PLAN ZONDER DE GROTE POLDERS VAN LEIDERDORP ONAANVAARDBAAR B. en W. van Leiden: annexatie-voorstel G.S. halve maatregel ,-Ev. A /-.X? M Toevoeging van industriegebied (Zoeterwoude) aan Leiden is logiseh en aantrekkelijk NIEUWE LEIDSCHE COURANT 3 MAANDAG 16 MEI 1960 Terreinen van Endegeest en Voorgeest (Ogeest) dienen ook aan Leiden te komen JN aanmerking genomen dat de adviezen en voorstellen van B. en W. altijd een week tevoren in het bezit van de leden van de gemeenteraad worden gesteld en dat de meeste buitengemeenten de centrumgemeente al zijn voorgegaan, kan worden gezegd, dat het pre-advies van het college met betrekking tot de provinciale grenswijzi gingssuggesties voor Leiden en omgeving eindelijk is ver schenen. Dat gebeurde zaterdagmiddag om kwart voor één. Woensdagavond komt de zaak in openbare behande ling. Het is een stuk van vijftien pagina's druks geworden en de inhoud is bet zorgvuldig lezen alleszins waard. Het gaat om niet minder dan de toekomst van Leiden. En dat is toch geen kleinigheid. Men zou dat bij het horen van bepaalde geluiden eens mogen gaan denken. Met name in de betrokken buitengemeenten zal het stuk ook met wre vel en zelfs met schrik en ergernis worden gelezen. Dat is volkomen te begriipen. Anderzijds kan niet van Leiden worden verwacht, dat, nu de provincie eenmaal tot ver andering van het grenzenpatroon in deze omgeving wil komen, het niet duidélük streeft naar een oplossing van de stedelijke problematiek die vol eens het inzicht van het gemeentebestuur afdoende is. Kennelijk wil Leiden van lapmiddelen niets weten. Het zou van een juiste blik op de toekomstige noodzakelijke ontwikke ling getuigen, als nu een ruimere gebiedsuitbreiding voor Leiden tot stand werd gebracht dan in het voorstel van Ged. Staten is vervat Zo begint de conclusie van B. en W. van Leiden in hun pre-advies aan de raad. De meest ideale oplossing, zowel voor de Leidse moeilijkheden als voor een belangrijk deel van het Randstadprobleem, is: het vormen van één krach tige centraal geleide bevolkingsconcentratie rond onze stedelijke kern. waartoe zowel het gehele gebied van Oegstgeest als dat van Leiderdorp zouden moet enbehoren. Nu Ged. Staten een beperkter standpunt ter dis cussie hebben gesteld, verklaren B. en W. van Leiden met nadruk, dat dit plan alleen dan voor Leiden aanvaardbaar is, als daarin wordt begrepen het gebied van Leiderdorp voorzover gelegen ten noord-westen van de te verleggen provinciale weg nr. 6. Dat is het hele stuk tussen de Zijldijk. de Berkenradc en het verlengde daarvan, de Zijllaan- en Meyepolder dus. waar Leiderdorp een wijk voor enkele tienduizenden nieuwe bewoners heeft geprojecteerd. Zonder deze toevoeging zal de te tTeffen regeling slechts beperkte mogelijkheden bieden en in de toekomst onvoldoende blijken om in de Leidse uitbreidingsbehoeften behoorlijk te voorzien. B. en W. achten het verder noodzakelijk, dat de terreinen waarop de psychiatrische inrichtingen Endegeest, Voorgeest en Jelgersmakliniek staan, ook binnen de grenzen van Leiden komen te liggen. Ter afronding zou dan ook nog het resterende kleine gedeelte van de gemeente Voorschoten, voor zover gelegen ten noord-oosten van de gepro jecteerde rijksweg 4b, in het grenswijzigingsplan moeten worden opgeno men. Bedoeld wordt hier de omgeving van de uitspanning Allemansgeest Reeds in 1938: opheffing Oegstgeest B. en W. willen voorop stellen, dat de plannen tot grenswijziging niet nieuw zijn Reeds in 1938 is bij Gedeputeerde Staten een grenswijziging aanhangig gemaakt, die strekte tot opheffing van de gemeente Oegstgeest. De behandeling van dit voor stel heeflt door de tweede wereldoorlog vertraging ondervonden, waarna ten slotte bij de brand van het Provinciehuis In 1945 heit desbetreffende dossier verlo ren is gegaan. Na de oorlog bleek reed* spoedig de noodzaak om de grenswijziging wederom aanhangig te maken. Na veel vuldig overleg kwamen Gedeputeerde Staten in 1955 met oen voorstel tot wijzi ging van de grens tussen Leiden en Oegst geest. Dit plan voorzag naar de destijds bestaande inzichten in de behoeften voor een periode van 10 jaren. De raad besloo: genoegen te nemen met deze wijziging (behoudens een correctie, waarbij ook d« terreinen van de Psychiatrische Inrich tingen „Endegeest" bij Leiden zouden worden gevoegd), doch bracht ter kennis van Gedeputeerde Staten, dat men he* betreurde, dat geen voorstel was gedaan tot ophefing der gemeente Oegstgeest. In 1958 lieten Gedeputeerde Staten B cn W. van Leiden weten, dat de minister van Binnenlandse zaken dit plan onvol doende achtte. Met bijzondere Instemming namen zl) kennis van het voornemen van Gedepu teerde Staten om bij Hare Majesteit de Koningin een nieuw verzoek tot wijziging van de gemeentegrenzen binnen de r.eidse agglomeratie in te dienen, waarbij rekening was gehouden met de in het kader van de ontwikkeling van het wes ten des lands te verwachten ontwikkeling van Leiden en het voor de Leidse agglo meratie ontworpen structuurplan. Me- het oog op de verdere ontwikkeling in de naaste toekomst van de stad Leiden, die tussen de huidige gemeentegrenzen zo danig !s ingeklemd, dat binnen enkele Ja ren het gehele territoir zijn definitie v» bestemmlng zal hebben verkregen, is een luime grensverlegging op korte termijn dringend noodzakelijk. De in 1958 door Gedeputeerde Staten ontworpen grenzen boden een mogelijkheid tot een goede ont wikkeling van de stad en behoudens be denkingen op enkele onderdelen konden B. en W. zich daarmede verenigen. ooV al waren zij van mening, dat met dit voor stel niet de meest Ideale oplossing zou worden bereikt De bedenkingen, die Leiden tegen het voorstel 1958 kenbaar meende te moeten maken, betroffen in hoofdzaak de vol gende punten: le. de grens met Oegstgeest was niet om de inrichtingen Endegcest, Voorgeesi cn de Jelgersmakliniek hcengclcgd; 2e. de grens aan de zuidoostelijke zijde van Leiden was niet langs de rijksweg 4a doorgetrokken tot aan dc Rijn. zodat het gebied tussen het Ryn-Schlekanaal. de huidige grens met Zoeterwoudc. de Rijn Rijksweg 4a en de spoorlijn Leiden— Utrecht niet naar Leiden overging; 3e. dc zuidoostelijke grens van Lelden met Leiderdorp was door Gedeputeerde Staten zodanig geprojecteerd, dat zij de jniste afronding van het aan Leiden toe te voegen gebied ten oosten van de Zij) en ten noordoosten van de Onde Rijn hin derde. De smalle strook, gelegen tussen de door Gedeputeerde Staten geprojec teerde grens en de gedeeltelijk te verleg den provinciale weg 8 maakt nl. onmisken baar deel nit van de aldaar te bonwen woonwijk. Deze bedenkingen brachten B. en W met motivering ter kennis van Gedepu teerde Staten in het vertrouwen, dat deze argumenten voor énige correcties op her trrens wijzigingsvoorstel weerklank zou ten vinden. Leiden diep teleurgesteld In him verwachtingen zijn B- en W. van Leiden echter diep teleurgesteld. Het drenswijzigingsvoorstel, dat Gedeputeerde Staten thans voorleggen geeft aan de ene kant weliswaar gelegenheid tot uitbrei ding van de gemeente Leiden, doch ont houdt aan de andere kant aan deze ge meente de mogelijkheid om tot een goede oplossing te komen van de vraagstukken waarvoor een stad als Leiden is gesteld Het zal haar niet mogelijk zijn uit te groeien tot een harmonisch geheel, dat 'evens een belangrijke bijdrage kan leve ren tot de oplossing van de problemen van de randstad Holland. Gedeputeerd* Staten hebben nl. de gemeente Leider dorp niet betrokken bij hun grenswijzl- gingsvooiwtel. De Zijl- en Meyepolder di< volgens hun voorstel van 1958 bij de gemeente Leiden zou worden gevoegd blijft volgens hun voorstel van 1960 bui- •en beschouwing- Weliswaar heeft het niet betrekken van de gemeente Leiderdorp in dit plan tot i;evolg, dat het gedeelte van de gemeente Zoeterwoude, gelegen tassen de spoorlijn LeidenUtrecht de grens tussen Zoeter- woude-Hazerswoude, de Rijn en de hui dige grens Zoeterwonde-Leiden, niet bif de gemeente Leiderdorp wordt gevoegd doch bij de gemeente Leiden, maar dit kan in genen dele als een compensatie voor het gemis van het noordelijke ge deelte van Leiderdorp dienen- Volgens het plan 1958 zouden mogelijk heden worden geschapen voor de uitbouw 'ot een harmonische en krachtige ge meente Leiden ter grootte van 170.000 inwoners, samengesteld uit de volgende componenten: 1. de universiteitswijk (als woonwijk van weinig betekenis meer!); 2. de woonwijken op het gebied van Voorschoten met nieuwbouwmogelijkhe- den voor 20.000 Inwoners; 3. de strook tussen rijksweg 4a en d*> Vliet, bestemd voor de stadsrecreatie; 4. de woonwijk In de Zijl- en Meyepol der met nieuwbouwmogelijkheden voor 30 000 inwoners; 5. de Merenwijk (Broek- en Simontjes- polder Oegstgeest) met een capaciteit van 20.000 inwoners; 6. hieraan dienen te worden toegevoego de resterende nieuwbouwmogelijldieden teit i 5.000 Met de bestaande verspreide kernen er het door sanering, cityvorming en verdun ning van de woningbezetting in inwoner tal verkleinde Leiden, in totaal 85-000 in woners, is dan in 1980 de voltooiing het vergrote Leiden met 170.000 inwoners te verwezenlijken. De meeste woongebieden zijn eveneens ln het plan 1960 opgenomen. Dit is echtei met het geval met de grootste en voor naamste uitbreidingsmogelijkheid, welke het plan 1958 bood, t-w. de woonwijk Zijl en Meyepolder in het huidige gebied vai. Leiderdorp, welke wijk een inwonercapa citeit heeft van 30.000 personen. Hiermede wordt de nleuwbouwcapaciteit van het toekomstige Leiden buiten de huidige grenzen met bijkans de helft verminderd en teruggebracht van 70.000 tot 40.000 per- sonen. Dientengevolge daalt de totale ca- Daoiteit van de nieuwe gemeente var 170 000 tot 140.000. Wortel van ernstig kwaad: stad Leiderdorp Leiden. Wanneer wij liet onderhavige plan in stedeoouwkundig jpeacht volstrekt onaanvaardbaar achten, dan is dit niet op grond van het feit. dat wij een stad van 170.000 inwoners aan trekkelijker achten dan een van 140.000 inwoners, maar dan ls ons verzet geba seerd op de onwrikbare overtuiging, dat Leiden de wijk Zijl- en Meyepolder een voudig niet kan missen om tot een harmo nische en noodzakelijke uitbouw, ge paard aan een piet langer uit te stellen sanering, te geraken. Wij vragen ons af. of dit plan, dat geboren ls uit de erken ning van een reeds te lang aanwezige noodtoestand ten aanzien van de ontwik keling van onze stad en dat dan oo(k d« vooropgezette bedoeling heeft om Leiden 70 niet voor altijd, dan toch voor een lange reeks van jaren uit het harnas te bevrijden, niet de wortel van een ernstig kwaad in zich bergt. De woonwijk Zijl- en Meyepolder ls dringend nodig. Bij de planologen bestaan geen bedenkingen tegen de bebouwing van deze polder, hetgeen met gezegd kan worden ten aanzien van een eventuele bebouwing van de polder Achthoven. eveneens in Leiderdorp gelegen, ten zuid oosten van de rijksweg 4a. Het getal van 170 000 inwoners binnen een aaneenge sloten woongebied is als een zeer redelijk optimum aanvaard. B. en W. nemen dus aan, dat het bulten het grenswijzigings- nlan laten van de Zijl- en Meyepolder niet Inhoudt, dat een woonwijk voor 30.000 mensen ongewenst wordt geacht, en dat ergens de mening heeft postgevat, dat de bouw van een nieuwe zelfstandige stad van ruim 40.000 inwoners, waartoe Leiderdorp dan zou uitgroeien, tegen de grens van Leiden de voorkeur zou ver dienen. Wü kunnen, aldus B. en W., onze bevreemding over een dergelijke zienswijze niet sterk genoeg tot uit drukking brengen. WD zullen er ons bjj neer moeten leggen zy het zeer node wanneer de hogere instanties op grond van historische overwegin gen niet willen overgaan tot dc op heffing van de gemeente Oegstgeest en het voegen van het territoir van die gemeente by ons grondgebied- Wy beschouwen het echter uit bestuuriyk oogpunt ais een ernstige misvatting, indien thans doelbewust aan de an dere kant van de stad de mogeiyk- hcid gecreëerd zon worden van een ontwikkeling, welke later alleen maar complicaties, wrijving en geschillen zal oproepen. Leiden heeft naast de behoefte aan grond voor midden- standbouw dringend grond nodig voor de bouw van arbeiderswoningen: woningen voor nieuwe arbeiders, die in de komende jaren de industriële ontwikkeling in dc Grote Polder zul len schragen en woningen voor arbei ders uit dc te saneren wyken van de noordeiyk en oostelyk gelegen delen van onze stad- Dc onderzoekingen, die ter voorbereiding van onze sanerings plannen ter hand zyn genomen, heb ben reeds aangetoond, dat 6.000 woningen in onze stad zullen moeten verdwünen. Hiervan kunnen er slechts 1.500 ter plaatse worden herbouwd. De overige 4.500 woningen met pim- 16.000 bewoners zullen elders gepro jecteerd moeten worden, waarvoor structureel en soclalogisch de aan de Zyi grenzende gronden in Leiderdorp bestemd zyn. De woonwijken op het huidige gebied van Voorschoten zullen zeer geschikte wijken betekenen voor de beter gesitueer den, voor de velen, die verbonden zullen zijn aan de grote universitaire instituten, en voor de forensen, omdat zij gunstig gelegen zijn ten opzichte van het Mors kwartier en een directe verbinding zullen hebben met de grote uitvalswegen in zuid westelijke richting. Het ligt voor de hand dat ook in deze westelijke woonwijken goede huisvestingsmogelijkheden vo©t arbeiders zullen worden geschapen, doel voor hen, die op de Industrieën in de Grote Polder georiënteerd zijn, vormen de woonwijken in de Zijl- en Meyepoldei een veel gunstiger woongelegenheid. Dr afstand van het hart van de westelijke woonwijken naar het centrum van he: industrieterrein de Grote Polder bedraagt plm. 6 km, terwijl de afstand van hei hart van de woonwijk Zijl- en Meyepoldej naar het centrum van het Industrieter rein plm. 2,5 km bedraagt. De woonwijk in de Broek- en Slmon- '.jespolder (Merenwijk) roept in verband met de ongunstige bodemgesteldheid weliswaar problemen op, die normale ar beiderswoningbouw uitsluiten, doch an derzijds zal het scheppen van een woon wijk met een speciaal karakter in de vorm van een open, hoge bebouwing In de na bijheid van de Kagerplassen interessante stedebouwkundige perspectieven openen In Leiderdorp tekort aan visie De ervaring opgedaan met betrekking 'ot de vaststelling van enkele uitbreidings plannen der gemeente Leiderdorp op 12 januari Jl. achten B. en W. van Leiden een ongunstig symptoom van het Leider dorpse taakbewustzijn. Deze uitbreiding.* plannen zijn nl. in strijd met het struc tuurplan voor de Leidse agglomeratie. De structuur van de ontworpen woongebieden vertoont door hun opbouw, schaal en we gennet niet die samenhang die voor een stedelijk woongebied nodig is. De aooi Leiden ingediende bezwaren werden nic alleen vrijwel geheel ongegrond ver klaard, doch tevens werd een motie aan- T v-/-'J M it z" m Ik; -V MB t ê'-i !- genomen, waarin de Raad van Leiderdorp over de uitoefening van 't aan de gemeen te Leiden wettelijk toekomende recht om bezwaren in te dienen zijn bevreemding uitsprak. Hieruit blijkt, dat het gemeente bestuur van Leiderdorp onmiskenbaar tekort schiet m visie t-a.v. de eisen, die aan de opbouw van een stedelijke woon wijk van enige allure binnen het raam van de stedelijke agglomeratie zijn ver- Gaan wij, zo vervolgen B. cn W., te vei. wanneer wij dit grenswijzngingsvoorete 1960 als een „halve maatregel" kwalifi In dit verband wijzen zij er op, dat de werkcommisie Westen des Lands in haar rapport van Januari 1958 „De ontwikke ling van het westen des lands" spreeki over „een zeer sterke vergroting van Lei den". Deze sterke vergroting van de stad Leiden wordt door dit plan geenszins bereikt. De zekere breedheid van visie, waarvan het grenswijzigingsplan 1958 ge tuigde. is thans volledig verloren gegaan B. cn W- van Lelden zyn van mening, dat zelfs het groter opgezette plan 195K geenszins als het ideale kon worden aan gemerkt. Reeds in 1955 heeft de raad tot uitdrukking gebracht, dat hy het betreurt, aat door Gedeputeerde Staten geen voor stel tot opheffing san Oegstgeest is ge daan. T-a.v. de gemeente Leiderdorp ligt bel thans niet anders- De in Oegstgeest en Leiderdorp bestaande en geprojecteer de woonkernen zyn te beschouwen als het noodzakelijke compliment zowel socio logisch als structureel en stedebouwkun dig van de, door een eeuwenoude te nauwe begrenzing eenzydig opgebouwd- stad. Door de toevoeging van deze gebie den zou eerst recht een stad van grote allure ontstaan met zorgvuldig gegroe peerde structurele elementen op het ge bied van het wonen, het w-erkcn en de Leiderdorp, dat met zijn 7.000 inwo ners over een ongeveer even groot terri toir beschikt als de stad met haar plm «6.000 Inwoners, bestaat voor het aller grootste deel uit maagdelijke grond die geheel tegen de nieuwe grens van Leiden zou komen te Liggen. Toevoeging aan Lei den van de helft der gemeente Leidet- dorp als woongebied achten B en W. dan ook een onontbeerlijke aanvulling vaa het grenswijzigingsplan. ALS LEIDEN Zijn zin krygt zal de toekomstige stad er op dezo wyze uitzien. In het midden het hart van Leiden, daaromheen (het witte gedeelte) de uitbreidingen die de singelstad in de loop der eeuwen heeft ondergaan cn vervolgens de donkere stukken die de komende vergroting voorstellen. Behalve deze donkere vlakken ziet u enkele lich tere (3, 4 en 6); dat zyn de stukken van andere gemeenten die niet in het voorstel van Ged. Staten staan, die het gemeentebestuur van Leiden toch aan het grondgebicl van de stad wil zien toegevoegd. Hieronder ge ven wü een verklaring van de cyfers. Nr. 1 is het gehele Morsgebied van Oegstgeest, dus de Hoge Morsweg en ook de begraafplaats Rhynhof cn het stuk aan de andere kant van de rijksweg (Haagse Schouw tot RUn- zichtwcg). Dat is niet zozeer voor woningbouw als wel voor de zeer VV7TJDEN B. en W. van Leiden in hun antwoord op de grcnswüriglngsvoor- stellen van Ged. Staten de meeste aan dacht aan het belang van de Zijllaan- en Meyepolder in Leiderdorp voor de ont plooiing van dc stad Lelden, de toevoe ging van Zoeterwouds grondgebied wordt voor dc industriële vooruitgang van betekenis geacht, ofschoon zü niet als compensatie kan worden aanvaard voor 't verlies van de genoemde Leider- dorpse polders in het voorstel van Gede puteerde Staten. Het bedoelde Zoeterwoudsc gebied wordt begrensd door de spooriyn Lel- den-Utrecht, de Ryn cn de huidige gren zen van Zoeterwoude met Lelden en Lei derdorp. Het is een feit, dat deze strook, liggen de aan rijksweg n (LeidenBodegraven) in de onmiddellijke nabijheid van rijks weg 4a (AmsterdamRotterdam), met de mogelijkheid van aansluiting op groot- scheepsvaarwater en het spoorwegnet, bij uitstek voldoet als vestigingsplaats voor industriën. Omdat was te voorzien, dat de gemeen te Leiden in de naaste toekomst geen grond meer beschikbaar zou hebben voor industrievestiging, is reeds in 1957 met de gemeente Zoeterwoude een gemeen schappelijke regeling getroffen, waarbij het industrieschap „De Grote Polder" in het leven is geroepen. Het terrein, waar op dit industrieschap betrekking heeft maakt deel uit van het tussen de spoor lijn Leiden—Utrecht cn de Rijn gelegen grondgebied van Zoeterwoude. B. en W. van Leiden concluderen, dat het voegen van dit gebied bij de gemeen te Leiden, in geen enkel opzicht kan gel den als compensatie voor het niet voegen van het gebied Zijl- en Meyepol der bij Leiden. Het ene is industrie rein, het andere bouwterrein voor ningbouw. Het zou planologisch gezien volkomen onverantwoord zijn gronden, die door hun ligging aangewezen zijn voor industrievestiging, aan deze bestem ming te onttrekken. Hierdoor zoi harmonie, vervat in het structuurplan, op onverantwoorde wijze worden doorbro ken. Bovendien heeft de gemeente Lei den reeds medezeggenschap over een deel dezer gronden door dc getroffen ge meenschappelijke regeling. Aangezien het hier écn bepaald belang betrof, was het mogelijk dit ruimtelijke probleem met toepassing van de wet ge meenschappelijke regelingen tot een op lossing te brengen. B. cn W. moeten cr echter op wijzen, dat de industrieter reinen een integrerend deel uitmaken van de Leidse stadsuitbreiding en dat het derhalve uit bestuurlijk oogpunt logisch en aantrekkelijk is, dat de gronden bin nen de grenzen van Leiden komen te Nummer 2 ls het tweede stuk dat Oegstgeest volgens dc suggesties van Ged. Staten aan Lelden moet af staan: dc Broek- cn Slmontjespolder, ten noorden van de Stinksloot, in de richting Warmond dus. Het hele ge bied strekt zich voor u uit als u de Zyidyk van Leiderdorp afloopt. Nummer 3 geeft dc terreinen van de Inrichtingen Endegeest, Voorgeest en Jelgersmakliniek aan. Lelden acht het een ernstige leemte in dc voor stellen van Ged. Staten, dat deze terreinen by Oegstgeest zouden blU- Zeer beslist onaanvaardbaar noemt Lelden het, dat het gedeelte van Lei derdorp, dat met het cUfer 4 is aan geduid, bulten de voorstellen is ge bleven. Dat zyn dc Zyilaan- cn Meyepolder. tussen de ZyidUk, de Berkenkadc en dc lloograadescwcg te Leiderdorp. Nummer 5 is het gebied dat zich uit strekt langs de RUndyk cn de Leld- sestraat te Voorschoten. Lelden meent, dat Ged. Staten dc nieuwe grens beter hadden kunnen doortrek ken tot aan de Vliet. Gebeurt dit uitelndeiyk, dan komt ook Alle mansgeest met omgeving bij de stad. Dit ontbrekende stukje vindt u bü cüfer 6. Ten slotte 7 en 8: dat zyn de delen van Zoeterwoude tussen de Vliet cn het Ka~_aal enerzijds en dc nieuwe ryksweg 4a anderzyds (7) en tussen de spooriyn Lelden—Utrecht en de Hoge Ryndyk—Ryn (8). Rechts boven: het Warmondse me rengebied.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1960 | | pagina 3