt afgeremd. In dit verband noemden vrijwel alle sprekers het landbouwbeleid,
waarvan minister Marijncn volmondig erkende, dat er eigenlijk al in een vroeg
„Dit bedrag betekent echter meer
dan de bezegeling van wat wij in
een moeilijke, maar ook succesvolle
periode van ons economisch bestaan
sedert de Tweede wereldoorlog op
dit gebied hebben verricht", zo be
gon de minister van economische
zaken, dirs. De P o u s gisteravond
zijn beantwoording in de Senaat.
Typerend voor het belang van deze
Unie noemde de bewindsman aller
eerst het feit, dat het volume van
het handelsverkeer tussen de Bene-
luxlanden vergeleken met voor de
oorlog met 225%> is gestegen, terwijl
dit cijfer voor West-Europa als ge
heel 125»/o is.
Verheugend
„Wanneer wij echter de Benelux als
een groeiende economische eenheid zien,
die ook door zijn centrale geografische
ligging, als een der kernen in het toe
komstige geïntegreerde Europa zal fun
geren, dan kan en moet er op dit gebied
belangrijk meer tot stand worden ge
bracht", zo vervolgde de minister. „Na
dat in de achter ons liggende jaren de
opvattingen over prijs- en loonpolitiek,
over de betekenis van de budget-politiek
en over de mogelijkheden der monetaire
politiek dichter bij elkaar zijn gekomen,
mag vooral in de laatste tijd een ver
heugende ontwikkeling worden gecon
stateerd in de wens de nationale politiek
gerioht als dit moet zijn op de waar
borging van de interne en externe even
wicht zoveel mogelijk op elkaar af
i de i
1. A. Diepenhorst te gebruiken
door de Tweede Kamer wel
Archiefwet verworpen.
Alle juridische en bestuurlijke verde
diging van staatssecretaris Scholten ten
spyt. zag de overgrote meerderheid van
de Eerste Kamer zoveel bezwaren, voor
al in de artikelen 4 en 39 van dit wets
ontwerp, dat men het niet over zijn hart
kon verkrijgen in. deze zaak de onder
minister ter wille te zijn.
Een reddingsplank, in de vorm van
een novelle, zoals door de heer Licbten-
hauer (c.h.) aan de hand werd gedaan,
werd door de staatssecretaris met be
slistheid van de hand gewezen. „Een
novelle", dus een nota van wijziging,
door hem in te dienen, alvorens het
wetsontwerp in de Staatscourant zou
zijn verschenen, „zou", zo reageerde mr.
Scholten „een verkapt amendement zijn.
waarop prof. mr. Diepenhorst verleden
week reeds heeft gewezen".
Bovendien wilde de staatssecretaris
deze betrekkelijk weinig gebruikte vorm
van wetswijziging niet. omdat het mede
door minister Beerman ondertekende
wetsontwerp een zaak van het kabinet
was, terwijl ook de Tweede Kamer met
de zienswijze van de regering akkoord
was gegaan en het wetsontwerp ver
leden jaar in een vlot tempo had goed
gekeurd.
De meerderheid van de Senaat hand
haafde haar verleden week naar voren
gebrachte bezwaren tegen de bepalingen
in de Archiefwet, die voorschrijven, dat
archiefbescheiden, die onder de overheid
behoren te berusten, maar in handen
van derden zijn geraakt, aan de overheid
moeten worden teruggegeven. Een te
ruggave, die voor wat de archiefstukken
van vóór 16 november 1813 betreft, zon
der strafgevolgen bij niet-nakoming van
de aanzegging tot terugbezorging, zou
moeten plaatshebben, doch ten aanzien
van de stukken van nèi 16 november 1813
bij weigering van teruggave wel ondar
een strafbepaling zouden vallen.
De heren Van Meeuwen (k.v.p),
prof. mr. Diepenhorst (a.r.) en mr.
Van Riel (lib.) handhaafden hun vo
rige week reeds geuite bezwaren van
grondwettelijke-, strafrechtelijke- en
civielrechtelijke aard. De staatssecretaris
had hen allerminst kunnen overtuigen,
toen hij o.m. had opgemerkt, dat Je
meerderheid van de Eerste Kamer aan
de kern van de zaak was voorbij gegaan.
Een geheel ander geluid liet gister
middag de socialist Cammelbeeck
horen. Hoewel hij verleden week oak
overwegende bezwaren tegen het wets
ontwerp had, noemde hij het betoog van
de staatssecretaris „zeer sterk", een be
toog, dat hem de senator Cammel
beeck persoonlijk overtuigd had.
In een uitvoerig betoog probeerde mr.
Scholten het wetsontwerp alsnog te
redden. Het verwijt van de liberale
fractie-voorzitter mr. Van R e 1. dat
hij in eerste instantie te juridisch ge
weest zou zijn en te weinig oog zou
hebben gehad voor het beleidsaspect in
deze zaak, wees de staatssecretaris van
de hand. „Men heeft mij verleden week
met juridische argumenten bestreden en
daarom moest ik hierop in juridische
wikkeling
stemmen t
mogelijk te coördi
Vooraf had de minister van buiten
landse zaken, mr, Luns, zich van harte
aangesloten bij de senatoren, die hun
verheuging over de groeiende samen
werking in Benelux-vcrband. De heer
Lichtenhauer (c.h.) had zelfs ge
zegd, dat de engelen in de hemel jui
chen, wanneer de volkeren der aarde
toenadering zoeken en dat alleen Je
machten der duisternis dit kunnen te
genwerken. Overigens verheelde minis
ter Luns zich niet, dat er ten aanzien
van de Benelux nog tal van knelpunten
Er zijn namelijk nog verschillende vra
gen, zowel van constitutionele- als van
praktische aard. En deze vragen kunnen
niet met een handomdraaien worden op
gelost. De bestudering ervan is pas be
gonnen. Aan het adres van dr. Berg
huis (a.r.) deed de bewindsman de
toezegging, dat de regeringen in de toe
komst in ruime mate de adviezen van de
Benelux-raad zullen vragen. Over de
Belgische Rijnvaartpremies sprekend,
merkte mr. Luns op, dat de Neder
landse regering gedwongen door de
omstandigheden zich tegenover
gié bereid verklaard heeft om tijdens de
bespreking over deze premies geen be
roep te doen op het verdrag.
De minister van landbouw ir.
r ij n e n zette allereerst het ontstaan
de mogelijkheden op het landbouwge
bied tussen de Benelux-partners uiteen.
Hij was er echter van overtuigd, dat
verschillen in beleid en verschillen van
omstandigheden overeenstemming van
doeleinden geenszins uitsluiten.
Onbevredigend
Met verschillende sprekers was minis
ter Mar ij urn het eens, dat het in de
Overgangsovereenkomst neergelegde
stelsel van minimumprijzen onbevredi
gend is en leiden kan tot desintegratie,
waar Integratie beoogd wordt. Ten slotte
merkte de bewindsman op. dat de Ne
derlandse regering reeds meermalen te
kennen heeft gegeven, dat z(j de vrij
making van hot handelsverkeer niet af
hankelijk wenst te stellen van harmo
nisatie van het beleid. „De indruk be
staat, dat de Belgische regering geneigd
is, het accent meer op voorafgaande har
monisatie te leggen. Dat betekent niet,
dat de Belgische regering nimmer bereid
zou zijn om tot vrijmaking over te gaan,
alvorens het beleid Is geharmoniseerd",
aldus spr.
De staatssecretaris van financiën, lr.
Van den Berge, merkte vervolgens
op. dat door het vervallen van de pas-
sencontrole tussen dc drie landen, de
bagage-controle „vederlicht" zal worden.
Prof. Troost wordt
voorzitter TNO
In een vergadering te Den Haag van
het bestuur van de nijverheids-organisa
tie TNO is prof. ir. L. Troost gekozen tot
voorzitter van deze organ'satie. Prof.
Troost, die zijn nieuwe functie per 1 juli
zal aanvaarden, volgt hierin prof. ir. D.
Dresden op, aan wie H.M. de Koningin
op zijn verzoek eervol ontslag heeft ver
leend.
Prof. Troost is nauw betrokken ge
weest bij de totstandkoming van het
Nederlands scheepsbouwkundig proef
station in Wageningen in 1932. Hij was
ook de eerste directeur van dit insti
tuut tot 1951. Hierna werd prof. Troost
„head of department of naval architects
and marine engeneers" in de Verenigde
Staten.
Promotie»
AMSTERDAM. G U 9.2 juni - C.eprnmn-
kunde op proefschrift Dispersion rela
tions and causal description (an Intro
duction to dispersion re'atlonn In field
theory). .T Hi IgC voord to Amsterdam
It op proef»oh
Methods of feasible
lefsohrift: Ovet
Sprekende ov«
Nederlandse ei
omzetbelasting
dorland zich zou gaan
Belgische systeem, dit
jaar f700 miljoen me
de unificatie van
Belgische systemen
ei hij. dat wanneer
C"1 EORGE BERNARD SHAW is 1 v>
door het Holland Festival her-
leefd, niet zijn werk, maar de
man zelf. Dat is een boeiend gebeu
ren geworden, zowel door de mate
rie als door de wijze waarop dit ge
schiedde. Om bij de materie te be
ginnen: men begint te begrijpen (zo
men dit nog niet wist) dat de man
Shaw belangrijker en fascinerender
is dan zijn werk.
Hoe meer zijn werk verbleekt, des te
duidelijker wordt het dat de man. die
daar achter schuilgaat een verbazend
interessant persoon is geweest, zoals
iedere eeuw er maar enkelen oplevert.
Altijd tegen de draad in, maar altijd de
moeite waard. Men heeft uit zijn werk
wel eens willen opmaken, dat Shaw geen
zintuig voor de liefde had. Zoiets pleit
natuurlijk in zijn tegendeel, of het
zegt juist, dat hij zich, misschien op
zettelijk, achter zijn werk heeft willen
verschuilen. Sinds gisteravond Elisabeth
Bergner en O. E. Hasse Shaws gepassio
neerde briefwisseling met de actrice
Stella Patrick Campbell op het toneel
hebben opengelegd, is hij ontmaskerd als
.Geliebter Lügner", een teerbemin
de leugenaar, die zijn woorden meester-
antwoorden",
hij, zonder dat
;,jji lijk heeft weten te benutten
Toen hij de door zijn partijgenoot
Lichtenhauer genoemde novelle
van de hand had gewezen, wees Je
staatssecretaris er met nadruk op, dat
wanneer de Eerste Kamer deze wet niet
zou aanvaarden, het archiefwezen in ons
land toch wel een ernstige slag wordt
toegebracht. „Men aanvaardt dan met
de beginselen, waarop de archiefweten
schap rust, n.l. besiemmings- en her-
komstbeginselen", aldus de heer Schol
ten.
De klemmende oproep van de staats
secretaris vermocht de meerderheid van
de Eerste Kamer niet tot een andere
overtuiging te brengen. Het zeldzame
feit had dan ook plaats, dat de Eerste
Kamer een door de Tweede Kamer aan
vaard wetsontwerp verwierp. De fracties
van de A.R. en de V V.D. stemden in
haar geheel tegen, daarbij gesteund door
het overgrote deel van de K.V.P.-leden,
enkele C.H.U.-loden en P.v.d.A.-leden.
Het overgrote deel van de Chr. Hist,
fractie en de P.v.d.A., alsmede de enige
aanwezige communist steunden het
wetsontwerp.
eigen
hart en gedachien te verbergen. Beide
groten van het Duitstalige toneel hebben
onomwonden duidelijk gemaakt, dat men
Shaws woorden mei een korreltje zout
moet nemen en dat hij in de grond van
de zaak een geliebter Lügner was, lie
gende om z(jn liefde te maskeren.
Zij deden dit met de meer dan 40-
j8rige briefwisseling, die Shaw en de
begaafde actrice, de eerste Elisa Doolittle
uit „Pygmalion", samen gevoerd hebben.
Shaw zelf was niet zo gelukkig ge
trouwd: zijn ziekelijke Charlotte speelde
danig de baas over hem en zo werd deze
Stella Patrick Campbell zijn grote ge
droomde liefde: zijn Stella Stellarum
(ster der sterren) zoals hij haar noemde.
Stella zelf was al jong weduwe en hield
haar liefde niet bij de droom, maar
trouwde een baron, tot grote woede van
Shaw, die aan de leiband van zijn Char
lotte zijn jaloezie toch niet verkroppen
kon.
Eigenlijk gezegd heeft Shaw het hu
welijk gehad, dat bij hem paste en dat
hem juist door zijn onvoldaanheid In
spireerde tot zijn werk en zo ook is
deze genegenheid voor Stella uitermate
bevorderlijk geweest voor de verdieping
zijn karakter, want Shaw moest de
jrote onvoldane zijn, wilde hij tot wer
ken komen. Deze man, die zo graag aan
alles de soherpe kantjes vijlde, had nu
eenmaal deze tegenstand van zijn per
soonlijk levenslot nodig om zichzelf te
kunnen zijn. Hij is een levende illustra
tie van „het nut der tegenspoeden".
De hoedendoos
De briefwisseling, die hier in gedra
matiseerde vorm ten tonele werd ge
bracht, heeft zelf ook een bewogen
levensloop. Stella stierf in 1940 in Zuid-
Frankrijk. Haar beroemde briefwisseling
sleepte zij met zich mee in een grote
hoedendoos. Een bewonderaarster van
de toen al 7ö-jarige actrice. Miss Agnes
Claudius, heeft deze briefwisseling nog
net voor de opmarcherende Duitse
legers in veiligheid gebracht. In 1952
verscheen de correspondentie in boek
vorm en in 1957 bewerkte de Amerikaan
Jerome Kilty haar in dramatische vorm.
Op 28 december 1959 had de New-Yorkse
première van deze gedramatiseerde
briefwisseling onder de titel „Dear Liar"
plaats en thans hebben O. E. Hasse en
Elisabeth Bergner haar onder auspiciën
van het tournee-theater „Der Grüne
Wagen" naar het Holland Festival ge
bracht.
Het is een daad van grote toneelhisto-
rische en tevens dramatische betekenis
geworden. Shaw is er werkelijk ten voe
ten uit tot gestallte gekomen. Dat voor
de toneei'historie. Maar tegelijkertijd
heeft men kunnen gemeten van een
tweemanstoneel zo verrukkelijk levens
echt, als men maar zelden te zien krijgt.
Dramatisch uiteraard heeft Elisabeth
Bergner het leeuwedeel geleverd aan
deze opvoering. Zij is nu eenmaal een
actrice van een zodanig groot formaat,
dat een rol in haar handen een toneel
gebeurtenis wordt. Het moeilijkste part
wac echter weggelegd voor O. E. Hasse,
want deze gezette Duitser is wat zijn
lijf betreft het volstrekte tegendeel van
de vegetariër, de lange en benige Shaw.
Terecht heeft men van Hasse geen
Shaw-imitatie gemaakt. Hij kreeg geen
opgeplakte baard voor, maar mocht zijn
wie hij was, Niettemin c-n daar gaat
het eigenlijk om heeft Hasse het aan-
vaardbear gemaakt, dat er eens een re
calcitrante Ier geleefd heeft, die heel zijn
wereld geshockeerd heeft, maar tegelijk
bij al zijn cynisme op meer dan middel
bare leeftijd als een schooljongen ver
liefd is geweest op een charmante actri
ce van meer dan gewone begaafdheid
en van een zeer levendige geest.
Wij kennen Shaw uit zijn werken als
een door en door geestige cynicus, maar
nu ook uit deze briefwisseling als een
teerbeminde leugenaar, wiens cynisme
het pantser was rondom een gevoelig
hart. En deze combinatie is in de grond
van de zaak komiek. Terecht stond „Ge
liebter Lügner" dan ook vermeld als een
Komödie, maar dan een heel wijze
comedie, één die een heldere blik laat
werpen in een menselijk hart. Deze to
neelprestatie van het duo Bergner Hasse
is een waardevolle bijdrage aan het
Holland Festival. Een olijker ontmaske
ring van de fascinerende Ier is niet
denkbaar.
Ev. Grolle
Hij O. E. Hasse) was G. B.
Shaw; 'zij (Elisabeth Bergner):
Stella Patrick Campbell in Je
rome Kilty's dramatische bewer
king van Shaw's briefwisseling, I
geheten „Dear Liar" of zoals in
de Duitse vertaling van Her-
Uit verschillende landen zijn de me
dewerkers afkomstig, die de Music
Box" van Fred Rombouts in het KRO-
televisieprogramma van vanavond zul
len laten klinken.
Leesa Forster is een Amerikaanse
zangeres, Jacqueline Nero een jonge
Franse chansonnière en Kay Caven
dish is een pianiste-zangeres uit Enge
land, die zeer vaak aan B.B.C.-pro
gramma's meewerkte. De Internatio
naal vermaarde violist Stephane Gra-
pelly ten slotte vierde reeds in de ja
ren dertig triomfen, toen hij samen
werkte met Django Reinhardt.
Zoals gewoonlijk bedient Walter Kous
de speeldoos, waaraan een ensemble
van Wim Jongbloed medewerking ver
kent.
Dan volgt de komische opera van
Domenico Cimarosa, „II maestro di
Capalla. Uitvoerenden zijn het opera-
ensemlJie „II Commedianti in Musica"
en de bariton Otello Borgonovn.
„Ontspoc/~do kinderen" is de titel
van een documentaire over jeugdcri
minaliteit en haar oorzaken, die is
samengesteld door Daniël de Lange.
Met deze documentaire wordt het pro
gramma besloten.
i in de Schouw-
vanavond
In het kader van de Holland Festival
uitzendingen van de NCRV speelt van
avond hel Rotterdams Phllharmonisch
Orkest onder leiding van Eduard Flipse
met medewerking van de pianist Cor de
Groot. Hot concert ls een opname
de uitvoering op 18 ju
burg te Rotterdam.
De VARA begin'
ma (8.05) met een
concert door het Proi
der leiding
Na kwart
avondprogram-
.ur—promenade-
icnadeorkest on-
•an Hugo de Groot,
jver elf brengt de AVRO
nog een programma van lichte muziek,
getiteld „Avondwandeling op Broad-
Morgenmiddag spreekt van tien voor
een tot een uur in de AVRO-rubriek
„Uit het bedrijfsleven" de heer J. W.
Hupkes over het onderwerp „De nood
zaak van export".
Progra a voor morgen
DON i ..iU),\G 2.1 JUNI 1980
Hilversum l, 402 m .746 ko/s. KRO:
I Jeugd 7 40
0 30 Morgendu
:en 1 45 C.ewi.
unci klok 12 03 PI?
NCRV; 10 00 GraiT
O 1100 V d z.c.
12 00 Middagklok-
medee
S Zon-
Lichte muz
uz NCRV: 14 00 Licht.- m
erork en solist 15 20 Grn
«.-«pel 16 00 Bijbellezing 16 20 Viool
14 20 Ka-
40 Gi-
iool en
Jeugd 17 30 Gram 17 40
rsnor :i 45 promonado-ork en «oliet
30 Accordennapol 18 50 Sociaal pera-
ief 19 00 Nws en weerher i'J in Vo
id 30 Radiokrant 19 50 Politick
22 0.
Licht
22 :n Grar
9 00 Gym v d vrouw' 9'.5 G
s ui Morgcnwgding 10 00 Gram 10 50
kleuters IJ Oo Kookkunst, praatje
35 Mnrmonlc-n-k
"2 30 Land. en nünboi
"2 50 Uit het
15 Medod
Beuraber
drijf»!even lezing ',3 0i
en gram '.3 25 Lichte r
:4 00 Sopraan en piano 14 30 v d vrouv
14 43 Gram 15 00 Viool en piano 15 30 Gram
16 00 Gevar progr J7 00 V d Jeugd 17 30
:30O Nws 18 15 Lichte muz 18 45 Journ
:9 oo Gevar progr v d militairen .3 45
Gesproken brief ',9 50 Wimbledon tenni»-
kamp 20 00 Nws 20 05 Anjer-actie •.'•«O
20 10 L'i'.e de Merlin nu Ie monde ren-
versé. komische opera 2'. 20 Atlantische
Jeugd. lezing 2: 35 Gitaarep.-! 22 ;o Grai.t
22 30 Nw< beuraher en SOS-bor 22 '5
Lichte muz 23 00 Sportacr 23 n Dagboek
IH - - oorapel 23 io Gram
22 20 Einde
tnann Stresan Geliebter
Lügner".
