CHRISTELIJK*
De kerk en de snel
groeiende Randstad
Leiders bezinnen zich op
practisch christen-zijn
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Kerkgebouwenstations
op de iveg naar Jeruzalem
Olivetti sckifimacbims
de grootóte
gave
2
Jubileumnummer van
De Kerkvoogdij
'TER gelegenheid van het 40-
jarig bestaan van de Vereni
ging van Kerkvoogdijen in de
Nederlandse Hervormde Kerk is
speciaal jubileumnummer
verschenen van ..De Kerkvoog
dij". Het bijzondere en ook het
waardevolle van dit nummer is.
liet wordt teruggegrepen in
de historie van 40 jaar. maar
een blik wordt geslagen in
het heden en de toekomst. Een
groot aantal deskundigen uit het
gehele land hebben ieder op
hun terrein hun visie gegeven
op de actuele situatie en op wat
naar hun mening de eerste taak
n de Nederlandse Hervorm
de Kerk.
Hieronder laten we een ge
deelte volgen uit het artikel, dat
drs P. de Jong uit Utrecht
schreef over „Kerk en Rand
stad".
Wanneer wij de zichtbare, ho
rizontale component van de
Kerk in de vorm van de ge
meente, wijkgemeente, colleges,
predikantsplaats, kerkgebouw
werkelijk zichtbaar willen
maken, dan moeten wij door de
nieuwe huizen, straten, roen-
senen bestaande kerkelijke
gemeenten van de Randstad
durven heenkijken.
In de groei der steden in de
Randstad kondigt zich duidelijk
een nieuwe wereld aan, die in
de komende 50 jaar op velerlei
gebied ,,de toon" zal aangeven
in onze samenleving. Welke
kenmerken draagt deze we
reld nu? In de eerste plaats is
dit een wereld van overwegend
jonge gezinnen, waarvan de uit
gebreide luierwas, de vele kin
derwagens en autopeds dage
lijks getuigenis afleggen. Het
is de na-oorlogse generatie, be,
kend met woningnood en inwo
ning, die zich hier haar-eerste-
nest bouwt met extra uitgaven,
voor inrichting, voor gezinsuit
breiding, etc. In de tweede
plaats treffen wij hier mensen
en gezinnen aan van diverse
pluimage en uit allerlei wind
streken. Zolang de woningmarkt
als gevolg van de woningnood
nog niet geheel vrij is en de ar
beidsmarkt krap blijft, zullen
de ongeschoolde en geschoolde
arbeiders, de technici en em-
ployé's, de jonge ingenieurs en
academici, komende van hot en
her, in bonte mengeling door
een wonen. Ten derde kan deze
nieuwe wereld het beste verge
leken worden met een duiventil,
waar de^jevolking in- en uit
vliegt. Hé? is een wereld op
doortocht, waarbij de krappe
arbeidsmarkt met de verlokken
de aanbiedingen van bedrijven
elders en de vrijer wordende
woningmarkt vooral van de wo
ningen „met standing", de gro
te voortstuwende motoren zijn.
De eerste woning is niet de laat
ste. Zij is veelal de springplank
voor woningruil. De eerste wo
ning staat óók aan de voet van
de „sociale roltrap" die vol
gens een snijdende karakteri
stiek voert van de Spaarpotkade
en het Solexhofje, via de Bank-
stellenweg en de Pocketbunga
low naar de Wintersportlaan en
het Mercedesplein (Prijsvraag
van de Groene. Benoemde
nieuwbouw, 31 oktober 1959).
Met deze snelgroeiende en
eigensoortige wereld heeft de
Kerk met haar Grote Kerk
in de city, met haar Noorder-,
Ooster-, Zuider- en Westerkerk
en hun (wijk) gemeenten in de
oude^ buitenwijken „van
In welke mate heeft zij hier
mede van doen?
Aan de hand van tal van be
rekeningen komt drs. De Jong,
in het vervolg van zijn artikel
tot de conclusie, dat de wegens-
te uitbreiding van het aantal
gewone predikantsplaatsen in
de steden van de Randstad van
1956 tot 1980 381 zou moeten be
dragen. Uitgegaan is hierbij van
een groei van de bevolking van
de Randstad van 4 tot 5,5 mil
joen en een gelijkmatige groei
van het hervormde bevolkings
deel.
TJTLANNEEK WIJ DIT langs
theoretische weg berekende
uitbreidingscijfer „slechts" be
schouwen als een optimaal
streefcijfer waartoe bij de
grote buiten- en randkerkelijk
heid in de steden wel aanleiding
is dan is het zonder meer
duidelijk, dat in het vlak van
de zichtbare horizontale compo
nent van de Randstad toch nog
bijzonder veel werk aan de ker
kelijke winkel is. Wanneer wij
immers op dit optimale getal
van 381 nieuwe predikantsplaat
sen een korting van 25 pet. toe
passen voor bijzondere predi
kantsplaatsen (jeugdwerk!en
uitgaan van de veronderstel
ling van twee predikantsplaat
sen per wijkgeemeente dan zou
den er optimaal rond 145 nieu
we wijkgemeenten in 1980 in de
steden van de volgroeide Rand
stad nodig zijn, waarbij een
herverkaveling van bestaande
wijkgemeenten en hun grenzen
is verdisconteerd.
De verdienste van deze bere
kening van 381 nieuwe predi
kantsplaatsen en van 145 nieu
we wijkgemeenten is niet zo
zeer gelegen in de exacte waar
de ervan, maar wel in de orde
van grootte, waarin wij moeten
leren denken als wij de „inte
ressante" problematiek van
Kerk en Randstad aan de orde
stellen. In dit verband mogen
wij het woord van een grote
Nederlandse econoom en onder
nemer in herinnering brengen,
nl. dat voor een vooruitziend
beleid een schatting beter is
dan geen schatting en dat een
statistiek beter is dan een schat
ting. Het door ons berekende
cijfer ligt tussen een schatting
en een langs veronderstellingen
opgebouwde grootte der be
hoefte uit algemene en kerke
lijke statistische gegevens.
Zware opgave
beiding van de groeiende Rand
stad Holland voor een buitenge
woon zware opgave staat, zowel
wat betreft de aantrekking en
vorming van a.s. predikanten
en van gemeenteleden als van
de financiële middelen, die voor
mankracht en kerkbouw nood
zakelijk zullen zijn. Achter de
kwantiteit ligt echter de vraag
naar de kwaliteit
Want vóór al deze vragen ligt
de keuze, welke gedaan moet
worden inzake de „reforme de
structure" van een Kerk, die
tot dusverre bij de maatschappe
lijke veranderingen waarvan
de Randstad een zeer belang
rijke is voortborduurde op
het patroon van de parochiale
gemeenten wijkgemeenten).
Het lijkt mij ten zeerste de
vraag of wij bij een vraag
stuk als dat van de Randstad
steeds maar kunnen voort
gaan met de stichting van nieu
we wijkgemeenten in de
groeiende wijken, stadsdelen en
steden. Met een gewaagde pa
rallel zou men kunnen verwij
zen naar de nieuwe koers in de
stedebouwkunde, waarbij de
bij-de-tijdse ontwerpers en bou
wers de monotonie van de ein
deloze straten en tuindorpen
met rijen eengezinswoningen
hebben dóórzien en deze door
middel van de (gedurfde) hoog
bouw trachten te doorbreken.
Wellicht ligt in deze ontwikke
ling voor de Kerk, mede, een
motief en een aanknopingspunt
om het traditionele patroon van
de territoriale gemeente te ma
tigen en groter ruimte te geven
aan een variabiliteit van pa
tronen, die in de vorm van
flat-, industrie-, forensen-, dui
ventilgemeente, of hoe men de
ze ook wil noemen, duidelijker
gestalte kan geven aan de zicht
bare horizontale component van
de Kerk in het nieuwe „randver
schijnsel" dat met de Rand
stad Holland, in snelle wor
ding verkeert.
De tijd en stond is daar!
HM
«»x, y V.
I.C.L.-conferende te Noordwijk
(Van een onzer redacteuren)
VOOR DE VIJFDE MAAL in tien jaar tijds zijn enige honderden
politieke, sociale, industriële en geestelijke leiders uit twintig
verschillende landen naar het hotel Huis ter Duin in Noordwijk
gekomen om samen te spreken over hun christelijke verantwoor
delijkheid in deze wereld. De conferentie wordt georganiseerd door
de International Council of Christian Leadership waarvan prinses
IWilhelmina de ere-presidente is. De aanwezigen zullen onder andere
luisteren naar referaten van de minister van huisvesting van
Kenya, Moesa L. Amalemba, van de minister van justitie van
Frankrijk, E. Michelet, en de Nederlandse staatssecretaris van
binnenlandse zaken, dr. Th. Bot.
Zij groeide
tot ongeveer t
half jaar geleden besloten werd
beweging niet slechts te beperken tot
protestantse christenen maar ook rooms-
katholieken uit te nodigen aan de be
zinning deel te nemen. In enkele maan
den tijds groeide het aantal groepen
van drie tot vijftien, terwijl in nog ver
schillende andere steden spoedig groe
pen zullen starten. Meestal komt men
betrekkelijk kleine kring bijeen voor
i lunch en bespreekt daarna een be
paald onderwerp.
Ook deze conferentie op Huis ter Duin
zal staan in het teken van het praktisch
christendom. Gelovigen uit verschillende
werelddelen, India en Afrika zijn zeer
goed vertegenwoordigd, zullen onder
meer spreken over onze christelijke ver
antwoordelijkheid en de internationale
samenwerking, over de verantwoorde
lijkheid ten opzichte van de jeugd en
over de verhouding van het Oosten en
het Westen.
Advertentie
BEROEPINGSWERK
NED. HERVORMDE KERK
Bedankt voor Wijk bij Heusden: L.
Blok te Capelle aan de IJssel.
S. H. Spanjaard te Baarn heeft
ontheffing gevraagd uit zijn ambt, hij
gaat zich metterwoon vestigen in Doorn
spijk en zal optreden als leraar gods
dienstonderwijs aan middelbare scholen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Rutten (N.O.P.): J. Noord-
hof, kandidaat te Wildervank; te Ridder
kerk: A. C. Mooy te Gorinchem; te
Tzum: J. W. Broersma, kandidaat te
Groningen.
Beroepen te Bennekom ds. J- Wier-
;ma, Amsterdam-West-
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Murmerwoude: J. Kamp
man te Rijnsburg en P. H. Ribbers te
Noorseschut (Dr.).
BAPTISTEN GEMEENTE
Beroepen te Muntendam: J. Bouritius
Totnutoe heeft Prinses Wilhelmina
vrijwel alle conferenties bijgewoond.
Maar dit jaar was het voor haar niet
meer mogelijk. Als erepresidente van
de I.C.L. zond zij evenwel een groet
die werd voorgelezen door de voor
zitter van de Nederlandse afdeling, de
heer J. Verhaar:
Sedert onze laatste conferentie te
Noordwijk zijn er twee gebeurtenissen
geweest waarbij ik uw aandacht wil
bepalen. In de eerste plaats het feit
dat verleden zondag de gelovigen in
Christus overal ter wereld zich ver
enigden in een gebed om vrede en ge
rechtigheid: een geheel nieuwe ont
wikkeling.
In de tweede plaats wil ik vnjzen
op het ontwaken van het menselijk ge
weten dat in de afgelopen tijd zo luid
is gaan spreken toen Gods orde werd
verstoord en dat protesteerde tegen de
misdaden die in de verhoudingen tus
sen de rassen en tussen de volkeren
werden bedreven en tegen de aanval
len op de waardigheid van de mens.
Deze voorvallen hebben de mens een
diep gevoel van broederschap ge
schonken. Beide bieden ons kansen
die wij nimmer tevoren haddeneen
taak die belangrijker is dan ooit te-
«nren, een heerlijke taak.
Het thema van uw conferentie is
christelijk leiderschap en het actief
christendom, dat wil zeggen, de bood
schap van Christus een levende wer
kelijkheid maken in ons concrete da
gelijkse leven onder alle omstandighe
den zelfs in donkere dagen. Wij heb
ben geen hervorming nodig, maar een
omvorming van het menselijk hart en
de geest opdat wij de geest van Chris
tus zullen kunnen openbaren op alle
terreinen van het leven. Laat ons daar
om bidden en daarvoor werken.
Op een persconferentie die eerder op
de dag werd gehouden, zette de voorzit
ter van de Nederlandse afdeling, de
heer J. Verhaar, de doelstelling van deze
beweging uiteen. De I.C.L. wil al die
christenen die een verantwoordelijke
positie bekleden in de maatschappij bij
een brengen en hen activeren om als
bewuste christenen in deze wereld hun
werk te verrichten. Dit wil niet zeggen
dat deze beweging slechts zou bestaaD
uit mensen die ..top"-fucties bekleden,
maar wel zijn het mensen die midden
in het leven staan.
De beweging werd gesticht door dr.
Abraham Vereide. een predikant die in
de crisisjaren van 1935 werkgevers en
werknemers in de Amerikaanse stad
Seattle bijeenbracht om een uitweg te
zoeken uit de gespannen onderlinge ver
houdingen. die tot een geweldig conflict
dreigden te leiden. Hjj deed dit op een
zeer bijbelse basis door beide partijen
te confronteren met de eisen van het
evangelie en met de beloften van God
hen die zich in gehoorzaamheid aan
Hem willen overgeven-
Uit dit contact ontstond een groep die
regelmatig bijeenkwam om samen te
bespreken hoe men het geloof praktisch
kon beleven. Er zijn op het ogenblik
honderden groepen die maandelijks of
vaker bijeenkomen. Na de oorlog werd
iij. ook in andere landen gesticht.
In Nederland begon de beweging zijn
erk in het begin van de jaren vijftig.
Van het volk Israël wordt in het Bijbelboek Exodus (leest u
hoofdstuk 32) gezegd, dat het teugelloos is. En de man, die
daaraan schuld heeft, wordt direct aangewezen: het is de
hogepriester Aaron, die even tevoren tegenover Mozes, de
grote leider van het volk, zich voor zijn stimuleren van de
afgoderij met het gouden kalf nog heeft willen verontschul
digen met de opmerking: „U weet zelf, dat dit volk in het
boze ligt." Je moet maar durven-' Adron zal waarschijnlijk
niet eens gemerkt hebben, dat de uitspattingen van het volk
en omdat deze een religieuze achtergrond hebben, zijn zij
des te weerzinwekkender! de spot uitlokken van de tegen
standers. Dat van die spot staat er uitdrukkelijk bij en u kunt
rustig aannemen, dat de heidense volkeren zich met deze
ernstige misstap van het volk van God buitengewoon hebben
geamuseerd! Zeker, die spot en die smaad van „buitenstaan
ders" zijn niet het ergste. Dat is wèl de regelrechte over
treding van Gods geboden. Maar vergeet niet, dat juist daar
door de Naam van diezelfde God door de omstanders wordt
gelasterd. Weet u wat die zeggen? Als degenen, die zich
knechten van God noemen, zo zijn, dan moeten wij van hun
God ook niets hebben: laat degeen, die zich christen noemt,
wèl goed letten op zijn praktijken!
DE KLOK TERUGGEDRAAID
GULDENS VOORDELIGER!
Dr. Luiks sprak
voor commissies
van beheer
(Van een onzer verslaggevers)
VOOR HET EERST gedurende zijn
bestaan heeft het ..Landelijk Ver
band van Commissies van Beheer der
Gereformeerde Kerken" zijn jaar
vergadering (de achtste) gehouden te
Amsterdam,
In zijn openingswoord bepleitte de
heer Van den Berg een zeer nauwe
samenwerking van kerkeraad en com
missie van beheer. Daarvoor is aller
eerst nodig, dat elk van die colleges
zijn taak kent. Dit dient reglementair
te worden vastgelegd. De kerkeraad
behoort niet eigenmachtig beslissingen
van financiële aard te nemen. Aan de
andere bant zal de commissie van be
heer de kerkeraad een zekere vrijheid
moeten verlenen, zodat hij niet voor
elke kleinigheid bij de commissie be
hoeft aan te kloppen.
De heer Van den Berg wijdde enige
woorden aan de besluiten der laatst
gehouden generale synode, voor zover zi.
betrekking hebben op het werk der com
missies van beheer. Dat zijn vooral de
besluiten inzake de vorming van wijk-
kerkeraden in gemeenten met drie er
meer predikanten, die nog niet tot kerk-
splitsing kunnen overgaan. Onder de be
denkingen, die tegen splitsing bestaan,
nemen financiële bezwaren meestal niet
de laatste plaats in. De heer Van den Berg
meende, dat in gedecentraliseerde ge
meenten naast de algemene kerkeraad
ook één algemene commissie van beheer
moet komen, waarin afgevaardigden var
de wijkcommissie zitting hebben.
Ook bij de instelling van het deputaat-
schap „Randstad Holland" zjjn de com
missies van beheer even genoemd. Overi
gens schijnt er bij de synode een zekere
huivering te bestaan om het Landelijk
Verband in te schakelen in de zaken van
algemeen kerkelijke aard. De heer Van
den Berg betreurde dit.
Het Landelijk Verband telt
leden, zijnde 51 pet. van het totaal getal
omdat al wat daar gebeurt liturgie.
Zolang het nieuwe Jeruzalem toekomst
blijft, zal er op aarde eredienst nodig zijn.
Men mag niet teruggrijpen naar het oude,
maar men mag ook niet vooruitgrijpen
op het nieuwe. Het nieuwe testament laat
de gemeente niet in het onzekere. Daarin
vermaant Christus zijn leden om de
onderlinge bijeenkomsten niet na te laten.
En daarin verzekerd Hij zijn Gemeente
>k van zijn tegenwoordigheid.
De gemeente heeft dus kerkgebouwen
nodig. Zij zijn de stations op weg naar het
nieuwe Jeruzalem, de Werkplaatsen van
de Heilige Geest, de krachtcentrales
waarin de Geest de gekochte gemeente
vernieuwt. Alle kerkgebouwen bevinden
zich op de verbindingslijn van het oude
het nieuwe Jeruzalem.
In de week
Is het kerkgebouw zó ingericht, dat het
als werkplaats van de Heilige Geest kan
fungeren?
Over het algemeen moet die vraag vol
gens dr. Luiks in de geref. kerken ont
kennend worden beantwoord. Het meren
deel van haar kerkgebouwen is gehoor
zaal of leerhuis en geen ruimte, die be
antwoordt aan de voorschriften van
Woord Gods ten aanzien van het san
komen der gemeente rond Woord
Sacrament.
Zou de band tussen het Woord en
heilig avondmaal hersteld worden, (door
avondmaalviering na élke verkondiging,
gelijk het hoort), dan zouden de kerken
er meteen anders uit gaan zien.
Wat het gebruik van de kerken in de
week betreft, hier verklaarde dr. Lniks
zich tegenstander van het bezigen der
bedehuizen voor alle mogelijke „christe
lijke" doeleinden. Dit gebeurt vaak om
dat men in gereformeerde kruig de ker
ken nogal eens aanduidt als „de meest
oneconomische gebouwen" die er bestaan.
Dr. Luiks vond die uitlating getuigen
van een materialistische instelling. Ook
al zouden de kerkgebouwen alleen 's
dags gebruikt worden, dan zijn ze
het belangrijkste gebouw van stad of
dorp omdat God daar zijn gemeente wil
samenroepen. Daarom betreurde dr. Luiks
het, dat men in sommige gemeenten meer
aandacht besteedt aan de bijgebouwen
aan het bedehuis zelf.
Icantoormachines
JERUZALEM
Dr. A. G. Luiks, predikant te Amstér-
dam, sprak in de middagvergadering ovei
de vraag: „Waarvoor dient ons kerk
gebouw"?
Hij ging ervan uit, dat het bij een kerk
gebouw niet gaat om een gewijde ruimte
midden in de omringende wereld, sedert
na het volbrachte offer van Christus
God opzettelijk de tempel liet verwoesten.
De functie van de tempel verdween
goed uit het oude Jeruzalem
De kerken behoren trouwens ook
op doordeweekse dagen open te staan
voor persoonlijk gebed en meditatie,
en vooral voor het gemeenschappelijk
gebed. Waarom kwam men in de oor
logstijd wel naar de kerken voor een
bidstond en nu niet meer? De nood
van de wereld, materieel en geestelijk
is groter dan ooit. Waarom bidt men
daar niet elke dag voor
De commissies van beheer kunnen
in deze niets voorschrijven, maar zij
kunnen bij haar werk wel met deze
HH MMMHj noden rekening houden en het gebed
Jeruzalem zal geen tempel staan, daarvoor bevorderen.
21
Trouwens, je kon dat niet doen als ongetrouwde
vrouw. Al kenden ze je nog zo goed, er zouden na
tuurlijk praatjes door ontstaan. Nee, dat was niets.
Op een stadsklok zag ze, dat het kwart voor ze
ven was en uit vrees voor ongenoegen met haar
hospita, stak Tine zo vlug de straat over, dat ze
de grote plas langs het trottoir niet eens zag en
haar schoenen vol water schepte.
Toen Anne die avond klaar was met haar huis
houdelijke arbeid, was het kwart over negen. Ze
zou graag dadelijk aan de mantel zijn begonnen,
maar Paultje was een groot gat in zijn kous ge
vallen, dat eerst gestopt moest worden. Het liep
naar elven, toen ze eindelijk ophield met werken,
ze was al vanaf 's morgens half zeven op en ze
kon niet meer. Haar wangen gloeiden van het haas
ten en haar oogleden waren opgezet van vermoeid
heid.
Ze besloot, nog even een luchtje te gaan schep
pen. als ze het niet deed en direct naar bed ging.
zou ze de slaap toch niet kunnen vatten. Het was
stil buiten. De motregen was opgehouden en er hing
nu een vochtige, bijna luwe nevel met geuren, die
haar aan vroeger herinnerden. Ze haalde diep adem.
langzaam viel de moeheid van haar af. Deze ogen
blikken behoorden aan haar, aan dat verborgen,
veronachtzaamde wezen, dat ze met zich meevoer
de vanaf haar eerste dag en dat onveranderlijk zich
zelf bleef in vreugde en leed, in haar jeugd en
bij het stijgen der jaren. Dat onaardse wezen, dat
toch de aarde zo nabij was. maakte zich vrij in de
stilte van de avond en leefde zijn leven. Anne let
te er niet op, waar ze liep. Haar gezicht glansde
van een vreemd geluk. Zo 4
dat innerlijke wezer
van de eeuwigheid
WILLY
STRUT
enigde Staten bevond om besprekin-
l hopen, nu de topconferentie tus- gen te voeren met Eisenhower,
sen de Grote Vier als gevolg van het In de periode tussen Camp David en
brute optreden van Chroesjtsjef niet het neerschieten van de Amerikaanse
U-2 boven Swerdlovsk heeft Chroesj
tsjef met andere middelen hetzelfde
worden. En op de keper beschouwd doel nagestreefd, dat Lenin reeds
is het zo, dat de internationale ver- voor ogen heeft gestaan: de onder
houdingen, die scheef getrokken gang van de kapitalistische staten.
waren door het geruchtmakende be
zoek van Chroesjtsjef
enigde Staten, thans
Misschien is de Russische premier
de Ver- werkelijk van plan geweest, te trach-
tot haar ten de westelijke landen met zuiver
juiste proporties zijn teruggebracht, economische middelen te lijf te gaan.
Na de besprekingen, die Chroesjtsjef Maar als dat zo is, dan moet er iets
met Eisenhower in Camp David had mis zijn gegaan in de berekeningen
gevoerd, waren velen geneigd te ge- van Chroesjtsjef. Want hij heeft de
loven, dat er een betere sfeer in de klok meer dan zeven jaar terugge-
betrekkingen tussen Oost en West draaid. Er zijn aanwijzingen, dat
was ontstaan, ja, dat er een eind
gekomen aan de koude oorlog en de de houding
bewapeningswedloop, die daarvan het Gaulle van
gevolg was. Chroesjtsjef streefde
Chroesjtsjef zich heeft vergist in
van president De
Frankrijk, in die
premier Macmillan,
immers naar algemene en algehele vooral in die van Eisenhower. Maar
ontwapening en propageerde toch
vreedzame economische wedijver
plaats vai
wedloop?
De koude oorlog duurde echter on
verminderd voort. Dat bleek al
geruime tijd vóórdat het Amerikaan-
belangrijker is wellicht nog, dat er
de Sowjetunie zelf dingen gebeurd
gevaarlijke militaire zijn, die gezien tegen de achter
grond van wat zich in de vrije wereld
afspeelde het verlangen van
Chroesjtsjef naar een topconferentie
drastisch hebben doen bekoelen.
verschillende gelegenheden heeft We willen nu trachten, de gebeurte-
getracht het Westen onder druk te gen en de reden te vinden, die
zetten wat de Berlijnse crisis betreft. Chroesjtsjef ertoe gebracht heeft, zich
Hij deed dat in het bijzonder, toen
president De G^ulle zich in de Ver-
TE HARD VAN STAPEL
TVE westelijke mogendheden hebben steeds verzet tegen een compromis
uit de ontwikkelingen, welke inzake Berlijn en tegen plannen, wel-
zich in de wereld hebben voorgedaan ke zouden kunnen leiden tot algehele
nadat Chroesjtsjef in het najaar van of zelfs maar gedeeltelijke ontwape-
1958 zijn beruchte Berlijnse ultima
tum stelde, enkele wijze lessen ge
leerd. De belangrijkste daarvan
ning. Zij vrezen nl., dat de militaire
positie van de Sowjetunie daardoor
ernstig zou worden verzwakt. Zij voe-
dat zij zich slechts tegenover het len zich slechts gebaat bij een voort-
agressieve optreden van de Sowjet- duren van de spanning in de wereld
unie kunnen verdedigen, als zij een
eenheid vormen.
Chroesjtsjef heeft waarschijnlijk ge-
de koude oorlog. Slechts
onder dergelijke omstandigheden me-
zij voor de veiligheid van de
meend, dat een economische oorlog Sowjetunie te kunnen instaan.
Een andere zeer belangrijke factor
is de ernstige tegenslag, die de Sow-
gemakkelijk zou kunnen leiden tot jetunie op economisch terrein heeft
verkoeling in de relaties tussen de ondervonden. De oogst van 1959 is
slecht uitgevallen, de produktie van
comsumptiegoedercn voldeed bij
niet aan de verwachtingen
'are industrie kwam in de
verdrukking te zitten. We hebben er
destijds al op gewezen, dat de demo
bilisatie van meer dan twee miljoen
landen van de vrije wereld. Dit
niet gebeurd en zelfs het spionage'
incident, waarmede Chroesjtsjef lange
meende, de westelijke alliantie te
kunnen opblazen, heeft niet tot ver
wijdering geleid.
Integendeel: de brute manier, waar
op de Russische premier te werk militairen een economische noodzaak
ging, heeft zijn tegenstanders dich- was, wilde Chroesjtsjef zijn groot
ter dan ooit bij elkaar gebracht. En scheepse plannen kunnen verwezen-
dat is, juist nu de situatie in de we- lijken.
reld helemaal niet rooskleurig lijkt Ook deze maatregel van Chroesjtsjef
te zijn, een verblijdend verschijnsel.
Voor Chroesjtsjef was deze groeien
de eensgezindheid onder de westé
is op verzet van het leger gestuit. In
de eerste plaats achtten de militaire
leiders het niet verstandig, de verde-
lijke mogendheden al maandenlang diging van de Sowjetunie volkomen
een grote tegenvaller. Zij maakte het afhankelijk te maken van raketten
hem moeilijk, zo niet onmogelijk, en geleide projectielen. Voorts za-
zijn vreedzame politiek tegenover fen zij zich geplaatst tegenover
het Westen in de Sowjetunie zelf te
verdedigen. En er is reden om aan
te nemen, dat met name in leidende tienduizenden officieren), die vooi
militaire kringen krachtig verzet is demobilisatie en verplichte tewerk-
gerezen tegen de buitenlandse en de stelling in aanmerking kwamen. En
binnenlandse politiek van de Russi
sche premier.
zo moest Chroesjtsjef tot de ervaring
komen, dat hij met zijn economische
dan moest i
i terugvinden, dat ons begeleidt
r het leven tot de eeuwigheid
Toen ze de helderverlichte schouwburg passeer
de. kwamen de eerste bezoekers naar buiten. Over
het vochtig glimmende asphalt reden de taxi's rui
send af en aan en in de café's zaten de mensen
in kleine groepjes om de tafeltjes.
Anne luisterde naar de muziek van de strijkjes.
Dikwijls waren die golvende, op het gemoed wer
kende melodieën haar onverdraaglijk, toonden ze
haar aan zichzelf als een verlaten, verlangend en
toekomstloos mens. Nu bleef de warme, diepe vre
de duren en scheen de stad haar vol harmonie. Ze
verlangde niet om zelf de jonge vrouw in de zwart
fluwelen avondcape te zijn, die aan de arm van een
rijzig, blond heer uit de schouwburg kwam en ze
wenste niet te behoren bij een van de vrolijke groe
pen in de café's. Zoals het was, was alles goed. Ze
wandelde langzaam terug. De lichtreclames door
straalden ver en geheimzinnig de met vocht gela
den lucht, een opgeschoten jongen fietste fluitend
voorbij, voor een automaat stond een jong paartje
croquetjes te verorberen.
Anne bekeek vluchtig de schemerlichte etalages
van een boekhandel. Tegen het raam hingen foto
kaarten van de leden van het Noorse en Engelse
koningshuis. Een eind verderop, in een kelder
woning, zaten een man en een vrouw tegenover
elkaar aan een tafel te lezen. In de lichtcirkel van
de lamp leek hun haar óf zeer blond, óf wit.
Dichtbij haar huis klonken haastige voetstappen. An
ne keek op. Het was de vrouw van de hoek, die
zich snel naar haar woning begaf. Ze zeiden elkaar
goedenavond. Op zekere dag was Paultje in het bak
kerswinkeltje een gesprek met de vrouw begonnen
en sedertdien groetten ze elkaar.
Anne ontkleedde zich. Voorzichtig bewoog ze zich
door de kleine kamer om het kind niet te wekken.
Ze had geen licht aangedraaid, maar het licht, dat
vanuit de achterkamer binnenviel, wekte een beslo
ten, warme sfeer. Toen ze klaar was, stopte z
dekens nog eens goed om de jongen heen. Zijn
gelaatsuitdrukking trof haar plotseling, hij herinner
de haar sterker dan anders aan Mare. Ze knielde
voor het bedje neer en legde haar voorhoofd op
de harde, houten rand. Mare, altijd Mare. Hij was
op de achtergrond van haar gedachten, of als tast
baar voor haar ogen, ze moest aan hem denken in
bitterheid of in verlangen. Maar hij woonde ver
weg, met een andere vrouw, die hij boven haar ver
kozen had, en zij wist niets van de dingen, die zijn
leven vormden. Was hij dood geweest, dan zou de
afstand tussen hen niet zo oneindig zijn geweest, als
nu hij leefde en de dagelijkse gebeurtenissen, het
onverbiddelijk voortstromen van de tijd, hen al wij
der en wijder van elkaar scheidden.
Langzaam vielen de tranen neer op het kleedje
voor het kinderledikantje. Anne lag roerloos en
schreide in stilte. De gebondenheid van de mens
aan zijn lot had zjjn rechten hernomen en de vrede
der ziel geroofd.
Anne kreeg haar opslag en reeds voor ze de eer
ste verhoging had ontvangen, ging ze werk maken
van een dagmeisje. Het viel niet mee, een geschikt
meisje te vinden, een, die genoegen nam met een
bescheiden loon, maar die toch in staat was om
zelfstandig haar werk te doen. De eerste maal ver
giste Anne zich schromelijk. Ze had een groot, fors
meisje gehuurd met een fris en gezond uiterlijk,
die beweerde dol te zijn op kinderen. Maar Paultje
scheen niet met haar op te kunnen schieten en als
Anne hem 's morgens onder de hoede van Bep ach
terliet, hoorde ze huizen ver nog zijn gejammer
(Wordt vervolgd)
Wat de buitenlandse politiek betreft veroveringsplannen te hard van sta-
hebben de militaire leiders zich Pe' was gelopen.
WANTROUWEN GEBLEVEN
DLIJKBAAR heeft Chroesjtsjef het geblameerd en dat haar bondgeno-
al dan niet toevallige incident ten niet de moed zouden kunnen op-
met de Amerikaanse U-2 met beide brengen zich achter de motieven te
handen aangegrepen om zich uit de scharen, die tot dat incident hadden
benarde situatie te redden, waarin geleid.
hij zich bevond. Ook zijn optreden Het voornaamste motief voor het
bevestigd de stelling dat de moeilijk
heden, die het Kremlin met het bui
tenland veroorzaakt, voornemelijk trouwen in de werkelijke bedoelin-
dienen om de aandacht af te leiden gen van de Russische leiders. Dit
van een binnenlandse crisis in de wantrouwen, dat blijkbaar gedeeld
wordt door Macmillan en De Gaulle,
kan niet verdwijnen, zolang de Sow-
nu wel voor iedereen duidelijk ge- jetunie niet bereid is, de sfeer van
worden, dat de Russische premier geheimhouding achter het ijzeren
geen enkele behoefte i
gordijn op te hefffen. En zolang deze
een topconferentie, die bij voorbaat geheimhouding blijft bestaan, zullen
tot mislukken gedoemd was. Zijn de westelijke mogendheden in het be-
enige zorg was nog, de verantwoor- lang van de gehele vrije wereld alles
delijkheid voor het falen van een moeten doen wat in hun vermogen
topgesprek af te wentelen op de ligt om op de hoogte te blijven van
schouders van Eisenhower. En dat is hetgeen zich in het verborgen in de
Sowjetunie afspeelt.
De Russische premier heeft een blun-
De wijze waarop Chroesjtsjef heeft der gemaakt, die in betekenis ver
uitgaat boven het instellen van de
Berlijnse blokkade, welke geleid heeft
Verenigde Staten zich in de ogen Oost-Berlijn naar de Sowjetunie te-
van de gehele vrije wereld hadden rug.
