«Heelal en Aarde»
KRONIEK
llllli
Verkiezingen irt Kongo
verlopen „volgens plan"
Beteugeling van 't kwaad
„Zuiderkruis"
woensdag weer
in de vaart
Prawda neemt aanvallen
op Eisenhower over
Installatie Commissie voor
Spreiding Rijksinstellingen
275
Peek g Cloppenburg
HEINZ*
5
van de A.R. Partij en weerlegt de
kritiek van het r.k.-ochtcndblad op
de volgende wUze:
Op het ogenblik is het zo <lat de maat
schappelijke krachten zoals zij georgani
seerd zyn in het vrije omroepbestel, alle
hun gevarieerde bijdragen leveren aan de
televisie. Het geestelijk bont geschakeerde
Nederland komt aan zijn trek.
En wat zijn die „maatschappelijke krach
ten", waarover „De Volkskrant" het heeft?
Dat is het bedrijfsleven. In de commerciële
televisie wil het bedrijfsleven, wil de
adverteerder de cultuur beheersen, zeggen
schap hebben over de programma's. De
commerciële televisie zal de bestaande om
roep verdringen. De huidige omroep heeft
geen overheidscontrole van node. De com
merciële televisie zal overheidscontrole on
vermijdelijk maken gelijk thans reeds blijkt
in Engeland. Zij vraagt er zelf als het ware
om. Maar die controle zal het in wezen
nihilistisch karakter van de commerciële
televisie niet te niet kunnen doen.
Wat de toto beti
De Volkskrant r
prof. Rommc in
eft, v
wijst
Als, zo schreef prof- Romme, blijkt dat
een minderheid, die eigenlijk een verbod
van de toto zou wensen, haar eerbied voor
de meerderheidsopvatting toont, dan is de
beurt aan de anderen om in het betonen
van een wederkerige eerbied niet achter te
blyven. Daarbij moet volgens prof. Rommc
de meerderheid zo ver gaan, dat de toto
beperkt wordt binnen de grenzen, waarin
hy zijn doel nog redelijkerwijze kan be
reiken.
Wg vinden dat „De Volkskrant" in plaats
van in dezen de A.R. te bestrijden nu maar
eens de moed moest opbrengen om prof.
Romme openlijk aan te vallen.
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT
mislukken van Parijs is ontstaan:
Zeker, de vemietigingsmacht van beide
staten is zo groot, dat zij op zichzelf een
waarborg zou moeten zijn tegen oorlog.
Maar is zij ook een waarborg? De grote
vraag immers is: acht Rusland de ver-
nictigingsmaclit van Amerika ook inder
daad zo groot, dat het (Rusland) nooit het
risico zal nemen van een oorlog? En: ii
Amerika er ook van overtuigd, dat Rusland
die opvatting over de Amerikaanse
nietigingsmacht heeft? En, nog een
vooruitdenkend: weet Rusland, dat Ameri
ka die overtuiging heeft?
Is het antwoord op al die vragen
(•Amerika" en „Rusland" zyn overigens in
de vraagstelling verwisselbaar), dan is de
verleiding voor beide partijen groot om
een gevreesde agressie voor te zijn. Wan
neer het contact verbroken is en het mini
mum aan vertrouwen in andermans infor
maties en redelijkheid verdwenen is,
men wel gaan speculeren op de onwetend
heid en op de onredelijkheid van de
wederparty en proberen er niet het slacht
offer van te worden.
Zijn we dan terug in de dagen van Stalin,
met zijn onwetendheid en onredelijkheid?
Wy vrezen, dat wy zelfs deze troost niet
kunnen geven. Stalin werd van erge dingen
althans weerhouden door het evidente feit
van Amerika's superioriteit in de lucht en
atoommonopolie. Die is Amerika thans
kwijt.
Kerk van Noordwelle
wordt gerestaureerd
De uit 1271 daterende hervormde kerk
van Noordwelle (Schouwen) zal worden
gerestaureerd. Monumentenzorg had
reeds op de noodzaak hiervan gewezen.
Het deel van de herstellingskosten, dat
as gemeente zou moeten dragen
bleek echter boven de krachten van de-
—kerkelijke gemeenschap te
gaan. Thans heeft het rampenfonds toe
gezegd het deel van de gemeente te zul
len dragen. De gelden worden geput uit
de adoptiegelden van de gemeenten in
de Noord-oostpolder en uit IJsselmui-
den. De 18e eeuwse banken zullen blij-
Loemoemba eist
weer overdracht
van alle functies
Geheel in de lijn der verwachtin
gen heeft de Abako-partij van de
Kongolese nationalistische leider Ka-
savoeboe zondag bij de verkiezingen
in Leopoldstad een grote overwinning
behaald. Van de tien zetels voor de
provinciale staten, die het district
van de hoofdstad van Belgisch Kon
go zijn toebedeeld, behaalde zijn par
tij er zeven. Voorts gingen er drie
van de vier zetels voor de wetge
vende vergadering van het Abako-
bolwerk in het district Leopoldstad
naar de volgelingen van Kasavoeboe.
Ook een andere vooraanstaande Kon
golese leider, Loemoemba, behaalde
zijn district Stanleystad een
drukwekkende overwinning. Niet alleen
behaalde de door hem geleide vleugel
van de nationale Kongolese beweging
hier 23.000 van de 24.'000 stemmen, die
voor de verkiezing van leden van pro
vinciale staten werden uitgebracht,
maar hi' wist bovendien 19.000 voor
keursstemmen op zich te verenigen.
Deze voorlopige resultaten zijn maan
dagavond in Brussel bekend geworden.
De einduitslag van de verkiezingen, die
de 137 leden van de kamer van volks-
Advertentie
WWWWW'
|303) Massale heksenprocessen, zoals
vele andere landen die in de 17de en
18de eeuw hebben gekend, zyn in ons
land niet voorgekomen en als zodanig
hebben de Noordelijke Nederlanden
steeds een uitzondering bekleed. Voor
een niet onbelangryk deel is dit de
grote verdienste geweest van de te
Grave geboren protestantse arts Jo
hannes Wier die het destijds beroem
de boek „De praestigiis demonum"
(1563) heeft geschreven, waarin de
moedige en goedhartige arts in het
kryt trad ten behoeve van de gemar
telde en opgejaagde vrouwen. Met
klem van argumenten en scherp in
zicht heeft deze onverschrokken pio
nier de misdadige heksenprocessen
bestreden. Een fel bestrijder van
deze processen was
voorts de R.K.
geestelijke Cornelis
Een belangrijke
bijdrage tot beteuge
ling van dit kwaad
hebben voorts de
professoren van de
Leidse universiteit
geleverd. De water
proef werd destijds beschouwd als
een belangrijke mogelijkheid waaruit
de schuld of onschuld van het slacht
offer kon blyken. Viel die proef on
gunstig uit, dan kwam de vermeende
heks op de pijnbank. Welnu, bet Hof
van Holland, waarvan de leden ken
nelijk de ondeugdelijkheid van de
waterproef reeds beseften (maar niet
op eigen houtje wilden handelen)
vroeg in 1594 het oordeel over de toe
laatbaarheid van de waterproef aan
de Leidse universiteit. Het gevolg
hiervan was, dat vyf professoren een
verklaring opstelden, waaruit de on
deugdelijkheid van die proef duide
lijk was te lezen. De termen, waarin
dit stuk was gesteld, waren naar onze
smaak weliswaar wat omzichtig en
zeker niet gespeend van politieke
maar in leder geval was
een stuk uit de bus ge-
aan het Hof van Holland
in voorkomende gevallen houvast kon
hebben en waarop het zich in het ver
volg kon beroepen.
De laatste stoot tot beteugeling van
de terreur tegen de vermeende heksen
gaf de Hoge Raad. U zult zich wel
licht herinneren, dat we een vorige
maal verteld hebben van een vrouw
die door het roeren met een stokje
in het water het schip van 'Cornelis
Cornelisscn had doen vergaan. Nadat
deze aanklacht tegen de vrouw was
ingediend, vervielen de plaatselijke
rechters in de dwalingen en de waan
zin van die tfjd en gelastten de aan
geklaagde op de pijnbank te leggen.
Maar de vrouw ging tegen deze be
slissing in beroep by de hoogste
rechtsinstantie, t.w. de Hoge Raad.
Deze vernietigde het
vonnis en ontsloeg de
vrouw van rechts
vervolging. Dit is
het begin geweest
van een hele reeks
I vrijspraken. zodat
na 1610 gerechtelijke
•eroordelingen van
zogenaamde tove
naars cn heksen in
ons land niet meer zyn voorgekomen.
In allerlei landen heeft deze plaag
echter nog eeuwen voortgeduurd.
De Noordelijke Nederlanden zyn de
andere staten zeker één a twee
eeuwen vóór geweest in de beteuge
ling van dit kwaad. Niet omdat ons
volk minder bijgelovig zou zyn ge
weest. Dat is zeer zeker niet het ge
val, want de laatste waterproef vond
hier te lande plaats in 1825, toen de
bijgelovige bevolking van Deldcner-
broek zich er op eigen houtje van
wilde vergewissen, of een bepaalde
vrouw al dan niet tot de heksen
moest worden gerekend!
Over bijgeloof gesproken, weet u
dat cr wellicht enige waarheid schuilt
in de gedachtcngang van dobbelaars,
dat een sterke concentratie van ge
dachten de gang der dobbelstenen be
ïnvloedt?
Daarover een volgende keer.
vertegenwoordigers en de leden van zes
provinciale raden van het op 30 juni
onafhankelijk wordende Kongo zullen
aanwijzen, wordt niet voor de volgende
week verwacht.
EISEN
Terwijl de pas benoemde Belgische
minister-president in Kongo, de heer
Ganshof van Dermeersch, in een radio
rede in Leopoldstad opriep tot rust en
orde- maakte Loemoemba op een ver
gadering van zijn partij in Stanleystad
nogmaals zijn eisen bekend.
De eisen komen er op neer, dat de
Belgische troepen, die naar Kongo zijn
gezonden ter handhaving van de orde,
worden teruggetrokken en dat de twee
Belgische militaire bases in Kongo wor
den ontruimd. Ook wenst Loemoemba
dat onmiddellijk een voorlopige regering
wordt gevormd.
Kongo zal pas werkelijk onafhankelijk
zijn, indien het onmiddellijk na de uit
roeping van zijn onafhankelijkheid zal
beschikken Dvér een eigen bestuur en
een eigen leger, geleid door zijn eigen
zonen. Wij eisen de onmiddellijke over
dracht aan Kongolezen van alle comman
do-posten, zowel in het bestuur als in
het leger, opdat deze zich van nu af
kunnen bekwamen om op 30 juni de
leiding van het land in eigen hand te
kunnen nemen."
Tot de verdere eisen behoren voorts
een nieuw statuut voor de ambtenaren
van de Kongolese staat, dat alleen van
toepassing zou mogen zijn op Kongole
zen of hen, die de Kongolese nationali
teit bezitten. Op de ronde-tafelconferen
tie heeft de Belgische regering aangebo
den de helft van de salarissen van die
Belgische ambtenaren voor haar reke
ning te nemen, die na de overdracht
van de souvereiniteit in dienst van Kon
go zouden blijven.
Het regeringsemigrantenschip „Zui
derkruis" zal onvoorziene omstandig
heden voorbehouden woensdag a.s.
met ongeveer 540 emigranten naar
Australië vertrekken. Het is de eerste
reis van het stoomschip in dit jaar. De
„Zuiderkruis" staat deze'reis onder
commando van kapitein K. Harder. De
embarkatie zal geschieden via de
loods „Celebes" van de Stoomvaart
Maatschappij „Nederland" te Amster
dam.
Op 29 december jl. keerde het s.s.
„Zuiderkruis" van zijn laatste reis in
Amsterdam terug. Nadien heeft het
schip nog dienst gedaan voor de huis
vesting van ongeveer 500 slachtoffers
van de overstromingsramp in Tuindorp-
Oostzaan.
Burgemeester na
aanrijding in
Vaartseri jn
avond te Jutpha;
zijn auto te water geraakt. Het kostte
enkele inwoners van Jutphaas, die di
rect ter plaatse waren, grote moeite om
de burgemeester die inmiddels bewuste
loos geraakt was, uit de gezonken Wa
gen te bevrijden. Het ongeluk gebeurde
toen burgemeester De Smeth uit zijn
tuin de dorpstraat oprijdend met een
uit Utrecht naderende personenauto, be
stuurd door de heer B. uit IJsselstein
in botsing kwam. De wagen van de bur
gemeester draaide om de andere wa
gen en reed vervolgens de Vaartserijn
in. De wagen van B. kwam vlak voor
het water tot stilstand, na nog een bak
fiets geraakt te hebben.
De bestuurder van dit voertuig, de 39-
jarige heer H.. was de eerste die te wa
ter ging, weldra gevolgd door enkele
andere redders. De pogingen om de nog
drijvende wagen naar de kant te duwen
mislukten. De heer \V. wrong een por
tier open en de redders konden daar
op de burgemeester uit de wagen halen.
De burgemeester is met een wond bo
ven zijn linkeroog naar het militair hos
pitaal in Utrecht overgebracht.
MAGER
KIJKSPUL
DAT EEN
MILJOEN
HEEFT
GEKOST
(Van een onzer verslaggevers)
EEN bescheiden raketje, bestemd
voor wetenschappelijk onder
zoek in de buitenste laeen van de
dampkring, kost 280.000 gulden.
Een meertraps Jupitcr-raket, die
gebruikt wordt voor het lanceren
van kunstmanen, is duurder: 60
miljoen gulden. De kosten van
een raket, waarmee het mogelijk
wordt een mens de ruimte in te
schieten, zijn op dit ogenblik zelfs
nog niet te schatten.
Walt Disney maakte een film
pje, dat op wetenschappelijk ver
antwoorde wijze een zeer realisti
sche indruk geeft van het ver
loop van een ruimteëxpedtile. De
Duits-Amerikaanse deskundige
Werner von Braun was bereid
het commentaar voor zijn reke
ning te nemen.
Dit filmpje wordt gedraaid op
de tentoonstelling Heelal en Aar
de, die vandaag op het Floriade-
terrein werd geopend.
Heelal en Aarde gaat uit van
de zon, die de bron is van ener
gie voor plant, dier en mens. En
zo werd, zij het een beetje ge
wrongen, de verbinding gelegd
tussen een zuiver technische expo
sitie en een tentoonstelling van
bloemen en planten.
Technische expositie is wellicht
een nog iets te sterk woord
Heelal en Aarde is een aardig
kijkspul met als inleiding een
stoomtramlokomotiefje en een his
torische autobus. Deze verkeers
middelen worden gevolgd door
een wagenmakerij en een smede
rij
Pas in een later stadium komt
de moderne wetenschap aan het
woord met een kosmoscoop en
een „sprekende" aardsatelliet, een
planetarium en een afdeling elek
tronica.
De verschillende afdelingen wer
den samengebracht (in de Ahoy'-
hal) in een nogal mager decor
van bordpapier. Waarschijnlijk om
de armoedige sfeer wat te mas
keren werd Heelal en Aarde in
een uiterst sobere verlichting ge
zeteen blauw, fluorescerend
licht, dat naar onze mening be
paald niet in overeenstemming is
met het uitgangspunt: de zon!
Het kijkspul wordt tenslotte af
gerond met elektronische bestuur
de bootjes en autootjes, terwijl de
ruimte bij de uitgang werd ge
vuld met nabootsingen van een
woestijn- en een noollandschap.
De heer Jac. Kleiboer vertel
de ons gisteren, dat de tentoon
stelling Heelal en Aarde een waar
de van één milioen gulden ver
tegenwoordigt. Wij vonden het re
sultaat beslist magertjes.
Behalve dan het filmpje, want
dat is voortreffelijk.
Karei Appel schilderde een de
coratieve wand op de expositie.
De bedoeling ervan moet zijn een
soort maanlandschap te suggere
ren. Bezoekers komen er langs
op weg naar de foto-tentoonstel
ling Family of Man, die aan Hee
lal en Aarde werd -ekoppeld.
Family of Man is een langdu
rig bezoek dubbel en dwars waard.
Zij bestaat uit 503 foto's, die
door 250 fotografen werden ge
maakt. De foto's tonen de mens,
zoals hij zich gedraagt in het le
ven van elke dag. ^.n daarbij is
het volmaakt onbelangrijk welke
huidskleur hij bezit of in welk
deel van de wereld hij leeft.
Family of Man werd ingericht
in een hoek van de Ahoy-hal. Om
deze tentoonstelling te kunnen be
reiken is een wandeling door
het kijksnul-van-een-miljoen (wat
is er eigenlijk weinig voor te
koop) onvermijdelijk.
Als
ik
verkouden
word
(maar ook als ik weer beter ben)
Commandant vliegbasis
Overbodige angst
voor straaljagers
in Apeldoorn
De commandant van de vlieg
basis „Deelen", luitenant-kolonel
F. L. M. Focquin de Grave heeft
pertinent ontkend dat het gevaar
voor Apeldoorn voor neerstorten
de straalvliegtuigen aanzienlijk
zou zijn toegenomen.
Hij deelde dit mede naar aanleiding
van de raadsvergadering op 28 april te
Apeldoorn waarin burgemeester en wet
houders op aandringen van de Apel-
doornse brandweercommandant een kre
diet van 3500 hadden gevraagd voor
de aanschaf van een poederbluswagen.
Bij de toelichting in de raad werd
gesteld dat als gevolg van het verleg
gen van de startrichting voor straalja
gers op de vliegbasis „Deelen". het ge
vaar voor neerstortende toestellen in
de omgeving van Apeldoorn was toege
nomen. De commandant van de vlieg
basis „Deelen" heeft thans meegedeeld
dat er sinds 1957 niets op de basis ver
anderd is en dat er zelfs in het geheel
geen sprake is van vliegrichtingen over
bebouwde kommen. Hij betreurde het
dat er door deze raadsvergadering on
nodige ongerustheid onder de burgerij
teweeg gebracht is.
Ds. J. Smelik
overleden
Gisteren is volkomen onverwacht
te Groningen in het Academisch Zie
kenhuis overleden ds. J. Smelik, ge
reformeerd vrijgemaakt predikant van
Groningen. De overledene had zondag
nog vier diensten geleid. Na een be
zoek aan kennissen voelde hij zich niet
goed worden.
Ds. Smelik vverd in 1899 te Schipluiden
geboren. Hij bezocht de christelijke
Kweekschool te 's-Gravenhage, legde
staatsexamen af en studeerde aan de
Vrije Universiteit te Amsterdam. In 1926
werd hij in zijn eerste gemeente Zeven
bergen bevestigd. Zeventien jaar lang
diende hij vervolgens 's-Gravenhage-
t «.-« ging
Loosduinen. Bij de kerkscheuring
Stalinistische invloed versterkt
orgaan Prawda heeft de Parijse
aanvallen van Chroesjtsjef op
Eisenhower overgenomen. De
Prawda schreef gisteren dat pre
sident Eisenhower bewezen heeft
niet in staat te zijn verandering
te brengen in de wetten van zijn
klasse, van zijn imperialistische
omgeving, die tot iedere smerige
streek in staat is.
Volgens het blad heeft Eisenhower tij
dens zijn besprekingen met Chroesjtsjef
niet gedaoht aan vriendschap, aan vreed
zame samenwerking of aan het beëin
digen van de koude oorlog.
Chroesjtsjef, die volgens de Prawda
altijd en overal voor de belangen van
de werkende klasse vecht, heeft daar
om tijdens de besprekingen in Cap Da
vid gedacht: Er is iets in deze vriend
dat volledige openhartigheid onmogelijk
maakt.
Het blad houdt het voor mogelijk dat,
terwyl Eisenhower tegenover Chroesj
tsjef complimenten maakte, hy gelij
kertijd het program voor verdere spio-
nagévluchten boven Rusland onderteken
de.
Gisteren is in Kommunist, het blad van
het Russische centrale comité, de poli
tiek van president Tito van Joegosla
vië aangevallen, die directe of indirec
te steun zou hebben verleend aan de
Verenigde Staten in een aantal interna
tionale kwesties. De Joegoslavische lei
ders wordt verweten dat zij zich niet
willen aansluiten bij een blok en
ds. Smelik met de vrijmaking mee. In
1946 vertrok hij naar Apeldoorn en
sedert 1949 diende hij Groningen.
Ds. Smelik is vooral bekend geworden
als schrijver van jongensboeken en ro
mans. Hij was onder meer de auteur van
„In de branding", „Piet van de dominee"
en „Broze bloei". Jarenlang was hij te
vens een voorvechter van de gerefor
meerde drankbestrijding. Hij was vice-
voorzitter van de Provinciale Zuidhol
landse Bond.
nen dat en de toon en de Inhoud van de
aanval op Tito een aanwijzing inhou
den dat de oude Stalinistische elemen
ten binnen het Kremlin weer meer
macht hebben vcrkTegen. Zij meren dat
Michail Soeslow, trouw volgeling van
Stalin, die zondag als een der eersten
Chrocstsjef mocht verwelkomen, weieens
grote invloed zou kunnen hebben op de
nieuwe Russische politiek, die naar het
zich |aat aanzien een hardere en on
verzoenlijker houding tegenover het
Westen nastreeft.
Advertentie
Nü eens
iets heel anders
De minister van volkshuisvesting
en bouwnijverheid heeft vandaag in
Den Haag de Commissie Spreiding
Rijksinstellingen geïnstalleerd.
In zijn installatierede zei minister
mr. J. van Aartsen dat er alle reden
bestaat om zich op het ruimteprobleem
te beraden. Alleen al in Den Haag
zijn 42.000 ambtenaren in rijksdienst
werkzaam.
Het is echter niet mogelijk om
het gehele regeringsapparaat naar
elders te verplaatsen. Dit zou zo-
elke woensdag^
jongensmarkt
Tino-Shirts
zuiver katoenen tricot,
exclusieve P*C dessins
speciaal verlaagde J. M. prij
leeftijd 4 jaar
kleine stijgmg per moot.
danige economische en sociale con
sequenties hebben, dat Den Haag
daarmee beslist niet is geholpen.
Maar intussen wordt de ruimte
lijke spanning steeds benauwender.
Een aantrekkelijke oplossing lijkt
het administratieve apparaat te de
centraliseren door bepaalde rijks
diensten naar elders te verplaatsen.
In het buitenland worstelt men met
soortgelijke problemen. De maatrege
len, die in Parijs en Londen zijn ge
troffen kunnen ons tot lering strek
ken.
Verder hebben in het binnenland
enige grote ondernemingen een deel
van hun activiteiten naar elders over
gebracht.
Het verheugde minister Van Aart-i
sen, dat in steeds bredere kringen het
inzicht rijpt, dat een behoorlijke ruim-1
telijke planning van eminent belang j
is voor onze nationale huishouding.
De bewindsman geloofde dan ook,
dat de commissie Spreiding Rijksin-1
stellingen in een gunstig klimaat haar
werk kan beginnen.
Nieuw vliegtuig bij
proef iu brand
maandag bij het opstijgen ,uul ctl,
proefvlucht van het vliegveld van At-
lanta in brand gevlogen. De vier leden
van de bemanning zijn in de vlammen j
omgekomen. Het vliegtuig had verder
geen inzittenden.
lekkerder,
gezonder...
j SANDWICH j
j SPREAD
Invulp
uzzei
niet lang geleden.
telwoord.
riviervisje.
adellijke dame.
vereniging, overeenkomst
ranonkelachtige plant.
model.
vlakko. gestukadoorde zr
volksplanting.
kromming.
kunstmatige springbron,
beneden in iets.
letters.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Horizontaal: 1 mausoleum, 10. die. 11
kei. 17. rob, 19.
teer.
Aïda. 12. op. 14 til.
nop, 21 nn. 22 toen
28. ros, 31 nuun. 33. aak. 35.
39. mi, 40 ban, 42. teer, 44. Epen, 45. ferm..
Verticaal: 2. A.D., 3. uit, 4. sein, 5 la,
6. eik. 7 Uden. 8. Maine, 9. port. 13. Poot.
15. log, 18. been, 20 por, 23. neus, 25. moa.
27. ruit, 29. Sam. 30. robe, 32. neef. 34*
kin, 36. sap, 38 ree, 41. Ne. 43. Rr.
De Westberliinse autoriteiten hebben
gisteren de 50.000sle vluchteling in 1960
geregistreerd, uit Oost-Duitsland.
Zij verklaarden dat de vluchtelingen
stroom groter is dan vorig jaar toen de
50.000ste vluchteling op 24 juli in West-
Berlijn aankwam. Over vorige week be
droeg het aantal 4158.
Als een van de belangrijkste oorzaken
van de toegenomen stroom vluchtelingen
wordt het collectivisatieprogramma van
de Oostduitse landbouw gezien.
