Dam in Zandkreek werd
woensdag gesloten
,In geld of in drank"
Peeks Cloppenburg
Verdachte schoot uit
angst minnaar neer
Mijlpaal ook
in Veersegat
•60
5
HET ÜJ VADERLAIVD
de deining, die
De artiesten beroepen er zich op, dat
als kunstenaars de geestelijke vrijheid m
ten hebben om datgene op te voeren
zjj oorbaar achten. Het wil ons echter vo
komen dat hun houding door en door
kecrd is. Zelf laten ze geen gelegenheid
voorbij gaan om te spreken over hun be
roep, dat zjj'kwalificeren met showbusiness.
Voorts is algemeen bekend dat voor deze
mensen niet hun eigen smaak, maar de
smaak van hun publiek doorslaggevend is.
Van een od de bres staan voor de geeste
lijke vrijheid is bij deze mensen, een en
kele uitzondering daargelaten, geen sprake.
We constateren dit slechts als een feit.
het is ©^zichzelf geen reden tot kritiek
spreken voor de vele aardige en onderhou
dende liedjes en melodietjes, waar onze
kleinkunstenaars voor zorgen, maar men
moet nu eenmaal trachten ieder in zijn juis
te proporties te zien.
Ten 9lotte dient erop te worden gewezen,
dat het gekrakeel afbreuk doet aan de ge
dachte van de bevrijding, een nationale ge
beurtenis bü uitnemendheid. De artiesten
moeten beseffen, dat zij ook staatsburgers
zÜn met verantwoordelijkheid voor het wcl-
zyn van de gemeenschap. Terwijl ons volk
thans volop niet zijn gedachten leeft in de
dagen voor en na de bevrijding, getuigt liet
van weinig goede smaak in bet openbaar te
gaan ruziën op een dusdanige wijze dat de
viering van de bevrijding voor talloze men
sen een knak krijgt.
De artiesten weten even goed als ieder
ander, dat zjj zich in nationale program
ma's beperkingen moeten opleggen. Als zij
ec anders over denken, hadden zij lang van
te voren de gelegenheid gehad, kenbaar te
maken niet aan dit soort programma's te
zullen meewerken. Men doet zoiets niet op
de valreep.
ï>t ftUjrtsf
Hilversum heeft weer eens zijn „rel".
Het is dc eerste niet en het zal ook zeker
de laatste niet zijn. Maar ditmaal is het
dubbel teleurstellend, omdat een nationaal
programma zonder wanklank behoort te
De oorzaak is vry onbenullig. Het ging
om een paar liedjes, die minder of on-ge-
schikt geacht werden voor liet nationale
programma, een standpunt, dat stellig te
Men zou zich echter in Hilversum moe
ten realiseren, dat gezagsverhoudingen nog
niet betekenen, dat men bekwame artiesten
als kinderen kan behandelen. En men moet
zeker geen prestigezaak maken van kwesties,
die in der minne opgelost kunnen worden.
Het zijn echter juist kleine mensen, die
hun eigen gewicht overschatten en daar-
door prestigekwesties oproepen, daar waar
eist i
dc
DE EERSTE DELTADIJK!
dat moment, woensdag 4
mei 1960, des namiddags om
acht minuten vóór half drie pre
cies, was het dan zo ver: het be
richt kon de wereld in, dat de
eerste Deltadam was gesloten.
En van dat toch zeker historische
moment waren vele duizenden
Zeeuwen getuige. Zij hadden zich
op deze stralende voorjaarsdag,
vijftien jaren nadat ons land zijn
duurgekochte vrijheid herkreeg,
rijendik geschaard op de oevers
van Noord- en Zuid-Beveland en
op de reeds gereed gekomen ge-
Noord-Be velan d
nu schiereiland
(Van een onzer redacteuren)
deelten van de nieuw
Zandkreek.
j£OEN, acht minuten voor half
drie, begon het traditionele en
oorverdovende fluit- en sirene
concert van de sleepboten, de kra
nen en de directievaartuigen. Mi
nutenlang meldden zij, terwijl en
kele sportvliegtuigen laag over het
zacht kabbelende en fel blinkende
288) In de 17de eeuw werd het
bankbedrijf in Engeland voorname
lijk uitgeoefend door goudsmeden,
die aan klanten, van wie zij goud in
bewaring hadden aangenomen, bewij
zen „aan toonder" uitreikten, welke
recht gaven op de daarop vermelde
bedragen. Uit deze „bewijzen aan
toonder" hebben zich de bankbiljet
ten ontwikkeld, die na de oprichting
van de Bank of England officieel
werden. Ook hier te lande heeft zich
een dergelijk proces voltrokken, want
lang vóór de Nederlandse Bank werd
opgericht, gaven de Rotterdamse
Kassiers soms briefjes uit, die gaarne
in betaling werden aangenomen.
Voorwaarde voor uitgifte van alle
kassiers-(of bank) biljetten was des
tijds uiteraard de
dekking, want alleen
deze waarborgde dc
volledige betaling
van het te vorderen
bedrag. En hoe pri
mitief het ook moge
schijnen dat in de
18de eeuw slimme
Schotse koffiehuis
houders biljetten
uitgaven, welke betaalbaar waren
„aan houders op vertoon, in geld of
in drank" een feit is het dat,
zolang particulieren de biljetten met
naam en vermogen dekten, munt-
ontwaarding weinig te vrezen was.
Deed het bankpapier dus betrek
kelijk laat zijn intrede in de Westerse
economie, in China was het reeds 400
jaar eerder ingevoerd door Koeblai
Khan. de kleinzoon van de roem
ruchte Djingiz Khan. Het systeem
van de keizer dat door Marco Polo
als het geheim der alchemisten werd
beschouwd scheen zeer simpel. Er
werden biljetten vervaardigd van
verschillende waarden, waarop een
groot aantal ambtenaren hun naam
zetten en hun zegel drukten. Als
laatste drukte dan de opperste munt
meester in de stad Kamboelac waar
TOCH IS
HET ZO!
zich de rijksmunt bevond er een
vermiljoen gekleurd zegel op en
daarmee was de kous af. Want op
straffe des doods moest dit papier in
alle delen van het rjjk als wettig
betaalmiddel worden aangenomen. Bij
beschadiging van het papiergeld kon
den tegen betallhg van 3 pet. der
waarden nieuwe biljetten worden
Dit lijkt allemaal vry modern en
in overeenstemming met de heden
daagse financieringsmethoden. Maar
in één ding was de kleinzoon van
Djingiz Khan griezelig ouderwets: hy
zorgde nl. voor een volwaardige dek
king van de bankbiljettencirculatic.
Bij de handelskaravanen uit Indië en
Perzië liet hjj voor dit doel alle
parels, juwelen en
goud, zilver, goud-
dere standvastige
kostbaarheden op
kopen, welke goe
deren eerst door 12
experts onderzocht
en geschat waren.
Na aankoop werden
deze goederen in
schatkamers opgeborgen cn dienden
aldus tot dekking van het op zich
zelf waardeloze papiergeld.
In verschillende opzichten heeft de
Mongoolse overheersing van China
zich gunstig onderscheiden van het
weergaloos vernietigende en wrede
optreden der Mongolen in Oost-
Europa, Perzië en de Arabische we
reld, waar zij eeuwenlang beschpuwd
werden als de vernietiger^ van alle
kuituur en als een gesef Gods. In
Oost-Azic organiseerden zy échter
een welvarend ryk met geregelde toe
standen. een ryk dat open stond voor
het verkeer met het Westen en waarin
het Christendom een grote rol had
kunnen spelen. Dit klinkt onwaar-
schijnlijk maar toch is het zo!
volgende keer.
Woensdagmiddag 4 mei I960, des
namiddags om acht minuten voor
half drie, is de dam in de Zand
kreek gesloten. Een historisch
moment in de uitvoering van de
Deltawerken: de eerste Delta-
dijk kwam dicht! (Luchtfoto)
Advertentie
water van de Zandkreek scheer
den, dat deze operatie was geslaagd
en dat de nog wel erg primi
tieve vaste verbinding tussen
twee eilanden een feit was gewor-
dijk in de den.
Alles was geheel volgens de
plannen verlopen. Het tijdstip
voor deze blokkering was nauw
keurig berekend en net werk kon
onder welhaast ideale omstandig
heden worden verricht: mooier
weer liet zich niet denken, het
was juist een periode van dood
tij en de sluiting geschiedde met
de kentering. Dieper kon de wa
terleeuw niet slapen hjj kon
zelfs niet 'grommen op deze fees
telijke dag!
Voorspoedig'
Of er veel spanning was van tevoren?
Natuurlijk was die er maar het kon
eigenlijk niet meer verkeerd gaan. Het
transport van de caissons, die bij de
sluiting moesten worden gebruikt, was
voorspoedig en geheel volgens het tijd
schema verlopen: van de in totaa. veer
tien stuks, die als het ware een brug
moesten vormen in het circa 140 meter
brede sluitgat, waren er vorige week
vrijdag al twee op een zorgvuldig toe
bereid „bedje" neergevlijd. Maandag
waren er nog zes gevolgd en dinsdag
morgen waren opnieuw vier van deze
eenheidscaissons 12 meter lang, 7,50
meter breed. 6 meter hoog op de
daarvoor bestemde plaats neergezet.
Zodoende was er nog een opening van
20 meter overgebleven, die nu door de
beide laatste caissons moest worden ge
blokkeerd.
Op hun plaats
Dat is dan dus volkomen gelukt.
Zonder dat zich complicaties voorde
den waaraan dijkdichtingen in het
rampjaar zo rijk waren. De beide be
tonelementen werden keurig op hun
plaats gevaren, waarbij een enorme
drijvende kraan als een soort van ge
leidingsponton dienst deed, die tege
lijk zó werd gemanoeuvreerd, dat hij
de caissons op de juiste plaats hield.
Toen het dan eenmaal zo ver was
klonk het bevel: „Afsluiters open
draaien!" En luttele seconden later
zonken de caissons, geleidelijk aan,
maar zichtbaar voor iedereen, totdat
het water binnen en buiten de com
partimenten hetzelfde peil had be
reikt: de blokkering was een feit!
Kieren dicht
Het volgende werk was de kieren aan
weerszijden van de sluitcaissons zo snel
mogelijk dicht te krijgen. Deze stonden
n.l. niet in het gelid met de al eerder
geplaatste caissons, maar waren als het
ware tegen de uiteinden daarvan „aan
geplakt". waarbij de aansluiting niet
..waterdicht" was. Dit nu gebeurde met
steen en zand. Van verschillende kanten
werden bakken met stortsteen erheen
gedirigeerd en toen begon het gooi- en
smijtfeest, voor de toeschouwers altijd
weer een bijzonder spectaculair onder
deel van een dijkdichting. maar voor de
die met dat gooien en smijten
belast zijn overigens vo1ns vaste
regels! een vrij inspann e bezig-
Planchetten
Behalve dat tilde de grote kraan een
plateau met tientallen zandzakken net
jes op de hoek van een der caissons.
Weinig minuten later vormden die zak
ken een stevige stapel in de kier tussen
de caissonwanden. Toen ook dat was
gebeurd werd de kraan ingezet bij het
erpen van de stortsteen.
Met zijn machtige grijper tilde hij
basaltblokken van honderden kilo's
rustig om op ze even later netjes langs
de caissonwanden in het water te de
poneren. Inmiddels was van twee kan
ten ook begonnen met zand te spuiten
achter de caissons. En later op de dag
werden op de sluitcaissons nog z.g.
manchetten aangebracht, opzetstuk-
ken van twee meter hoog, zodat de
caissons bij hoge vloed het water ge
heet zouden kunnen keren.
IViet verwijderd
aissons worden niet verwijderd:
zij blijven de basis vormen van de
dam (waarvoor ongeveer een half mil
joen kubieke meter zand nodig is en
Fiets-toebeljoreii, originele geschenken!
Zuidkoreaanse
marine in
alarmtoestand
Voor alle Zuidkoreaanse marine
eenheden aan de oost- cn westkust
is de alarmtoestand afgekondigd na
de „uitgelokte aanval" die woensdag
door drie Noordkoreaansc torpedobo-
ten op het Zuidkoreaanse fregat Im-
tsjin is gedaan. Een marinewoord
voerder zei dat de torpedoboten, naar
men aanneemt, een escorte vorm
den voor boten met agenten, die
voor ondermijnende activiteit in
Zuid-Korca aan wal moesten worden
gezet.
Volgens een definitieve officiële lijst
zijn bij de ongeregeldheden die tot dc
ondergang van het regime van Syngman I
Rhee leidden, in totaal 183 mensen om
het leven gekomen. 6.259 mensen wer- i
den gewond van wie zich nog 409 in
ziekenhuizen bevinden. Ongeveer 200
zullen invalide blijven. I
SPORTMODE
Hobby
slacks
in de nieuwe
„doe-het-zelf" stijl,
afknoopbaar boven-
stuk 19.75
Jackets
„Silicone-Twill". dus
waterafketsend!
met moderne no-iron
streepvoering
29.75
Pantalons
„Tissu de Boussac"
Denim in lichte voor-
jaarstinten.
12.50
Op eigen houtje
(Van een onzer redacteuren)
Het fluitconcert in de Zand
kreek na de dichting van de
dam was eindelijk verstomd.
En op dat moment leek de
stilte stiller dan ooit. 't Leek,
of iedereen nog onder de indruk
was van het moment, dat men
zojuist had meegemaakt. Toen
scheen het, of, heel schuchter,
het concert opnieuw begon.
Helder klonk over het stille
water de sonore toon vaneen
scheepstoeter. Op het kleinste
sleepbootje in de hele Zandkreek
had een man het ding aan de
mond gezet. En duizenden ogen
zochten waar het geluid van
daan kwam. Onder al die be
langstelling werd de man ver
legen: hij verdween ijlings, met
toeter, naar binnen. Langs de
oever en op de dijken ging een
spontane lach van de duizenden!
De kleine kunst
maar.... met 'n grote K. De kunst
smakelijk koken wordt veel eenvoudiger
als U Maizena Dureya gebruikt het
ideale bindmiddel voor groenten, soepen
waarvan de taluds met betonblokken
worden verdedigd).
En nu wij toch met cijfers bezig zijn
ook deze nog: in de geul, waar de dam
is gelegd, is een bodembezinking tot een
oppervlakte van 25.000 vierkante meter
aangebracht, waarna een zanddrempel
is opgebouwd, die weer met zinkstukken
tot een totale oppervlakte van 20.000
vierkante meter is afgedekt. Kaden van
mijnsteen zijn vanuit de wal uitge
bouwd. Die kaden sloten aan op vooraf
aangebrachte landhoofden, die waren
opgebouwd uit tien eenheidscaissons elk
en die per stuk 180 ton wogen.
Vooral voor Noord-Beveland zal deze
dam, onmisbaar onderdeel van het Drie-
eilandenplan, van enorme betekenis
zijn. Eind 1960 of begin 1961 hoopt men
een brede verkeersweg plus fietspad
over de dam te hebben aangelegd. Dan
kan het veer Kortgene-YVolfaartsdijk,
enkele kilometers meer naar het Wes
ten. worden opgeheven. Dan kan ook de
aanlegsteiger van de veerboten naar
Zierikzee van Katseveer, op de Zuidbe-
velandse oever, verdwijnen. De reizi
gers zullen zich dan aan de oostkust
van Noord-Bevcland, bij Kats, kunnen
inschepen, waardoor zij twintig minuten
vlugger op Schouwen-Duiveland zullen
zijn.
zondag - 8 mei
Lichtere straf
voor hakker
van Nuth
De procureur-generaal bij het ge
rechtshof in 's-Hertogenbosch mr.
Moons, heeft twee jaar gevangenis
straf geëist tegen de bakker W. R.
uit Nuth, die wegens doodslag in ho
ger beroep terecht stond. De recht
bank in Maastricht had hem tot vier
en een half jaar gevangenisstraf ver
oordeeld.
R. had op 12 mei 1959 vanuit zijn kip
penhok een zekere G. ten O. met zes
schoten uit een revolver om het leven
gebracht. Hij had destijds verklaard dat
hy die revolver een half uur voor het
misdrijf bij zich had gestoken en Ten
O. in het kippenhok had opgewacht
Terwijl voor de sluiting van de dam in
de Zandkreek de laatste voorbereidin
gen werden getroffen werd ook in het
Veersegat, tussen Walcheren en Noord-
Beveland, naar een mijlpaal toege
werkt: de plaatsing
landhoofd in de vorm van een z.g.
AX-caisson, 62 meter lang, 19 meter
breed, 18 meter hoog. En ook hier
verliep het werk voorspoedig: precies
kwart voor drie woensdagmiddag 4
mei 1960 kon worden gemeld, dat de
caisson op zijn plaats stond. Publieke
belangstelling voor dit karwei be
stond er hoegenaamd niet: die was
op de Zandkreekdam geconcentreerd.
Deze AX-calsson had al een hele ge
schiedenis achter de rug. Hij was ver
vaardigd als onderdeel van de inva
siehavens voor de Franse kust in
1944. maar kon in reserve worden ge
houden. In het rampjaar van
werd het torenhoge gevaarte
Kruiningen gesleent, waar hij dienst
deed bij het herstel van de Veerha
ven aldaar. De caisson werd later ge
licht en in de Veerhaven opgeslagen.
Na een revisie werd hij via de Wes-
terschelde buiten om Walcheren naar
het Veersegat gesleept.
Zes sterke sleepboten hebben nu woens
dag de logge kolos keurig netjes op
zijn nlaats gezet. Een „broertje" van
de AX-caisson, dat in reserve was ge
houden voor gebruik in het beruchte
sluitgat van Ouwerkerk in november
1953, maar dat geen dienst had behoe
ven te doen. was vorig jaar op 15 juli
reeds als landhoofd aan de Walcherse
kant geplaatst.
Thans liggen dc kolossen waarde
één miljoen gulden per stuk pre
cies tegenover elkaar In het Veerse
gat. Tussen de caissons ligt het sluit
gat tot een lengte van 325 meter.
Daar zullen begin volgend jaar zeven
grote z.g. doorlaatcaissons worden In
gevaren. En In mei 1961 hoopt men
dan ook hier de dam te kunnen slui
ten. De doorlaatcaissons worden bij
Veerc in een speciale bouwput ver
vaardigd.
Momentcel gaapt ook nog een brede
opening tussen dc woensdag geplaat-
te AX-caisson en de dijk (1700 meter
lang), die reeds vanaf dc Noordbcve-
landse kust is neergelegd. Deze zo
mer nog zal die dijk er resteert
nog 500 meter tot aan het land
hoofd (de caisson dus) worden door
getrokken. En ook zal de drempel van
liet sluitgat zwaar worden versterkt:
drie meter dik wordt die drempel en
hij zal bestaan uit lagen fijn grind,
grof grind, lichte stortsteen en ten
slotte zware stortsteen. In het gehele
werk in het Veersegat zal niet min
der dan 400.000 ton mijnsteen worden
verwerkt.
Thans verklaarde hij echter dat hij de
revolver al sinds jaren altijd bij zich
droeg omdat hij een panische angst voor
Ten O. koesterde die herhaaldelijk ge
dreigd had hem te zullen vermoorden. Hij
zou pas op de gedachte gekomen zijn
om te schieten, toen hij merkte dat Ten
O. hem in het kippenhok ontdekt had.
De verdediger mr. Moszkowicz uit
Maastricht bediende zich van niet min
der dan negen getuigen a décharge die
konden verklaren, dat verdachte steeds
de revolver bij zich droeg en ook dat
hij nog geen kwartier voor het misdrijf
rustig in zijn woning had gezeten.
De psychiater dr. F. Haverman, die
als deskundige werd gehoord, verklaar
de dat verdachte, die normaal al over
een vrij geringe intelligentie beschikt,
de laatste jaren in een dusdanige angst
psychose heeft geleefd, dat hij de krank
zinnigheid op het moment van het mis
drijf nabij was. Ten O. had ten opzich
te van hem een ware terreur uitgeoefend
en de psychiater verklaarde dat als hij
zelf de brieven ontvangen zou heöben
die Ten O. naar verdachte heeft ge
schreven, hij ook bevreesd voor zijn le
ven zou zijn geweest.
De raadsman wees er in zijn pleidooi
od, dat zijn cliënt en diens vrouw en
dochter herhaaldelijk door Ten O. wer
den lastiggevallen rti dat er alleen
maar geen aanklacht tegen deze was in
gediend, omdat men in dat geval nog
erger vreesde.
De Belgische minister van verkeers
wezen heeft medegedeeld, dat de lucht
vaartmaatschappij „Sabena" met het oog
op de toetreding tot de „Air Union" de
status van een staatsbedrijf zal krijigen.
De Belgische nationale luchtvaartonder
neming is thans een gemengde maatschap
pij, waarvan de helft der aandelen in
particulier bezit is.
Vele branden in
bos en heide
Het zonnige droge weer van giste-
sn is er oorzaak van geweest, dat
op verscheidene plaatsen in ons land
bos- en heidebranden hebben gewoed.
'lljjiVaak ontstonden deze branden, door-
laaridat toeristen niet de nodige voorzich
tigheid betrachtten.
In het nationèal park „De Kennemer
duinen" gingen drie hectaren duin-
grond, begroeid met opgaand struikge
was, verloren.
In Barneveld vielen ongeveer twee
hectaren heideveld, beplant met vlieg
dennen. gelegen in het Schaffelaarsbos,
aan het vuur ten prooi. De brand
weer. die ter ere van 5 mei een demon
stratie zou geven moest deze in de
praktijk uitvoeren.
In Apeldoorn en omgeving moest de
brandweer niet minder dan vijf maal
uitrukken om kleine branden te bestrij
den. De politie vermoedt kwaadwillig-
In Beegden <L>. werden 4,5 hectaren,
beplant met tienjarige grove dennen,
door het vuur vernield.
Zeker vijftien tot twintig hectaren jon
ge aanplant gingen verloren bij een
brand die woedde tussen Elspeet en
Staverden.
Ruim drie hectaren bos gingen verlo
ren bij een brand die in de middag uit
brak in de omgeving van Doetincnem,
onder Hummelo.
De boerderij van de veehouder Jonge-
neel te Jisp is door brand venvoest. Het
vee kon worden gered. Op het nippertje
wist men een kind uit het brandends
huis te redden.
17 mestkalvercn verbrandden ln een
schuur te Speuld (gem. Ermelo) waar
zij waren gestald. In deze schuur, eigen
dom van de heer E. Mulder, brandde
een gascomfoor op flessegas. Door nog
onopgehelderde oorzaak ontstond er een
ontploffing waardoor in korte tijd de
gehele schuur in vlammen stond.
Gereformeerde synode
SSK wil streven naar
naar 15 miljoen
De generale synode van de Gerefor
meerde Kerken is vandaag in Utrecht te
gen de verwachting in niet gereed geko
men met de behandeling van de agenda,
zodat zij haar slotzitting heeft moeten uit
stellen tot vrijdag 13 mei.
Dc synode heeft zich vandaag onder
meer bezig gehouden met een brief,
waarin de Stichting Steun Kerkbouw me
dedeelt haar actie te willen voortzetten.
De stichting heeft negentien kerken kun-
steunen met in totaal een miljoen
