n Allgauer Alpen is
wandelaar koning
BAEDEKER
Spanje: zonnige bevolking in
een zonnig land
Naar YaF
Gardena
OBERSTDORF
(Zuid-Duitsland)
- nDUU schoonheid. van
Steeds meer toerisme ten
zuiden van de Pyreneeën
betrouwbare
gids
voor
toerist en
oorlogsleider
Glijpartijen in de mijnen
uits,
m
heeft hij tevens zijn eindpunt be-
I" tikt. want de zorgen van de Duitse
poorwegen nemen daar een einde.
)at zou ook moeilijk anders kunnen.
ten zuiden van dit Zuidduitse
ilaatsje de altijd Imposante en hoge
jlïg&uer-Alphen beginnen, de berg-
teten op de grens van Duitsland en
"lostenrijk. En zoals dikwijls In 't hoog-
bergte: waar de trein eindigt, begint
domein van de wandelaar, die
.er de met rode verfstrepen gemar-
efrde voetpaden zijn weg zoekt en
indt naar de berghutten en de berg-
jjJpen. Dit spreekt in Oberstdorf wel
efl duidelijk, want er mogen dan
apuit dit plaatsje zeven zijdalen om
oog leiden tot diep in de stilte van
et berglandschap, het merendeel er
is .jyoor auto's ontoegankelijk. In
lljerstdörf is de wandelaar dus heer
ï'pieester van het terrein.
.\vil men dn Qbersfcd'orfper se nog
eËder zuidelijk dan de trein al is ge-
omenV dtan-is d'at zeer goed mógelijk,
bijgegeven, het is een fikse wande*
ng van .vijf uur naar de Kemptner-
iitte op 1846 meter hoogte, maar deze
ligt dan ook dicht bij de Oosten-
e 'grens in een majestieuze amge-
ing.~*HIër leven de niet zo héél bé-
fende Murmeldae-ren in grote kodonies
ijeen, maar veel interessanter is. da»
1 de onmiddellijke omgeving, op de
trotterspitzen en op de Muttler vel»
delaars hun nesten hebben gebouwd.
lenige .toerist-wandelaar heeft, rus-
tend tegen de hoge berghellingen zijn
bergstok wait dichter naar zich toege
haald, wanneer de wiekslag van deze
grote vogel werd gehoord
Zo ver als de Kemptnerhiitte be
hoeft men echter niet stéeds' té gaan"
om uitstekende indrukken yan Oberst
dorf op te doen. Veel Richter bij he'
dorp kan men ook terecht.
Even ten westen van het op 843 nve-
.ter'boven de zeespiegel gelegen dorpje
vindt men de Breitachklamm, de nau
we rotskloof, waqf doorhéén .rich'het.
riviertje de' Breitaoh wringt. En di
rect ten zuiden :jy!an Oberstdorf ligt
een kleine hondërd meter hoger de
vriendelijke Freibengsee met zijn be
boste oevers. En ook onmiddelliik ten
westen yan het dorp met zijn 8600 in
woners wacht een ongekend genoegen
de -Nebelhombaan.
De Nebelhombaan is 30 jaar oud.
In 1928 werd met de bouw begon
nen en in mei 1930 was de toenma
lige langste zweef baan ter wereld
met een lengte van 4860 meter en
een hoogteverschil van 1104. .meter.,
gereed. In slechts17 minuteti breit-
'if jJirC land van strijd en
^zingende" bergen en dalen...
Je Snowdon, in 't noord-westen
van Wales, is met zijn 1186
tier de op één na hoogste berg
n Grpot-Britannië. Vergeleken
de bergen in andere landen is
niet hoog, maar zijn groots-
d is iets, dat niet in meters is
te drukken, want de Snowdon
een weerspiegeling van de geest
h Wales.
De bergen van dit land hebben
t'1'karakter van he<t volk ge-
Rhd/ Zij zijn" door de eeuwen
^erreen grpot natuuriijk fort ge
test, waardoor de Kelten steeds
ti hinderpaal bleken te zijn voor
aan- Romeinse indringers in de oud-
G 14 id ren voor de Engelse koningen
-03-26 dé tniddeleeuwen. Zelfs nadat
t Huis Tudor, dat afkomstig is
Wales, nu bijna 500 jaar ge-
—i len op -de Engelse troon is ge-
men, is het volk van Wales een
tie op zichzelf gebleven.
Eigen taal
ranneer naar Wales gaat, zult u
Ir een hoffelijk en gevoelig volk vin-
1 met een ingeboren liefde en gave
F muziek en dichtkunst, een harts-
ht voor de wetenschap eneen
en taal. Want in Wales spreekt men
lalve Engels ook Keltisch. Het volk
bovendien vriendelijk en gastvrij en
Si't 'rj .natuurlijke terughoudendheid,
n de Snowdon nu vindt u alle ken-
rkèn van het volk uitgedrukt; trots
berekenbaarheid, felheid en eenvoud.
in de naaste omgeving van deze
,'g 'bevmden zich de dromerige me-
L maar ook de „zingende" dalen,
mede dë dorpjes, die een rijke ge-
uedents hebben.
inowdonia heet de bergketen, waar-
i de Snowdon de hoogste top Is.
ze prachtige streek is het beste te
reiken door het dal van de rivier
Conway. Dit begint by de geljjk-
mlge stad Conway aan de noordkust,
scinerend en ryk aan historie is deze
n de Ierse Zee gelegen stad. Zy heeft
l van de mooiste kastelen van Wa-
dat'bi de dertiende eeuw door de
jgelse koning Edward I is gebouwd.
heeft -Conway een typisch negen-
nde eeuwse hangbrug, die u op het
rste gezicht aanziet voor de op-
Hbrug van het kasteel. In de oude
d, die nog door stadswallen is om-
igd, staan de kleinste huisjes van heel
oot-Britannië
Waar we gaan naar het zuiden, langs
oostelijke oever van de rivier door
1 dal naar Llanrwst, niet alleen een
lische marktplaats, maar ook een be-
tmd centrum met wereldfaam voor
vervaardiging van het nationale in-
timent van Wales: de harp.
wallo w Falls
ft'e gaan nog een kleine 10 k.m. zui
lijker. naar Bettws-y-coed. Dat Ligt
Ridden van ryk beboste heuvels en in
onmiddellijke nabijheid van vele
fclstroméhde bergbeekj es en van de
toémde waterval, de Swallow Falls.
It is de beste standplaats voor dege-
n, die toohten in Snowdonia willen
psbneman. Wil men dit niet, welnu
ïn kan ter plaatse ook zijn hart op-
len aan de forellen-vissery.
rwil men de Snowdon beklim-
tn;| dan is Beddgelert de aangewezen
lats. Vlakbij dit alleraardigste dorp-
ligt de Llanberis-pas met het berg-
klimmershotel Pen-y-Gwry. Hier is
t hoofdkwartier van de Snowdon
ountain Rescue Service (de reddings-
igade van de Snowdon) gevestigd. In
l hotel hébben onder meer de leden
n de Mount Everest-expeditie van
53 gelogeerd, toen zy zich op de hel-
Igen vain de Snowdon voorbereidden,
ïar de top van de Snowdon voeren
■wel enkele wandelpaden als klim-
•utes. Ook gaat er vanuit Llanberis
spoortje naar het hotel op de top.
Maar. zoals gezegd, de Snowdoti
is onberekenbaar. Het is onver-
standig de berg onvoorbereid te
gaan beklimmen. Al te vhak komt
het voor. dat bergbeklimmers met
mooi. weer naar boven gaan in het.
vooruitzicht van een prachtig zón-
overgoten landschap te kunnen ge
nieten. Plotseling echter kunnen
zij door een dikke mist worden
overvallen. Op de berg kan de wind
soms opsteken, terwijl, in de dalen
de zomerse warmte nog heerst.
Stad en dorp, woeste bergen -en-snee
vlietende bergstrom^rt.^gèzang'en'stfi]^",^
dit alles heeft Wales door de eeuwen
gemaakt tot wat het nu is: een land
van grote schoonheid en rijk aan ge
schiedenis met „zingende" bergen en
gen grote cabines, waarin 30 perso
ven plaats kunnen nemen, de toeris
ten van het dalstation Oberstdorf op
828 meter via het tussenstation
Seealpe (1280 m) naar het berg-
station op 1932 meter.
Dan staat men al een eind hoog on
de helling van de Nebelhorn, welks
top 3224 meter hoog is. In die 17 mi
nuten, die de cabines nodig hebben
om het bergstation te beredken. beleeft
men vele indrukken. Langzaam glijdt
Oberstdorf weg en wordt het uitzicht
op de bergtoppen vafn de Allgau
heft dak van Europa steeds impo
santer. Maar kijk ook eens even naar
beneden; haar de heltinnen; waarover
men zweeft. Zo heel veel getuk be
hoeft men niet te hebben óm rustle
grazende genfzen-te ontdekken. Bóven
■gekomen vragen -weer andere schoon
heden de aandacht. Een bergikamm'etje
is spoedig'beklommen en dan ligt daar
vredii.g en rustig zo'n 300 meter lager
een donker bergmeertje, de Seelalpsee.
Maar tevens beginnen bij het bergsta
tion vele wandelwegen, die hoog boven
de dalen tegen de berghellingen lig
gen en d?® tot wandelen noden.
NOG ZOVEEL MEER
Er ts rfóg" zo heel veel meer in en
rond Oberstdorf te genieten. Terecht
wordt het dorpje zeer druk bezocht
Men telt er jn één zomer om en bij
800.000 en. in één vol jaar 1.2 miljoen
ov erna oh tingen
Per bus zijn ook prachtige toehtëp te
maken, omdat Oberstdorf aan de zoge
naamde Quéralpenstrasse ligt, een
hoófdv'erkeersweg door Zuid Duitsland,
evenwijdig aan de Duits-Oostenrijkse
grens. Naar Liindau an het Bodenmeer
is het Ln .westelijke richting'.00 km en
dn oostelijke richting kan men zelfs
ihpleniaal tot Berchtesgaden en tot Salz
burg komen
In het dorp is een prachtig Kurpark,
alsmede een Heimatmuseum. terwijl
ten behoeve van de sport niet alleen
een prachtige jcunstijsbaan is aange-
ilégd, die zelfs in het hartje van de
zomer nog wordt gebruikt, maar bo
vendien ookeen uitstékende turnhal.
En tenslotte mag niet worden verge
ten, 'dat Oberstdorf de poort is tot het
Kleinwalzertal. een gebied op Oosten
rijks grondgebied, dat geheel door
Duitsland vanuit Oberstdorf wordt
verzorgd en bevoorraad. Maar dat is
een verhaal op zichzelf
De imposante Allgauer Alpen op de grens van Duitsland en Oostenrijk met op de voorgrond het bergstation
van de Nebelhombaan, die bij Oberstdorf begint.
-Het beroemde kSsfiël 1% Con
way 'met de hangbrug voor het
verkeer naar de stad, en een
der vele altijd mooie dalen in
Wales, de Elan-vally.
TS ER BUITEN SPANJE ln Europa
wel één land aan te wyzen, waar de
contrasten zo sterk spreken? Ten zui
den van de 435 km lange Pyreneeën
vindt men immers de grootste rykdom,
die als een voorrecht wordt beschouwd,
vlak naast de diepste armoede, die niet
als een schande wordt aangemerkt. Men
vindt er de droge, dorre woestynen niet
ver van de meest vruchtbare gronden,
die-in-ryke-overvloed-de sappigste zuid
vruchten leveren. Men vindt er streken,
waar een prettig verbiyf in de zomer
door de grote hitte onmogciyk is, maar
ook een provincie als Segovia, waar
het kwik tot 20 graden onder nul kan
dalen. Het zy terloops opgemerkt: de
stad Segovia heeft een Wereldberoemd,
vaak bezocht aquaduct, dat zelfs graag
in advertenties van een firma ln ma
trassen wordt afgebeeld. Men vindt in
Spanje de modernste technische vin
dingen toegepast, maar ook zijn
ken. waar men zich kan
mitieve, oude tyden.
Veel contrasten dus
/VNLANGS op 4 oktober van het
vorig jaar was het honderd
jaar geleden, dat Karl Baedeker over
leed. Hjj was boekhandelaar van be
roep, maar talryke toeristen kennen
hem beter als de ontwerper en schrij
ver van de vermaarde reisgidsen. Zyn
naam ls een begrip geworden voor de
betrouwbare rods boekjes, waarin op
uiterst nauwkeurige wyze reizen en
reismogclykheden zijn opgetekend.
Baedeker was op n november 1801
geboren en had zich in 1827 als boek-
handelaar in Koblenz gevestigd.-Nau-
welyks twee jaar later verscheen een
gids voor deze stad en dat is het be
gin geweest van een lange reeks reis-
uitgaven over diverse streken en lan
den. In die tijd trokken talloze En
gelsen op hun doorreis naar Zwitser
land door het Ryndal. Men kon ze
herkennen aan hun geruite pakken
en de rood Ingebonden Engelse reis-'
gids van John Murray in de hand.
Deze „Murray" bracht Baedeker op
het Idee reisgidsen voor Duitsland en
andere Tanden samen te stellen, die
echter in alle opzichten betrouwbaar
moesten zijn. Dat kon natuurlyk al
leen, indien hy zelf reizen zou onder
nemen. En zo geschiedde.
Baedeker zocht de mooiste plekjes
en de gemakkelijkste wegen daar
heen zelf op. Hy bekeek alle beziens
waardigheden in elk oord en keurde
hotels en restaurants. Niets ontging
aan zUn scherpe blik.
Toen hem eens bekend werd, dat
een Arabisch hotelhouder zyn mede-
door Baedeker gevestigde goede naam
misbruikte om reizigers af te zetten,
schrapte prompt de naam van het
hotel uit zUn reisgids. De Arabier
deed Baedeker een prores aan en
won. Baedeker moest betalen, doch
kon enkele jaren later al een veel
voud van dit bedrag van de Arabier
terugkrijgen, wanneer hy zUn hotel
weer ln zyn reisgids zou opnemen.
Baedeker weigerde evenwel en te
recht
Ziin studiereizen maakte Baedeker
ln een tyd, waarin het reizen lang
niet zo gerleflyk was als thans. Niet
temin bleek hy 'n volkomen betrouw
bare gids te zyn. De verkoop van zijn
rode boekjes steeg enorm en het ge
volg was, dat de mensen r eer gl -.Ten
reizen. Na zUn uitgaven over Duits
land volgden spoedig gidsen over Bel
gië, Nederland, Zwitserland en Pa-
rys Zjjn eerste reisgids ln de Franse
taal vescheen in 1857.
Om actueel te zyn moesten de boek
jes steeds worden bijgewerkt en her
zien en daarom trok Baedeker er
iedere zomer uit. Des winters zat
hy dan van de vroege morgen tot de
late avond aan zyn lessenaar, on de
omgedane ervaringen op schrift to
stellen. Hy corrigeerde zelf alle druk
proeven. hetgeen In strijd —as met
opvattingen 'n de T-ekdrukkers- en
uitgeversstad Leipzig, welke stad
later voor Koblenz werd verwisseld.
-c i juist daardoor werden fouten
voorkomen, waaraan de Baedekers
hun betrouwbaarheid danken Deze
was zelfs zo groot, dat cr in de oor
log gebruik van werd gemaakt.
Weliswaar was Karl Baedeker In
okobcr i8.ïn overleden, doch zijn drie
zonen hadden het werk van hun va
der voortgezet en toen de eerste we
reldoorlog ln 1914 uilbrak. waren er
niet minder dan 87 Baedekers -net
een gezamenlijke oplage van ruim
twee miljoen stuks verschenen.
Over de betrouwbaarheid van de
Baedeker gesproken; met de Baede
ker In de hand verdrecgeneraal AI-
lenby de Turken uit Voor-Azlë en
Hermann Goering gaf In de tweede
wereldoorlog opdracht alle dorpjes
en gebouwen in Engeland, die met
c~n sterretje ln de Baedeker waren
vermeld, te bombarderen. De „Baede-
ker-raids" (waarover men sprak) wer
den gelukkig gebrekk'g uitgevoerd,
wegens gebrek aan materiaal. Een
feit ls evenwel, dat op 3 december
1943 het Baedeker-Haus lr. Leipzig
door Engelse bommen volledig werd
verwoest. Het gehele uitgebreide ar
chief en de schier onmisbare docu
mentatie. gingen daarby verloren.
Na de wereldoorlog werd door de
Baedekers weer met frisse moed In
Leipzig begonnen en spoedig was de
eerste uitgave over Leipzig en om
geving gereed. De Russen vonden dat
helemaal niet leuk. omdat In de nieu
we gids ook vermeld stond, waar de
Kommendanturen waren gevestigd.
Begrypelyk, dat een zo toeristisch
rangelegde en vryheldsllevend" fa
milie het achter het IJzeren Gordyn
niet kon uithouden. Zy vertrok naar
Malente In Slceswijk-Holsteln en
daar nam, nu tien jaar geleden, een
achterkleinzoon van Karl Baedeker
het definitieve besluit het werk van
zijn overgrootvader voort te zetten.
Nadat i i Malente enkele gidsen
van Duitsland waren uitgegeven,
kwam daar In 1956 de eerste Baede
ker uit van een streek bulten de
Duitse grens; Tirol, Land Salzburg,
Vorarlberg en Oberkimten. Het be
gin van een nieuwe reeks. In toeris
tische kringen wordt dit toegejuicht,
vooral ook. omdat thans reeds Is ge
bleken. dat de jonge Baedeker niet
alleen de methode van zyn overgroot
vader heeft overgenomen, maar ln
zyn werk even betrouwbaar ls als de
wereldvermaarde stichter van een
relsgldsenultg-ïvery, die zyn weerga
niet kent.
dit land, dat
vooral in de laatste tien jaar jlonr toe-
risten ïs ontdekt. En 'dat is begrypelyk,
want Spanje heeft veel te bieden
prachtig natuurschoon, maar ook rijke
cultuurbezittingen. Eeuwenoude tradi
ties worden er in hoge ere gehouden en
iedere streek, ja welhaast iedere plaats
heeft zijn eigen folkloristische feesten.
Spanje heeft z.ijn eigen karakter be
houden en dat is wellicht de oorzaak,
dat overal de geschiedenis er zo sterk
spreekt. Het land is zestien maal zo
groot als Nederland en heeft 30 miljoen
inwoners, waarvan het grootste gedeel
te langs de kusten woont. De Spaanse
hoogvlakte in het centrum, die een
hoogteniveau heeft van 700 meter, is
omringd door een randgebergte, waar
van de toppen soms tot ruim 2500 meter
reiken. Daar is de bevolking dun ge
zaaid en dat vormt een der problemen
van het land, waarmede ook de toe
risten té maken krijgen.
SPOORWEGEN
Wanf Spanje heeft geèn cbicht.
spoorwegnet, hoewel toch nog zo'n
4000 km is geëlektrificeerd. Bereist
men het land per trein, dan moet
men wel een hele lange vakantie
hebben. De treinen zijn er niet snel
en dan moge iedereen in Spanje de
tijd hebben, bij de spoorwegen
springt dat wel zeer in het oog. Een
treinreis van Madrid vaar Barcelo
na. een afstand van 650 km duurt
rond 20 uur, hetgeen iets meer is
dan 30 km per uur. Eerlijkheidshal
ve moet worden gezegd, dat de trein
soms in de kleinste plaatsjes een
half uur stopt om de reizigers in de
gelegenheid te stellen een maaltijd
m de stationsrestauratie te nuttigen.
Neem in Spanje in ieder geval een
kilometerboekje voor de trein: het
bespaart enorm veel.
PER AUTO
De beste manier om Spanje te zien
is per auto of per autobus. Het land
schap leert men beter kennen en men
kan overal stoppen en veel uit de rijke
schat van Spanjes bezienswaardigheden
bezoeken. Men is dan niet aan tijd
gebonden en dat zegt wat in een land,
waar de treinen op sommige trajecten
om de twee dagen rijden
De Spanjaard is zonnig, vriendelijk
en gastvrij in elk van de vyftig pro
vincies, ongeacht of men vertoeft op
de 150 km lange bergketen in het
noorden langs de zee. de Picas van
Europa, of in het aan traditie zo rijke
Andalusië in het zuiden, dat een zesde
deel van de oppervlakte van het land
beslaat.
Afgezien van Andalusië. waar de
meest zuidelijke besneeuwde bergtop
pen in Europa voorkomen en ook win
tersport wordt beoefend, bestaan er
vooral voor Nederlanders twee belang
rijke toeristengebieden: Costa Brava
en Mallorca.
De Costa Brava is de kuststrook in
het oosten aan de Middellandse Zee,
die bij Blanes ten noordoosten van
Barcelona begint en 175 km noordelij
ker bij de Spaans-Franse grens eindigt.
Hier vindt men een rijk gevarieerd
strandleven, dat niets te wensen laat,
omdat de zon er altijd schijnt.
MALLORCA
De beste tyd om Spanje te bezoeken
Is de lente of de herfat. Dat geldt ook
voor Mallorca. het grootste eiland van
de Balearen met een oppervlakte van
3400 km2 en op 150 km van de Spaanae
kust gelegen. De boot van Barcelona
vaart er In 10 uur en van Valencia ln
12 uur naar toe. Het vliegtuig Is echter
verre te prefereren.
Het eiland ligt wat afgelegen, maar
de hoofdstad Palma doet voor geen
enkele stad op het vasteland onder
Zelfs zijn er spoori
dienstregeling van alle zeven lijnen,
inclusief de prijzen van alle trajecten
zyn óp één vel papier te vermelden.
Twee treinen per dag is het minimum;
zes treinen per dag het maximum. Maar
daar gaat het in Mallorca niet om. Be
langrijker is het, dat er rust en vrede
op het eiland heerst. Daar is ook het
alleraardigste dorpje Valldemosa, dat
bezocht moet worden. Frederic Chopin
woonde er enige maanden, waardoor
het een trekpleister voor Chopin-be-
wonderaars werd.
De bewoners van Mallorca hebben
hun eiland vruchtbaar gemaakt door
een goed functionerend bevloeiings-
systeem. Dat was noodzaak, omdat er
geep epkele rivier QP dit eiland met
een zeer geringe regenval stroomt.
Mallorca is een oase in een jach
tende wereld. De bewoners en
waarom u niet sluiten nimmer
hun deuren en ramen, ook des
nachts niet en_ waar ter we
reld tal men zijn huissleutel op
de buitendeur laten zitten als een
bewijs, dat men afwezig is? In
het Spaanse Mallorca.
Het Escorial bij Madrid, de
hoofdstad van Spanje, die mo
menteel een concurrentiestrijd
voert met Barcelona om de
belangrijkste plaats in het
Spaanse volksleven.
BIJ WA1DBRUCK aan de inter
nationale spoorlijn van de
Brenner naar Bozen (Bolzano) be
gint het Grödnertal, dat 40 km in
oostelijke richting loopt. Waid-
bruck ligt in Zuid Tirol, het ge
bied, dat na de eerste wereldoor
log aan Italië kwam en sindsdien
Italiaans grondgebied is gebleven,
want Mussolini wilde destijds Hit-
Ier wel steunen, maar eiste eerst
en kreeg daarvoor ook de zeker
heid, dat hij Zuid Tirol niet be
hoefde af te staan. Hoewel m dit
gebied vooral Duits wordt ge
sproken, hebben de plaatsen toch
een Italiaanse naam gekregen en
zo noemt men Waidbruck ook
Porte Gardena en het Grödnertal
eveneens Vad Gardena.
Vort Gardena is dn Zudd Titel een van de
prachtigste dalen dwars door de Dolo
mieten. Vanaf Waddlhruck. dat op een
hoogte vem 468 mieter Idgit, stijigit het
■tot 1507 meter bij Wolkemsteön, ergo
1100 motier.
Het dal begnmit echter pas boeiend te
wondlen ongeveer halverwege bij St.
Ullrich (Ontóseé), een gezellig plaatsje,
dot hef centrum is van hot bekende
Dcflomdeten-houibsnywerk. Daar ook
beginnen óe wandelwegen, waarlangs
men de Dolomieten in kan trekken.
Even vercterop, maar aanzienlijk hoger
liigt St Christen®, vanwaar een voet
pad leidt naar de grootste Alpenweide
ter wereld, de Sedser Alm, die een op
pervlakte van net minder dan 60
km2 heefit Inmiddels echter zyn de
meohtage Lankofiel-bengignoep en de
majestueuze Seüa-benggroep al
zitchitibaeir geworden. Wandelwegen
leiden naar deze prachtige bergmaa-
sieven en terecht wordt het Val Gar
dena den ook heft dol genoemd, dat
voor de Dolomieten-wandelaar van zo
grote betekenis is.
Vanaf Klauscn, even ten noorden van
Waidbruck, rydt een gezellig smal
spoortreintje door het gehele dal, dat
enkele kilometers voorby St. Chris
tina, In Plan b(J Wolkenstcin (Selva)
eindigt. Het moge vreemd klinken:
het dal eindigt bij Wolkcnstein, maar
het interessante begint dan eerst, het
Interesante, waaraan het Val Gar
dena zijn roep bij de Dolomieten
wandelaar ontleent.
De weg buigit bij Wolkenstecm namelijk
naar het zuiden af en begirvt annvld-
de4Ujk te stijgen. Ongeveer vijf kilo
meter verder en 350 meter hoger kgt
aan de voet van de SeLla-groep hotel
Mrjramomti (1915 m>, een baken in deze
vredige bergwereld. Want daar splitst
de weg zich: heft ene deed goat im oos
telijke richting met haarspeldbochten
naar de Grödmer-paa (2131 m), van
waar een prachtig uitzicht va'lt be ge
nieten over een groot deel van het
fraaie dal en op de Dolomieten rond
om, terwijl het andere gedeelte nog
even verder zuidelijker gaat naar de
beroemde Sella-paa (2218 m), gekilemd
tussen Langlkofol- en Sedla-groep.
Hier komt iedere DolomBeben-wandelaar
zeker meer dan eens. Want hier be
gint de fraaiste Dolomieten-wandel
weg. dne maar denkbaar is: de Sant-
nerweg. die eerst naar het Langkofel-
joch (2679 m) en verder naar de Lamg-
kofo'.hütte (2256 m) leidt. Men kan
dan verder gaan naar St. Christona,
maar ook met een wijde boog langs
de voet van de duizend meter lood
recht omhoogstekende oost wand van
de Langkofel naar de Sella-pas terug
konen. En vandaar is het maar een
lichte en ongevaarlijke wandeling van
een uurtje naar het Rodellahaus 2486
m) op de RiodeLlabop, met het algemeen
erkend fraaiste uitzicht van do gehele
Dolomieten, die bergketen, die een
specifiek eigen schoonheid in de berg
wereld van de Hoogailpen bezit!
Salzkammergut staat In de wereld
bekend om zijn grote mijnen. Het
zijn zoutmijnen, die in de DUrrnberg,
op de grens van Oostenrijk en Duitsland
nabij het Oostenrijkse stadje Halleln,
even ten zuiden van Salzburg zijn aan
gelegd. Vele mijngangen die niet meer
worden gebruikt zijn voor de toeristen
opengesteld.
Het is een belevenis van de eerste
orde, deze mijnen eens te bezoeken.
Dat gaat zo maar niet. Eerst moet van
af Halleln per kabelbaantje de reis
naar de top van de Dürrnberg worden
gemaakt. Komt men daar bij de ingang
van de mijn, dan wacht de kleedkamer,
want men mag alleen in het originele
witte kostuum van de mijnwerkers der
zoutmijnen naar binnen. Maar dan be
gint de tocht, die aanvankelijk eerst
door lange gangen voert.
Het aardige van deze mijn ls echter,
dat men veel lager, aan de voet van de
Dürrnberg bij Hallein de mijn weer
verlaat. Toch is het niet zo, dat men
door sterk hellende gangen loopt. Het
hoogteverschil moet niettemin worden
overwonnen en dat geschiedt op pen
wijze, enig in zijn soort.
Op sommige punten van de mijn
heeft men tamelijk stijl naar bene
den lopende tunnels geboord, die
uitkomen op veel lager liggende
mijngangen. Op de bodem van deze
tunnels heeft men twee dikke hou
ten balken naast elkaar gelegd en
deze aan de bovenkant rond ge
maakt.. De gids gaat op deze bal
ken zitten met aan elke kant een
been. Hoogstens zes bezoekers mo
gen dan achter hem plaats nemen en
zo glijdt men, ln razende vaart, naar
beneden.
Voor velen i» het een byzondere at
tractie dat deze tunnels geheel in het
donker zijn gehuld, zodat het einde niet
wordt gezien. Men merkt alleen, dat de
snelheid steeds toeneemt, terwijl men
onkundig blyft van het feit, hoe lang
de glijparty nog duurt. Langs de afge
ronde balken zijn dikke touwen ge
spannen, die de gids onder zijn armen
houdt om daarmee aan het einde van
de glijbaan te kunnen remmen. Heeft
men op deze wijze zo'n vijftal glijbanen
„genomen", dan wacht nog een lorrie,
die de bezoekers met eveneens grote
snelheid ook veroorzaakt door een
hellende mijngang naar de uitgang
brengt.
