Jlieutuc geitectfe(üiwnwtl TIENJARENPLAN voor NW.-GUINEA Londen ontvangt De Gaulle Subsidie voor r.k. school blijft Beroep van predikanten op regering-Verwoerd Afrikaanse organisaties deze week nog buiten de wet West-Duitsland bouwt eigen straaljager Woningnood: Wanhoopsdaad Hervorming in Hollandia V erkiezing vergroot Kennedy's kansen if1"" WOENSDAG 6 APRIL 1960 BUREAUS: Steenstraat 37 Directie, Redactie, Abonnementen- en Advertentie-afdeling TeL 31441 ABONNEMENTEN 7,50 per kwartaal; 2,55 per maand; 0,59 per week ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter. Familieberichten o,18 per millimeter Eenenveertigste jaargang no. 11839 Directie: F. DIEMES Hoofdredacteur: Dr. E CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken „Slantvatticfi is gfjebleoen myn bert ia legljcnspotr TALBOTWINNIK Zie pagina 4 „HUNKERBUNKERS" Zie pagina 7 O VERHEIDSPENSIOENEN hoger Zie pagina 9. Geen streefdatum voor zelfbeschikking (Van onze parlementsredactie.) DE REGERING is niet bereid voor de zelfbeschikking van Nieuw-Guinea een streefdatum te noemen. De Papoea's moeten die datum zelf mee bepalen. De regering heeft echter wel een duidelijk werkprogramma en ook staat haar een tijdschema voor ogen. Het gaat daarbij niet om gene raties en zelfs niet om één generatie, maar om een korte periode. Dit heeft de minister van binnenlandse zaken, mr. E. H. Toxopeus, gisteren in de j Tweede Kamer te kennen gegeven. Staatssecretaris Bot zei dat de regering een tienjarenplan voor de ontwikkeling van Nieuw-Guinea wil uitvoeren. De Nieuw-Guinearaad, die in overgrote meerderheid uit Papoea's zal bestaan, zal als wij onze zin krij gen nog in dit zittingsjaar tot stand komen, aldus de minister. Deze raad zal ook over de eventuele toelating van Keiëzen kunnen spreken. De re gering is niet van plan Keiëzen naar Nieuw-Guinea over te brengen ten- |zij de Nieuw-Guinearaad daarmee in meerderheid akkoord zal künnen Het onderwijsbeleid zal een zekere I planmatigheid moeten vertonen, 'scholenplan moet in overleg tussen ding, missie en gouvernement tot star.d j worden gebracht. Er moet een behoor- jiyke, redelijke verdeling van het onder- jwijs komen, die aan de zending geeft wat aan de zending toekomt. Een nieu we rooms-katholleke primaire middel bare school moet naar het oordeel van de minister in Merauke worden gesticht. I Over het omstreden subsidie voor de rooms-kafcholieke primaire middel- I bare school in Hollandia zei de minis- I ter dat de toenmalige regering en het toenmalige gouvernement dit subsidie hebben bevestigd. Men mag van hen niet verwachten dat hij dit subsidie nu zou gaan schrappen. We zouden dan J teredhtkomen in een situatie die dr. Bruins Slot (a.r.) terecht heeft afgewe zen, namelijk aantasting van de rechts zekerheid. Indien de regering nu een r.k. school in Merauke gaat subsidiëren, betekent dit niet dat de verhoudingen nog schu iver worden getrokken. Het scholenplan I'moet een voor allen aanvaardbare oplos sing brengen. Van een verdeling op de basis van fifty-fifty was de minister niets gebleken. Ambtenaren Aan de regeling van de ambtenaren zaken wordt gewerkt. Het is noodzake lijk dat de ambtenaren in Nieuw-Guinea een redelijke status krjjgen. Ook aa lokale krachten moet men een duide lijke status geven. Over de zelfbeschikking van Nieuw- Guinea zei de minister nog dat de re gering niet perfectionistisch wil zijn, zoals sommige Kamerleden blijkbaar vrezen. Er zal, wanneer de zelfbeschik king tot stand komt slechts een zekere voorhoede moeten zijn. Het is niet nood zakelijk dat alle Papoea's dan kunnen lezen en schrijven. Toen Nederland een democratie werd, waren er hier ook nog vele analfabeten. Minister Toxopeus deelde ten slotte mee dat het zijn bedoeling is te zijner tijd, ook zelf, evenals staatssecretaris mr. Th. Bot reeds heeft gedaan, een bezoek aan Nieuw-Guinea te brengen. Goede voortgang Staatssecretaris Bot, die voor het eerst in de Kamer optrad, stelde vast dat de afgelopen tien jaar bij de ontwikke ling van land en volk van Nieuw-Guinea goede voortgang is gemaakt. Men kan dan ook niet zeggen dat het beleid tot nu toe volledig heeft gefaald, zoals de heer De Kadt (soc.) blijkbaar met het oog op het vorige kabinet heeft gezegd. De staatssecretaris sloot zioh in dit verband gaarne aan bij de woorden van lof die verscheidene Kamerleden hadden gesproken aan het adres van de vorige gouverneur, dr. J. van Baal. Over het politieke beleid zei de staats secretaris dat Nederland verder is gaan dan het handvest der Verenigde Chocolade voor Tweede Kamer TAE STAATSSECRETARIS van binnenlandse zaken (voor N.- Guinea), mr. Th. Bot heeft de Tweede Kamer gisteren chocolade aangeboden die afkomstig is van de eerste proefaanplant van cacao in Nederlands Nieuw-Guinea. De staatssecretaris hoopte dat de af zet van Nieuwguinese chocolade in ons lajid daaidoor zal worden ver- De staatssecretaris sprak voor het eerst in de Tweede Kamer. Zijn rede duurde niet minder dan vier uur en twintig minuten. Tot zijn verontschuldiging moet wor den gezegd dat de bewindsman niet alleen over chocolade heeft gesproken. De zestien Kamerleden die in eerste termijn in liet Nieuw- Guineadebat hel woord hadden gevoerd, hadden een onmogelijk aantal detailvragen gesteld. De staatssecretaris, die een week de tijd had gehad om zijn antwoord voor te bereiden, antwoordde mei pijnlijke nauwkeurigheid. Na de rede van de staatssecreta ris, omstreeks half elf, vond de Ka mer het welletjes en werd op voor stel van mr. J. A. W. Burger (soc. besloten de replieken pas vandaag te doen houden. De waarnemend voorzitter, dr. H. W. Tilanus (c.h.) ging daarmee slechts node ak koord. want de Kamer heeft voor het paasreces nog heel wat af te handelen. Na donderdag zal de Tweede Kamer pas op 10 mei weer Naties eist. Dit handvest spreekt van zelfbeschikking zonder verplichting. Nederland staat op het standpunt dat e»- een recht op zelfbeschikking bestaat. Het wenst Nieuw-Guinea te ontwikkelen tot dat dit land een vrije keuze over plaats in de wereld kan doen. Tien jaar Thans, na een periode van het schep pen van de belangrijkste faciliteiten, staat de regering een langjarig ontwik kelingsplan voor Nieuw-Guinea voor ogen. De regering denkt hierbij aan een periode van tien jaar, in te delen (Zie i pag. IN ZUID-AFRIKA, waar de Senaat gisteren akkoord ging met het wets ontwerp dat de twee Afrikaanse politieke organisaties (in feite de enige leiding van de tien miljoen Afrikanen) nog deze week buiten de wet plaatst en waar ondanks een toenemende werklust bij de zwarte bevol king nog altijd ernstige ongeregeldheden worden geconstateerd, hebben veertien predikanten van de Anglicaanse kerk in Kaapstad een oproep tot de regering gericht. De predikanten vragen, een einde te maken aan de gewelddadige me thoden tegen mensen, waartoe de politie na openlijk besllafcen heeft. Zij vragen dc regering: Een verstan diger en gematigder gebruik te maken van dc bevoegdheden welke zij in eigen hand genomen heeft om aan de nood toestand het hoofd te bieden. Zij doen een beroep op de politie: Treedt dc toestand met zelfbeheersing en eerbied voor de menselijke waardigheid tegemoet, zodat de goede eer niet wordt aangetast. Zij roepen de hulp in van de burgers van Kaapstad: Gebruik alle middelen een eind te maken aan de methoden gewelddadigheid van de politie, welke een smet werpen op de stad waarvai houden. De oproep kwam vrijwel op hetzelfde Duitsland hoopt spoedig zijn eer ste straaljager te bouwen. Een woordvoerder van de Hamburgse Flugzeugbau, een dochtermaatschap pij van de scheepswerf van Blom en Voss, heeft gisteren meegedeeld dat het ontwerp voor het twee-motorige vliegtuig, dat geschikt zal zijn voor middelgrote afstanden, voltooid is. Verder zijn er onderhandelingen gaande met de regering te Bonn over de financiering van het project. Een model vain de HBF 314 zal op dc itudusfcrië'le jaarbeurs te Hamburg ten toongesteld wonden. Het straalvliegtuig zal plaats bieden aan 78 passagiers, wijl de bemanning uit drie leden zal be staan. De kruissnelheid zal 950 kilome ter bedragen- De woordvoerder zei verder dat het eerste prototype binnen 30 maanden het plaatsen van de regeringsopdracht gereed zou kunnen zijn, maar dat met de geregelde produktie niet voor 1969 be gonnen zou kunen worden. De straalmo toren zouden volgens de huidige plannen in het buitenland aangekocht worden. Het ontwerp van de straaljager z Gisteravond heeft een bewoner van d« Mirakelsteeg te Leiden zijn huis in brand gestoken, nadat hij volgens zijn zeggen voor de zoveelste maal naar het Huisves tingsbureau was geweest en daar had ge hoord dat hem nog steeds geen andere woning kon worden toegewezen. Het huis waarin hij woonde, verkeerde in zeer slechte staat. Buren, die een sterke rook ontwikkeling waarnamen, kwamen met behulp van een loper de woning binnen. Zij wierpen een brandende matras door een venster naar buiten, waarna di middels gealarmeerde brandweer dt blussing verrichtte. gestimuleerd zijn door het Westduitse ministerie van economie, terwiil de mi nister van economie Erhard de steun van de regering toegezegd zou hebben. Wat de grootte van het toestel betreft kan het wedijveren met de Franse Ca ra veile en de 152 van communistisch Ooost-Duitsland, diie naar men verwacht aan het einde van dit jaar voor zijn eer ste vlucht gereed zal zijn. Longkankerproces in Amerika In Pittsburgh is de 61-jarlge Otto Prit- chard een proces begonnen tegen een Amerikaanse tabaksmaatschappii. Prit- chard wil f 1.250.000 dollar schadevergoe ding omdat hij tengevolge van kanker een long verloren heeft nadat hij dertig De schoonmaakwoede is weer losgebroken in Nederland en daarin deelt ditmaal wel in het. bijzonder het Koninklijk paleis op de Dam te Amsterdam. In hoofdzaak beoogt men het ge bouw in een betere staat van onderhoud te brengen. De restauratie zal anderhalf mil joen gulden kosten. Eerst wor den verschillende vertrekken ontruimd en ontluisterd van hun kostbare schilderijen, kristallen kronen en tapijten (zie de bovenste foto van de Troonzaal). Zoals men weet, was het paleis vroeger stad huis. De gevangenen werden opgesloten in de kerkers onder het gebouw. Volgens de op schriften op de deuren werden de cellen daarna gebruikt als wijnkelder. Ze staan nu leeg (foto rechts). Ten slotte: hoe hard hier en daar de restaura tie nodig is geworden, ziet men op de linkerfoto: kapotte ruit jes, verweerde afrasteringen, een en ander gedurende tien tallen jaren door duiven bevuild :nt waarop de Zuidafrikaanse minis- an justitie, Erasmus, in het parle ment verklaarde, dat de regering niet zal :elen om met alle macht „het schrik bewind" in de grote steden van Zuid- Afrika te breken. Hij zei, dat de politie vrij kan optreden tegen mensen die in timideren zolang de noodtoestand duurt. De politie heeft opdracht gekregen dez.e ensen te arresteren en zo nodig geweld gebruiken. Een lid van de oppositiepartij zei, dat de politie geen arrestaties ver richt, maar „op grote schaal ter plaatse met de negers afrekent". In Lamontville, 16 kilometer van Dur- an, leverde de politie gisteravond een geveoht met duizend Afrikanen. De bot sing vond plaats toen de Afrikanen terug keerden van hun werk en werden opge wacht door de groep van ongeveer dui zend negers, die kennelijk op strafactie varen. Er werd gesproken van een dode en een onbekend aantal gewonden. Eerder op de dag werd in Nyanga een Afrikaans politieman verschrikkelijk mis handeld en gedood, toen de politie hulp bood aan werkwillende Afrikanen. Volgens het blad Cape Argus heeft de politie gisteren in West Nyanga op het Kaapse schiereiland het vuur geopend op negers. De actie hier zou zijn ingeluid door de komst van een helikopter, die een niet verstaanbaar bericht omriep. Kort daarna verschenen vrachtwagens van de politie en begon een razzia. PROTESTEN De politiek van de Unie van Zuid- Afrlka is „een klap in het gezicht van de hele humanitair denkende wereld", schrijft het bestuur van „Srenang Kondre", de vereniging voor Surina- mers en vrienden van Suriname aan de Nederlandse ministerraad. De rege ring wordt verzocht op ondubbelzin nige wijze te doen blijken, dat het Ne derlandse volk de apartheidspolitiek veroordeelt. 0 De Amerikaanse commissie voor- Afrika (een particuliere organisatie die hel begrip tussen Amerika en Afrika wil bevorderen) brengt 50.000 dollars bijeen voor hulp aan gewonde of ge arresteerde negers in Zuid-Afrika. (Zie vervolg op pagina 11) jaar lang dagelijks twintig tot dertig si garetten van deze fabriek gerookt had. De raadsman van de gedaagde bood aan te bewijzen, dat bij mensen die zoals Pritchard zich met bout- en metaalbe werking bezig houden, veel gevallen van longkanker voorkomen. Op weg naar presidentschap belangrijke voorverkiezingen in de staat Wisconsin een overwinning behaald op zijn partijgenoot senator Hubert Humphrey. Het was de eer ste grote voorverkiezing voor het Amerikaanse presidentschap. In Wis consin hebben de democraten een meerderheid (de republikein Nixon kwam dan ook op de derde plaats) en men beschouwde deze verkiezing als een belangrijke toetssteen voor de populariteit van de twee voor naamste democratische kandidaten. Nixon zal, zoals bekend, de republi- keinse kandidaat voor het president schap zijn. Op een conventie van de De mocratische partij zal worden uitge maakt, wie de democraten moet verte genwoordigen en Kennedy weet nu, dat hij aanspraak kan maken op de stem van twintig van de dertig kiesmannen uit Wisconsin. Kennedy was de favo riet voor de verkiegingen in deze staat, doch zijn overwinning stond beslist niet van tevoren vast. Men vroeg zich nan lijk af, welke invloed zijn godsdienst hij is roomskatholiek zou hebben op het stemmenaantal. Het is echter moei lijk conclusies te trekken uit de royale meerderheid die hij nu behaalde. Bovendien heeft Nixon geen campag ne gevoerd in Wisconsin en door de grote T ONDEN heeft zoals de „Star" schreef generaal De Gaulle niet alleen verwelkomd als een groot man, maar ook als een oude vriend. Hartelijk waS het gejuich, waarmee een grote menigte de Fransman gis teravond begroette, toen hij met koningin Elizabeth op het balkon van Buckingham Palace verscheen om van een groot vuurwerk te ge nieten. Eerder op de avond, tijdens een banket, had de Engelse vorstin herinnerd aan dc historische rede van De GauLie op 18 juni 1940. waarmede de Franse generaal zijn landgenoten opriep in het uur van de ne derlaag door te vechten. „Een oproep die de redevoeringen van onze grote leider, Sir Wiston Churchill evenaarde" zei de Britse vorstin. Koningin Elizabeth heette De Gaulle welkom „ten eerste omdat u het hoofd bent van de Franse staat en ton tweede omdat u generaal De Gaulle bent, voor ons een vriend en evenals in 1940 de in carnatie van het Frankrijk, waarvan de geest ontembaar is en de ziel onster felijk". Na de aankomst bij Victoria Station, waar 41 saluutschoten weerklonken cn waar de Marseillaise werd gespeeld en waar De Gaulle, met prins Philip, een erewacht van Goldstream Guards inspec teerde. volgde een rijtoer ln open lan dauer door Londen. Het dreigende weer had de Londenaars er niet van weerhou den de koninklijke stoet, geëscorteerd door ruiters van de Household Cavalry met getrokken sabels en met glinsteren de helmen en borstkurassen, voorbij te zien trekken. Voor Carlton House, het hoofdkwartier van De Gaulle tijdens de oorlog, stond de Franse gast op en salueerde. Maar verder was De Gaulle allerminst officieel en helemaal Fransman. Op het vliegveld had hi) de Britse specialisten van het protocol al in verwarring ge bracht door alle tijd te nemen voor een gesprekje met een groepje dienstertjes en werksters van het vliegveld. In Londen klonk het „Vive De Gaulle" en was „Le jour de gloire" teruggekeerd. Op zijn kamer (de Belgische suite van Buckingham Palace) vond de Franse staatsman 's avonds tien zeldzame boeken uit de koninklijke bibliotheek. Koningin Elizabeth was niet vergeten, dat de ge neraal na een drukke werkdag ver strooiing pleegt te zoeken met een boek. populariteit van Kennedy kan het heel goed zijn, dat vele republiekeinen dit keer op de democratische senator hebben gestemd. Het aantal stemmen dat president Nixon behaalde, is geen reden voor pessimisme of optimisme. In ieder geval zijn de kansen ,dat Ken nedy de democratische kandidaat vooi het presidentschap wordt, gestegen door dit succes. Vorige maand heeft hij ook de voorverkiezingen in New Hampshire gewonnen. De totale uitslag was vanochtend nog niet bekend. Na telling in 1781 van 3446 kiesdistricten was de stemmenv deling: Kennedy 335-278; Humphrey 280 837; Nixon 271.935. Warm aprilweer (Van weerkundige medewerker) f)NS LAND is in een voor april w< zuidelijke luchtstroming gekomen, waarin ook hier in het westen middag- temperaturen tussen 18 en 19 graden Celsius zullen voorkomen. De deoressies boven de Oceaan zijn zeer actief gewor den en veroorzaken op grote schaal stormweer maar trekken in de richting van IJsland weg. Een sterk hogedruk- gebied boven Rusland is hier. wel de voornaamste oorzaak van, zodat de lucht druk boven onze omgeving aan de hoge kant blijft. Vooral in Polen viel gisteren sneeuw en dc daarmee samenhangende koude lucht drong tot de Wczer door, maar bereikt ons land gelukkig niet. Het blijft voorlopig overwegend droog met in de middag hoge temperaturen voor begin april. Op vragen van het lid der Tweede Kamer, mr. Van Rijckevorsel (kath.v.) naar aanleiding van het ontslag aan mr. J. O. de Rijke als lid van de adviserende raad van Hollandia. hebben de minister en de staatssecretaris van binnenlandse zaken verklaard het gewenst te achten eerst de rusit in Hollandia te laten terug keren alvorens een standpunt in te ne- Inmiddels is overleg gaande met dc gouverneur over de mogelijkheid de toestand aan te grijpen voor verande ring van de adviserende raad in een lichaam, hetwelk meer is aangepast aan dc ontwikkeling, die zich sedert de instelling heeft voltrokken en welke nog le verwachten is. Zonnige perioden De Bilt verwacht tot donderdagavond: Droog weer met zonnige perioden. Zwakke tot ma tige wind tussen zuidoost en zuid. Temperaturen belang rijk boven normaal. (Opge maakt om 11.15 uur). m •m ZON EN MAAN Donderdag 7 april: Zon op 6.02, onder 9.23; Maan op 14.25, onder 4.04; 11 april HET WEER IN EUROPA Rapporten hedenmorgen 7 uur Ënclb* Zó -Llmt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1960 | | pagina 1