Een man wacht op de ooievaar
DOKTER OUDERKERK
BONAIRE, HET VERGETEN EILAND
Scheepsarts in ruste vertelt
heefi een zwak voor zeelui
.Jf
r M-l
ZATERDAG 23 APRIL 1960
,,'t me een lieve cent waard zijn"
Ze
de
weer,
boievaarsl
i En misschien komen er
hèg wel enkele uit het
„warme zuiden, om in ons
|age kikkerlandje eieren
|e leggen, ze uit te broeden en het kroost op te voeden
tot flinke, sterke vogels, die tegen het najaar in staat zijn, de
grote reis met hun ouders naar Spanje en Afrika, of naar Oost-
europa en zelfs India, mee te maken. Waarna de kinderen een
Volgende lente misschien ook koers zetten naar Nederland, ten
einde de traditie van vader en moeder getrouw na te volgen.
Op die „enkele" heeft een bekend landbouwer in ruste, de
beer A. Bax (81) te Zevenbergsehoek (gemeente Zevenbergen, in
West-Brabant), in deze dagen al zijn hoop gevestigd. Elke morgen
Ipnieuw verlaat hij zijn boerderij „De Schaapshoeve", om z n
«chreden te richten naar het aangrenzende weiland, waar hoog
een paal-met-een-wagenwiel een aan alle eisen voldoend
ooievaarsnest rust met de bedoeling, dat er uivers op zullen neer
kijken. Tot dusver was alle hoop echter tevergeefs.
NA AFSCHEID VAN TWINTIG JAAR
Dat verdriet de heer Bax
wat milder werd, gaven
nier meer. Zijn zoon is het hebben
die alle zaken regelt. En dus niet wegneemt, dat
Eeêft de oude man volop tijd, om gende zomer^toch
kich allerlei beelden uit een ver
perleden voor de geest te halen,
toen het de gewoonste zaak van
fle wereld was, dat in februari,
«aart, of april de ooievaars arri
veerden. Niet alleen op „De
-jchaapshoe've", maar bij tal
Spannend
Spannende uren beleefden we,
als ze goed en wel uit de warme
streken in deze contreien
[andsch Diep een overvloed aan men ril. méér eéhtparen
jierlijk voedsel opleverden. wei eens ^rie of vier die het
,,'t Zou me een lieve cent op dat nest hadden voorzien. En
va'ard zijn", zo zei hij ons een net als bij de mensen maakten
5 jaar weken geleden in zijn stam- ze dan ruzie, waarbij de gevech-
•afé in het hartje van Zevenber- ten soms zo fel oplaaiden, dat ho-
-»en, „als die tijd nog eens terug- ren en zien verging en de veren
teerde. En in gezelschap van di- tientallen meters hoog door de
verse andere lanbouwers, die daar lucht dwarrelden. Dergelijke ge-
)p donderdag, als er beurs is, bij vechten herhaalden zich soms
fclkaar plegen te komen inclu- acht dagen lang. Ook deden zich
lief de notaris, de dokter en an- wel eens ernstige verwikkelingen
lere prominenten heeft hij eni- met reigers voor, wat ons al
re uren lang over ooievaars ge- evenzeer in extase bracht, zo op
jraat. Zonder ook maar een ogen- de manier als elders hanenge
vechten voor de nodige sensatie
plegen te zorgen.
Wijs man Al dit soort dingen hebben we
elk jaar opnieuw i
schouwen, tot vri
onze familie en nD_
jjk op te dissen. Waarbij nog voorbijganger. Totdat de Duitsers
tornt dat hij, naar waard en col- in 1940 ons land binnenvielen. Het
lega's getuigden, bekend staat als ooriogsgerommel beviel de vo-
-een wijs man. Déérom ook zat
hij 26 jaar voor de A.R.P. in de dwencn en zich nooit m<
Prov. Staten, dadrom is hij straks vertoonden. We lieten het n
hijftig jaar de ziel van het Stam- maar voor wat het
plik te vervelen.
genwiel met graszoden, waarover
grond met paardemest, die het
geheel op temperatuur houdt. Ten
slotte wat takken.
Niet zwaaien
Het
81-
het stoere Belgische
trekpaard dat hij al in 1900
door aankoop van enkele veulens het dak vliegen
3 als eerste naar West-Brabant haal
de daarom werd hij in 1939 be-
Toemd tot ridder in de Orde var
Pranje Nassau en daarom komen
t het wa/s, het werd
en een flinke wind-
Achteruitgang
gat in je dak
een dure geschie
denis. Bovendien laten die beesten
ontzettend veel vuil na. Vandaar
jarige oud-landboi
elke morgen opnieuw zijn blik
ken heen laat gaan in de hoop,
eindelijk weer lepelaars op z'n
bedrijf te ontdekken.
ner me nu nog enkele versjes, die
we als kind zongen. Bij het aan
schouwen van zulke toneeltjes:
Eén ervan luidde aldus:
IVflET altijd heeft dokter C.
W. Ouderkerk in het lan
delijke Ouddorp op Goeree
gewoond. Men ziet het deze
rustige en bescheiden man met
zijn onafscheidelijke alpino
petje niet aan, maar hij heeft
zwerversbloed in de aderen.
Daarom heeft deze dokter
nooit een vaste praktijk gehad.
Van het ogenblik af, dat hij in
Leiden zijn artsdiploma be
haalde, gaat hij van dorp tot
dorp, van provincie tot pro
vincie, invallen voor collega's
die ziek zijn of een vakantie
reis maken. Het land was
dokter Ouderkerk echter nog
niet wijd genoeg. Hij maakte
de zee tot zijn werkterrein, gedaan op het gebied
Toen hij een reis naar de Oost medische verzorging
wilde maken als scheepsarts
vestigde men zijn aandacht op
het hospitaal-kerkschip De
Hoop. Aan boord van dit schip
voelde de heer Ouderkerk zich
zo goed thuis, dat hij zowaar
vergat naar iets anders uil te
de i
kijken Hij bleef de vissers of
jaren trouw tot hij kortgeleden 4
een jongere opvolger kreeg, ke a
Als minnaar van de stilte trok doen'
hij zich terug in de rust
Ouddorp.
tegenwoordige
Hoop verstrekt zestig tot hon
derd medische adviezen per
maand.
Aangezien de schippers slechts
een geringe medische opleiding
hebben gehad zijn de eerste vra
gen vaak in de trant van: „Ik
patiënt met buikpijn,
dik-
i boord met
wat kan ik daar
Daarna begint
Misschien komt het door zijn
omgang met de vissers: dokter
Ouderkerk is een gesloten
vraag- en antwoordspel om
meer gegevens te verkrijgen,
want de dikke arm bijvoorbeeld
kan variëren van een panaritium
van een vingertop tot een ont
stoken lymfklier in de oksel.
Hij wikt en weegt zijn woorden
pas als je geruime tijd bij
hem bent, komt hij los. Dan
hij bereid te zeggen, dat de pe
riode doorgebracht op het hospi
taal-kerkschip tot de mooiste van
zijn leven behoort. Dan blijkt
zijn genegenheid voor de vissers
met wie hij het zo goed kon vin
den, de vissers die door hun ru-
bestaan zo hard voor zich-
ook onderbroken, omdat
men eerst aan de patiënt moet
gaan vragen of hij bepaalde
klachten heeft of de schipper
moet naar hem toe om bepaal
de symptomen te zoeken. Als de
patiënt dan in het vooronder in
de kooi ligt en de schipper zit
bij de zender op de brug of in
het achteronder, dan moet er
soort estafettedienst
J* worden georganiseerd.
Visserstermen
versteld
heeft gestaan. Dokter
Ouderkerk heeft duidelijk een
zwak voor de zeelui en hij is
trots op De Hoop, die hij het
modernst ingerichte hospitaal- spekt met
De antwoorden zijn s
schip ter wereld noemt.
Schoener
Voordat het huidige schip in
de vaart kwam, zijn er al twee
schepen geweest, die de naam
De Hoop droegen. Het eerste
ke visserstermen,
„Patiënt heeft kiespijn
boord onder" of „Hij heeft vlek-
klachten. Veel aanvragen gaan De dokter van „De Hoopbe-
infectie aan de armen, dik- handelt een jonge visser. Zo bracht
de tekenaar Reint de Jonge het
werk van de scheepsarts in beeld.
De meesten
niet wennen aan het harde le-
lclo ven en aan de zware en onregel-
«et matige voeding. Toen werd ik meten de bekwaamheid
dat had vaak geraadpleegdJ-
een "omgebouwde Engelse schoe- ders da stad nf
ner, die omstreeks 1900 in de ken, door het tekort
vaart kwam, de tweede werd ge
bouwd bij Conrad in Haarlem.
„Daarop heb ik mijn eerste
als scheepsarts gemaakt,
was een zeilschip
iets romantisch. Je
man met de zeelui. Dikwijls n
stond ik aan het roer als een
prettige afwisseling van het me
dische werk".
In de winter van 19371938
werd deze zeilende De Hoop
geheel verbouwd en van een
krachtige motor
ook advies om-
bak- trent kleine verwondingen, ver-
vlek- stuikingen, brandwonden, „rode
zijn keel iets kleiner dan kelen", schorheid, rugpijn en
visschub". De gezondheids- dikke gezichten met kiespijn.
i j- ...- js Q^er ge^jt van de vissers is bui-
Afgezien tengewoon onverzorgd. Zij gaan tandverzorging. Na een speciale
„i pas naar de tandarts of dokter studie was de scheepsarts in
als zij het niet meer kunnen staat pijnklachten in de mond te
bestrijden door middel
toestand
het algemeen goed. c
de tijd, dat veel arbei- pas
zeelui, harden van de pijn. Voor plom-
hen konden beren voelen zij niet veel. „Trek tracties, noodvullingen en tand-
U--J- maar uit, dokter", is hun ste- vleesbehandelingen. Daartoe
reotiepe opmerking. De^ vissers zeifs een röntgenapparaat
HH wezig. Dokter Ouderkerk
maag- de arts vaak af naar zijn han- zich%om:ts ~verd~iept in de chi-
digheid in kiezentrekken. Heb je rurgie. om in noodgevallen ope-
middels had ook de radio-telefo-
nie haar intrede gedaan, waar
door men de dokter aan de te
lefoon kon krijgen. Daarmee
werd een grote stap voorwaarts
Een
kuiert daar jrauiua ««u
langs de sloot, Bergen" op"Zoom
net ooievaars hebben de uivers geducht het land
_:.4. AIg het nink waaU Jet ife jjjgj.
Ie hoeve aan de Zevenbergseweg hebben beziggehouden, als niet
erecht! enige jaren geleden een Dordtse dan ook altijd op.
begon hij, mijnheer van de Ned. vereniging
schenken.
c „Zoals u weet", t.o ucs«" *"j. t -- "mï
komt van te voren het mannetje tot bescherming van vogels me
[ran een ooievaarsechtpaar pools- was komen vragen, of ik er weer
loogte nemen, wanneer het plan-
oen heeft zich ergens tijdelijk
festigen. Zo'n mannetjr --
k verleden jaar voo
veer sinds de tweede i
og op het nest gezien. Vandaar,
uu heb „want de achteruitgang
't eerst ooievaarsstand hier te lande gedu-
•ereldoor- rende de laatste twintig jaar werd
Vandaar, langzamerhand onrustbarend".
verwachtingen bij me In 1929, 1934 en 1939 telde men
q lijn gewekt. Zeventig jaar gele- nog ""Peet. M», 274 «a 312 be-
Hor. tnon ïv Hoe ons een jongen woonae nesten, j. oen zat er aus>
- in. Maar m 1955,
E
nodig", zei hij, vaars weer werden gesignaleerd.
Maar verleden jaar om dei
twee knechts naar me
toehollen, die opgewonden uitrie
pen: „Ga eens gauw kijken, wat
is dat_voor een grote vogel op de
Gerrit Bax,"mijn vader, nog een stijging
>ok hij al veel i9oo, ija'. *aDÖ
(riet ooievaars op. Hij timmerde „aa"p alR Re
og respect. 209, 274 en 312 be- paal. Ze hadden nl. nog nimmer
rr,j.._ «en ooievaar van nabij ge""»"
t Was er inderdaad één. Hij
Trip trap, zachtjes, poot
voor poot,
Dat ziet een kikker en
kwiek, kwak, kwak,
Wip, heeft heer Langbeen
zijn nekvel gepakt.
Als dat van verre een
andere ziet,
Kruipt hij stillekens weg
in 't riet,
Had je toch gezwegen te
rechtertijd,
Dan was je nu je leven niet,
kwiek, kwak, kwijt.
Ip'steë zatThad^ltMj. „1 veel 1956, 1957/1958 "ei "059" bedroeg legde nujn dan een
den, toen_ ik dus^ nog
ig het horïogi in de hand constateer-
»t,i Pen en 76. Dat de ik, dat hij er ruim een uur
takken ^Jï.ï?ÜÏLÏ
de rest ging vanzelf.
Hoe oud dit versje is weet ik het
e^' maar ik leerde het
tak en met vader en die leerde het
Bax. Paulus werd gouverneur van
**iOom en Marcelis en
adjudant van prins
Maurits. Als zodanig hielpen ze
mee de slag-bij-Nieuwpoort tegen
de Spanjaarden te winnen in
1601...."
Terwijl hij ons zo vér in de va
derlandse geschiedenis terugvoert,
al starend in het vlakke Westbra
bantse land, worden we er toch
plotseling aan herinnerd, dat -elfs
hier de tijd niet is blijven stil
staan. Er gaan een paar schuur
deuren open, er komt achterstevo
ren een Renault Dauphin uit rij
den, en achter het stuur zit een
niet meer zo jonge dochter van
de heer Bax, die weldra rap i
wegsuist, op Zevenbergen
Serst kwam mijnheer de
5 lijn komst aankondigen, drie
rier weken later volgde mevrouw,
lan gingen ze samen het ruwe
est ordenen en weer enkele we-
later werd het eerste ei erin
edeponeerd. Er volgden dan nog
vier eieren net witte kip-
en, maar dubbel zo groot
als het eenmaal
deze nesten vindt men in i
provincie. Ook Drenthe heeft er
vrij veel. Maar in Noord-Holland
is er niet één meer en in Zeeland
en Limburg evenmin. Daar komt
nog bij, dat lang niet ieder echt
paar een stel kinderen nalaat.
Verleden jaar bijvoorbeeld heeft
net de helft van het aantal
bewoonde nesten een goed broed-
uci, ccmUc,a. v^x v.*..*, se* opgeleverd en al die broedsels
egon het broeden, wat uitsluitend el^aar zorgden slechts
het vrouwtje wordt verricht.
Bedrijvigheid
opgeleverd e
elkaar zorg...
honderd h honderdtwintig jon
ge ooievaars. Dit is dus niet zo
geweldig. Wat de oorzaak is
Na circa een maand kondigden der gaande afwatering en inpolde-
Fle jongen zich aan en pas nu be- ring een rol, waardoor het begeer-
jon de echte bedrijvigheid. De de voedsel ook voortdurend moei-
q udjes sleepten met kikkers, veld- lijker te vinden is. Want in landen,
nuizen en vis en de eetlust der waar nog weinig aan cultivering
was al gauw zo formida- van de grond wordt gedaan, zoais
iel, dat er eigenlijk geen bijha- in Spanje en op de Balkan, schijnt
en aan was de ooievaarsstand er zelfs nog op
T.r=c hPt altiid vooruit te gaan. Wist u, dat in
frer °^te„T'khooidejc
3 £PieH'T"chbueu8r"ïfo"t hierna va»r™STooXmen7°Zo:
"KT Tt Ee\verk°0rwadardoorTe "ToltTatT komen' De Voge'lwK
[ed wongen vlêSgeï ff 'feen'welLtfs^uTvnT;
Ke^Tareerv^eT'Se^f afl?'ïoieVoTrsVrSn.^Tn "aï
ddus de heer Bax, dat|W. een„ ^'worden SLrom "s er^Si
len ooievaarsjong met een gebro- np„i w™,,!,.
[en poot op het erf "ntr0,{^ geheel volgens de regels van dé
speelde voor dokter^en sp kunst. Eerst een stevige paal van
zijn vader, zoals mijn kinderen
het van mij hebben geleerd. Maar de_oude
als er nu nooit meer ooievaars op
„De Schaapshoeve" komen, zullen
i kleinkinderen het wel nooit gen.
„Die dingetjes zijn gemakkelijk
boodschappen te doen", merkt
oude man droogjes op.
Even later stapt zijn zoon in
Mercedes-diesel-personenwa-
leren.zei de heer Bax haast
meewarig.
Doch dan laat hij er met
zekere trots op volgen: „De na
Bax is al driehonderd jaar e
„De Schaapshoeve" v
bezit een stamboom
milie die teruggaat tot 1565 of uit i
1575, en melding maakt
gebrs. Paulus, Marcelis en Jan wacht..
„De aanschaf is wel kostbaar,
maar je rijdt niet duur", luidt nu
zijn nuchtere commentaar.
Hij vindt het niettegenstaande
zijn hoge leeftijd, allemaal zo
J*'..#
«sis
die poot, doch
[lik van de grote trek naar het
I tuiden was aangebroken, durfde
iet beest blijkbaar niet mee. We
iebben het toen in de koeiestal
aten overwinteren. Eten en drin-
ten kon ik volop bezorgen, zodat
Ile onfortuinlijke lepelaar uitste-
ftekend de koude periode door
[war" TT'" tpmneratuur
En toen de temperatuur
meter of tien, daarop t
De 300 jaar oude boerderij ,JDe
Schaapshoevevan de familie
Bax te Zevenbergsehoek, met op
de achergrond het ooievaarsnest
Bij het overgrote deel van
het Nederlandse publiek, dat
in de krant van de vaak min
of meer heftige gebeurtenissen
in de Nederlandse Antillen
kennis neemt, zal deze naam
uitsluitend vage associaties
De heer Bax weet alles van oproepen met Curasao en Aru-
ooievaars af en kan er, tegen ba. Een gering percentage
andere gasten van zijn stamcafé, brengt die naam misschien
uren over vertellen. 00k jn verband met Bonaire
en de Bovenwinden, die met
hoop ik vurig, dat hij dit jaar nog Curasao en Aruba samen het
komt mèt z'n vror
Want wie eenmaal
gelijks mocht gadeslaan, en dan
zo'n halve eeuw lang elk seizoen
weer zoals ik, behoudt een on
weerstaanbaar verlangen, opnieuw
van him doen en laten getuige te
zijn. Dat klepperen bijvoorbeeld
is ook zo interessant. Dat doen ze
als er onraad is, of als het
vrouwtje in angst zit over het lan
ge wegblijven van het mannetje;
doch even goed als uiting
vreugde over hun jongen. Dan kon stroomt
Deze Nederlandse Antillen,
waarvan de totale oppervlakte
een kleine 1000 km2 is met een
bevolking van 200.000 zielen, val
len in twee groepen uiteen: de
Benedenwindse (Aruba, Bonai
re en Curasao) en de Boven
windse eilanden (Sint Maarten,
Saba en Sint Eustatius). Tussen
deze twee eilandengroepen
in het meer van Maracaibo
en in het geval van Curasao cie
aanwezigheid van een natuurlij
ke haven gepaard met een
rustig politiek klimaat op deze
eilanden van doorslaggevende
betekenis waren.
Stationair
Terwijl de olieraffinaderijen op
Aruba en Curasao voor deze
eilanden steeds grotere welvaart
brachten, bleef op Bonaire (en
de Bovenwinden) de toestand
stationair. Weliswaar ging de
groeiende welvaart niet onge
merkt aan die eilanden voorbij,
doordat de nieuwe industrie voor
velen een goed betaalde werk
kring opende, doch in wezen
bleef de toestand op Bonaire zo
als het was vóór de vestiging
daarmee een paar keer geluk raties te kunnen uitvoeren. D"ik-
•n hoge deining loopt, gehad, dan weet de hele vissers- wjjis heeft hij van deze kennis
;ers- vloot: „dat is een goeie dok- gebruik gemaakt door vrij moei-
,JDe ter...." üjke ingrepen ter bestrijding
Dokter Ouderkerk had aan van infecties, vooral in de han
den. Een keer heeft hij in dubio
gestaan al dan niet over te gaan
tot een blindedarmoperatie. Het
is er niet van gekomen, want
bij nader inzien was het moge
lijk binnen een redelijk tijdsbe-
T stek een haven te bereiken. Van
de beweging van het schip had
de dokter tijdens de behandeling
van patiënten weinig last. „Ach,
je went daaraan. Je zet je een
beetje schrap en automatisch
deinen arts en patiënt met het
Marconist
De vragen en antwoorden via
de radiotelefonie worden overge
bracht door de marconist, een
Amsterdamse kapperszoon, die
zijn afstamming alle eer aan
doet door ze met een grote
smeuïgheid en vaak met de no
dige uitweiding door te geven.
Als de waarschijnlijkheidsdiag
nose is gesteld, moet worden be
slist wat er kan worden ge
daan. In de eerste plaats moet
worden uitgemaakt of het ver
antwoord is, dat de schipper zelf
de patiënt blijft behandelen of
dat deze zich onder toezicht van
een arts moet stellen. In het
laatste geval zal het er meestal
op neerkomen, dat De Hoop het
schip opzoekt. Bij urgente ge
vallen is het soms nodig dat bei
de schepen met spoed op elkaar
toestomen, waarbij het wel eens
is voorgekomen, dat een af
stand van meer dan driehonderd
kilometer moest worden afge
legd. Soms kan een ander hospi
taal-kerkschip, dat dichterbij ligt,
worden ingeschakeld. Over de
internationale samenwerking
valt niet te klagen. Vooral die
met de Duitsers is uitstekend.
Wanneer de dokter de patiën
ten opzoekt, vaart hij over met
een rubberboot. Dat gebeurt
nog bij vrij hoge zeeën. De
Duitsers beweren wel, dat zij
het record hebben wat het over
varen bij stormweer betreft,
maar daarmee is dokter Ouder
kerk het niet eens. Er wordt wel
wel meer gezegd. „Toen on
langs de nood aan de man
kwam, durfden de mensen van
het Duitse hospitaalschip het
niet aan, maar wij sprongen in
f - ".,1 -y.
het e
i leven zijn als een oordeel.
breedte
1.000 km het diep-blauwe
Want die jongen werden op het water van de Caribische
laatst zo groot, dat de hele fami- Dichter bij elkaar liggen de
lie onmogelijk meer op het nest eilanden onderling, vanuit Cura-
kon blijven. Vader en moeder gin- gao, het hoofdeiland, is het een
gen onder die omstandigheden half uur vliegen naar Aruba of
maar naast het nest staan om de Bonaire en als straks op de be
nacht door te brengen. En al venwinden
stormde het nog zo, daar trokken
zij zich niets
machtig gezicht was voorts die
zwever door de lucht. Vaak
achtereen. En de jongen,
meestal na een week of acht vol
leerde vliegers
met de ouders
Een cok ginds de overtocht
ene naar het andere eiland nau
welijks tijd vergen.
Toen in de jaren twintig de
rwee reuzen van de petroleum-
de n daPPer industrie de Nederlands-Engelse
Shell en de Amerikaanse Stan-
dard Oil, een rustig plekje in de
Versjes omgeving zochten om ruwe olie
uit Venezuela buiten het politiek
roerige Zuidamerikaanse conti
nent te raffineren en het oog lie-
poten één voor één langzaam op
heffend. En dan stapten ze
eens de sloot in, op zoek
bout. En als ze op één poot
loos in het water gingen staan schiedde uit
hadden ze „schoft", zoals wij dat overwegingen,
in onze jeugd noemden. 'kHerin-
(thans de Nederlandse Antillen
genaamd), gingen zij aan Bonai
re voorbij en vestigden zich op
Curasao en Aruba. De keus ge-
- iver zakelijke
larbij de korte-
afstanden naar de oliebronnen
de grote maatschappijl
de zustereilanden. Dit is ten dele
ook verklaarbaar door de staat
kundige verhoudingen van die
dagen. Het bestuur over de zes
eilanden was volkomen gecentra
liseerd op het hoofeiland Cura
sao, waar zich wel eens de nei
ging openbaarde om de andere
eilanden als „tweede rangskolo
nies" te behandelen. Op Cura
sao zetelden de gouverneur en
alle belangrijke en minder be
langrijke ambtenaren. Op Cura
sao werd bedisseld over een pot
lood tot een landbouwtractor toe,
als het ging over de andere eilan
den. De wetgevende arbeid was
voor een deel in handen van de
koloniale raad, die natuurlijk
op Curasao zetelde.
Kolonie - af
Na de tweede wereldoorlog
was de kolonie Curasao, een ko
ninklijke belofte gestand, plotse
ling geen kolonie meer. Zelfs de
naam werd veranderd in Neder
landse Antillen, om de herinne
ring aan de vroegere overheer
sende positie van het hoofdei
land zo ver mogelijk in de ge
schiedenis terug te dringen en
de gelijkwaardige positie van de
eilanden zo duidelijk mogelijk
tot uiting te brengen. Op aan
drang van Aruba, dat zich door
de vernederende bejegening
door Curasao in vroeger jaren
zwaar gegriefd achtte en op een
gegeven moment zelfs met af
scheiding dreigde, moest de
eilandelijke zelfstandigheid zo
ver mogelijk worden doorge
voerd. Het zwaartepunt zou
moeten liggen op de autonomie
van elk der eilanden, die dan
samen als „De Nederlandse An
tillen" een autonoom deel zou
den zijn van het koninkrijk.
Bonaire greep deze kans met
beide handen aan. Weliswaar
moest het zich neerleggen bij
enkele beperkingen op zijn auto
nomie, maar deze waren veeleer
van praktisch-financiële aard,
doordat Bonaire zelf niet in zijn
huishouding kon voorzien. Aan
het beginsel van de eilandelijke
autonomie deden deze beper
kingen echter niets af. Bepaald
werd, dat uit 's lands kas gelden
ter beschikking zouden worden
gesteld om een behoorlijke huis
houding op de noodlijdende zus
tereilanden te waarborgen. In
feite komt het erop neer, dat
Aruba en Curasao deze gelden
Voordcel
Met deze bepaling heeft Bonai
re niet nagelaten zijn voordeel te
trekken. Niets is niets en hebben
is wat, dachten de vroede vade
ren op Bonaire, en telkenjare
bleek voor de behoeften van een
behoorlijke huishouding een
steeds groeiend bedrag nodig te
zijn, dat door de rijke eilanden
moet worden bijgepast. Dit bij
passen geschiedt door de staten,
het parlement van de Nederland
se antillen, waarin Bonaire een
garantiezetel heeft. Door het
eigenaardige systeem van de ze
telverdeling, dat in de Neder
landse Antillen geldt, de door
gaans merkwaardige coalities,
die een regeringsmeerderheid tot
stand brengen, en de politieke
ontrouw aan partijbindingen, die
het overlopen van de ene naar
de andere partij of groep van
de éénmansstem van Bonaire
de staten (evenals trouwens die
van de bovenwinden) een on
evenredig grote invloed gekre
gen, waarmee de toevallige be
windslieden terdege rekening
moeten houden. Als Bonaire
dus stelt, dat het voor een
behoorlijke huishouding een be
paald bedrag nodig heeft, dan
wordt de juistheid van deze
stelling eerder beoordeeld uit een
oogpunt van politiek opportunis
me dan dat van sobere noodza
kelijkheid.
Opportunisme
Dit opportunisme werkt trou
wens ook door op eilandelijk ni
veau. Op Bonaire zijn er in feite
twee partijen, die elkaar op
een eiland van ongeveer 5.000 in
woners het licht in de ogen
niet gunnen. Persoonlijke ressen
timenten zijn in zo'n kleine ge
meenschap aan deze toestand
niet vreemd. Na verkiezingen
verdelen zij de negen zetels van
de eilands- (gemeente)raad on
der elkaar. De verhouding is dan
meestal 5-4. De meerderheid be
roept zich op haar democratisch
recht om de twee gedeputeerden
uit haar partrijkring te benoe
men. (De gezaghebber wordt
door de Kroon benoemd en staat
buiten de politiek. Samen met
de gedeputeerden wethouders
vormt hij als voorzitter het
bestuurscollege). Tot dusver is
natuurlijk alles rond. Echter,
één stem doet de balans over
slaan. De meerderheid tracht
doorgaans haar overwicht te ver
sterken. Daartegenover laat de
oppositie niet na de meerder
heid naar haar kant te doen
omslaan. In deze „strijd
om de macht" staat de re
geringsmeerderheid meestal
sterker, en beschikt zij over
twee machtige wapens: om
mogelijke ontevredenheid onder
de aanhang tegen te gaan kan
zij zich bedienen van het middel
de boot."
Dokter onder de vlssers-in-vol-
le-zee te zijn is geen alledaags
beroep. He lijkt nog het meest
op het bezlgzijn in een ouder
wetse huisartsenpraktijk. Een
belangrijk kenmerk ervan is,
dat je wordt geconfronteerd met
zeer uiteenlopende gevallen,
waarbij je niet zo gemakkelijk
kunt terugvallen op collega's en
ziekenhuizen. Dat is wel eens
lastig en niet gemakkelijk,
maar het maakt het werk wel
boeiend en afwisselend....
der vrijgevigheid; in het ande
re geval kan zij zich beroepen
op de letter van de wet. De
vrijgevigheid van het eiland en
de vrijgevigheid tegenover po
litieke vrienden wordt gedekt
door de autonomie van het ei
land en betaald met het
geld voor het handhaven van
een behoorlijke huishouding.
De wet schrijft voor, dat de
gedeputeerden voor een ter
mijn van vier jaar worden
benoemd. De consequentie van
deze bepaling wordt opgevat
in dien zin, dat de gedepu
teerden zich aan een eventuele
motie van wantrouwen van de
eilandsraad in de praktijk niets
gelegen laten liggen, wanneer de
oppositie plotseling in een meer
derheid zou komen te verkeren,
hetgeen wel eens voorkomt.
Toen de centrale regering kort
geleden naar aanleiding van de
bestuursmoeilijkheden op Cura
sao, een wetsontwerp voor ad
vies aar de eilanden zond om de
wet zodanig te veranderen, dat
gedeputeerden bij gebrek aan
vertrouwen van de eilandsraad
moeten aftreden, adviseerde Bo
naire met de voorgestelde wijzi
ging volkomen in te stemmen,
al3 deze maar slechts gold voor
Aruba en Curagao en niet van
toepassing werd verklaard op
Bonaire.
