Jlieutuc geitectfe(üiwnwtl
TIENJARENPLAN voor
NW.-GUINEA
Londen ontvangt De Gaulle
Subsidie voor r.k.
school blijft
Beroep van predikanten
op regering-Verwoerd
Afrikaanse organisaties deze
week nog buiten de wet
West-Duitsland bouwt
eigen straaljager
Woningnood:
Wanhoopsdaad
Hervorming in
Hollandia
V erkiezing vergroot
Kennedy's kansen
if1""
WOENSDAG 6 APRIL 1960
BUREAUS: Steenstraat 37
Directie, Redactie, Abonnementen- en
Advertentie-afdeling TeL 31441
ABONNEMENTEN 7,50 per kwartaal;
2,55 per maand; 0,59 per week
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter.
Familieberichten o,18 per millimeter
Eenenveertigste jaargang no. 11839
Directie: F. DIEMES
Hoofdredacteur: Dr. E
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Slantvatticfi is gfjebleoen
myn bert ia legljcnspotr
TALBOTWINNIK
Zie pagina 4
„HUNKERBUNKERS"
Zie pagina 7
O VERHEIDSPENSIOENEN hoger
Zie pagina 9.
Geen streefdatum
voor zelfbeschikking
(Van onze parlementsredactie.)
DE REGERING is niet bereid voor de zelfbeschikking van Nieuw-Guinea
een streefdatum te noemen. De Papoea's moeten die datum zelf mee
bepalen. De regering heeft echter wel een duidelijk werkprogramma en
ook staat haar een tijdschema voor ogen. Het gaat daarbij niet om gene
raties en zelfs niet om één generatie, maar om een korte periode. Dit heeft
de minister van binnenlandse zaken, mr. E. H. Toxopeus, gisteren in de
j Tweede Kamer te kennen gegeven. Staatssecretaris Bot zei dat de regering
een tienjarenplan voor de ontwikkeling van Nieuw-Guinea wil uitvoeren.
De Nieuw-Guinearaad, die in
overgrote meerderheid uit Papoea's
zal bestaan, zal als wij onze zin krij
gen nog in dit zittingsjaar tot stand
komen, aldus de minister. Deze raad
zal ook over de eventuele toelating
van Keiëzen kunnen spreken. De re
gering is niet van plan Keiëzen naar
Nieuw-Guinea over te brengen ten-
|zij de Nieuw-Guinearaad daarmee in
meerderheid akkoord zal künnen
Het onderwijsbeleid zal een zekere
I planmatigheid moeten vertonen,
'scholenplan moet in overleg tussen
ding, missie en gouvernement tot star.d
j worden gebracht. Er moet een behoor-
jiyke, redelijke verdeling van het onder-
jwijs komen, die aan de zending geeft
wat aan de zending toekomt. Een nieu
we rooms-katholleke primaire middel
bare school moet naar het oordeel van
de minister in Merauke worden gesticht.
I Over het omstreden subsidie voor
de rooms-kafcholieke primaire middel-
I bare school in Hollandia zei de minis-
I ter dat de toenmalige regering en het
toenmalige gouvernement dit subsidie
hebben bevestigd. Men mag van hen
niet verwachten dat hij dit subsidie nu
zou gaan schrappen. We zouden dan
J teredhtkomen in een situatie die dr.
Bruins Slot (a.r.) terecht heeft afgewe
zen, namelijk aantasting van de rechts
zekerheid.
Indien de regering nu een r.k. school
in Merauke gaat subsidiëren, betekent
dit niet dat de verhoudingen nog schu
iver worden getrokken. Het scholenplan
I'moet een voor allen aanvaardbare oplos
sing brengen. Van een verdeling op de
basis van fifty-fifty was de minister niets
gebleken.
Ambtenaren
Aan de regeling van de ambtenaren
zaken wordt gewerkt. Het is noodzake
lijk dat de ambtenaren in Nieuw-Guinea
een redelijke status krjjgen. Ook aa
lokale krachten moet men een duide
lijke status geven.
Over de zelfbeschikking van Nieuw-
Guinea zei de minister nog dat de re
gering niet perfectionistisch wil zijn,
zoals sommige Kamerleden blijkbaar
vrezen. Er zal, wanneer de zelfbeschik
king tot stand komt slechts een zekere
voorhoede moeten zijn. Het is niet nood
zakelijk dat alle Papoea's dan kunnen
lezen en schrijven. Toen Nederland een
democratie werd, waren er hier ook nog
vele analfabeten.
Minister Toxopeus deelde ten slotte
mee dat het zijn bedoeling is te zijner
tijd, ook zelf, evenals staatssecretaris mr.
Th. Bot reeds heeft gedaan, een bezoek
aan Nieuw-Guinea te brengen.
Goede voortgang
Staatssecretaris Bot, die voor het eerst
in de Kamer optrad, stelde vast dat
de afgelopen tien jaar bij de ontwikke
ling van land en volk van Nieuw-Guinea
goede voortgang is gemaakt. Men kan
dan ook niet zeggen dat het beleid tot
nu toe volledig heeft gefaald, zoals de
heer De Kadt (soc.) blijkbaar met het
oog op het vorige kabinet heeft gezegd.
De staatssecretaris sloot zioh in dit
verband gaarne aan bij de woorden
van lof die verscheidene Kamerleden
hadden gesproken aan het adres van
de vorige gouverneur, dr. J. van Baal.
Over het politieke beleid zei de staats
secretaris dat Nederland verder is
gaan dan het handvest der Verenigde
Chocolade voor
Tweede Kamer
TAE STAATSSECRETARIS van
binnenlandse zaken (voor N.-
Guinea), mr. Th. Bot heeft de
Tweede Kamer gisteren chocolade
aangeboden die afkomstig is van
de eerste proefaanplant van cacao
in Nederlands Nieuw-Guinea. De
staatssecretaris hoopte dat de af
zet van Nieuwguinese chocolade in
ons lajid daaidoor zal worden ver-
De staatssecretaris sprak voor
het eerst in de Tweede Kamer.
Zijn rede duurde niet minder dan
vier uur en twintig minuten. Tot
zijn verontschuldiging moet wor
den gezegd dat de bewindsman
niet alleen over chocolade heeft
gesproken. De zestien Kamerleden
die in eerste termijn in liet Nieuw-
Guineadebat hel woord hadden
gevoerd, hadden een onmogelijk
aantal detailvragen gesteld. De
staatssecretaris, die een week de
tijd had gehad om zijn antwoord
voor te bereiden, antwoordde mei
pijnlijke nauwkeurigheid.
Na de rede van de staatssecreta
ris, omstreeks half elf, vond de Ka
mer het welletjes en werd op voor
stel van mr. J. A. W. Burger (soc.
besloten de replieken pas vandaag
te doen houden. De waarnemend
voorzitter, dr. H. W. Tilanus (c.h.)
ging daarmee slechts node ak
koord. want de Kamer heeft voor
het paasreces nog heel wat af te
handelen. Na donderdag zal de
Tweede Kamer pas op 10 mei weer
Naties eist. Dit handvest spreekt van
zelfbeschikking zonder verplichting.
Nederland staat op het standpunt dat e»-
een recht op zelfbeschikking bestaat. Het
wenst Nieuw-Guinea te ontwikkelen tot
dat dit land een vrije keuze over
plaats in de wereld kan doen.
Tien
jaar
Thans, na een periode van het schep
pen van de belangrijkste faciliteiten,
staat de regering een langjarig ontwik
kelingsplan voor Nieuw-Guinea voor
ogen. De regering denkt hierbij aan
een periode van tien jaar, in te delen
(Zie
i pag.
IN ZUID-AFRIKA, waar de Senaat gisteren akkoord ging met het wets
ontwerp dat de twee Afrikaanse politieke organisaties (in feite de
enige leiding van de tien miljoen Afrikanen) nog deze week buiten de wet
plaatst en waar ondanks een toenemende werklust bij de zwarte bevol
king nog altijd ernstige ongeregeldheden worden geconstateerd, hebben
veertien predikanten van de Anglicaanse kerk in Kaapstad een oproep tot
de regering gericht.
De predikanten vragen, een einde
te maken aan de gewelddadige me
thoden tegen mensen, waartoe de
politie na openlijk besllafcen heeft.
Zij vragen dc regering: Een verstan
diger en gematigder gebruik te maken
van dc bevoegdheden welke zij in eigen
hand genomen heeft om aan de nood
toestand het hoofd te bieden.
Zij doen een beroep op de politie:
Treedt dc toestand met zelfbeheersing en
eerbied voor de menselijke waardigheid
tegemoet, zodat de goede eer niet wordt
aangetast.
Zij roepen de hulp in van de burgers
van Kaapstad: Gebruik alle middelen
een eind te maken aan de methoden
gewelddadigheid van de politie, welke
een smet werpen op de stad waarvai
houden.
De oproep kwam vrijwel op hetzelfde
Duitsland hoopt spoedig zijn eer
ste straaljager te bouwen. Een
woordvoerder van de Hamburgse
Flugzeugbau, een dochtermaatschap
pij van de scheepswerf van Blom en
Voss, heeft gisteren meegedeeld dat
het ontwerp voor het twee-motorige
vliegtuig, dat geschikt zal zijn voor
middelgrote afstanden, voltooid is.
Verder zijn er onderhandelingen
gaande met de regering te Bonn
over de financiering van het project.
Een model vain de HBF 314 zal op dc
itudusfcrië'le jaarbeurs te Hamburg ten
toongesteld wonden. Het straalvliegtuig
zal plaats bieden aan 78 passagiers,
wijl de bemanning uit drie leden zal be
staan. De kruissnelheid zal 950 kilome
ter bedragen-
De woordvoerder zei verder dat het
eerste prototype binnen 30 maanden
het plaatsen van de regeringsopdracht
gereed zou kunnen zijn, maar dat met
de geregelde produktie niet voor 1969 be
gonnen zou kunen worden. De straalmo
toren zouden volgens de huidige plannen
in het buitenland aangekocht worden.
Het ontwerp van de straaljager z
Gisteravond heeft een bewoner van d«
Mirakelsteeg te Leiden zijn huis in brand
gestoken, nadat hij volgens zijn zeggen
voor de zoveelste maal naar het Huisves
tingsbureau was geweest en daar had ge
hoord dat hem nog steeds geen andere
woning kon worden toegewezen. Het huis
waarin hij woonde, verkeerde in zeer
slechte staat. Buren, die een sterke rook
ontwikkeling waarnamen, kwamen met
behulp van een loper de woning binnen.
Zij wierpen een brandende matras door
een venster naar buiten, waarna di
middels gealarmeerde brandweer dt
blussing verrichtte.
gestimuleerd zijn door het Westduitse
ministerie van economie, terwiil de mi
nister van economie Erhard de steun
van de regering toegezegd zou hebben.
Wat de grootte van het toestel betreft
kan het wedijveren met de Franse Ca
ra veile en de 152 van communistisch
Ooost-Duitsland, diie naar men verwacht
aan het einde van dit jaar voor zijn eer
ste vlucht gereed zal zijn.
Longkankerproces
in Amerika
In Pittsburgh is de 61-jarlge Otto Prit-
chard een proces begonnen tegen een
Amerikaanse tabaksmaatschappii. Prit-
chard wil f 1.250.000 dollar schadevergoe
ding omdat hij tengevolge van kanker
een long verloren heeft nadat hij dertig
De schoonmaakwoede is weer
losgebroken in Nederland en
daarin deelt ditmaal wel in het.
bijzonder het Koninklijk paleis
op de Dam te Amsterdam. In
hoofdzaak beoogt men het ge
bouw in een betere staat van
onderhoud te brengen. De
restauratie zal anderhalf mil
joen gulden kosten. Eerst wor
den verschillende vertrekken
ontruimd en ontluisterd van
hun kostbare schilderijen,
kristallen kronen en tapijten
(zie de bovenste foto van de
Troonzaal). Zoals men weet,
was het paleis vroeger stad
huis. De gevangenen werden
opgesloten in de kerkers onder
het gebouw. Volgens de op
schriften op de deuren werden
de cellen daarna gebruikt als
wijnkelder. Ze staan nu leeg
(foto rechts). Ten slotte: hoe
hard hier en daar de restaura
tie nodig is geworden, ziet men
op de linkerfoto: kapotte ruit
jes, verweerde afrasteringen,
een en ander gedurende tien
tallen jaren door duiven
bevuild
:nt waarop de Zuidafrikaanse minis-
an justitie, Erasmus, in het parle
ment verklaarde, dat de regering niet zal
:elen om met alle macht „het schrik
bewind" in de grote steden van Zuid-
Afrika te breken. Hij zei, dat de politie
vrij kan optreden tegen mensen die in
timideren zolang de noodtoestand duurt.
De politie heeft opdracht gekregen dez.e
ensen te arresteren en zo nodig geweld
gebruiken.
Een lid van de oppositiepartij zei,
dat de politie geen arrestaties ver
richt, maar „op grote schaal ter
plaatse met de negers afrekent".
In Lamontville, 16 kilometer van Dur-
an, leverde de politie gisteravond een
geveoht met duizend Afrikanen. De bot
sing vond plaats toen de Afrikanen terug
keerden van hun werk en werden opge
wacht door de groep van ongeveer dui
zend negers, die kennelijk op strafactie
varen. Er werd gesproken van een
dode en een onbekend aantal gewonden.
Eerder op de dag werd in Nyanga een
Afrikaans politieman verschrikkelijk mis
handeld en gedood, toen de politie hulp
bood aan werkwillende Afrikanen.
Volgens het blad Cape Argus heeft de
politie gisteren in West Nyanga op het
Kaapse schiereiland het vuur geopend op
negers. De actie hier zou zijn ingeluid
door de komst van een helikopter, die
een niet verstaanbaar bericht omriep.
Kort daarna verschenen vrachtwagens
van de politie en begon een razzia.
PROTESTEN
De politiek van de Unie van Zuid-
Afrlka is „een klap in het gezicht van
de hele humanitair denkende wereld",
schrijft het bestuur van „Srenang
Kondre", de vereniging voor Surina-
mers en vrienden van Suriname aan
de Nederlandse ministerraad. De rege
ring wordt verzocht op ondubbelzin
nige wijze te doen blijken, dat het Ne
derlandse volk de apartheidspolitiek
veroordeelt.
0 De Amerikaanse commissie voor-
Afrika (een particuliere organisatie die
hel begrip tussen Amerika en Afrika
wil bevorderen) brengt 50.000 dollars
bijeen voor hulp aan gewonde of ge
arresteerde negers in Zuid-Afrika.
(Zie vervolg op pagina 11)
jaar lang dagelijks twintig tot dertig si
garetten van deze fabriek gerookt had.
De raadsman van de gedaagde bood
aan te bewijzen, dat bij mensen die zoals
Pritchard zich met bout- en metaalbe
werking bezig houden, veel gevallen van
longkanker voorkomen.
Op weg naar presidentschap
belangrijke voorverkiezingen in de staat Wisconsin een overwinning
behaald op zijn partijgenoot senator Hubert Humphrey. Het was de eer
ste grote voorverkiezing voor het Amerikaanse presidentschap. In Wis
consin hebben de democraten een meerderheid (de republikein Nixon
kwam dan ook op de derde plaats) en men beschouwde deze verkiezing
als een belangrijke toetssteen voor de populariteit van de twee voor
naamste democratische kandidaten.
Nixon zal, zoals bekend, de republi-
keinse kandidaat voor het president
schap zijn. Op een conventie van de De
mocratische partij zal worden uitge
maakt, wie de democraten moet verte
genwoordigen en Kennedy weet nu, dat
hij aanspraak kan maken op de stem
van twintig van de dertig kiesmannen
uit Wisconsin. Kennedy was de favo
riet voor de verkiegingen in deze staat,
doch zijn overwinning stond beslist niet
van tevoren vast. Men vroeg zich nan
lijk af, welke invloed zijn godsdienst
hij is roomskatholiek zou hebben op
het stemmenaantal. Het is echter moei
lijk conclusies te trekken uit de royale
meerderheid die hij nu behaalde.
Bovendien heeft Nixon geen campag
ne gevoerd in Wisconsin en door de grote
T ONDEN heeft zoals de „Star"
schreef generaal De Gaulle
niet alleen verwelkomd als een groot
man, maar ook als een oude vriend.
Hartelijk waS het gejuich, waarmee
een grote menigte de Fransman gis
teravond begroette, toen hij met
koningin Elizabeth op het balkon
van Buckingham Palace verscheen
om van een groot vuurwerk te ge
nieten.
Eerder op de avond, tijdens een banket,
had de Engelse vorstin herinnerd aan dc
historische rede van De GauLie op 18 juni
1940. waarmede de Franse generaal zijn
landgenoten opriep in het uur van de ne
derlaag door te vechten. „Een oproep die
de redevoeringen van onze grote leider,
Sir Wiston Churchill evenaarde" zei de
Britse vorstin.
Koningin Elizabeth heette De Gaulle
welkom „ten eerste omdat u het hoofd
bent van de Franse staat en ton tweede
omdat u generaal De Gaulle bent, voor
ons een vriend en evenals in 1940 de in
carnatie van het Frankrijk, waarvan de
geest ontembaar is en de ziel onster
felijk".
Na de aankomst bij Victoria Station,
waar 41 saluutschoten weerklonken cn
waar de Marseillaise werd gespeeld en
waar De Gaulle, met prins Philip, een
erewacht van Goldstream Guards inspec
teerde. volgde een rijtoer ln open lan
dauer door Londen. Het dreigende weer
had de Londenaars er niet van weerhou
den de koninklijke stoet, geëscorteerd
door ruiters van de Household Cavalry
met getrokken sabels en met glinsteren
de helmen en borstkurassen, voorbij te
zien trekken.
Voor Carlton House, het hoofdkwartier
van De Gaulle tijdens de oorlog, stond
de Franse gast op en salueerde.
Maar verder was De Gaulle allerminst
officieel en helemaal Fransman. Op het
vliegveld had hi) de Britse specialisten
van het protocol al in verwarring ge
bracht door alle tijd te nemen voor een
gesprekje met een groepje dienstertjes
en werksters van het vliegveld.
In Londen klonk het „Vive De Gaulle"
en was „Le jour de gloire" teruggekeerd.
Op zijn kamer (de Belgische suite van
Buckingham Palace) vond de Franse
staatsman 's avonds tien zeldzame boeken
uit de koninklijke bibliotheek. Koningin
Elizabeth was niet vergeten, dat de ge
neraal na een drukke werkdag ver
strooiing pleegt te zoeken met een boek.
populariteit van Kennedy kan het heel
goed zijn, dat vele republiekeinen dit
keer op de democratische senator hebben
gestemd. Het aantal stemmen dat
president Nixon behaalde, is geen reden
voor pessimisme of optimisme.
In ieder geval zijn de kansen ,dat Ken
nedy de democratische kandidaat vooi
het presidentschap wordt, gestegen door
dit succes. Vorige maand heeft hij ook
de voorverkiezingen in New Hampshire
gewonnen.
De totale uitslag was vanochtend nog
niet bekend. Na telling in 1781 van
3446 kiesdistricten was de stemmenv
deling: Kennedy 335-278; Humphrey
280 837; Nixon 271.935.
Warm aprilweer
(Van
weerkundige medewerker)
f)NS LAND is in een voor april w<
zuidelijke luchtstroming gekomen,
waarin ook hier in het westen middag-
temperaturen tussen 18 en 19 graden
Celsius zullen voorkomen. De deoressies
boven de Oceaan zijn zeer actief gewor
den en veroorzaken op grote schaal
stormweer maar trekken in de richting
van IJsland weg. Een sterk hogedruk-
gebied boven Rusland is hier. wel de
voornaamste oorzaak van, zodat de lucht
druk boven onze omgeving aan de hoge
kant blijft. Vooral in Polen viel gisteren
sneeuw en dc daarmee samenhangende
koude lucht drong tot de Wczer door,
maar bereikt ons land gelukkig niet. Het
blijft voorlopig overwegend droog
met in de middag hoge temperaturen
voor begin april.
Op vragen van het lid der Tweede
Kamer, mr. Van Rijckevorsel (kath.v.)
naar aanleiding van het ontslag aan mr.
J. O. de Rijke als lid van de adviserende
raad van Hollandia. hebben de minister
en de staatssecretaris van binnenlandse
zaken verklaard het gewenst te achten
eerst de rusit in Hollandia te laten terug
keren alvorens een standpunt in te ne-
Inmiddels is overleg gaande met dc
gouverneur over de mogelijkheid de
toestand aan te grijpen voor verande
ring van de adviserende raad in een
lichaam, hetwelk meer is aangepast
aan dc ontwikkeling, die zich sedert de
instelling heeft voltrokken en welke
nog le verwachten is.
Zonnige perioden
De Bilt verwacht tot donderdagavond:
Droog weer met zonnige
perioden. Zwakke tot ma
tige wind tussen zuidoost en
zuid. Temperaturen belang
rijk boven normaal. (Opge
maakt om 11.15 uur).
m
•m
ZON EN MAAN
Donderdag 7 april: Zon op 6.02, onder
9.23; Maan op 14.25, onder 4.04; 11 april
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
Ënclb*
Zó -Llmt