DE GEVANGENEN
van de diamantvelden
mi*
Lisse krijgt
een
weldra
Jeugdhaven
r
Rijkdom der
aarde wordt
streng bewaakt
BINNENEXPOSITIE OP DE
FLORIADE GEOPEND
NIEUWE LEIDSCHË COURANT
DONDERDAG 14 APRIL 1960
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen
Monsieur Evrard, die als
hoofd van de veiligheidsdienst
in de beslotenheid van een
brandkast leeft.
BAKWANGA, maart
Nog nooit lieb ik zoveel schatten tegelijk
in de handen gehad. Ik kijk naar de troebele
lp stenen, die zwaar op de palmen drukken en
I die nauwelijks glanzen of schitteren. Het zijn
ruwe, nog maar pas aan het daglicht bloot-
gestelde diamanten, misschien wel duizenden
jaren oud. De hrokjes, vuil als ze zijn, zullen
tot uiterst fijne stukjes vergruizeld worden.
Misschien zal m'n tandarts er straks een paar
van krijgen, gemonteerd in de boren, waar
mee hij m'n gebit bewerkt. Ze zullen naar de
glasindustrie gaan en vooral naar de staal
industrie, die tenminste één karaat nodig
heeft voor elke ton van haar produktie.
Hoeveel diamanten ik in de holten van
beide handen houd, weet ik niet. Het zijn er
zeker honderd en elke gram, of wel elke vijf
karaat, is een kleine vijftig gulden waard.
Bezat ik nu maar de vingervlugheid van een
goochelaar! Als ik echter de arendsogen van Monsieur Evrard op
de kostbare stenen voel branden, realiseer ik me, dat ik zelfs dan
weinig kans zou hebben.
Monsieur Evrard is een politie-inspecteur uit Charleroi. Al veertien
jaar achtereen woont hij op de diamantvelden van Bakwanga, die,
wat het gewonnen gewicht betreft, de rijkste van de wereld zijn.
Het is de beslotenheid van een brandkast, waarin bij zich bevindt.
Als hij zijn werk- en woonterrein verlaten wil, moet hij twee zware,
stalen deuren door, waarvan de buitenste dag en nacht bewaakt
wordt.
precies waar onze arbeiders naai
toegaan ver uit de buurt mag dit
overigens niet zijn en in de hele
provincie Kasai hebben we een dicht
net van verklikkers gespannen.."
Monsieur Evrard gelooft niet, dat
het, op welke wijze dan ook, moge
lijk is stenen uit de schatkamer te
stelen. Hij overtuigt me daarmee
niet, daar hij als verantwoordelijke
persoon voor de veiligheid van de
ze geweldige brandkast moeilijk an
ders spreken kan.
Eén keer heeft Monsieur Evrard
pech gehad, aldus zijn zeggen.
Dat was, toen een typhoon het
dak van de schatkamer afrukte
en er een kleine paniek ontstond,
die een aantal Congolezen deed
vluchten. Er zijn toen meerdere
stenen gestolen, die echter alle
weer zouden zijn opgespoord, toen
ze in het binnenland aan de man
werden gebracht.
In Bakwanga wordt hoofdzakelijk,
doch niet uitsluitend industrie-dia-
mant gewonnen. Twee procent van
het; totale gewicht bestaat uit de
aanzienlijk duurdere, doorzichtige
stenen, die voor de aanmaak van
juwelen zijn bestemd. De meeste
SIRENEGELOEI
Grasso werkt in
meer landen
De om-zet van Grasso's Koninklijke
Machinefabrieken N.V. is licht, de or
derstand belangrijk gestegen en de uit
voer nam toe tot 50 pet. Traag binnen
komen van gegevens verstoorde het pro-
duktieprograim, doch de achterstand werd
nagenoeg ingehaald. De eerste orders
uit nieuwe uitvoerlanden zijn geboekt
en daar bestaat grote belangstelling. De
omzet der buitenlandse dochters stijgt
In 1960 waren de afleveringen bevredi
gend en de directie heeft vertrouwen.
Het exploitatiesaldo bedroeg 0,95 (vo.
rig jaar 0,86) miljoen, afschrijving ƒ373.733
(386.403), belasting 250.000 (235.000), re
servering 152.688 (135.313), winst 178.221
(105.247). Reeds voorgesteld is 10 (10) pet
dividend.
Terreinen, gebouwen en Installaties
st?an voor 312.006 op de balans en zijn
voor ƒ5,69 min. verzekerd.
Congolese politie-agenten, spe
ciaal door de maatschappij
opgeleid, bewaken de in- en
uitvalswegen van de diamant
velden.
AOK in ben deze deuren doorge-
gaan, nadat m'n komst door sire-
negeloei was aangekondigd. Ik prijs
me gelukkig in de schatkamer te mo
gen zijn, hoewel een escorte niet
van m'n zijde wijkt. Slechts weinig
bezoekers is dit voorrecht bescho
ren. Het Brusselse hoofdkwartier
van de Bécéka de (spoorweg)-
maatschappij, die haar concessies
in dit deel van Congo door de For-
minière laat exploreren moet zijn
speciale toestemming hiervoor ver
lenen. Deze komt pas af, als de an
tecedenten van de aanvrager zijn
onderzocht en zwaar genoeg zijn be
vonden.
Monsieur Evrard is niet de enige,
die in de schatkamer van Bakwanga
woont. Hij is echter wel de enige,
die er in en uit kan gaan, zonder
vrees te hebben gecontroleerd te
worden. Behalve wat blanken, die
elke avond naar huis vertrekken,
verblijven nog tachtig Cqngolese ar
beiders in deze wonderlijke centrale.
Het zijn vrijgezellen, die uit een ge
meenschappelijke keuken eten, in
barakken wonen en een behoorlijk
loon verdienen. Vier keer per jaar
krijgen deze vrijwillige gevangenen
een week verlof, maar niemand van
hen weet op welke dag dit in zal
gaan.
„We doen dit uit veiligheidsover
wegingen," zegt monsieur Evrard.
„Dit systeem maakt het onmoge
lijk voorbereidingen te treffen voor
de eventuele diefstal van diaman
ten. Voordat iemand, die met ver
lof wordt gestuurd, de poort uit
gaat, wordt hij trouwens nog haar
fijn gefouilleerd.. We zijn er zo
goed als zeker van, dat er niet ge
stolen kan worden.."
„Als ik een Congolees was en ste
len wilde," zeg ik, „zou ik zo te
gen de tijd van het aanbreken van
m'n verlof elke dag een diamant
inslikken. Ik zou er dan zeker van
zijn in ieder geval met één of twee
stenen weg te komen.Kunt u hier
iets tegen doen..?"
„Ah. mon cher ami." lacht mon
sieur Evrard, „van diamanten weet
u beslist nog zeer weinig af.. De
stenen zijn zwaar, liggen daarom
zwaar op de maag en veroorzaken
stoornissen, waarvan de diagnose
gemakkelijk is vast te stellen.Ver
geet bovendien niet. dat men niets
aan een diamant heeft, als men de
ze niet kan verpatsen.We weten
politie-agenten patrouilleren en bij
de in- en uitvalwegen bevinden
zich slagbomen en wachtposten.
„Diamant", zegt de heer
Wijnsberghe, „wordt uit kimberliet
gewonnen.. Dit is een rotsachtige
formatie, die uit het binnenste van
de aarde komt en zich een weg door
de granietspleten heeft gebaand.
Hier en daar is het kimberliet tot
geweldige paddestoelen uitgewaai
erd.. De ene keer moet het op ri
vierhellingen worden gezocht, de an
dere keer in wat diepere lagen, die
over het algemeen tot tachtig me
ter gaan.. In Bakwanga hebben we
uitsluitend open mijnen.Op ver
schillende plaatsen zouden we
schachten kunnen boren, maar on
derzoekingen hebben aangetoond, dal
deze niet lonend zijn.. De kimber-
lietzuilen, die uit dq diepte komen,
zijn hier namëlijk niet breed ge-
In een paar uur voltrekt het he
le proces van de diamantwinning
zich voor m'n ogen. Enorme, op
baggermolens lijkende graafmachi
nes verplaatsen de vaak metersdik
ke steriele laag aarde. Als onder het
roestbruin van de getrapte mijn dan
het groene kimberliet tevoorschijn
komt, zijn de draglines aan de
beurt.
Transportbanden, door Krupp ge
bouwd en kilometers lang, vervoe
ren de steriele grond naar de stort
plaats en het voorgesorteerde erts
naar de wasserijen. Verzwaard wa
ter komt eraan te pas het kim
berliet, dat geen diamant bevat,
drijft erop weg breektrommels,
elektro-magneten etc.
Als dan eindelijk het erts, waarin
zich naar alle waarschijnlijkheid
diamant bevindt, de schatkamer voor
de laatste bewerking bereikt, heeft
men voor elke kilo diamant, die
men wint, anderhalf miljoen kilo
kimberliet moeten verwerken.
Of de voorraden nooit uitgeput
raken?
„We kunnen hier tientallen ja
ren lang de hele wereldbehoef
te dekken", vertelt de heer Van
Wijnsberghe, die er trots op
gaat, dat Congo op 't ogenblik
zestig procent van alle gebruik
te diamant produceert. „Ver
geet ook niet, dat we de stuk
ken kimberliet, die groter zijn
dan vijfentwintig millimeter,
voorlopig moeten opslaan.. We
wachten nog altijd op een breek-
methode, die de diamant onbe
schadigd laat en wc hebben dan
ook bergen en bergen erts lig
gen, dat npg door de molen
moet.
Ik vraag dan, of ik een stukje
kimberliet als souvenir mee naar
huis mag nemen. Het wordt vrien
delijk, maar beslist geweigerd, wam
het erts is nog niet door de zeef
gegaan, m.a.w. er kan diamant in
zitten!
EIGENDOMS
RECHT
zijn wit, maar er zijn ook lichtblau
we, lichtgele en lichtbruine bij. Mon-
zameling. van, die in een grote, met
fluweel beklede doos wordt be
waard.
„Twee van deze stenen zijn vals",
verklaart hij. „Als u deze kunt aan
wijzen, draag ik u voor als diaman
tier.
Ik kan het niet, omdat ik geen
verschil in flonkering zie en alle dia
manten volgens mij dezelfde gave,
achthoekige grondvorm bezitten.
Zelfs als Monsieur Evrard ze mij
laat zien, ontgaat het onderscheid
me totaal. Een wrang gevoel komt
in me op. Hoeveel mensen kopen
valse stenen, zonder dit te weten?
Hoeveel vrouwen pronkeh met glas,
terwijl ze de indruk wekken een for
tuin om de hals te hebben hangen?
Monsieur Evrard stopt me dan
nog een industrie-diamand van liefst
566 karaat (ongeveer 115 gram) in
de hand. De steen is zo groot als
een duiveëi, alleen ongelijk van
vorm en ruw van „schil". De Dia
mond Trading Company van Phi
lip Oppenheimer zoon van de
overleden Sir Ernest, die de wereld
handel in diamanten heeft gemono
poliseerd zal deze bijna dertig
duizend gulden kostende diamant
echter nooit toegestuurd krijgen.
Het is de grootste steen, die sinds
1907 in Bakwanga gevonden is en
hij dient uitsluitend voor vlagver
toon.
DE VELDEN
Een Vlaming, ir. Fernand vaR
Wijnsberghe, rijdt me dan over de
uitgestrekte diamantvelden rond-
Ook hier weer dezelfde scherpe be
waking. dezelfde speurende arends
ogen. De concessiegebieden zijn tot
veiligheidszones verklaard, die zon
der speciale pas niet betreden mo
gen worden. Overal zie ik (zwarte)
's Avonds zit ik op het terras-
van de club in Bakwanga. Hij is van
de Forminière, i-c. de Bécéka, i.c
de "Société Générale. Ook voor alle
Europese en inheemse huizen geldt
dit eigendomsrecht, voor alle meu
belen, die erin staan, voor alle win
kels en hun voorraden, voor alle ci
nema's, sportterreinen, hospitalen
kerken en scholen, ja, voor alle
mensen! De enige inwoners, die
niet door deze monsterachtig grote
onderneming betaald worden, zijn
een handjevol bestuursambtenaren.
Een vreemde stad, dat Bakwanga,
met al zijn luxe en zijn torenhoge
salarissen, met al zijn vijfduizend
werkkrachten, onder wie bijna 4800
Congolezen, met al zijn ongerust
heid over de toekomst, die door (ie
komende onafhankelijkheid onzeker
is geworden.
Men leeft en werkt er volgens de
verordeningen van een apparaat, dat
een bijna militair karakter draagt.
Iedereen is er met een soort „Sing-
Sing"-pasje uitgerust om zijn opont
houd te kunnen legaliseren. Elke
Europeaan heeft er een auto, doch
slechts zelden wordt het asfalt van
de villawijk verlaten.
Ten noorden, ten westen,, ten zuiden
en ten oosten ligt de brousse, waar
doorheen zich slechts enkele piste;
slingeren. Loeloeaburg, de dichts-
bijzijnde plaats van enige betekenis,
kan pas na vijf uur rammelen en
hossen worden bereikt. Leopoldville
bevindt zich hemelsbreed op een
afstand van 1250 kilometer; Elisa-
hethville eveneens.
Ik drink een Campari soda in
gevoerd door de Forminière. Ik zit
onder een palm geplant door de
Forminière. Ik hoor de poppen val
len op de kegelbaan aangelegd
en bekostigd door de Forminière.
De avond is rustig en zoel in
deze Afrikaanse diamantstad.
De atmosfeer doet wat loom
aan, maar achter die loomheid
gaat een wereld van zakelijk
heid schuil, die bijna beang
stigend aandoet. De speurende
Argusogen zijn overal. Ze vol
gen zelfs Monsieur Evrard en
ir. Van Wijnsberghe, als ze na
drie jaar Bakwanga, een half
jaar met verlof naar Europa
gaan om te trachten iets van
het gemiste in te halen.
Hoe kan het anders! De mens
heeft de diamant, uit de stilte
van de aarde weggerukt. Hij
heeft hem in het gewoel van
de society en de onrust van de
machine gebracht hem tot
een van de kostbaarste en meest
begerenswaardige delfstoffen ge-
Nee, een grutjeswinkel is dit
niet. De opname werd in de
schatkamer van Bakwanga ge
maakt, waar de gewonnen
diamanten worden gewogen.
Mr. Marijnen: De lente juicht
(Van een onzer verslaggevers.)
DE minister van landbouw en visserij, mr. V. G. M. van Marijnen, heeft
vanmorgen in de grote hal van het Rotterdamse Ahoy'-complex de
tweede grote Floriade-binnententoonstelling officieel geopend. Hij schonk
de expositie de naam „De lente juicht". „De lente juicht" is een schepping
van de 52-jarige Apeldoornse bloemist Maarten van Driel, die ongeveer
een jaar geleden de opdracht kreeg een ontwerp te maken voor een bloe
men- of plantentuin met een oppervlakte van 25.000 vierkante meter. Van
nacht vertelde ons de heer Van Driel: „Ik heb in het verleden heel wat
ontwerpen voor tentoonstellingen gemaakt, maar van een oppervlakte
van 25.000 vierkante meter had ik toch zelfs in mijn stoutste dromen
nooit gedacht. Ik heb dan bok aan deze enorme opdracht zes volle maan
den gezwoegd; het grootste probleem was wel een goede oplossing te vin
den voor een harmonieuze compositie van de kleuren. De verschillende
planten- en bomensoorten moesten namelijk bij elkaar blijven. Daarbij
kwam nog de moeilijkheid in de geweldige ruimte rustpunten te creëren
voor het oog."
Het zijn voornamelijk Boskoop
Aalsmeer, die zich op de tweede Florla-
de-binnentcntoonstelling presenteren.
Aalsmeer zond ztfn anjers, fresia's, rozen
en seringen. Eén kweker toont er zelfs
fraai-bloelende chrysanten, wat toch in
wezen herfstbloemen z(jn.
Boskoop is vertegenwoordigd met bo
men, struiken en planten. Om aan „De
lente juicht" te kunnen deelnemen wa
ren kwekers genoodzaakt enkele belang
rijke export-orders af te wijzen. Het is
namelijk zo in Boskoop gesteld, dat de
vraag nog steeds het aanbod overtreft.
Behalve Nederlandse inzendingen
staan in het hallencomplex ook de pro-
duktcn van Engelse, Belgische, Zwitser
se en Duitse kwekers opgesteld; van
deze landen is Duitsland collectief zeer
sterk vertegenwoordigd.
25.000 stenen
Ongeveer een week geleden werd met
de inrichting van „De lente juicht" een
begin gemaakt. Drie dagen geleden wer
den de bomen en planten aangevoerd en
gistermorgen ten slotte kwamen de eer
ste zendingen snijbloemen aan.
Vijfentwintigduizend bakstenen wer
den gebruikt voor de aanleg van paden
en het bouwen van afzettingen in de hal.
Vierhonderd vrachtautoladingen zand.
turf en aarde waren nodig voor het ma
ken van het grondarrangement.
Tegen vier uur vannacht legden onge
veer driehonderd tuinlieden de laatste
hand aan de inrichting en enkele uren
daarna reeds was een internationale jury
van honderd deskundigen druk bezig
Het kimberliet wordt bloot
gelegd. De enorme graaf
machine, die de grootste ter
wereld heet te zijn, is in
Duitsland vervaardigd.
met het keuren van de inzendingen,
Grote belangstelling legden zij daarbij
aan de dag voor de zeer vele nieuwe va-
viëteiten, die op de Floriade voor hel
eerst officieel w-orden getoond.
Maarten van Driel heeft ln de hallen
vele wonderschone hoeken geschapen
Eén ervan Is geheel gevuld met tropl
sche kasplanten, waaronder de cacteecn
zeer sterk de aandacht vragen. Ook heefl
hy een waterval doen aanleggen: ah
een machtig décor voor een indrukwefc
kende pracht van orchideeën.
Tegen de achterwand van de Energie-
hal heeft de Nederlandse bloemisterij
een plaats gekregen. Zij vervaardigde
een tableau van rozen, anjers, seringen
en kersenbloesems, aangevuld met vele
honderden snijbloemen, die een waar
dige versiering vormen in een omgeving
van pergola's en van een vijver.
Grasgazons zijn de rustpunten in deze
gloed van felle en zachte kleuren. Hel
evenwicht blijft voorts geslaagd gehand
haafd door de opstelling van vele com
Een zeer opvallend element in de ha!
is in de inzending van de Nederlandst
azalea-kwekers. Zij traden voor het eersl
met een grote collectie Azalea Indica ie
de openbaarheid.
Vogels
DE VERKOOP van hel oude Groene
Kruisgcbouw aan de Wagenstraat te
Lisse, waarover we al eerder schreven,
is thans notarieel bekrachtigd. Zoals ge
meld, heeft de Gerief. Kerk voor dc ex-,
ploitatic van dit gebouw een aparte
stichting in liet leven geroepen, bestaan
de uit een vertegenwoordiger van de ker-
keraad en vertegenwoordigers van de
jeugdorganisaties. Het is dc bedoeling
van het gebouw een „Jeugdhaven" <e
Hiervoor is een ingrijpende verbou
wing noodzakelijk, waarvoor een achter
het gebouw gelegen strook grond bijzon
der goed van pas komt. Het stichtings
bestuur zal bij B. en W. toestemming
vragen voor het bouwen van deze uit
breiding.
Het front van het gebouw zal belang
rijk worden veranderd, onder
doordat de hoofdingang van een geheel
glazen deur zal worden voorzien
modern smeedwerk. De bestaande gang
wordt gehandhaafd. Links daarvan komt
een vergaderzaal met een oppervlakte
van 14x6 meter, voorzien van een po
dium. De zaal zal ongeveer honderd per
sonen kunnen bevatten.
Hiernaast komt een hobby-zaaltje voor
de jeugdclubs. Voorts worden
kleedkamer en een bergruimte aange
bracht. Aan de noordzijde van de gang
komen twee van elkaar te scheiden
kleinere vergaderruimten en daarachter
komen toiletten en een wasgelegenheid,
Ook wordt het gebouw uitgerust met
een moderne keuken.
Toch zijn het niet uitsluitend de bloe
men en de planten, die in de hallen de
blik vangen. De ontwerper heeft name
lijk in zijn ontwerp een plaats inge
ruimd voor een ander levend element:
vogels. In het water van de vijver en op
het gras rondom, stappen statige en heel
deftige flamingo's. En tussen gerbara's
en anthuriums laten tropische vogels
hun lied horen.
Er zyn ook fazanten, twee hennen er
een haan. De hennen voelen zich tusser
de bloemen en planten goed thuis. D«
haan daarentegen was blykbaar nog zc
vervuld van wantrouwen, dat hy d«
bloemen de bloemen liet en een veiligs
schuilhoek zocht ln de nok van het hal
lendak. Daar zat hy vanmorgen, onbe
reikbaar en vrywel onzichtbaar, te ky-
ken toen een excellentie de tentoonstel
ling voor geopend verklaarde
is, zal men niet alleen het eigen jeugd
werk stimuleren maar ook contact zoe
ken met andere jeugdorganisaties. Er
wordt bijvoorbeeld gedacht aan een In-
stuifavond. Ook kunnen in de Jeugd
haven recepties, ontvangsten en familie
feesten worden gehouden.
Gouden bankbediende
Zondag is het precies 50 jaar geleden,
dat de heer C. van Waveren, Veldhors-
;traat 29, in dienst trad bij de Lissesche
3ankveremging, die later overging naar
dé Twentsche Bank, waar hij zich tot een
ur en allround employé opwerkte. In
het bijzonder is hij belast met de afde-
vreemde munten. Door zyn vrien
delijk en voorkomend optreden verwierf
hij de sympathie van collega's en cliën
ten. Volgende week woensdag wordt hy
gehuldigd.
Bazaar orgelfonds
De bazaar ten bate van het orgelfonds
van de Christelijke Gereformeerde kerk,
die gisteren en eergisteren in de Hobaho
werd gehouden, heeft een prachtig resul
taat. Men verwacht dat de opbrengst on
geveer tweeduizend gulden zal zijn.
Paassamenkomst
Gisteren werd in Rehoboth een paas
samenkomst gehouden van de Hervorm
de jeugd. De leiding van deze bijeenkomst
in handen van de Hervormde Jeugd
raad. De heer B. Vijfhuizen, jeugdouder-
ling. had de supervisie. Men las enkele
bijeblgedeelten, er was gemeenschappe
lijke zang en samenzang en men droeg
gedichten voor die het paasgebeuren tot
inhoud hadden. Vicaris J. Mansvelt ver
telde het paasverhaal „De afgebroken
pelgrimstocht".
