CHRISTELIJK
f
Aanvaarden we nog de
Drie Formulieren?
Twee synodes in Kameroen
steunen bijbelverspreiding
KOU
GEVAT/,
ITALIANO
Synode gaf dr. Dibelius
motie van vertrouwen
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Uitgebreid comité beveelt
Zwolse vergadering aan
KONING-
RICHARD
2
Vijf Artikelen zijn een
soort vervangingsformule
De gereformeerde, maar zeer
oecumenisch gezinde predikant
dr. J. M. van Minnen heeft in
het onderwijsblad „Ad Fontes"
een gewetensvraag gesteld:
Aanvaarden wij de Drie For
mulieren (met name de vijf ar
tikelen tegen de remonstranten)
nog geheel? Hij schrijft onder
meer:
weg
lezing, die hem
eerst zijn geloof laat belijden. De
ze belijdenis luidt dan: Jezus is
Messias en de zoon van God. Be
lijdenis en doop hielden wel nauw
met elkander verband. Er werd
gedoopt ,,in de naam van de Va
der, de Zoon en de Heilige Geest"
en zo werd impliciet de drieëen-
heid beleden.
De eerste functie van de belij
denis is dan ook wel: de liturgi
sche. Iemand noemt het: lofprij
zing van God vanwege zijn daden
en schepping, verzoening en ver
lossing. Een toetssteen van elke
belijdenis is daarom de zang. Een
belijdenis moet men niet lezen of
opzeggen, maar zingen. En als de
redaktie mij vraagt om in dit ar
tikel in het bijzonder de Vijf Arti
kelen tegen de remonstranten te
gedenken, dan moet ik zeggen, dat
een eerste en ernstige moeilijk
heid met deze artikelen is, dat
men ze niet zingen kan. De be
rijmde Vijf Artikelen zijn onvoor
stelbaar als kerklied.
In deze lofprijzing schuilt dan
ook een kritisch element. In de
versregel ..Jezus is Messias en de
Zoon van God", worden andere
messiassen weersproken en een
verkeerd menselijke messiasver-
wachting doorkruist.
Deze kritische functie heeft vaak
sterk de belijdenis bepaald. In de
eerste regel van het apostolicum
wordt Marcion afgewezen en ge
noemde Vijf Artikelen „tegen de
remonstranten". Ons tweede be
zwaar is dan ook. dat in deze ar
tikelen de kritische functie van de
belijdenis te zeer geïsoleerd wordt
en overheerst.
In het dooponderricht werd „de
leer" of „de weg" onderwezen.
Men lette erop. dat de leer een
weg was. zoals een grammatica
een weg in de taal is. De cate
chismus is door deze didaktische
functie gestempeld, maar kent ook
de belijdenis sprekend, zegt: „Als
spreekregel kan de belijdenis geen
inhoud van de prediking der kerk
zijn. Wanneer de kerk predi
kend spreekt, zal zij er goed
aan doen de regels in acht te ne
men. Anders spreekt zij geestelij
ke wartaal, dat is ketterij. Maar
nu moet zij ook weer niet van de
weeromstuit, uit pure angst, al
leen maar de regels gaan spreken,
alleen maar rijtjes uit de gram
matica op gaan zeggen. Zij moet
de levende taal des Geestes spre«
ken."
Het gevaar is niet denkbeeldig,
dat de leer scheiding maakt, doch
dat het dienen verenigt. We moe
ten de betekenis van de belijdenis
niet overdrijven. En toch ook
de leer verenigt. De belijdenis zin
gen we ook op de melodie van
„komt gaat met ons en doet
als wij"; dat is de oecumenische
functie van de belijdenis. Ze geeft
inhoud aan de eenheid van de
kerk. Het apostolicum is een oecu
menische belijdenis; in de Vijf Ar
tikelen belijden we onze verdeeld
heid; misschien is beide nodig,
maar het is niet hetzelfde.
Deze vier functies van de be
lijdenis nu staan alle vier in dienst
van het apostolaat en ontvangen
van daaruit hun zin. Het wezen
van de gemeente is getuige te zijn
in de wereld, pijler te zijn van de
waarheid, zegt Paulus tegen Ti-
motheus. Zo is de lofprijzing van
de gemeente, de afwijzing van
dwaling, haar onderricht en haar
eenheid steeds als getuigenis op
de wereld gericht.
De belijdenis is geen inter
kerkelijke aangelegenheid, maar
we belijden steeds terwille van
en met het oog op de wereld; zo
mag de belijdenis voor de we-
•ela geen geheimtaal zijn,
Na er op gewezen ie hebben
dat de belijdenis altijd aposto-
lair moet zijn, dat wil zeggen
gericht naar buiten, stelt de
schrijver dat de Gereformeerde
Kerken in de eerste helft van
deze eeuw een handhaving van
de belijdeniszuiverheid bele
den, die niet gecorreleerd was
aan het apostolaat. Een diepte
punt bereikte dit toen men
ging „binden" aan één bepaalde
interpretatie van enkele zinnen
uit de belijdenis.
leuwe geest
de Gerefor-
olgt dr. Van
Na vervolgens gewezen te
hebben op de hervormde leer-
tucht en het feit dat met de
terzijdestelling
gingsformule et
is aangebroken
meerde Kerken
Minnen:
Een dergelijke synode-uitspraak
als over de vervangingsformule
zou ik mij ook t.a.v. de Vijf Arti
kelen wensen. Ook deze Vijf Ar
tikelen zijn eigenlijk belijdenis-
interpretatie in een bepaalde
dogmatische strijd en zo zeer
wel te vergelijken. Ook van
deze Vijf Artikelen geldt, evenals
van de vervangingsformule, dat
ze totaal niet functioneren in het
geloof van de gemeente.
belijdenisgeschriften de belijdenis
omtrent het koninkrijk Gods te
weinig plaats ontvangt. Men
zou haast denken, dat dit in een
„addendum" goed te maken wa
re. Dezelfde indruk geeft ook von
Meyenfeldt. Een ernstige moei
lijkheid. die ik echter met de
gereformeerde belijdenisgeschrif
ten heb. is dat deze niet gehéél in
het téken staan van het gekomen
en komende Rijk.
We hebben Gods plan met de
wereld als het enig en albeheer-
sende thema van de gehele bijbel
herontdekt; in de gereformeerde
belijdenissen missen we dit nu.
De gereformeerde belijdenissen
zouden v*e als kritische kantteke
ningen in margine van het katho
lieke belijden moeten lezen, maar
het zijn zp'rstan<iige grootheden ge
worden, die uit him kontext zijn
getreden.
Niet het sola fide, sola gratia is
het hart van ons geloof, welk een
wezenlijk element het er overi
gens ook van uitmaakt, maar het
metterdaad belijden „Jezus is
Heer". Uit de gereformeerde be
lijdenissen blijkt dit slechts ondui
delijk. Zo wordt de christen door
deze geschriften maar ternauwer
nood op de wereld gericht. Met
name in de Vijf Artikelen dreigt
een verlammende zelfbespiegeling
van het geloof.
JÈ fj
i «rf f W
Beroep op Nederlandse zending
1~\E Nederlandse predikant ds.
U Y. Schaaf, die voor het Ne
derlands Bijbelgenootschap naar
Afrika is gegaan om in Kameroen
samen met de kerken de bijbel
verspreiding te regelen, heeft
twee verschillende synodes mee
gemaakt. In een brief beschrijft
hij iets van zijn ervaringen. Hij
heeft nieuwe contacten kunnen
leggen en een begin kunnen ma
ken met een nauwe samenwer
king om tot een zo intensief mo
gelijke verspreiding van het evan
gelie te komen.
Eerst bracht hij enige dagen door
Foulassi. waar de Presbyteriaanse Kerk
in synode bijeen was. Deze kerk i
1957 zelfstandig geworden. Het was
drietalige synode, maar men had
typisch Amerikaanse oplossing vooi
probleem gevonden. Destijds kocht de
kerk de hele vertaalinstallatie, koptele
foons en dergelijke van de processen
van Neurenberg. Dank zij het feit dat
een Nederlander in Sangmelima eei
elektriciteitsnet heeft aangelegd me
een centrale werkte de Neurenbergsi
installatie voortreffelijk.
Het was een echte Afrikaanse synode
Onder de 130 gedelegeerden bevond zich
slechts één blanke. Er werken in deze
kerk nog zeker 50 zendelingen, waarvan
velen in bijzonder werk of in hospitalen
en scholen. Maar een jonge kerk heeft
in de eerste jaren van haar bestaan
altijd de neiging de zendingswerkers
een beetje op het tweede plan te schui-
De synode werd beheerst door de
invloed van en de problemen
rondom enkele dominerende figu
ren. De meeste predikanten hebben
slechts een opleiding van tien jaar
gehad, inclusief de lagere en middel-
Ds. Y. Schaaf
legt nieuwe
contacten
bare schoolopleiding en slechts een
kleine groep is in Europa of Afrika
geweest. Door hun meerdere kennis
hebben zij een grote invloed, maar
niet altijd ten goede.
Winstpunt
Volgens de leden van de synode zelf,
as dit samenzijn een groot winstpunt.
Door persoonlijke visies en standpun
ten bepaalde tegenstellingen konden in
de sfeer van broederlijke liefde doorge
praat worden. Wel werd vaak de vuile
was buitengehangen, maar nooit op een
agressieve en onsympathieke manier.
De synode zal bij de regering
aandringen op een absolute schei
ding van kerk en staat in de grond
wet, die wordt opgesteld. Zij heeft
zich dus tegen de Rooms-Katholleke
Kerk 'gekeerd, die zelfs de moham
medanen te hulp heeft geroepen
om de zaak in een andere richting
te stuwen.
Bovendien besloot de synode een
herziene vertaling van het Nieuwe
Testament in het Soulou te aanvaar
den. Dit was een bijzonder belang
rijk besluit, omdat deze vertaling als
grondslag dient voor vertaalwerk in
vier minder belangrijke talen.
Het viel ds. Schaaf op dat de gedeie- zijn dat de kosten de krachten
Advertentie
19 cent
per rol.
de lekkere
EEN PRODUKT VAN KING- EN RANGFABRIEKEN TONNEMA N.V. SNEE*
Kerk in Duitsland heeft gisteren
een motie van vertrouwen in haar
voorzitter, bisschop Otto Dibelius,
aangenomen. De stemmenver
houding was 92 tegen 2 met 11
onthoudingen. De synode is een
college van kerkelijke leiders uit
zowel Oost- als West-Duitsland.
Het Oostduitse communistische regime
en enkele kerkelijke leiders hebben
kortgeleden kritiek geleverd op het
felle anti-communistische standpunt,
dat Dibelius inneemt.
Hij is zelfs zover gegaan te verklaren
dat een christen communistische wet
ten ongehoorzaam kan zijn met een
zuiver geweten. De kerkelijke leiders,
die hem hebben bekritiseerd
moette hij meer Europeanen, omdat di
tegenstelling Afrikaanse tegenover zen
dingspredikanten daar niet meer of nog
niet bestaat.
Deze synode heeft van haar
Franse leermeesters meer financieel
verantwoordelijkheidsbesef meegekre
gen. Het was een synode die geken
merkt werd door de fijne Franse hu
mor, maar die zich in veel moeilijker
omstandigheden bevond dan de Presby
teriaanse.
De kerk bevindt zich in een gebied
aar een felle burgeroorlog woedt. De
Europeaanse zendelingen zijn allen ge-
evacueerd en de 10.000 christenen leven
onder zeer moeilijke omstandigheden.
Een ziekenhuis bijvoorbeeld met 600
bedden draalt op een handjevol Afri
kaanse verpleegsters zonder arts.
dat gebied zijn juist een predikant
een catecheet vermoord.
Op deze synode werd een rapport o
het jeugdwerk in de havenstad Douala
(1330.000 inwoners) behandeld dat ds.
Schaaf deed denken aan het jaarverslag
zijn werk in
Weekblad
Vooral was belangrijk het besluit
van beide synodes om zo snel moge
lijk te beginnen met de uitgave van
een Protestants weekblad dat een soort
Afrikaanse kruising gaat worden tus
sen „Hervormd Nederland", „De Open
Deur" en de „Spiegel". Geld en capa
bele redacteuren zijn gevonden.
Ook bespraken beide synodes de op-,
richting van een interkerkelijk theolo
gisch seminarium voor Fratis-spre-
kend West-Afrika. Het zal duidelijk
Maar Abraham zeide: Kind, herinner u hoe gij het goede
tijdens uw leven hebt ontvangen en insgelijks Lazarus het
kwade; nu wordt hij hier vertroost en gij lijdt pijnHet is
alsof deze regels de climax vormen van alles waarover in de
afgelopen week op deze plaats is geschreven: de grote gevaren
die een christen bedreigen in een welvaartsstaat!
Natuurlijk is het niet zo dat de rijke man in de hel der smar
ten is gekomen, alleen maar omdat hij tijdens zijn leven het
goede heeft ontvangen. En dat Lazarus vertroost wordt in
Abrahams schoot alleen maar omdat hij in zijn leven het
kwade heeft ontvangen. Maar voor die rijke man zijn Mozes
en de profeten, is het hele godsdienstige leven tot een sleur
geworden het hoorde erbij maar zijn hart, zijn gedachten
vertoefden ergens anders. Het materiële en de zucht naar het
materiële beheersten hem.
Terwijl Lazarus had geleerd in zijn armoede stil te zijn, zich
over te geven aan de Here zijn God ook niet altijd gemak
kelijk, geloof dat niet!
Ge kunt de conclusie in deze paar woorden samen vatten: het
zij zo dat Christus is „alles in allen"
LIBERAAL BELEID
geerden niet erg geïnteresseerd
in geldzaken. De Amerikaanse zending
heeft namelijk met de meest oprechte
bedoelingen altijd gemakkelijk geld ge
stuurd voor allerlei werk. Met als ge
volg. dat het uitermate moeilijk is de
christenen van Kameroen en zelfs pre
dikanten financiële verantwoordelijkheid
bij te brengen.
Verantwoordelijkheid
Dit viel ds. Schaaf vooral op toen hij
ook de synode bezocht van een kerk
die door het Franse zendingswerk i
ontstaan, namelijk de Eglise Evangt
lique et Baptiste. Op deze synode ont-l
deze jonge kerken verre te boven gaan,
maar het is in deze tijd van opbouw
belangrijk dat een dergelijk
seminarium de kerk de leiders geeft
die nodig zijn. Er is een beroep om
hulp gedaan op de Nederlandse zen
ding.
^foecl©? Baby-huidje
rTBABYDERMS"^
Toenadering tussen Geref. kerken
„Kerken geroepen
tot samenspreking
Gisteren deelden wij reeds
mede dat predikanten van de
twee Gereformeerde Kerken
(synodaal en vrijgemaakt) beslo
ten hebben een openbare samen
komst te beleggen in Zwolle om
te komen tot een bespreking over
de mogelijkheden voor een her
eniging.
Het organiserend comité deelt nog
mede dat zij dit doen wetende dat de
Geref. Kerken (syn) in confessioneel op
zicht zijn teruggekeerd tot voor 1905 en
overtuigd, dat de vrijgemaakte kerken
door de terzijdestelling van de Vervan
gingsformule geroepen zijn tot samen-
land nog groter zouden maken.
P een plaatselijke synode, die vorige
maand gehouden is, heeft Dibelius me
degedeeld, dat hij volgend jaar zijn
kerkelijke functies zal neerleggen.
De stemming van vandaag was geheim
en men heeft niet kunnen vaststellen
op welke wijze de kerkelijke leiders
uit Oost-Duitsland gestemd hebben.
De synode is gisteren na zes dagen ge
sloten met de eenstemmige aanvaar
ding van een resolutie waarin onder
meer de hoop wordt uitgesproken dat
de komende topconferentie zal leic-en
tot een vei mindering van de interna
tionale spanning en tot ontwapening.
Anders is het mogelijk dat Duitse sol
daten met atoomwapens als vijanden
tegenover elkaar zullen staan, zo wordt
gezegd.
VERKOUDHEIDS BACILLEN VLUCHTEN
61
De genade
wc -1 vraag ik niet, ant
woordde de ridder, doch slechts de gunst voor
mijn dood nog te biechten. Maar hoe nabij mijn
dood ook mag zijn, ik smeek uwe majesteit van deze
korte gelegenheid gebruik te maken om mij oe'
hoor te verlenen in verband met iets waar uw Ko
ninklijke persoon nauw in betrokken is. Ik kan u
een boodschap brengen van zeer
Spreek, zei Richard, ik wil i
Wat ik te zeggen heb, vervolgde Sir Kenneth,
betreft de koninklijke waardigheid en mag aan geen
andere oren dan de uwe toevertrouwd worden.
Vertrek, mijne heren, zei Richard, zich tot
Neville en de Vaux wendend.
De eerste gehoorzaamde onmiddellijk, doch de
Vaux bleef waar hij was. Geen ogenblik dacht hij
er aan zijn meester in dit ogenblik alleen te laten
en zelfs een tweede bevel was niet iri staat hem te
doen vertrekken.
Het doet er niet toe. hernam Sir Kenneth, ik
ken dc Lord van Gilsland als een goed en trouw
ridder, ik wil spreken waar hij bij is.
Amper een half uur geleden dacht ik hetzelf
de van u, zei de Vaux met een zucht.
Er heerst verraad om u heen. koning van
Engeland, zei nu de ridder van de Luipaard, zon
der op de woorden van de Baron acht te slaan.
Inderdaad, daar hebt u een mooi staaltje van
geleverd, riep Richard spottend.
Een verraad dat u meer nadeel kan berokke
nen dan het verlies van honderd banieren, zei Sir
Kenneth, waarna hij de stem liet zakken en nau
welijks hoorbaar vervolgde: Lady Edith.
Wat is er met haar? vroeg Richard tegelijk
hard en opmerkzaam, wat heeft zij hiermee te ma
ken?
bekentenis ho-
SIR WALTER SCOTT
Lady Edith uit te huwelijken aan de Saraceense
Sultan. Zodoende wil men door een schandelijke
verbintenis een eerloze vrede voor.de Christenen af-
Een plotselinge woede maakte zich bij die woor
den van Leeuwenhart meester. Onwillekeurig balde
hij de vuisten, stampte met de voet op de grond
en snauwde:
Zwijg eerloze! Ik zal uw tong met gloeiende
tangen laten uitrukken om u te beletten die naam
nog ooit uit te spreken. Of meent u dat ik niet heb
gemerkt dat u vermetel genoeg was om uw blik zo
hoog te richten? Denkt u dat ik niet weet wat diep
in uw hart omgaat? Tot nog toe heb ik uw trots cn
verwaandheid verdragen omdat u in ruil trouw en
dapper waart. Thans echter zijn uw lippen bezoe
deld door de schande van uw eigen bekentenis en
minder dan ooit hebt u het recht haar edele naam
uit te spreken. Wat kan het u schelen of zij een
Saraceen of een Christen huwt? Wat kan het u
schelen dat zoiets gebeurt in een legerkamp waar
vorsten zich in lafaards en ridders zich in verra
ders veranderen? Gaat het u iets aan of ik daar
al dan niet mijn toelating aan hecht?
Mij gaat het niet aan. antwoordde Sir Kenneth,
plotseling rustig, want weldra zal mijn lichaam ver
stijven. Maar zelfs al lag ik op dit ogenblik op het
rad uitgestrekt, dan nog zou ik u toeroepen dat het
groot belang heeft voor uw roem en geweten. Hoe
kunt gij er ook maar één ogenblik aan denken uw
bloedverwante, de edele Lady Edith
Spreek haar naam niet uit, hernam Richard,
nog altijd woedend, terwijl hij voor de derde keer
de bijl ter hand nam en er mee dreigde.
Haar niet noemen? riep de ridder van de Lui
paard. opeens zijn veerkracht terugvindend. Haar
naam zal het laatste woord op mijn lippen zijn!
Sla met uw beroemde bijl op mijn onbeschermd
hoofd en zie of u mij kunt beletten stervend mijn
trouw aan haar te betuigen.
Hij maakt mij nog gek schreeuwde Richard,
evenwel zonder zijn plan ten uitvoer te brengen.
Nog voor Thomas de Vaux iets kon doen om
zijn meester enigszins tot bedaren te brengen, hoor
de men buiten lawaai en kwam een kamerheer mel
den dat de koningin verzocht in de tent te worden
ontvangen.
Houd haar tegen. Neville, riep Richard haas
tig. laat haar niet binnen! Dit is geen schouwspel
voor vrouwen. Waarom heb ik me door zo'n ver
rader ook zozeer buiten mezelf laten brengen? Breng
hem weg, de Vaux, door de achterste uitgang van
onze tent, zorg dat hij niet kan ontsnappen en laat
hem zo spoedig mogelijk sterven. Geef hem eerst
de hulp van een geestelijke en zorg er voor dat hij
niet wordt onteerd. Dat willen wij niet. Hij leefde
als ridder en als ridder zal hij dus sterven, met
sporen en zwaard. Zijn verraad is zwart als de hel,
doch aan zijn dapperheid mag niet worden getwij-
spreking met de Geref. Kerken. Daarom
roepen zij de leden op om met hen mee
te werken en mee te bidden.
Er zullen drie sprekers zyn. Ds.
Okke Jager zal spreken over: „Moe
ten wy bij elkaar komen," Ds. M.
Vreugdenhil van Ruinerwold zai spre
ken over „Kunnen wy by elkaar ko
men wat de belijdenis betreft?" en
ds. \V. G. Raven zal spreken over
„Kunnen wy by elkaar komen wat
de kerkrechtelijke kwesties betreft?"
Er is een uitgebreid comité gevormd
lat zich achter aeze samenkomst gesteld
neeft. Hierin hebben zitting genomen J.
Abels Groningen, ds. L. i^lyaorp Gro
ningen, irs. ft. H. Bremnier Enschedé,
D. J. Coumou Heemstede, ds. W.
Heide Leeuwarden, drs O. Jager
Almelo,
Masselinik Rotterdam, P. Ivf. J. Mek-
i Voorburg, ds. C. van Ommen Hat-
ds. Joh, den Ouden Harkstede, ds.
C. Overeem Hattem, drs. A. van
Popta Beverwijk, ds. W. G. Raven Al
melo, P. Sanders 's-Gravenihage, ds. J.
v. d. Schaft Murmur woud e, dr. J. Schel-
naas Hzn. Amsterdam Nd., dr. A. E
Schouten Soheveningen, ds. J. P. v. d.
Stoel jr. Amsterdam, ds. L. L. v. d.
Vliet Groningen, ds. H. Vogei Enschede,
ds. M. Vreugdenhil Ruinerwold, J.
Westen-brugge Zwolle, ds. P. Wullfraat
Amsterdam, ds. A v. d. Ziel Groningen
en ds. H. J. Zwarts Vlaardingen.
De byeenkomst wordt gehouden op
12 maart te Zwolle in de Zuiderkerk,
dicht by het station. Begonnen wordt
om drie uur terwijl uiterlijk om 8 uur
wordt gesloten. De vergadering zal
door een pauze worden onderbroken. Er
is gelegenheid tot open discussie.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Goudriaan-Ottoland: H.
Binnekamp kand. te Utrecht.
Aangenomen naar Lisse: J. Mansvelt,
vic. te Rotterdam.
Bedankt voor Goudriaan-Ottoland en
voor Wouterswoude: J. C. de Bie, kand.
te Sprang.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Voorschoten: J. M. Bloem
kolk te Ede.
Aangenomen naar Rocky Mountain Hause
Alberta, Canada, Chr. Reformed Church:
J. H. Binnema te Lemmer.
GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
Beroepbaarstelling: de heer A. N. Hen
driks, kand, te Rotterdam, die wegen:
voortzetting van zijn studie tot dusve
geen beroep in overweging kon nemen
deelt mede dat hij mei ingang van heden
beroepbaar is en gaarne een beroep in j -.
overweging zal nemen. Zijn adres is Berg-j AtiuliiilTil <TAtlPI*Sllp tp
lustlaan 59, Rotterdam-Noord, tel. 010OlUxIllIJll dlC IC
181418.
GOUDRIAAN
Beroepen. De kerkeraad
IVOG ALTIJD wordt scherpe cri- van nabij kunnen waarnemen. Maar
tiek geuit op het in de jaren was het mógelijk om voor al die
dertig gevoerde crisisbeleid. Dr. stedelijke arbeiders werk te creëren?
Buskes toornt daartegen met felheid Zou een socialistisch kabinet
in zijn boek „Hoera voor het le- daartoe in staat zijn geweest? Im-
ven". Maar men krijgt de indruk, mers neen.
dat de schrijver onvoldoende op de Dr. Buskes schrijft: „Het plan van
hoogte is van de omstandigheden, de arbeid werd afgewezen, maar
waarmede wij in de vooroorlogse geen enkele positieve bijdrage tot
crisisjaren hadden te worstelen. oplossing van het werkloosheids-
In vele landen was er een omvang- vraagstuk werd door de regering-
rijke werkloosheid. In de Verenigde Colijn geleverd. Haar crisispolitiek
Staten was omstreeks 1936 10 pet. was door en door liberaal",
der bevolking werkloos, in België 6 Dit is nu een voorstelling, die door
pet., in Engeland 4,2 pet. In Neder- en door onwaar is. Wij zeggen niet,
land bedroeg het percentage 5 pet. dat er tot bestrijding van de werk-
De oorzaken van dit droeve feit zijn loosheid, tot hulpverlening aan de
niet zo moeilijk aan te wijzen. On- slachtoffers genoeg gedaan is. WIJ
getwijfeld had invloed de verarming beweren evenmin, dat er geen foü-
van miljoenen, die nog leden onder ten zijn gemaakt, met name ook bij
de gevolgen van de eerste wereld- de werkverschaffingen. Wij betwis-
oorlog. De financiële positie van de ten niet, dat vele christenen per
bij de vredesslniting gevormde sta- soonlijk eu dat ook de kerken meer
ten was ongunstig. Zij poogden zich hadden kunnen doen, waaruit mee-
door een autarkische politiek op de leven met de door üe ramp getrof-
been te houden. In het algemeen ïenen ware gebleken. Maar dat het
was er in de periode tussen de bei- regeringsbeleid „liberaal" was, dat
de wereldoorlogen een streven naar geen enkele positieve bijdrage tot
autarkie op te merken. Men poogde oplossing werd gegeven, is volstrekt
in meer dan één land door protec- in strijd met de feiten,
tionistische maatregelen buitenland- Een werkelijk „liberaal" beleid
se producten zoveel mogelijk te we- liberaal in klassieke zin zou niet
ren. door de subsidiëring van werkloos-
Duitsland ging onder het nationaal- heidskassen en het verstrekken van
socialisme heel ver in deze richting, uitkeringen bij werkloosheid tot be-
Men herinnere zich de leus „kanon- dragen van 142 miljoen guldens
nen boven boter". De oorlogsvoor- (vóóroorlogse!) per jaar, aanzienlij-
bereiding was daar het een en het ke loondalingen hebben tegengehou-
al. Er was alom vrees voor het- den.
geen te wachten stond. Er was wan- Menige ordeningsmaatregel wecr-
trouwen, waaronder het zakenleven spreekt de bewering eveneens, dat
ernstig leed. een liberaal-economisch beleid zou
Op de economische conferenties zijn gevoerd. En vooral doet dit de
werd, onder anderen door dr. Co- uitvoering van vele openbare wer-
lijn, krachtig gepleit voor een vrij- ken en de steun van honderden mil-
er ruilverkeer. Men Was het onder joenen, die aan de landbouw werd
de economisten wel met hem eens. geboden.
Maar de regeringen durfden de Door die openbare werken niet het
sprong naar een vrijer ruilverkeer minst werd een positieve bijdrage
niet te nemen. Zo kwamen wij al- tot bestrijding wij zeggen niet:
meer in de ellende. tot de oplossing, want dit was voor
Nederland is voor een belangrijk een land als Nederland volstrekt on
deel van zijn volksinkomen aange- mogelijk van het werkloosheids
wezen op het leveren van goederen vraagstuk gegeven,
en het bewijzen van diensten aan Het aantal miljoenen, dat beschik-
andere landen en volken. De land- baar werd gesteld voor droogma-
bouw en. de industrie moeten het king van de Noord-Oostpolder, voor
voor een belangrijk percentage heb- wegenbouw, voor kanalen, voor ha-
ben van de export. Handel en vens en waterwégen, voor spoor- en
scheepvaart kunnen niet de vleugels electriciteitswerken, voor de wo-
uitslaan, wanneer het internationale ningbouw, voor ontginningen, is
handelsverkeer almeer wordt be- aanzienlijk.
perkt. Handels- en havensteden als Het socialistisch plan van de arbeid
Rotterdam en Amsterdam kwamen is serieus bes'tudeerd. Het was op
dan ook in een moeilijke positie. Er principiële punten aanvechtbaar. Het
ontstond grote werkloosheid. mikte ook te hoog voor wat de
Dr. Buskes schrijft in zijn reeds ge- uitvoering van openbare werken be
noemd boek, dat hij voor zijn ogen trof in een snel tempo. Maar voor
zag hoe honderden Amsterdamse het overige bevatte het geen nieuws
gezinnen, arbeidersgezinnen in wel- voor de regering, die dag aan dag
ke de werkloosheid haar intrede zich met de werkloosheidsbestrij-
deed, langzaam maar zeker maat- ding moest bezighouden,
schappelijk en geestelijk naar de Dr. Buskes bezit vele kwaliteiten,
kelder gingen. Maar een objectief beoordelaar van
Wij zullen dit niet tegenspreken, zijn tegenstanders is hij niet altijd.
Zelf hebben wij ook de droeve ge- Zeker niet van dr. Colijn.
volgen v?.n langdurige werkloosheid
Blij dat alles afliep zonder dat Richard
toe verlaagde zelf de slag toe te brengen op
beschermd hoofd, haastte de Vaux zich de ge-
Jaarvergadering van
Herv. J.V. op G.G.
De provinciale afdeling Zuid-Holland
van de Bond van Ned. Herv. Jonge
lingsverenigingen op Gereformeerde
Grondslag hoopt op 5 maart a.s. zijn
jaarvergadering te houden in dé christe-
lijke-gereformeerde kerk aan de Noord
singel te Rotterdam. De opening zal ge
schieden door de Delftse pastor ds. L.
Vroegindeweij. Na de jaarverslagen zal
spreken ds. J. van Dijk over het onder
werp „Toenadering tot Rome?"
Adv
de Ned.
Hervormde Gemeente Goudriaan-Otto-
land heeft een beroep uitgebracht op kan. ,s onderwerp vc
didaat H. Binnenkamp te Utrecht. r°
Groningen
het „Studium Gene--
de Rijksuniversiteit te Gronin
gen, is voor dit jaar gekozen het pro
bleem van vrede on oorlog. De voor
drachten zijn bestemd voor studenten
van alle faculteiten en toegankelijk voor
alle Ingeschrevenen aan de universiteit
en worden gehouden op achtereenvolgen-
de dinsdagen te beginnen op 1 maart.
zich c Prof. dr. B. H. M. Flekke zal dan spre
ken over ..Atlantische gemeenschap en
Sowjet-blok". Op 8 maart spreekt de
gene naar de uitgang te brengen, waar deze onmid- de Gereformeerde Kerken 'vrijgemaakt» heer G. J. Jongejans over: „Europa en
dellijk werd ontwapend en in boeien geklonken. j in vergadering bijeengeroepen tegen lilde Afro-Aziatische wereld". Op 15 maart
Wordt vervolgd april 1961. Izyne excellentie vice-admiraal F. J. Kist
Generale synode der
geref. kerken vrijgem
Zweedse kerkstrijd
duurt voort
Kerkgangers boycotten
het Belijdenisfront
De Zweedse pers heeft zich schijn
baar unaniem gekeerd tegen de te
genstanders van de „vrouw in het
ambt". Deze moeilijke theologische
vraag is in Zweden buitengewoon ac
tueel geworden, omdat op Palmpasen
drie vrouwelijke theologische kandi
daten in het ambt bevestigd zullen
worden. Onmiddellijk hebben de pre
dikanten, die een „Belijdenisfront"
hebben gesticht onder de naam „Kyrk-
lig Samling", besloten d'* diensten
van vrouwelijke predikanten te boy-
Fel hebben de kranten zich tegen de
officiële oproep van deze predikanten
gekeerd. Zij schelden hen zelfs uit voor
onchristelijk en liefdeloos. Inmiddels
'iet het er naar uit dat de kranten de
loycotactie tégen de initiatiefnemers
•.ebben gekeerd, want op het ogenblik
oycotten duizenden regelmatige kerk-
angers de diensten van de tegenstan
ders van de „vrouw in het ambt".
Er zijn gemeenten waar vrijwel nie
mand meer naar de kerk gaat bij pre
dikanten van het „Belijdenisfront". Een
jong predikant die in Engeland theo
logie had gestudeerd schreef in het blad
de „Church Times": „Als ik preek ko
men alleen nog maar de mensen die
onder mijn prediking tot bekering zijn
gekomen. De anderen blijven uit protest
weg. Volgende zondag moet ik preken
in een gemeente die tot onze ring be
hoort. De mensen hebben nu reeds ge
zegd dat zij uit protest zullen wegblij-
over „De strategische situatie in de kou
de oorlog". Prof. dr. J. de Graaf behan
delt op 22 maart het „Principieel pacifis
me" en op 29 maart spreekt prof. mr.
3. V. A. Röling over: „Vredeswetenschap
en vredesrecht".
