RANG is alleen RANG als er SANG op staat.
m
tutum
Wie is verantwoordelijk
voor de dijkdoorbraak?
Het grootste paleis
Onderzoek zaak-Berends
nog niet afgesloten
o ïntinnnnr
ZATEKDAG 16 JANUARI 1960
195) Toen Nero enige tyd keizer
was, vond hy dat het tyd werd zich
eindelijk eens een behoorlijke woning
te laten bouwen. Voor onze begrippen
was hij gedurende zijn gehele leven
geriefelijk gehuisvest geweest in de
verschillende paleizen die hem ter
beschikking hadden gestaan, maar
toen de hoogmoedswaanzin de jonge
keizer stevig in haar greep had,
noemde hy de keizeriyke verbiyven
mensonwaardig. Daarom liet hy een
paleis bouwen dat naar zyn mening
beter by hem paste en het Gouden
Huis genoemd werd. De door drie
ryen zullen geschraagde hal van dit
gebouw had een lengte van by na IVi
km (om nauwkeuriger te zyn: 1480
m). Voorts was de voorhal zó hoog.
dat het 35 m hoge
standbeeld dat Nero
van zichzelf liet
vervaardigen hierin
kon worden onder
gebracht. Verder liep
door het paleis een
beek en waren graan
velden, weilanden,
wyngaarden en bos
sen met wilde dieren
ln dit paleis aangelegd, terwyi voorts
allerhande snufjes, zoals baden met
zeewater, bronnen van reukwaters
e.d. er voor zorgden dat het de keizer
en zyn gasten aan geen enkele luxe
zou ontbreken.
Het Gouden Huls met zyn gewel
dige gangen en hallen nam destyds
een oppervlakte ln beslag die te
schatten is op ongeveer tienmaal de
oppervlakte van het Kolosseum, het
enorme Romeinse stadion, waarin
byna 110.000 bezoekers een plaats
konden vinden om de spelen en ver-
makeiykheden die zich op het midden
terrein afspeelden, gade te slaan.
Nero's paleis moet dan ook zeker
beschouwd worden als het grootste
palels dat ooit werd gebouwd.
Het spreekt welhaast vanzelf, dat
ln Rome destyds niet genoeg arbeiders
aanwezig waren om de keizeriyke
bouwplannen te verwezeniyken. Daar
om gaf Nero bevel alle krygsgevan-
genen uit het uitgestrekte Romeinse
ryk naar Rome te doen brengen, op
dat deze slaven hun steentje lettcriyk
en figuuriyk zouden kunnen bydra-
gen. Voorts mochten misdadigers In
het vervolg alleen nog maar tot
dwangarbeid worden veroordeeld, zo
dat ook zy de ryen der bouwvak
arbeiders konden versterken.
Het heeft niet mogen baten, want
toen Nero tot opluchting van bijkans
alle Romeinen zichzelf door de dwang
der omstandigheden het leven be
nam, was het Gouden Huis nog steeds
niet afgebouwd. En tot voltooiing van
dit onmeteiyke bouwwerk zou het
waarschynlyk nooit gekomen zyn, als
niet het volgend jaar de byna even
verkwistende en zielszieke Otho de
Romeinse troon had beklommen. In
de 95 dagen dat hij keizer was, zette
hy een Nero-verering op touw, waar-
by de standbeelden
van de vroegere kei
zer in glorie werden
hersteld. Otho liet
zichzelf zelfs „Nero"
noemen en stelde 50
miljoen sestertiën
beschikbaar om het
Gouden Huis af te
bouwen.
Hoe het met de voltooiing van dit
paleis is verlopen, valt moeliyk uit
te maken. Aangezien de opvolger van
Otho, Vltellius ln de eerste dagen van
zyn keizerschap, over het Gouden Huis
sprekend, opmerkte dat hy niet kon
begrypen waarom Nero zo slecht be
huisd was geweest, mogen we ver
onderstellen, dat er nog steeds aan
de vervolmaking van dit paleis werd
gewerkt. Niet lang echter, want kei
zer Vespasianus liet het Gouden Huls
voor wat het was en liet boven een
deel er van het geweldige Kolosseum
bouwen, dat in het jaar 80 dus
onder keizer Titus was voltooid.
Bovendien richtte Titus boven een
ander deel van het Gouden Huis een
geweldige badinrichting de be
kende Tltus-termen op, zodat heel
Nero's glorie onder nieuwe bouw
werken bedolven werd.
De herontdekking van het Gouden
Huis in de Renaissance doet ons de
verklaring van het woord „grotesk"
aan de hand.
TOCH IS
HET ZO!
(Van onze parlementsredactie)
De oud-S.D.-man A. Berends,
die op op 15 december jl. voor
waardelijk in vrijheid was ge
steld, heeft zich naar Deventer
begeven en daarmee de bijzondere
voorwaarde overtreden, dat hij
zich niet metterwoon in de pro
vincies Gelderland en Overijssel
zal vestigen of zich daar tijdelijk
ophouden.
In afwachting van de verdere resul
taten van het onderzoek, dat thans nog
niet is afgesloten, is op 6 januari
besloten tot schorsing van de vooi
delyke invryheidstelling, op grond
van Berends thans weer is gedetineerd
Uiteraard kan thans nog niet worden
vooruitgelopen op wat nu verder zal
moeten gebeuren, zo schrijft de minister
van justitie mr. Beerman, in antwoord
op schriftelijke vragen van het Tweede-
Kamerlid Scheps (soc.).
De minister herinnert
Berends aanvankelijk tot levenslange
gevangenisstraf werd verooreeld, welke
september
K
WITTE
KRUIS
DEPIJNSTILLER
Kiespijnmaar ook andere
plagende pijnen stilt u het
snelst met WITTE KRUIS.
eind vorig jaar de voorwaardelyke in
vryheidstelling volgde nadat tweederde
van de straftyd van 22 jaar was ver
streken. De proef tyd zou eindigen op
16 april 1968.
Berends is voor zyn lnvrUheldstelling
van de hem gestelde voorwaarden in
kennis gesteld. Hy heeft zelfs een exem
plaar van het desbetreffende besluit ont
vangen. Op geen enkele wyze is ge
bleken. dat hU heeft geweigerd onder
deze voorwaarden een voorwaardelijke
invrijheidstelling te aanvaarden. Wan
neer dit wèl het geval zou zyn geweest,
dan zou aan fc 11
zyn gegeven.
i net gcv»i i»u «w
i het besluit geen uitvoering
De vluchtende mens
Symbool van
samenleving
Ter gelegenheid van het vijfde lus
trum van de Wageningse studenten
vereniging „Unitas Studiosorum Va-
dae", dat dit jaar zal worden ge
vierd en omdat dit vijfde lustrum in
het wereldvluchtelingenjaar valt, zal
deze studentenvereniging een boek
werk doen uitgeven, dat het vluchte
lingenvraagstuk in enige van zijn vele
facetten zal behandelen.
De baten van verkoop van het boek,
getiteld: ,,De vluchtende mens, sym
bool van de samenleving" komen ten
goede aan de stichting Nederlands Co
mité Vluchtelingenjaar 1959-1960, en aan
het universitair asylfonds.
Onder hoofdredactie van dr. G. Beijer
te 's Gravenhage, hoofdredacteur van
het „bulletin of the research group for
European migration problems", hebben
(allen op ideële basis) een bijdrage voor
het boek verzorgd prof. dr. R. A. M.
Bergman, dr. G. Beijer, dr. Edgar H. S.
Chandler, drs. A. M. Dijkhuis, prof. dr.
I. Gadourek, prof. dr. Sj. Groenman,
drs. H. Hack, mr. J. H. Kraak, dr. A. R.
Lindt, mej. ir. Th. F. S. M. van Schaik,
dr. W. Verkade, mevr. dr. H. Verwey-
Jonker en prof. jhr. dr. J. S. Witsen
Elias.
Onderzoek horloges
niet verontrustend
a n ft n n a a n a a n n n ft n n 0 o 0 6 "JjyjUJlUJULIUULUJLUiUUUUU^^
Rang Crème de Cacao
22 ct per rol
mensenlevens in de polder? En
als mocht blijken, dat dit niet
overal het geval is, dan zullen die
dijken zo snel mogelijk op het ge
wenste niveau moeten worden
gebracht!
Het door de keuringsdiensten van wa
ren ingestelde onderzoek naar de radio
activiteit van horloges heeft tot resul
taat gehad, dat van de vele duizenden
horloges welke zijn onderzocht, nog
geen tweehonderd een radioactiviteit
toonden, welke de toelaatbare norm te-
boven ging. Dit heeft de directeur-gene
raal van de volksgezondheid, prof. dr.
P. Muntendam meegedeeld.
„De afgekeurde horloges zyn aan de
handel onttrokken. Het is de bedoeling,
dat dergelijke horloges uitsluitend ver
krijgbaar zullen zijn voor hen die deze
voor bijzondere doeleinden, zoals voor
de uitoefening van beroep (bijvoorbeeld
diepzeeduikers) nodig hebben. Zowel
voor de import, de verhandeling als het
in bezit hebben van dergelijke horloges
is krachtens het radioactieve stoffenbe-
sluit (de warenwet) vergunning vereist
van de minister van sociale zaken en
volksgezondheid. Dit vergunningenstelsel
is tevens van kracht voor het gebruik
van preparaten, welke radioactieve stof
fen bevatten en welke voor het Hctitend
maken van wijzers en wijzerplaten wor
den gebruikt", aldus de directeur-gene-
Franse advocaat
wil duelleren
niet officier
Jacques Ver ges, een Franse ad
vocaat die vaak Noord-Afrikanen
in politieke processen verdedigt,
heeft majoor André Girard, die als
officier van justitie optrad in een
proces voor een militaire recht
bank te Parijs, uitgedaagd voor
een duel op de pistool.
Donderdag trad Verges op als een der
verdedigers van acht Noordafrikanen,
die beschuldigd worden van een poging
om een munitiemagazijn in een Parij-
se buitenwijk op te blazen. Op een ge
geven ogenblik keerde Girard zich tot
de verdediging en schreeuwde: „Jullie
liegen allemaal voortdurend".
Dit nam de Mohammedaanse verde
diger Ben Abdallah niet. Hij bitste te
rug: „Het spijt mij dat u geen burger
bent, want anders zou ik u in het ge
zicht slaan".
Er ontstond een hevig tumult. Toen
de rust weer hersteld was, vernam Ab
dallah dat hij voor zes maanden ge
schorst was. Verges reageerde anders
op de uitval van Girard. Hij zond vrij
dag twee collega's naar de openbare
aanklager met de uitdaging tot een du
el en verzocht hem twee secondanten
aan te wijzen.
Je Vol Icslcranl
schrijft onder het opschrift „Les
Van de watervloed, die één percent van
de bijna een miljoen tellende bevolking
van Amsterdam heeft getroffen, is op zijn
minst te hopen, dat hy het meningsverschil
wegspoelt over de vraag of het dijktoezicht
in den lande centraal dan wel provinciaal
dient te zyn. Wel zeer schrijnend bleek
ook het ontbreken van een ziekenhuis in
Amsterdam-Noord en het bittere gemis van
een snelle oeververbinding door een tunnel.
Deze heide leemten waren en zjjn nog het
onderwerp van verdrietige gesprekken der
ontheemden en ze waren urenlang de wan
hoop der honderden actieve redders. Wy
willen geen schuldvraag opwerpen, maar
dringen wel aan dat men de lessen zal ter
harte nemen van een rampspoedige dag, die
dan weliswaar geen mensenlevens heeft
gekost, maar die toch een golf van leed
en ellendo heeft veroorzaakt.
ramp" en stelt de vraag hoe een
dergelijke dijkdoorbraak mogelijk is
Een zo rampspoedige gebeurtenis als
Tuindorp-Oostzaan heeft getroffen, moet
haast wel tot de conclusie leiden, dat er
aan de controle iels gehaperd liecft.
Wy hopen, dat het justitiële onderzoek
spoedig klaarheid brengen zal in de vragen,
die hier rijzen. We hopen ook vurig, dat
de schade spoedig zal kunnen worden her
steld. Bovenal: dat maatregelen getroffen
worden, als gevolg waarvan rampen als deze
naar de mens gesproken tot de onmogelijk
heden gaan behoren. Veiligheid gaat nu
eenmaal voor alles.
2>t ®eUgr<ttff
spreekt de verwachting uit, dat de
afdoende wijze zal worden vergoed:
Dit is een plicht, die op het geKèle volk
Onvermijdelijk', rijst de vraag van de ver
antwoordelijkheid voor deze ramp. Zonder
dat dc weersomstandigheden daartoe maar
enige aanleiding gaven, is de dijk van een
bijkanaal van het Noordzeekanaal bezwe
ken. De voorlopige conclusie kan byna geen
andere zijn, dan dat het toezicht op de
dijken, een van de meest primaire over
heidstaken in een land, dat voor een groot
deel beneden de zeespiegel gelegen is, op
schrikbarende wyze te kort is geschoten.
Advertentie
Drie ton voor Indische
oorlogsslachtoffers
(Van onze parlementsredactie)
De minister van buitenlandse zaken
mr. Luns beeft bij de Tweede kamer
een bedrag van 300.000 aangevraagd
voor tegemoetkomingen aan Indische
oorlogsslachtoffers, die door het feit
dat Indonesië hun vorderingen niet heeft
gehonoreerd, ernstig in hun verdere be-
I staarismogelijkheden zijn aangetast.
gen in dc dijk? Antwoord: eveneens
nee. Is er afgezien van de goedkeu
ringskwestie sprake van nieuwe wer
ken of veranderingen aan bestaande
werken in richting, vorm, afmetingen
of wijze van samenstelling? Antwoord:
zeker. Als er gebaggerd en geheid wordt
om een aanlegplaats voor woonschepen
te maken, verandert wel degelijk de
vorm van het werk, in casu de dijk!
Hoofdwaterkering
Wanneer men het daarover eens is,
komt de volgende vraag: is die dijk
van de Noorder IJpolder te beschou
wen als een hoofdwaterkering? Ant
woord: zonder enige twijfel. Tussen
de IJmuidense sluizen en deze dijk
ligt n.l. geen enkele andere dijk. De
IJpolderdijk is de enige, die het wa
ter uit het achterliggende woongebied
weghoudt. En daarmee vervult hij de
functie van hoofdwaterkering.
En dan de slotvraag: bestaat uit dien
hoofde de goedkeuringsplicht door gede
puteerde staten? Het antwoord luidt: ja.
De door ons geciteerde tweede alinea
bewyst dit. Daar staat nl. dat goed
keuring van gedeputeerde staten niet no
dig is „voor rijksrivierwerken, mits zij
niet zijn dijken, deel uitmakende van de
hoofdwaterkering". Aangezien de dijk
van de Noorder IJpolder wèl een dijk
is, die daarvan deel uitmaakt, geldt de
bepaling dus ongetwijfeld.
Goedgekeurd?
De vraag, of die goedkeuring is ver
leend, zal beantwoord moeten worden.
Als het polderbestuur £oesiemming
voor uitvoering van de werkzaamhe
den heeft gegeven na goedkeuring door
Gedeputeerde Staten, berust de ver
antwoordelijkheid bij dit college, dat
dan, naar men mag aannemen, een on
juist advies van de provinciale water
staat heeft gevolgd. Is men zonder
goedkeuring aan het werk gegaan, dan
is het polderbestuur verantwoordelijk.
Voorzitter van het polderbestuur is
mr. G. van 't Huil. Hij is tevens wet
houder van publieke werken van de ge
meente Amsterdam. Het werk was in
het belang van deze gemeente, en men
mag dus veronderstellen, dat de voor-
zittei1 van het polderbestuur toestem
ming ervoor heeft gegeven aan de wet-
hbuder van publieke werken Heeft die
voorzitter zich misschien bij het geven
yam die toestemming teveel vereenzel
vigd met de wethouder van publieke
werken?
Laten we met enkele algemene
opmerkingen besluiten. Het ge
beurde in Amsterdam-Noord
heeft duidelijk aangetoond, dat
we in ons dichtbevolkte vader
land niet voorzichtig genoeg met
het water kunnen zijn, ook wan
neer dat niet ónderworpen is aan
de cyclus van eb en vloed. Er zijn
méér oude polders in Nederland
de laatste jaren herschapen in
mèderne woonwijken. Is het niet,
voorzover dat nog niet is ge
beurd, ten zeerste gewenst eens
i)a te gaan, of die oude polder
dijken voldoende sterk zijn ter
beveiliging van de duizenden
Belangrijke vraag rondom Tuindorp-Oostzaan
MEN kan het erover eens zijn,
dat een dijkdoorbraak als in
Tuindorp-Oostzaan, die duizen
den mensen op het alleronver
wachtst heeft overrompeld, niet
mag voorkomen. En het is daar
om een uitermate belangrijke
vraag, of er gesproken kan wor
den van schuld, en zo ja, wie dan
de. schuldigen zijn. Is het schuld
door nonchalance, door gebrek
aan inzicht, door het nemen van
te grote risico's, door hét niet na
leven van gestelde voorschriften?
Het zou onjuist zijn reeds nu een
oordeel, laat staan een veroorde
ling, uit te spreken. Men mag
aannemen, dat het justitiële on
derzoek eventuele schuldigen zal
aanwijzen en in verband daar
mede een antwoord zal geven op
de vraag, waar precies de ver
antwoordelijkheden lagen en lig
gen.
Voor goed begrip van de zaak is
het echter de moeite zeker waard,
iets meer te zeggen over verschil
lende zaken, die het polder- en
waterschapswezen raken en die
ook in het Amsterdamse geval gel
den. Het grondgebied, waarop
Tuindorp-Oostzaan is gelagen, be
hoort tot de stad Amsterdam. Deze
wijk is gelegen in de Noorder IJ
polder, en mitsdien is het bestuur
van deze polder primair verant
woordelijk voor de bescherming
tegen het water, dus ook voor het
onderhoud en de toestand van de
dijken.
Toezicht
.Dit. polderbestuur is; als alle andere
polder- en waterschapsbesturen, in de
eerste plaats verantwoording verschul
digd aan het provinciaal bestuur: ge
deputeerde staten zijn belast met het
toezicht op polders en waterschappen.
Zij kunnen dit toezicht praktisch effec
tueren door inschakeling van de pro
vinciale waterstaat. Deze dienst con
troleert o.m., of de toestand, waarin de
dijken verkeren, voldoende is, en wan
neer b.v. blijkt, dat daaraan wat ont
breekt, kan hij uiteraard met goed
keuring van gedeputeerde staten de
betrokken polderbesturen sommeren de
gewenste maatregelen te treffen. Het
oppertoezicht berust bij de rijkswater
staat, maar het spreekt vanzelf, dat de
ze dienst zich in het algemeen eerst
met zaken als de onderhavige gaat be
moeien, wanneer er tussen provincie en
polder werkelijk ernstige (vooral tech
nische) verschillen van inzicht bestaan.
Gecontroleerd
Nu schijnt het zo te zijn, dat aan die
controle van de kant van de provinci-
Beschouwing met
een algemene
achtergrond
(Van een onzer redacteuren)
ale waterstaat op het punt van de dij
ken van de Noorder IJpolder niets ont
broken heeft. Nog maar enkele maan
den geleden is de dijk volledig gecon
troleerd, en naast de normale inspec
tie (enkele malen per week) is er dan
nog de dagelijkse inspectie door de ma
chinist van het pold<#gemaal.
Steeds is er niets ontdekt, dat ook
maar in het minst op dreigende on
heilen wees. Zo gezien zou men dus ge
neigd zijn te veronderstellen, dat er
zich volmaakt, plotseling een calamiteit
heeft voorgedaan. Wat die geweest kan
zijn? Een grondverschuiving, een on
derloops worden van de dijk? Niemand
weet het op dit moment; een rapport
van deskundigen zal het naar men
mag hopen uitwijzen.
Veel verkeer
De dijk van de Noorder IJpolder,
waarachter vijftienduizend mensen
zich volkomen veilig waanden, is een
dijk, die dagelijks druk bereden wordt.
Ook door het zware verkeer. En de
vraag, of de dijk daarvoor zwaar en
stevig genoeg was, is zeer interes
sant! Heeft men er teveel van ge
vergd en is op een gegeven moment
op een zwakke plek de ondergrond
gaan schuiven? Heeft men onvoldoen
de beseft, dat ook een dijk tenslotte
maar tot een zeker maximum belast
mag worden?
Er is ook de veronderstelling, dat de
dyk als het ware Is ondermynd door de
voortdurende sterke golfslag, veroorzaakt
door de zeeschepen in het Noordzee
kanaal, een golfslag, die doordringt tot
in dit zykanaal. Zoiets heeft men niet
direct In de gaten, maar het water ver
richt zyn uiteindeiyk verwoestende
werk. Als hier inderdaad de oorzaak ge
zocht zou moeten worden, dan komt de
kwestie van de verantwoordeiykheld wel
op een heel ander niveau te liggen.
Een heel andere kwestie is die van
het geprutsaan de dijk. Men kent
de veronderstellingen: er is ter plaatse
van de dijkdoorbraak nogal wat ge
baggerd en geheid voor de aanlegplaats
van woonschepen en er is ook een
industrieterrein opgespoten. Het ge
volg van het één kan een grondver
schuiving in dit zijkanaal van het
Noordzeekanaal zijn geweest, het ge
volg van het ander zou als het ware
in een wegdrukken van het dijkge-
deelte hebben kunnen bestaan. Hoe het
zij: het trieste resultaat is hetzelfde
geweest'.
De uitdrukking „gepruts" is gebruikt.
Of dat terecht is gebeurd, is de vraag.
Er wordt in ons goede vaderland voor
het oog van de leek méér aan dijken
„geprutst", terwijl dat toch heus wel
verantwoord is. Zolang er niets gebeurt,
zal niemand in het geweer komen. Maar
zodra een onheil zich voltrekt, wordt
het anders. Dan rijst ook onmiddellijk
de vraag, of formeel alles in orde is
geweest. En dan is het ook noodzake
lijk. na te gaan, of er op dit punt mis
schien wettelijke voorschriften bestaan.
Die voorschriften nu zijn er zonder
twijfel. Zij zijn te vinden in de Water
staatswet, nader wat althans de zaak
in kwestie betreft ln artikel 33. Voor
goed begrip laten wij de in dit geval
van belang zijnde alinea's volgen:
Artikel 33
„Nieuwe werken, tot keering van
zeewater, water van het IJsselmeerof
van opperwater der groote rivieren,
daaronder begrepen strand- en oever
verdediging, benevens veranderingen
aan zoodanige bestaande werken in
richting, vorm. afmetingen of wijze
van samenstelling, worden niet uitge
voerd. dan nadat het ontwerp met
toelichting is goedgekeurd, hetzij door
Gedeputeerde Staten van de provin
cie, waarin het werk is gelegen, hetzij,
indien tegen het besluit van Gedepu
teerde Staten beroep is ingesteld, door
Ons.
Op Rijksrivierwerken, mits zij niet
zijn dijken, deel uitmakende van de
hoofdwaterkeering, en op zomerkaden
is dit artikel niet van toepassing.
Een paar vragen
Een paar vragen dienen dus, in het
.licht van bovenstaande hepaling, te wor
den beantwoord. Eerste vraag: moet'de
dijk van de Noorder IJpolder het zee
water keren, het IJsselmeerwater of het
opperwater van de grote rivieren? Ant
woord: nee. Geldt hier de bepaling van
goedkeuring voor eventuele veranderin-
Deze foto geeft een uitstekend
overzicht van het overstroomde
gebied in Tuindorp-Oostzaan.
Aerocarto maakte deze lucht
opname.
