Jlieume jCriitsrfje GTourant Nederland bouwt weer Werkgevers en werknemers tekenen e.a.o. Prijzenbeschikking gaf de doorslag Demonstratie ontaardt in bloedbad: 63 doden, ruim 200 gewonden Vreugde werd getemperd Bouwvakarbeiders vragen inzicht in prijsvorming BASES IN BUITENLAND WORDEN GEHANDHAAFD 5MEUVRIJ DINSDAG 22 MAART 1960 BUREAUS: Steemstraat 37 Directie, Redactie, Abonnementen- en Advertentie-afdeling Tel 31441 ABONNEMENTEN 7,50 per kwartaal; 2,55 per maand; 0,59 per week (Bij contract belangrijke korting) Directie: F. DIEMEB Hoofdredacteur: Dr. E. DIE MER CHRISTELIJKE ATION AAL DAGBLAD Voor Leiden en Omstreken „Stanttasilcfi is gbfbletfo mgn hert ia tegfjenspatr Veertigste jaargang no. 11826 LEVK VAN BRUGGEN begint vandaag rijn serie reportages: Het donkere hart van Afrika i het e i, de c r het bouwbedrijf werd dan toch gisfei avond getekend. De heer J. Dura Dzn zet rijn handtekening, daarbij gade geslagen door de heren C. Brandsma orz.ANB) en J.v. Eibergen (voorz. NCB). V.l.n.r. minister De Pous, de heren Brandsma. Dura en v. Eibergen le ministers Toxopeus en v. Rooy. (Van onze sociaal-economische redaotie.) TAE STAKING in de bouwnijverheid, die twee weken en een dag heeft "■"Z geduurd, is vandaag beëindigd, nadat de aannemers gisteravond nog vrij onverwachts besloten de c.a.o. voor het bouwbedrijf te ondertekenen. Deze capitulatie volgde, nadat de regering mededeelde dat zij een prijzen beschikking had uitgevaardigd, die het de aannemers onmogelijk maakt de met de werknemers overeengekomen loonsverhoging van vijf procent door te berekenen in de prijzen van lopende bouwwerken. TTet college van rijksbemiddelaars heeft vandaag de c.a.o. voor het J-A bouwbedrijf goedgekeurd. Maar dat gebeurde niet, dan nadat de werknemers nog een kleine concessie moesten doen, die betrekking heeft op de secundaire arbeidsvoorwaarden. Op het laatste moment kwam het college gisteravond met de eis dat de werknemers nog 0,3 procent van de totale loonsom moesten laten vallen, omdat daarvoor te weinig ruimte be schikbaar was. De tussen partijen overeengekomen verhoging van de ge- reedschappenvergoeding met 2 cent per uur voor timmerlieden werd daar op uit de c.a.o. geschrapt, uiteraard tot grote verontwaardiging van de stakingsleiding, die zich er echter wel bij neer moest leggen. kens een gezamenlijk uitgegeven com muniqué. dat zij zich ten aanzien van de uitgevaardigde prijzenbeschikking alle rechten voorbehouden, hetgeen niet an ders kan worden uitgelegd, dan dat zij zich tot de gewone rechter zullen den. Voorts verklaarden zij de c.a hebben getekend, omdat de eis tot het doen van afstand van de risicoregeling vervangen door de prij zen- maatregel. De c.a.o. Is niet ondertekend door de de Ned. Chr. Aannemers en Bonwvak- patroonsbond cn door de Ned. vereni ging van werkgevers in het heibêdrijf. Zoals bekend is het hoofdbestuur van de N.C.A.B. onlangs afgetreden, toen het op de ledenvergadering werd weggestemd, omdat het van plan was de c.a.o. te teke- i. Daardoor kon het bestuur thans de o. niet paraferen. De ledenvergade ring van de N.C.AB. zal woensdag op nieuw bijeengeroepen worden, om het hoofdbestuur alsnog mandaat te verle nen. Dat hoofdbestuur zal eerst nog ge kozen moeten worden, tenzy de leden zo verstandig zijn de thans demissionaire bestuursleden alsnog hun vertrouwen te schenken, hetgeen het minste zou zijn, de ledenvergadering verwacht mag worden. De werkgevers in het hei- bedrUf konden niet tekenen, omdat men had vergeten ze uit te nodigen. De vandaag gepubliceerde prijzen beschikking houdt in, dat de aanne mers, behalve op de nieuwe werken, ook op de lopende bouwwerken kos tenverhogingen, die samenhangen met de verbetering van de lonen en an dere arbeidsvoorwaarden, krachtens de nieuwe c.a.o. niet zullen mogen doorberekenen aan de opdrachtge vers. Dus ook niet indien dit in de bouwcontracten in afzonderlijke clau sules is bedongen. Voorts wordt in de beschikking bepaald, dat voor lo pende werken, die op 1 september 1960 nog niet zijn opgeleverd, even tueel een uitzondering kan worden gemaakt indien de hier te bedingen prijs ontoereikend blijkt om de nood zakelijke exploitatiekosten van de betrokken onderneming te dekken. Zoals bekend heeft de minister van economische zaken reeds voor het uit breken van het conflict deze concessie op het punt van een eventuele doorbe rekening gedaan. De aannemers hebben toen echter geweigerd ook op deze voor waarden de c.a.o. te tekenen. Thans na meer dan twee weken staken, aanvaar den zij deze voorwaarde wel, terwijl de zaak materieel niet is gewijzigd. Een tweede concessie, die dc regering nog aan de aannemers heeft gedaan, namelijk de instemming met een vermindering van de premie voor het risicofonds van 10 tot 7 procent, welke kostenverlaging niet in de prijzen zou behoeven te wor den doorberekend, valt buiten deze be schikking. Partijen in het bouwbedrijf zullen het eerst onderling hierover eens moeten worden. De beschikking, die is uitgesteld op grond van artikel 4 van de prijsopdrijvings- en hamsterwet, geldt voor de utiliteits- en burgerlijke bouw. maar ook voor de grond-, wegen- en wa terbouw. Ook het herstel- en onder houdswerk moet hieronder begrepen worden. De beschikking zal aangeduid worden als prijzenbeschikking bouwbe drijf I960. Snelle ondertekening Dc ondertekening van de c.a.o. kreeg gisteravond snel zijn beslag op het mini sterie van economische zaken, alwaar partijen met de ministers De Pous (eco nomische zaken), Van Rooy (sociale za ken). Toxopeus (justitie ad interim), staatssecretaris Roolvink (sociale zaken), alsmede de waarnemend voorzitter van het college van rijksbemiddelaars, mr. J. Heusdens, waren bijeengekomen op ver zoek van de regering. Tijdens deze bij eenkomst deed minister De Pous mede deling van de prijzenbeschikking, die de regering had uitgevaardigd, nu bleek dat het conflict met de aannemers niet meer langs de weg van overleg viel op te los- I sen. Overeenkomstig een reeds zondag avond tussen werkgevers en werknemers tijdens een informele conferentie ten i huize van de voorzitter van de Raad van bestuur bouwbedrijf, de heer J. Dura Dzn te Rotterdam, gedane toezegging, gingen de aannemers daarna tot teke- j ning over en zo deden ook de werk- nemers. De aannemers lieten er bij die gelegen heid geen misverstand over bestaan, dat voor hen met de ondertekening de kous nog niet af is. Zij verklaarden later, bly- De rol van een radiootje Een klein draagbaar radiotoe stelletje heeft een belangrijke rol gespeeld in het bouwconflict, dat precies vijftien dagen heelt geduurd. Het stond in de verga derzaal van de r.k. bouwvakar beidersbond St. Joseph aan de Drift te Utrecht, waar de lande lijke stakingsleiding zijn hoofd kwartier had, maar het ging ook mee naar Den Haag. wanneer de voorzitters van de drie werkne mersbonden In het bouwbedrijf in allerijl werden ontboden. Het ra diootje was namelijk het enige communicatiemiddel tussen de Raad van bestuur bouwbedrijf en de stakingsleidlng Men ving van de radionieuwsdienst de commen taren van de heren Dura en Ne- llssen van de Raad van bestuur op en becommentarieerde dit nieuws wanneer men dit nodig vond. Men luisterde raar namen van nieuwe bemiddelaars en van verklaringen die door de rege ring werden uitgegeven naar aan leiding van dit conflict. Het toestelletje werd gister avond om half elf opgeborgen. Het had ziju taak verricht toen het laatste nieuws over de sta king bekend was geworden. Zuidafrikaanse „passenstrijd" De stakmgsleiding heeft gisteravond a de ondertekening ook een communi qué uitgegeven, waarin zij mededeelde, dat thans volledig is voldaan aan de eisen, zoals die door de drie bouwvak- arbeidersbonden werden neergelegd in het ultimatum, dat op 3 maart tot de aannemersorganisaties werd gericht Daarom besloot de stakingsleiding met ingang van vandaag de staking op te hef fen, waarbij zij een beroep deed op de stakende bouwvakarbeiders, om de ar beid te hervatten op dezefde waardige wijze als waarop de actie is gevoerd. De stakingsleiding, uiteraard zeer con tent met het besluit van de aannemers te tekenen, zag haar vreügde toch enigszins getemperd door de activi teiten, die het college van rijksbemidde laars meende te moeten ondernemen, om ,,'s lands econoimiie voor ondergang te behoeden"zoals één der vakbonds bestuurders het uitdrukte. Zoals gezegd stelde mr. Heusdens, vice-voorzitter van het college, de eis, dat partijen 0-3 pro cent van de totale loonsom (lonen, se cundaire arbeidsvoorwaarden en com pensaties tesamen) zouden laten vallen. De stakingsleiding ging niet akkoord met een voorstel om de verhoging van de rij wielvergoeding ongedaan te maken, doch moest wel toestaan, dat de gereedschap pen vergoeding gehandhaafd bleef op het niveau van de oude c.a.o. Doch daarop bleek, dat de ruimtegrens nog met 0 05 procent was overschreden. Om hierin te voorzien werd de regenverletpremie nog iets verminderd, hetgeen een theoreti- (Van 1 sociaal-economische redactie) TV/TJ MOETEN niet alleen samen- werken, maar ook samen weten." Met deze woorden illustreerde gister avond de voorzitter van de Ned. Chr. bond van werknemers in de hout- en bouwnijverheid, de heer J. van Eiber gen de wens van de bouwvakarbei ders om in de prijsvorming van het bouwbedrijf gekend te worden. Dat de werknemers elk inzicht in de prijsontwikkeling onthouden wordt, noemde de heer Van Eibergen een van de oorzaken die mede tot de staking heeft geleid. De situatie leerde, aldus de heer Van Eibergen, dat werkgevers en werk nemers uiteen moesten vallen. Hij hoopte dat beide partijen deze kwestie spoedig eens zullen kunnen bespreken. Overigens betreurde de heer Van Eibergen het zeer dat deze staking nodig is geweest in een tijd waarin in het bedrijfsleven in het algemeen een goed georganiseerd over leg tussen werknemers en werkgevers een plaats heeft gekregen. Hij was blij dat de prijzenbeschikking van de rege ring een einde aan de moeilijkheden had gemaakt en toonde zich ingenomen met de spontane ondertekening van de c.a.o. daarop door de werkgevers. Zijns in ziens heeft de voorbespreking, die zon dagavond ten huize van de heer Dura heeft plaatsgevonden tussen werkgevers en werknemers veel tot deze stap bijge dragen. De demissionaire voorzitter van de sche maatregel bleek, omdat in de prak tijk de lonen bij regenverlet steeds voor honderd proeent worden uitbetaald. Doch de moeilijkheden waren nu opge lost, al hadden Rijksberrudtielaars er ook voor gezorgd dat de ondertekening nog bijna twee uur moest worden uitgesteld om „enkele details te regelen", zoals het officieel heette. Nu de c.a.o. voor het bouwbedrijf is ondertekend en daarmee het doel van de staking is bereikt, hebben de drie vak centrales (NW, ICAB en NCB) medege deeld. dat de door hen georganiseerde solidariteitsactie uiteraard tegelijkertijd is geëindigd. De voorzitter van de Raad van Bestuur Bouwbedrijf, de heer J. Dura Dzn, ver klaarde verheugd te zijn dat de zaak thans is opgelost. Hij meende dat de ver houdingen tussen werkgevers en werk nemers in het bouwbedrijf eerder beter zijn geworden dan slechter als gevolg het conflict. Hij achtte het belangrijk dat de aannemers als gevolg van de prijzen beschikking nu in ieder geval niet indi vidueel afstand van de rechten op doorberekening behoeven te doen. Ned. Chr. aannemers- cn bouwvakpa troonsbond, de heer II. Stamhuis, ver klaarde niet in zijn hoedanigheid van voorzitter, doch persoonlijk in het ein de van de staking geen overwinning van de aannemers te zien. omdat men door te tekenen en gezien dc daarbij afgeleg de verklaringen zijns inziens geen stap nader is gekomen tot realisering van de doorberekening. Groot in het kleine" De secretaris van het N.V.V., de heer J. W. F. van Tilburg, verklaarde voor de VARA-microfoon, vèrheugd te zijn dat bij de aannemers thans, zoals hij zei „Het gezonde verstand heeft gezege vierd". Het doel van de staking: de nieu we c.a.o. is bereikt en de discussies over het al of niet noodzakelijk zijn van het stakingswapen kunnen nu wel worden beëindigd, aldus spreker. De heer Van Tilburg verklaarde grote waardering te hebben voor de standvastigheid, die de regering aan de dag heeft gelegd en in het bijzonder voor minister De Pous, die, naar hij zei, een krachttoer heeft verricht. Weinig bewondering daarentegen had spreker voor het college van rijksbemid delaars, dat naar zijn zeggen op een fu- iliteit de oplossing bijna had laten af springen. Dit college streeft er zeker groot te zijn in het kleine, aldus de heer Van Tilburg. „We hebben de slag gewonnen," zo zei de heer Brandsma, voorzitter van de Al gemene Nederlandse Bouwbedrijfsbond, die evenwel gehoopt had dat de bespre kingen in Den Haag vanmiddag sneller zouden verlopen. Het had naar zijn me ning sneller gekund wanneer werkge vers, werknemers en het college van rijksbemiddelaars spontaan hun mede werking hadden verleend aan de onder tekening van de zo vaak besproken c.a.o. De voorzitter van de R.K. Bouwvak- arbeidersbond, Sint Joseph, de heer II. Veel interesse toonde koningin Juliana gisteren bij haar bezoek aan de streekwerkplaats voor minder valide arbeidskrachten in Ede. Eveneens nam zij met grote belangstelling kennis van het werk in het Nederlands scheepsbouwkundig proefstation in Wageningen, dat tot de best uitgeruste laboratoria ter wereld behoort. Hier maakte de Konin gin onder meer een rit op de z.g. sleepwagen mee, die in de z.g. zeegangstank werd gemaakt. Werkhoven, verklaarde dat de bonden gesterkt zijn in hun overtuiging dat de leden achter de besturen staan. Waarde ring had hij voor dc wijze waarop de leden-stakers de stakingstactiek begrepen hebben. Hij toonde vertrouwen in de leden, maar ook in de vele ongeorgani seerden die juist in deze weken begrepen hebben hoe belangrijk een organisatie kan zijn. De werknemersvakbonden weten nog niet precies hoeveel deze staking aan uitkeringen heeft gekost. Vast staat evenwel dat dit vele honderd duizenden guldens bedraagt. In de eerste stakingsweek werd in Amster dam al meer dan 100.000 uitge keerd aan ongeorganiseerde stakers. BIJ ONGEREGELDHEDEN in Zuid-Afrika zijn ten minste 63 doden en meer dan 200 gewonden onder de inheemse bevolking te be treuren. De doden en gewonden vie len gisteren, toen de politie het vuur opende op circa 50.000 kleurlingen, die demonstreerden voor afschaffing van „negerpasjes". De betogers gooi den met stenen en staken gebouwen brand. Centra van de onlusten ren Vereniging, Sharpeville, Bophelong en Evaton ongeveer 50 km ten zuiden van Johannesburg, minstens 56 doden en 162 ge wonden vielen, en Langa in de ge meente Kaapstad, waar 7 doden en 46 gewonden te betreuren zijn. Een persfotograaf, wiens auto verschil lende keren beschoten was, verklaarde nog nooit zo'n bloedbad in Zuid-Afrika te hebben meegemaakt. Nadat een leider van de negerbevolking door de politie was neergeschoten en de menigte drei gend politiebureaus en andere gebouwen bestormde, opende de politietroepen met stenguns het vuur op de massa. Volgens ooggetuigen werden de eerste rijen v de aanstormende negers neergemaaid De straten in de steden van de opstand waren in enkele minuten in slagvelden herschapen. Boven het gejoel van de be- Tranen over Johannesburg: in Sharpeville, dicht bij deze Zuid afrikaanse stad, zijn tientallen Afrikanen gedood in een schiet partij, die volgde op een demon stratie tegen de bepalingen tot het dragen van persoonsbewij zen. Deze aanblik bood het marktplein. (Radio-telefoto A.N.P.) Westelijk antwoord aan Rusland: 1AE WESTELIJKE mogendheden hebben de Sowjetunie gisteren laten weten dat hun buitenlandse bases zullen worden gehandhaafd, totdat een internationale vermindering van de bewapening en de legers deze overbodig hebben gemaakt. In antwoord op vragen van communistische zijde hebben de vijf westelijke landen op de ontwapeningsconferentie hun standpunt uiteengezet. heeft. De twee delen van het voorstel Op de conferentie over het stopzetten de proeven met kernwapens heeft de Russische afgevaardigde Tsarapkin gistc- :n gezegd dat zijn voorgesteld morato- um op kleine ondergrondse kernproe- :n in eerste instantie vier of vijf jaar in kracht zou moeten zijn. Aan het slot van deze periode zouden de V.S., Groot-Britannie en Rusland over leg moeten plegen, indien dan nog niet ;enstemming is bereikt over een me thode voor het toezicht op een verbod ondergrondse proeven. Hij is echter r optimistisch" en verwacht dat de geleerden binnen vier of vijf jaar over eenstemming bereikt zullen hebben. Tsarapkin deed deze mededeling ter toe lichting van zijn uit twee punten bestaan de voorstel, dat hij zaterdag ingediend VIJFTIG DODEN IN RODE ZEE In de Rode Zee is een scheepje met vijf tig Jemenieten aan boord vergaan, aldus bericht het Nieuwsagentschap van het Midden-Oosten. In een bericht uit Hodeda, Jemen, wondt gezegd dat de Jememieten op de thuisreis waren, na te zijin uitgewezen uiit Ethiopië. Volgens het nieuwsagentschap werden alleen de kapiiteiin en de bemanning van het zeihschip gered, de vijftig passagiers verdronken omdat zij de zwemkunst met machtig waren. Doodvonnis 11a moord op negerbediende Het Oostafrikaanse hor van cassatie in Nairobi heeft de doodstraf voor een 28- jarige Britse ingenieur wegens moord op zijn Afrikaanse bediende, bevestigd. Hij is voor zover bekend de eerste Euro peaan, die in Kenia ter dood veroordeeld is wegens moord op een Afrikaan. 1. De Sowjetunie zou het voorstel van president Eisenhower aannemen om slechts die kernproeven te verbieden, waarop met de bestaande wetenschappe lijke methoden toezicht gehouden zou kunnen worden. 2. Van hun kant zouden dc VB. en Groot-Britannië samen met Rusland een moratorium afkondigen van de kleine ondergrondse proeven, welke niet met name in het verdrag verboden worden. Bij radar alleen hitte-gevaar Be Britse minister van defensie, Duncan Sandys, heeft tegen een verslaggever van de Daily Telegraph gezegd dat de berich ten in de Londense pers over de nood lottige gevolgen op genetisch gebied van radargolven onjuist zijn. De voorzorgen, die genomen zullen worden tegen de ge volgen van krachtige radargolven, rich ten zich niet tegen de aard van deze gol ven, maar tegen de enorme hitte die zij geven, aldus de minister. Hij zei dat iemand, die zich te dicht bij de bron van deze golven waagt, ter plaatse geroosterd zou kunnen worden. togens klonk het scherpe geluid van de machinegeweren. Straaljagers gierden laag over om de menigte te intimideren. De politie zette ook pantserauto's tegen de inheemsen in. De kleurlingen staken auto's en gebou wen in brand, bekogelden de politietroe pen met 6tenen en sneden telefoondraden door. Urenlang hebben ziekenauto's af en aan gereden om de slachtoffers naar ziekenhuizen te brengen. De Zuidafri kaanse politie heeft het ziekenhuisper soneel verboden, cijfers over de aantal len doden en gewonden te verstrekken. Na middernacht was de politie de toestand weer meester. De toestand is echter nog uiterst explosief De politie heeft Soboekwe, voor zitter van het Pan-Afrikaanse con gres, die z(jn 30.000 volgelingen had opgeroepen tot de demonstratie, als mede secretaris Lebalio en zes ande re Afrikanen, gearresteerd. De bewe ging yvert voor afschaffing van de indentiteltspapleren die de bewe gingsvrijheid van de Afrikanen be perken. voorts voor oprichting van vrjje vakverenigingen cn het verwer ven van algemeen kiesrecht voor de Afrikanen. Het Nationale Afrikaanse congres, de voornaamste organisatie van negers, die 250.000 leden telt, had zich van te voren van de actie van Soeboekwe gedistancleerd. Het con gres achtte dc actie te weinig voorbe reid cn meende dat zij te weinig kans van slagen had. 's Morgens waren grote groepen Afri kanen naar de politiebureaus gegaan om zich te laten arresteren op grond van het feit, dat zij weigerden de pasjes voortaan bij rich te hebben. De politie trok zich aanvankelijk weinig van de campagne aan en arresteerde geen in heemsen. Toen de menigte Afrikanen tot tienduizend aangroeide, greep de politie Na het bloedbad scheen de politie zelf geschokt te zijn bij de aanblik van het strijdtoneel. Blanken kochten bij de mu nitiehandelaren grote voorraden wapens en munitie op. Voorzover bekend hebben zij niet deelgenomen aan de schietpar tijen. Premier Verwoerd heeft in het Zuidafrikaanse parlement medege deeld, dat de politie het vuur opende nadat uit de menigte drie schoten gevallen waren. De politie zou eerst in de lucht hebben geschoten. Het zou niet tot dergelijke gewelddadig heden zijn gekomen wanneer de menigte niet de politiebureaus had bedreigd, verklaarde hij. De rege ring heeft in het gehele land alle sa menscholingen en bijeenkomsten verboden. Het college van rijksbemiddelaars heeft aan werkgevers vergunning verleend buiten en behalve de vakan tie-, feest- en snipperdagen, waarop de werknemers recht hebben, voor dit jaar tevens, voor zover het werk zulks toelaat, op de 5de mei vrijaf te geven met behoud van loon. Duitsers bouwen weer grote oorlogsschepen Het eerste grote oorlogsschip, dat door Duitsland sinds de Tweede Wereldoorlog gebouwd is, zal volgende week zaterdag Hamburg van stapel lopen. Het is een 3000 ton metende torpedo jager en de eerste van een serie van schijnlijk 12 schepen van dit type. Af en toe son De Bilt verwacht lot mor genavond Droog weer met zonnige perioden en iets hogere mld- dagtemperaturen. Vannacht echter op de meeste plaatsen enkele graden vorst. Zwakke tot matige oostelijke wind. (Opgemaakt om 11.13 uur). ZON EN MAAN Zon op 6.37 uur, onder 18.58 uur; Maan I op 4 41 uur; onder 14.37 uur; 27 maart; Nieuwe Maan. HET WEER IN EUROPA Rapporten hedenmorgen 7 uur UW HUID WORDT WEER GEZOND EN MOOI MET D Helder Vpcnburg Lolde De Bilt Wenen Ril b<-w

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1960 | | pagina 1