cmsmm
Shangaanse kerk bezit
zeer grote werfkracht
HONING-
RICHARD
Voor vrouw politieke
plaats inruimen
M
Koj»
Landbouwhogeschoolfonds
reikte een prijs uit
VELPON
Een woord voor vandaag
Kanttekening
2
Doen wij op een
afstand mee?
In het ..Amsterdams Kerk
blad" heeft de gereformeerde
predikant dr. P. G. Kunst aan
dacht gewild aan het feit dat
de A R P- besloten heeft meer
plaats in te ruimen voor de
vrouwen:
Sfgd/dat er" in de komende maan
den een grote campagne zal wor
den gehouden om vrouwen meer
bi) het partijwerk te betrekken.
De voorzitter van de A.R.partij.
dr Berghuis, heeft met
betoogd, dat christelijke politiek
geen zaak is van de man alleen
Man en vrouw dienen elkaar aan
te vullen. Volgens het krantever-
slag heeft de geachte voorzitter
zich verstout om te zeggen, dat
het van de activiteit zal afhangen
op wiens invloed in de k°menc*e
tijd het accent zal vallen. Ter ge
ruststelling volgt er dan
weer. dat christelijke politiek een
zaak is waaraan man en vrouw
gelijkelijk hun deel hebben. Al
eerder stond te lezen, dat de
groeiende invloed van de vrouw bij
ons niet voortvloeit uit de eman
cipatiegedachte. Daar kunnen we
dus ook gerust op blijven.
Op het summier verslag van de
voorzitter volgen nogal brede over
zichten van redevoeringen van en
kele dames, die het woord hebben
gevoerd.
Later op de dag hebben nog
andere dames het woord gevoerd
en het feest van het eerste vrou
welijke AR. gemeenteraadslid
gevierd.
Helemaal aan het slot werd nog
meegedeeld, dat vier leden van
het Centraal Comité de vergade
ring hebben bijgewoond.
WAANNEER IK de koppen van die
»V dag eens achter elkaar over
schrijf. gaat het heel wat lijken.
..A R P kan invloed van vrouw
niet missen"; ,,Chr. politiek geen
zaak van de man alleen"; „Scnou.
der aan schouder"; ..Open oog".
Maar als de zaken hier zo duide
lijk gezegd worden waarom DOEN
we zc dan zo onduidelijk?
Als ik lees over de grote cam
pagne in de komende maanden,
lijkt het me noodzakelijk, dat eni
ge dingen goed duidelijk worden.
Als de christelijke politiek een
zaak van mannen èn vrouwen is.
zal de campagne onder andere
ook moeten inhouden, dat in alle
colleges en lichamen, die op dit
terrein iets te verzorgen en te re
gelen hebben, naast de mannen
óók vrouwen zullen worden aan
getrokken. Daar heb ik in het be
drijf van onze christelijke mannen
broeders nog niet veel van gevon
den.
het Neder-
een vorstin,
die met ere haar moeilijke taak
verricht. Onder de ministers van
de Kroon tellen we een energieke
vrouwelijke functionaris, die baar
partij voortreffelijk speelt.
De Tweede Kamer heeft onder
haar presidenten een „mevrouw
de praeses". Het is gemakkelijk
dit rijtje te verlengen met veel
voorbeelden uit colleges in gewes
ten en lokale vertegenwoordigin
gen. uit de kringen van universi
teit en instellingen van „openbaar
nut".
Maar bij zeer vele van deze fa
cetten der maatschappij laten wij
verstek gaan. Nu wil het er bij
mij niet in, dat dit komt doordat
„onze" vrouwen zo achterlijk of
ongeschikt zouden zijn. De oor
zaak zal gezocht moeten wotden
in onze vermeende principiële be
zwaren allereerst; maar dan ook
in de vriendelijk gecamoufleerde
afkeer van christelijke mannen
om een plaats voor de vrouw in
te ruimen. Het lijkt zo voor de
hand liggend om aannemelijk te
maken, dat werk in de keuken en
in de Tweede Kamer door enige
distantie geaoheiden blijft. Dat er
in die eenvoudige keuken dage
lijks hard gewerkt wordt voor het
goed functioneren van een kleine
gemeenschap, terwijl er in de gro
te landskeuken meermalen voor de
tribune kostelijke tijd vermorst
wordt, die de gemeenschap meer
schade brengt, wordt gemakkelijk
vergeten.
Maar daar gaat het mij in dit
artikel vandaag niet om.
HET is duidelijk, dat men in de
A.R. Partij gaat omzien naar
steun van christelijke vrouwen.
Men hield er een officiële verga
dering voor. De eerste. Mij lijkt
dit rijkelijk laat.
Er staat nu te lezen, dat de
vrouwen niet van plan zijn een
aparte organisatie in het leven te
roepen. Maar is voor alle dames
De situatie
duizenden vrouwen
georganiseerd zijn
emgmgen met onderscheiden doel
stelling. Zij hebben studievereni
gingen en tasten naar allerlei mo
gelijkheden om de geestelijke trai
ning in daadwerkelijk christelijke
beleving uit te dragen; andere
vrouwen zoeken het meer in de
richting van de culturele vorming
en er is in onze stad een actieve
groep, die actief met politieke vra
gen zich bezig houdt.
het i
be-
FEN grote groep vi
volkt de sector va
schappelijk werk. Daar zouden de
mannen wel eens over emancipa
tie kunnen gaan denken. Of we
hier te doen hebben met een ter
rein. dat door de vrouwen ontdekt
is dan wel of het onderontwikkeld
gebied is. waarover zij zich ont
fermd hebben, feit is. dat maat
schappelijk werk vrouwen blijk
baar goed ligt. Maar wat kost
het veel mannen nog dagelijks
enige zure opmerkingen om dit
helemaal te honoreren.
Naar de zijde van het ambtelijk
optreden is de deur stevig ge
grendeld. De kerk blijft door man
nen geregeerd, ook in het diaco
nale werk. Maar de vrouw vindt
in allerlei hulpdiensten een ruime
taak.
Wat willen wij nu eigenlijk be
reiken? Doen wij op een afstand
een beetje mee, omdat de positie
van de vrouw dit noodzakelijk
maakt? En ondertussen blijven de
heren van de schepping zich be
wust van hun superioriteit? Of
komt er nu in het politieke vlak
iets van betekenis los?
Ik weet heus wel hoeveel man-
nen-vaders nog in de aartsva
derlijke tijd zich wanen bij hun
geliefde Sara-in-de-tent; het zal
voor zulke vergeten patriarchen
goed zijn eens een duchtig ge
bruik te maken van het woord
dat in Christus noch man noch
vrouw is. Daar zitten consequen
ties aan. die we ook moeten aan
durven: die we niet uit vrees voor
stemmenverlies moeten opber
gen. Ik houd het Centraal Comité
van de A.R. partij graag de kop
pen uit het bewuste dagblad voor.
Is er een grote campagne op
komst, mag ik dan weten hoever
de mannen plaats inruimen voor
de vrouwen. Als christelijke poli
tiek geen zaak van dc man alleen
is. dan dit niet alleen zeggen,
maar ook doen!
Ds. Ouwehand in Nederland terug
Na een nacht
bijbelstudie
evangeliseren
ZEVEN jaar geleden ging ds. F.
N. J. Ouwehand met zijn
vrouw, die een dochter is van de
Amsterdamse Nieuw Testamen-
ticus prof. dr. J. N. Sevenster,
als zendeling naar Zuid-Afrika.
Nu zijn ze voor het eerst na zeven
jaar als verlofgangers terugge
keerd naar Nederland. Met hun
drie jongens namen ze hun intrek
in het Zendingshuis te Oegstgeest,
waar ze woonden toen ds. Ouwe
hand na zijn studie aan de uni
versiteit van Leiden en Neu-
chatel zich hier voorbereidde
voor het zendingsexamen. Zeven
jaar en dan voor het eerst met
verlof, dat is voor Nederlandse
begrippen althans tegenwoordig,
een ongehoord lange tijd, alleen
te begrijpen wanneer men zich
realiseert, dat zij mogen werken
in het mooie klimaat van Zuid-
Afrika.
Daar werkt deze hervormde zendings
predikant in dienst van de Mission
Suisse dans l'Afrique du Sud, die haar
centrum heeft in Lausanne en haar
thuisfront in heel Frans- en tegenwoor
dig ook al hier en daar in Duits-Zwit
serland. Tijdens zijn studie in Neuché-
tel is ds. Ouwehand, die een grote
oecumenische belangstelling had. met
deze Zwitserse zending in aanraking ge
komen en toen hij zich meldde werd
hij direct aangenomen om te gaan wer
ken in Transvaal onder de Shangaans.
die deels in Transvaal en de Vrijstaat,
deels in Mozambique wonen, in totaal
ongeveer 1 miljoen mensen.
Het was niet zo eenvoudig om
taal dezer Shangaans te leren, vier
jaar duurde het voor ds. Ouweband
Advertentie
en pijn weg-
wrijven met
DAMPO
Twee publikaties
werden bekroond
DE waarnemend rector-magni-
ficus van de Landbouwhoge
school te Wageningen, prof. ir.
W. F. Eysvoogel, heeft vandaag
bekendgemaakt dat een prijs van
1000 verdeeld zal worden tussen
dr. ir. P. Gaastra en dr. ir. L.
Wartena. Deze prijs was voor
1959 beschikbaargesteld door het
Landbouwhogeschoolfonds, voor
haar of hem die in dat jaar een
landbouwwetenschappelijke stu
die van zeer bijzonder gehalte
zou publiceren.
De publikatie van de heer Gaastra
was getiteld Photosynthesis of Crop
Plants as Influenced by Light. Carbon-
dioxide. Temperature, and Stomatal Dif
fusion Resistance en die van dr. ir. L.
Wartena, Het klimaat en d- 'im
ping van een meer in centraal Irak.
Het onderzoek van de n--- 'ra
neemt naar het oordeel van de commis
sie een zeer bijzondere plaats in door
de scherpzinnig uitgewerkte appara
tuur en de veelzijdigheid van de uitge
voerde metingen. Doordat gelijktijdig
met de photosynthese ook de biadtem-
peratuur en de verdamping werden be
paald. kon de relatieve weerstand van
de huidmondjes en het mesophyl wor
den berekend onder verschillende uit
wendige 'omstandigheden.
De heer Wartena heeft een weten
schappelijk verantwoorde methode ont
wikkeld om in een woestijnklimaat de
verdamping van een wateroppervlak en
van een gewas te berekenen. Voor be-
vloeiingsprojecten is dit van veel be
lang. Hij heeft met bevredigend resul
taat zijn methode getest aan de voor het
meer van Tiberias bekende gegevens.
Vervolgens heeft hy het waterverlies
berekend, dat optreedt tengevolge van
verdamping in een toekomstig voorraad-
centraal Irak, dat ontwor-
ten behoeve van een bevloeiings-
project op grote schaal.
Dr. Wartena heeft nieuwe waarde
volle gegevens verkregen over het kli
maat van Irak en voorts aangetoond dat
het gebruik van verdampingspannen ter
schatting van de verdamping van
toekomstig irrigatieproject wetenschap
pelijk en technisch niet verantwoord is.
Van een onzer medewerkers
kon zeggen, dat hij het onder de knie
had, maar nu hij en zijn vrouw hei
vlot spreken willen ze ook beslist op
nieuw daarheen om, maar dan voor 0
jaar. zich ginds in Transvaal aan het
werk te geven.
Internationaal
In het gesprek dat we met hem moch
ten hebben bleek telkens hoe dankbaar
zij zijn dit zendingswerk onder de Zuid-
Afrikanen te mogen doen, tezamen met
nog een twaalftal predikanten en een
zijn artsen uit Zwitserland, Engeland
Schotland.
Daarnaast werken er onder deze
Shangaans een groot aantal verpleeg
sters, ook enkele Nederlandse uit de
vrijgemaakte Gereformeerde Kerken.
Tot voor kort was er ook een bloeien
de kweekschool voor onderwijzers
gaande van deze Zwitserse zending,
maar sinds enige jaren geleden de Ban-
tuonderwijswetgeving door de regering
werd ingevoerd, is deze kweekschool en
zijn ook de zendingsscholen overgeno
men door het Gouvernement.
Onder de half miljoen Shangaans die
ln Transvaal wonen is een kerk ont
staan met ongeveer 100.000 leden, die
pastoraal worden verzorgd door twaalf
buitenlandse en twaalf inheemse pre
dikanten. Thans Is het streven er op ge
richt zo veel mogelijk jonge Afrikaanse
predikanten op te leiden. Ds. Ouwehand
hoopt dat die zijn werk en dat van de
andere blanke zendingspredikanten zul
len overnemen wanneer hij over 6 jaar
voor de tweede maal en dan waarschijn-
goed naar Nederland terug-
Het blijde en enthousiaste verhaal
van ds. en mevrouw Ouwehands' ar
beiders, die ook spraken van de on
gekende mogelijkheden voor de me
dische zending in dc streek waa
werken, werd wat gedempt toen zij
gingen vertellen over de verdeeldheid
der zending in Zuid-Afrika. Er
ken daar onder de zwarte Afrikanen
maar liefst 72 zendingen, grote maar
ook veel kleine corporaties. Is het
dan niet te begrijpen dat bij de Ban-
tus alle oecumenisch besef ont
breekt! Zij zien immers in dit ver
brokkelde zendingswerk de oecume
ne nergens concreet voor zich!
De regering van Zuid-Afrika, die
de laatste jaren met haar Bantu-t
derwijswetgeving gevoelig ingreep
het zendingswerk, zo zeer dat vele
uitheemse onderwijzers en docenten
zich uit de Unie hebben teruggetrok
ken, tracht de versnippering van het
:endingswerk im zoverre te voorko
men, dat zij nieuwe zendingscorpo
raties niet meer toestaat in Zuid-Afri
ka met zendingswerk te beginnen.
In dit verband vertelde ds. Ouwe
hand dat de Gereformeerde Zendings-
bond in de Hervormde Kerk ook de
mogelijkh'eid overweegt om n
zendingswerk in Zuid-Afrika te be
ginnen. Naar zijn mening zal dit i
gegeven omstandigheden echter slechts
mogelijk zijn wanneer de Gerefor
meerde Zendingsbond bereid is daar
te gaan werken in het kader van
een reeds bestaande zendingsarbeid,
waarbij hij zal worden geconfronteerd
met de benauwende vragen van
Zuid-Afrikaanse apartheidspolitiek.
keert.
Werfkracht
Uit wat hij ons vertelde, blijkt wel
hoe geheel anders deze christenen ge
aard zijn dan wij hier in het koele Wes
ten. Zo vertelde hij hoe deze menser
bij tijden op zaterdagavond samenko
men in een kerkgebouw en dan de hele
nacht bezig zijn met een stuk uit de
Bijbel, daarover sprekend, maar
biddend en zingend en dansend om
bij het krieken van de zondag in
tocht door de dorperi te trekken on
heidenen het Evangelie te brengen,
als ze dat samen die nacht weer uit de
Bijbel hebben verstaan.
Er gaat dan ook een grote werf
kracht van deze gemeenten uit. Juist
in deze jaren nu voor de Afrikanen
in de Unie het oude cultuurpatroon
in elkaar zakt en zij practisch geen
contact hebben met de blanken en
slechts dreigen te gaan leven voor
materiële goederen en techniek, is een
grote opleving in de gemeenten te
constateren. Ds. Ouwehand beleefde
in de afgelopen 7 jaar dat zijn kerk
en haar bijdragen verdrievoudigd
werden.
meenten vormt, waar men met el
der en met zijn buren werkelijk san
leeft in blijde en droeve dagen er.
elkander helpt, materieel en geeste
In deze huisgemeenten zijn niet domi
nees maar ouderlingen en „le«ccit
kernen, die de pastorale zorg >o
Advertentie
Weg.verkoudheid!
door Wybert hoeit-
.bonbons op kruidenhuis.
Wybert uit hi*r zwltierst
laboratoria! Met plas
tic binnenverpakking.
Vraag ze bij uw apothe
ker of drogist!
I i
Het kostte de Aartsbisschop niet veel moeite Ri
chard de ernst van de toestand onder ogen te bren
gen en na een eerste woedende uitval liet deze dan
ook het hoofd zinken, kruiste de armen over de
borst en luisterde met aandacht naar de rest van
de boodschap. De prelaat zag dus de kans schoon
om er de Engelse Koning op te wijzen dat het voort
zetten van de vijandelijkheden op zijn minst geno
men onverstandig moest worden genoemd en
schrok er zelfs niet voor terug. Richard te verwij
ten dat diens eigen onbesuisdheid gedeeltelijk de oor
zaak van de mislukking moest worden genoemd.
Ik beken, antwoordde Leeuwenhart,, toen de
eerwaarde gezant eindelijk zweeg, ik beken, eer
waarde vader, dat ik in sommige opzichten een mea
culpa moet laten horen. Maar is het rechtvaardig
iat een paar kleine feilen in mijn karakter zo zwaar
gestraft worden? Alleen maar omdat ik mij soms
al te gemakkelijk tot drift liet verleiden moet ik dus
vaarwel zeggen aan de roem die mij hier toelacht,
terwijl mij de kans wordt ontnomen eer te verza
melen voor God en onze ridders! Neen. dat wil ik
niet toestaan. Bij de ziel van Willem de Veroveraar
zweer ik. dat ik het kruis zal planten op de torens
van Jeruzalem Als ik dat niet kan mag men het
planten op mijn eigen graf!
Goed. zei de prelaat onverstoorbaar, als gij
maar weet dat in dit meningsverschil geen druppel
Christenbloed zal worden vergoten.
U misgunt mij roem en eer? vroeg Richard,
alweer driftig.
Roem. weerlegde de bisschop, zult u oogsten
als u er in slaagt van Saladin gedaan te krijgen dat
hij de weg naar het Graf wil openen voor alle pel
grims en belooft voor hun veiligheid in te staan. Dit
is het toch wat hij zelf voorstelt. Bovendien wil
hij Richard de titel van Beschermheer van Jeruza
lem schenken.
Wat? vroeg Richard, terwijl een schitterend
licht in zijn ogen kwam. Beschermheer van Jeruza
lem? Maar zelfs de bloedigste overwinning kon mij
SIR WALTER SCOTT
toestemming nodig, viel
Advertentie
i plak alles met
van Ceta-Bever
..Want de Zoon des mensen is gekomen om het verlorene te
zoeken en te redden Indrukwekkende woorden vol maje
steit en macht, want het redden van het verlorene kan God en
God alleen. Woorden vol eindeloos erbarmen ook, want het
verlorene heeft het niet verdiend door God gezocht te worden!
En wij, navolgers van Christus en strijders, in Zijn dienst? Het
verlorene te redden ligt niet in onze macht wèl het verlorene
te zoeken en de mogelijkheid tot redding aan te wijzen. Dat te
doen is onze plicht èn ons voorrecht!
Wat komt er weinig van dat zoeken van ons terecht. Erger
nog: we zoeken helemaal niet. Ja, de evangelisatiepredikant
en zijn medewerkers, die zijn er door gegrepen. Maar de
„gewone kerkganger" heeft wel wat anders aan zijn hoofd.
Die zoekt een goedbetaalde betrekking, die zoekt een huis, die
zoekt een werkster die heeft geen tijd en ook geen lust om
het verlorene" te zoeken!
Vreemd is dat. Want „verlorenen" zijn er heel wat meer dan
lege huizen. Ze zijn er wellicht onder uw naaste vrienden en
kennissen mensen die helemaal met zichzelf en met het
leven in de knoop zitten. Die verlangen naar redding. Waarom
wijst u ze niet de weg die ten leven leidt?
SCHULD DER KERK
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Hoogbloklanó: J. van Dijk,
kand. te Papendrecht; te Beusichem: B.
C. de Gelder, kand. te Alblasserdam.
Aangenomen naar Ee. Fr.: Jac. Smit,
vic. te Oosterbeek; naar Luttelgeest-
Kraggenburg, N.O.P.: J. van Hartings-
veld te Emmercnmpasn.ium; naar Ze
venhuizen Z.H.: W. F. van der Staat te
Bierum.
Bedankt voor Nijkerk (toez.): Jac. van
Dijk te Garderen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen naar Saskatoon, Canada,
Christ. Ref. Church: B. Boelens te
Christ-Church. Nieuw-Zeeland. voorheen
te Breda, die bedankte voor Jarvis, On-
irio. Canada.
UNIE VAN BAPT. GEM.
Bedankt voor Delfzijl: H. van der
Werf te Emmen.
Adv
niet meer schenken. Daar zullen dus wel voorwaar
den aan verbonden zijn. Saladin wil zeker zyn be
langen in het Heilig Land staande houden?
Als verbonden vorst en gezworen bondgenoot,
gaf de geestelijke toe. Zelfs legt hij het er op aan
Uw bloedverwant te worden door middel van een
huwelijk.
Een huwelijk! riep Richard verbaasd, ofschoon
heel wat minder dan de prelaat verwachtte. Gij
bedoelt Edith Plantagenet! Waar heb ik dat nog
gehoord? Droomde ik het of heeft iemand het mij
al verteld? De koorts heeft mijn brein verzwakt en
ik kan me niet zo direct herinneren wie mij al
voor zo'n schandelijke koop waarschuwde. Was het
de kluizenaar of de Schot of de Hakim?
Waarschijnlijk de kluizenaar, vertelde de bis
schop. want hij speelt in deze geschiedenis een voor
name rol. Toen hij merkte dat de meeste vorsten
op het punt stonden zich terug te trekken, haast
te hij zich met Christenen en heidenen te onderhan
delen, in de hoop een eervolle vrede te krijgen. Zo
wordt tenminste een deel van onze doelstellingen in
werkelijkheid omgezet
Mijn nicht de vrouw van een heiden! riep Ri
chard. zonder acht op de uiteenzetting te slaan. Ha.
dat ontbreekt er nog aan.
De prelaat probeerde de opkomende boosheid in
te dammen door te vervolgen: Natuurlijk moet men
eerst de toestemming van de paus krijgen
kluizenaar, die te Rome relaties heeft, wil
zin bemiddelen.
Maar eerst is
Richard wrevelig uit.
Natuurlijk, antwoordde de bisschop op
ruststellende toon, zonder uw toestemming
niets ondernomen.
Mijn toestemming om mijn nicht aan t-..
den te schenken? vervolgde Richard, hoe is het r
wel verbaasd als ver
heugd door het feit dat hij niet meer tegenstand
ondervond en haastte zich uit te wijder» over andere
dergelijke huwelijken die reeds in Spanje werden
gesloten. Hij waagde het in zijn betoog zelfs de
mogelijkheid te laten doorschemeren Saladin door
de band der liefde nader tot het geloof te brengen.
Het zou niet de eerste keer zijn. legde hij uit. dat
een Christen-echtgenote een ongelovig gemaal naar
Gods altaar voerde.
Heeft de Sultan enige neiging vertoond om zich
tot het Christendom te bekeren? wilde Richard we
ten. Als dat het geval is ken ik geen koning op
aarde met wie ik mijn nicht liever in het huwelijk
zou laten treden. Ook al had hij niets om aan haar
voeten te leggen dan zijn zwaard en de ridderlijk-
Uamea-Gdei Hl
Charme voor Uw handen
Prot. uitgeverij in
Tokio kreeg een
nieuw gebouw
De Vereniging voor Lutherse Lectuur
heeft te Tokio een nieuw gebouw voor
haar uitgeverij betrokken. Het oude
huis bleek dank zij de toenemende be
tekenis van de christelijke uitgeverij te
klein te zijn geworden. Sinds haar op
richting in 1951 heeft de vereniging in
totaal vijftig boeken en zestig brochu
res uitgegeven. De vier boekwinkels van
de vereniging te Tokio. Nagoya, Kobe
en Kumamoto hadden het vorige jaar
een totale omzet ten bedrage van 100.000
dollar. De Vereniging voor Lutherse Lec
tuur in Japan wordt gesteund door de
twaalf lutherse zendingsorganisaties en
kerken in Japan. Zij heeft ten doel
..een gezonde christelijke literatuur in
het Japans in het leven te roepen". De
vereniging is onder meer van plan om
de werken van Luther in twaalf boekde
len uit te geven.
Debat Romme-Van
Riel uitgesteld
Wet debat tussen de voorzitter van da
Tweede-Kamerfractie van de KV P
prof. C. M. Romme en mr. H. van Riel.
vice'-voorzitter van de V.V.D dat mor
gen zou plaats vinden in de aula var
de Rooms-katholieke Universiteit te Nij
megen is uitgesteld tot maandag 28
maart, in verband met de vrijdag a.s.
te houden interpellatie in de Tweede
Kamer van de heer C. J. van Mas-
trigt-
Theol. hogeschooldag
(Oudestraat) Kampen
heid
zijn hart!
Saladin heeft onze leraars horen spreken, ant
woordde de bisschop ontwijkend, en zelf heb ik on
dervonden hoe hij met aandacht luisterde en be
daard antwoordde. Voorspelt dat niet veel goeds?
Groot is de waarheid en zij zal zegevieren, staat
geschreven. Zelfs de kluizenaar is er van overtuigd
dat uit dit huwelijk rijke vruchten kunnen groeien,
want als ooit Saladin zich bekeert zullen zijn onder
danen hem volgen.
Richard hoorde dit alles a;
ogen en schudde het hoofd.
met neergeslagen
derdag 19 mei in de Burgwalkerk t
Kampen Op woensdag 18 mei zal on.
half acht de bidstond worden gehouden,
waarin hoopt voor te gaan ds. Gijsb-
Leene van Boskoop. De Hogeschooldag
zelf begint donderdagsmorgens om IC
uur. De leiding zal berusten bij prof.
dr. H. Bergenia De rector, prof. dr. G.
Brillenburg Wurth, zal na de opening
een verslag geven van de lotgevallen
van de Hogeschool in het afgelopen
jaar. Daarna spreekt dr. J. C- Gilhuis
van Amsterdam-Oost over de zending
In de middagvergadering spreekt ds.
G. N. Lammens van Rotterdam-Oost
over „De Kerk in 't midden". Het slot-
woord wordt gesproken door ds. A. Vel-
Wordt vervolgd lema van Eindhoven.
T/"EEL wordt in deze tijd gespro- spreekt, moge men zich realiseren,
ken over de voortgaande ont- dat het oude modernisme kerkver-
kerstening, over de vervreemding woestend heeft gewerkt. Het nieuw-
vooral van intellectuelen en arbei- modernisme spreekt veelszins an
ders van de kerk. Er is inderdaad ders dan het oud-modernisme. Maar
wel reden voor het schenken van brengt het werkelijk een prediking
bijzondere aandacht aan dit droeve van zonde en genade, van verzoe-
verschijnsel. ning door het offer van Christus?
Verschillende oorzaken worden ge- Onderschrijft het inderdaad wat de
noemd. Met enige nadruk wordt kerk van de dagen der apostelen af
echter door velen als dé oorzaak belijdt, „dat Christus is gestorven
aangewezen, dat de kerken in de voor onze zonden naar de Schriften,
landen van de moderne cultuur zich dat Hij is begraven en ten derde da-
in de negentiende eeuw te weinig ge opgewekt"? Kunnen zij zeggen ge-
bekommerd hebben om de schrij- zanten van Christus te zijn, die in
nende sociale noden. Daardoor heb- naam van Christus vragen: laat u
ben zij, zo zegt men, de grote mas- met God verzoenen? De grootste
sa van zich vervreemd. schuld der kerk is, dat zij in meer
Stellig ligt in deze verklaring van dan één land een prediking heeft
de grote afval een waarheidsele- toegelaten, die in strijd was met de
ment. In de dagen der opkomst van belijdenis van Petrus en Thomas,
het moderne industrialisme zijn de Daartegen is wel gelovig verzet ge-
kerken in het Westen beneden haar komen. De geschiedenis der negen-
taak gebleven. Wel mag men nooit tiende eeuw levert daarvan in Ré-
vergeten, dat het Evangelie niet is veil, Afscheiding, Doleantie, en de
naar de mens. Niet naar de mens- pogingen tot kerkherstel in de Her
kapitalist-ondernemer. Ook niet naar vormde Kerk, het bewijs. In onze
de mens-arbeider. De diepste oor- eeuw is de strijd voortgezet en zijn
zaak van de vervreemding ligt in in de worsteling ook geestelijke ze-
alle tijden in bet zondige mensen- geningen genoten,
hart, dat afkerig is van het Evan- Christenmannen en -vrouwen hebben
gelie der genade. Afkerig ook van de zich in meer dan één land ingezet
levenspraktijk, waartoe het Woord voor sociaal werk. Aavankelijk voor-
Gods ons allen oproept. al door filantropische bemoeiingen.
Erkend moet echter worden, dat tot Van betekenis is geweest de ar
de medewerkende oorzaken van ont-* beid van Heldring ten onzent, van
kerstening en onkerkelijkheid ook Heinrich Wichern in Duitsland, van
behoort de houding der kerken in Maurice en Kingsley in Engeland,
het laatst van 'de achttiende en in Laatstgenoemden hebben ook ge-
de eerste helft der negentiende eeuw. poogd om door coöperatieve instel-
Men mag ook de kerkelijke toestan- lingen bij te dragen tot opheffing
den in de daaraan voorafgaande ja- van armoede. Dat onder Quakers en
ren zeker niet idealiseren. Methodisten veler ogen open waren
Over het kerkbezoek en het niet voor de volksnoden is bekend ge-
meeleven van velen werd reeds in noeg. En zij werden tot hun werk
de dagen der vaderen ernstig ge- geïnspireerd door het Evangelie,
klaagd. Maar vooral in de landen Men heeft wel gezegd, dat van
waar de moderne industriële ontwik- christelijke zijde in de vorige eeuw
keling zich liet gevoelen werd de wel de arme werd gezien, maar
verslapping van het kerkelijke leven dat de oorzaken van de armoede niet
almcer geconstateerd. Met name werden onderkend, zodat daartegen
ook in Engeland. de strijd niet werd aangebonden. Dat
De sociale toestanden werkten gees- is echter maar zeer ten dele juist,
telijk neerdrukkend. Velen stompten Bij meer dan één christen-filan-
af. Evenals de Israëlieten in Egyp- troop uit de vorige eeuw kon men
te „vanwege de harde dienstbaar- ook beluisteren een aandrang tot
heid". Lage lonen, lange arbeidstij- sociale hervormingen. Bilderdijk
den, nacht- en zondagsarbeid, kin- was niet in staat om als filantroop
derexploitatie op grote schaal, geen op te treden. Maar hij heeft het
behoorlijk onderwijs, ellendige wo- Réveil mee voorbereid. En hij was,
ningtoestanden, telkens perioden evenmin als de jonge Van Hogen-
van werkloosheid, hoge sterftecijfers dorp, niet afkerig van wetgevende
in de arbeidersbuurten ziedaar maatregelen. Groen van Prinsterer
een onvolledige schets van de om- pleitte voor herstel van de organi-
standigheden, waaronder de massa saties, die de Revolutie had opge-
der arbeiders zuchtte.
weinig contact. Ook de vrije kerken
leden onder een geestelijke inzin
king.
Ten onzent kon men daarvan even
eens spreken. De zogenaamde „v
Studeerautomaat
Een Amerikaanse onderneming
American Seating Co. te Grand
Rapids in Michigan) heeft een
electronische studeerautomaat
geconstrueerd, waarvan 36 leer-
lingen tegelijk gebruik kunnen
maken. Ze zitten ieder in een af
zonderlijk hokje en kunnen in
hun eigen tempo studeren. Iede
re leerling luistert met een kop
telefoon naar de lessen. Hun
antwoorden op vragen, die wor
den gesteld, komen via een mi
crofoon op een geluidsband, wel
ke door de leraar ter controle
kan worden beluisterd. De appa
ratuur die in elke school kan
worden geplaatst, wordt aanbe
volen voor de studie van vreem
de talen, spraaklessen, therapeu
tisch lezen, spreken in het open
baar en stemoefeningen.
ruimd. Maar het moest geschieden
in een moderne vorm, die paste bij
de nieuwe toestanden. Het stond hem
die lijn niet veel ten goede verkre
gen?
In de negentiende eeuw is opgeko
men de socialistische beweging. Zij
was een beweging, die zich aanvan-
lichting" had invloed. Het moder- kelijk scherp keerde tegen alle
nisme won terrein. Er kwamen ligie. Godsdienst heette opium voor
steeds meer predikers, die Christus het volk, waarvan het gehruik de
en Zyn verzoenend werk loochenden, ellende wat deed vergeten, maar
Het liberalisme, dat m de maat- ook dc mogelijkheid afsneed om
schappij en de staat de toon aangaf, krachtig op te treden tegen het „ka-
}n ;orm °ok i" pitalisme", dat dè oorzaak was van
de kerk. Het kerkbezoek werd steeds de maatschappelijke noden,
minder. Ook de gelovigen die aan Ten onzent heeft de socialistische
dc waarheid der Schrift bleven vast- beweging in de eerste jaren weinig
houden kwamen in vele plaatsen niet of geen constructieve arbeid ver-
meer ter kerk. De moderne predi- richt. Onder de leiding van Domeia
king gaf hun geen zielevoedsel. Zij Nieuwenhuis ging men feitelijk in
vormden „gezelschappen". Invloed anarchistische lijn. Het resultaat
ÏÏLÏ1 maatschappelijk gebeuren van zijn, met grote persoonlijke toe-
onden zij weinig of met uitoefenen, wijding gevoerde, actie was, zoals
Wanneer men met zoveel nadruk Van Cleeff opmerkte (die tot de
spreekt over de schuld der kerk, Partij van de Arbeid behoort),
d* alles met mogen „atheïsme, anarchisme, ontgooche-
vergeten. De schuld der kerk is ling",
groot. Maar wanneer men ook van Zo is het juist getekend
moderne zijde over die schuld Maar er is verandering gekomen.
De president-curator
r.k. econ. hogeschool
treedt af
Aan mr. M. P. L. Steenberghe, pre
sident-curator van de Rooms-katholieke
Economische Hogeschool te Tilburg, is
op zijn verzoek onder dankzegging ont
slag verleend. Mr. Steenberghe heeft
deze functie zeven jaren bekleed. Tot
zijn opvolger is gekozen dr. C. N. M.
Kortmann. commissaris der koningin in
Noord-Brabant, die vanaf 1955 lid is van
het curatorium.
ONDERWIJS
v««rc* 4 ,.mevr' Dousma-de Winter
Voorst te Ankum; aan de CVO-schorl
te Drachten; aan de J. C. Mol Mor,,
court-school te Groningen: G. E. M
Bakker te Nieuwe-Pekela; aan de Re-
hoboth-school te Nieuwerkerk a. d. (Jf-
sel: Y Bakker te Scheveningen en M.
Visser te 's-jravenhage; aan de Christ
Nat. School te Grootegast: mevr a!
Renkema-Feenstra te Grootegast,
