Charles Sayers
fyeeÜenie jwuk
slachtoffer van «dodenspoorweg»
3£erk
MUZIEK VAN DE VERDRUKTE
RASSEN
De jeugd in het geding
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 16 JANUARI 1960
HERDENKING
VAN EEN
SCHILDER
(VfE onz* kunstredacteur)
OP 15 november 1943 werd een einde
gematKt aan het leven van Charles
Sayers. Hi) was een van de velen
uit India die de dood vonden aan de
Dodenspoorweg in Burma, slachtoffer van
de oeriogshaat. Slechts 42 jaar oud was
hï| en In Indië liet hij vrouw en dochter
achter. Een gezonde krachtige figuur, le
vensblij en vol idealen, levend voor zijn
gezin en voor zijn kunst, volop genietend
van het schone schouwspel dat Indië heet
te, de gehele kleurrijke atmosfeer als het
ware In zich opzuigend, barstend van scheppingsdrift om al die poëtische geaardheid dan ook een Sayers heeft gezocht 1
rijkdommen vj* M houden, vitu.ol v.,t te houden. Het Indië *"C,Sï^uëlnl i. merkbar 5S JS. dl" Jwf',
van voor de oorlog had zijn liefde, het trok hem onweerstaan- In de tweede «SjaJ-van de teptoon- Indische nonchalance
baar aap in zijn beweeg en sfeer, in zijn mensen en landschap- Daar i&.hét gehele^Indi hij heeft de bekoring
1 y sche leven In rUn kleurenrijkdom, gen vrouw b j een vleugel
pon, in lijn puurheid on ntuolen. ,iih bew«iM„ SiiT cril&uW mi - -
pen, In zijn puurheic
Toch was Char
les Sayers zelf
geen Indische map.
Wel wérd hij in4
1901 In Kendal op f?
Midden-Javs gebo-
ren. maar als
knaap van 11 jaar
ging hij met zijn
Hollandse ouders
naar Nederland.
Hier kreeg hij zijn
achooloplfKttnc en
fry.0*?
van 1919 tot
oor Beel-
Kunfrtan,
waar hij studeerde
bfj de professoren
J, H. Jurres, Nic.
v. <L Waay. R. N.
Beland Holst en A.
J. Derkmderen- In
1923 werd hem de
Mr. Cohen Oos-
schalkprijs toege
kend. bestemd voor
de leerling der
grote schilders-
klaas* „wiens ge
zamenlijk werk ge
durende het afgelo-
Kgj
zijn beweging,, zijn grilligheid en gesoigneerd portret neergelegd,
"'f~ 1 wnjir, het hij, heeft zijn zuster, mevr. den
sns' was Hamer, in een donker psychisch-
it'. Het dieprborend portret geconterfeit
kjeurrij- en hij heeft de mooiste kinderkop-
ke platen ^«preken, odk_al doet jes gemaakt. Charles Sayers is op
1 J een waardige wijze herdacht en
zijn naam zal onverbrekelijk ver
bonden hlijven aan de tijd dat
Indonesië nog Indië was. Tot 1
februari is de expositie geopend.
[N de serie „Beeldende poëzie" .Als een dwaas dier.
heeft uitgeverij L. Stafleu te Niemand neemt de eenvoudigste
Leiden weer twee nieuwe deel- beleefdheid in acht
tjes uitgebracht, nl. „Het Kind" Wanneer het ,e« re„t of vraagt.
Zij praten over je alsof je een
en De natuur Deze deeltjes ho„d" di<J „ietJ kan \oren
bevatten een door Adnaan Mor- Zij dutoen je weg wanneer zij
op deze gedichten afgestemde zich willen beklagen
foto's van Herman J. Hahndiek. ?V denken dat je het niet
Over de eerste deeltjes schreven f£rijpt
we reeds dat het met recht heel- mtrk m"k
dende poëzie is geworden, daar Je hun ontr0uw, hun bedrog.
een gedicht door een beeld soms je hoort hen over je vader
Ook in de nieuwe deeltjes
weer het geval. Vooral de bundel
„Het Kind" is bijzonder waardevol
in dit opzicht. Hier is e<
ge eenheid van vers er.
kregen. We kunnen niet nalaten de gang?
En je zwijgt.
idel Maar bespeuren zij dat je
aoauJvol 3 nacbts wakker ligt
prachti- En ben met open ogen haat
Omdat zij kletterend lachen op
hierbij het opgenomen
Alfred Kossmann af te drukken,
getiteld „Aria", waarbij een mees
terlijke peinzende foto is gemaakt.
Poëzie is biechl
Eert Balinese danseres, geschil
derd door Charles Sayers tijdens
gijn verbljjf op Bali.
heit best* vgn allen". T«-
ww werd hem oen vrij atelier ge
schonken.
Maar- Sayers bl*ef niet op dat
atelier: hij zag als jong schil- geruime tijd op Bali, daarna op 'dëKap- Bahflèae- -Dansërêfeis
der slechts n ideaal: verder Java en in Medan, waar in 1939 een dér juWeten ven de expositie.
zijn laatste tentoonstelling w§rd En dan ten-slotte
gehouden Als krijgsgevangene al i# êr de schilder
werd nij door de Jappen wégge?
nooit meer terug te ke-
de eerste indruk' wel zo
thans bij enkele der grot* schil
derijen. Charles Sayers had vol
doende eigen scheppingskracht om
tot een eigen vefberi<Jipg te ko
men. Maar voOr die typisch In
dische taferelen, wilde hij tpdh zo
veel mogelijk de gezien* werkelijk
heid vasthouden; wilde Jdj een
haast documentair werk leveren.
Niet altijd ontkwam hij daarbij
aan een lirtite pathetiek, zoals b.v.
in „Tjalon Arang" ep in- Ver
branding* toreji Bali".
A f AAR hoo'rt die pathetiek en dat
J-'A enigszins pla»tjesachtig« eigen
lijk niet bij'dat Indische l$ven. dat
dag TA-dag uit *«n plaatje was 'en
waar de rrtyéle plechtigheden ze
ker iets van pathetiek, hadden?
Meer tot een eigen werk, tot een
«genwi3ie kwpm s,£e" A keltfker dan stichtelijk gerijmel en niets is moeilijker dan de oude waarheden met
met-a* „floegenae xamouwen en
.met „Voorbereiding hanenge- een persoonlek accent, een verrassend nieuw gebruik van woord en beeld en een toon
opdomen* in de Csf2 r ^an0"hbt VaD overtuiging uit te spreken. Het element van waarachtigheid, zonder het-
eUa^enrijk en bweodfen heUs ah welk geen echte poëzie tot stand kan komen, openbaart feilloos wat er in het hart van
les ook kundig gssthaderd. Daar- de dichter leeft. Poëzie is biecht,
on? zie ik ia Charles Sayers echt
de grote veibeelder va'h het Indi
sche leven, de: man die de Wes
teree invloeden Heeft ondergaan
en verwerkt,- maar bovenal Oos
ters bleef in zijn oeuvre, ^althans
in het werk dat dirpet betrekking
had op Indië. De hierbij afgebeel-
Het is altijd onderworpen, het Morriën
Ze lachen, lachen, ze ruieen
lachend voorbij."
Het is een van de vele goede
verzen in dit kleine bundeltje.
En ook de bundel „De natuur"
een heeft prachtige voorbeelden en
unieke foto's. Alles is door Adr.
wordt altijd behandeld
bibliografische aantekeningen.
studeren in PSrtjs aan de Acadé
mie d*e Beaibc Arts bij d« pro
fessoren Lucien Simon en Bau-
doin. -Daar légde hij zich toe op voerd
het fresco-schilderen, een techniek
die hem later zo te pa* zou ko
men. In 1928 maakte Sayers een
studiereis naar Egypt* en in 1927
keerde hij terug naar zijn geboor-
telgnd: Indië.
Reprntntatief
FlAT is dan zo in het kort het le-
ven van een in ons land .toch
kwamen zijn eigenlijk zo weinig bekende schil-
Gregoriusblad
Toegezonden kreggn we het de
land toch cember-nunjmer van het Grego-
riusblad, het tijdschtift tot bevor-
prof.
Smits van Waesbèrghe (uitg.
Plompetorengracht 3. Utréc.ht).
Het bérgt zeer lezenswaardige i
Ipdië *n# werkt# *erst
Nederland hielden. Het is de In
dische Kunstkring „Tong-Tong" nu
„lukt mhatn,.,,. tajj
'ro"
t/v«rb™V(te?v.n hït kerld'«" tiooldTKt.ct.ur,
verlo- Indische leven. Helaas is een zeer ..Twee- Keratcompositiee j
i het werk i
h UCC1 v-,1 iicl wem van sav mSn Str.ategier en Jaap Geraedts"
verloren gegaan tijdens de ddof Felix de No^l, „De Missa
Japanse bezetting Leonis van Ctewgld Jaeggt dooz
van Indië Maar Jo» *e Klerk, „Kerstmotptten van
Francis Poulenc'i' door Herm.
Stratfgier, „Hét Regensburger
Dotncbpr" door H, Vpncken, „ö^st
uc.i vuur ottert, en West in dp JCgrstbturgie" door
representatief voor Hélèné Ncrltheniiis en „"Bloeitijd
'Twikkeiing van h«rt ©rgél" door Piet Visser
zijn veel- (bespreking dissertatie dr. Vente)'.
tpch kan deze
positie representa
tief genoetnd wor
den voor Sayers,
zijdigheid.
In de eerste zaal
ziet men het vroe
ge werk. stérk b*-
invloed door het
impressionisme.
De invloed van zijn
professoren is nog
merkbaar. maar
ondankj dit toont
dit werk toch eeji
zeer sterke per
soonlijkheid, dié
wandelde i
Bonnard, om
Franse schilder
zich in het begin
van deze eeuw in
Parijs de groep
„peintres de la réa-
lité poétique"
Woning van God en ons,
Sc/ioot van ons leven. Kerk,
Zie, wij staan voor uw ark,
Wachtende op de dans.
Preekstoel, kom ons te hulp.
Klankbord van ons gehoor,
Druk nu vast aan ons oor
Uw grote zingende schelp.
Orgel aan het gewelf,
Vul in de hémel uw long
En voeg onze bevende tong
Naar de adem van Godzelf.
Doopsteen, bron uit de rots,
Herinner ons onze naam.
Tafel, roep ons tezaam
Aan tafel als kinderen Gods.
Muus Jacobse, schuilnaam voor de bekende
taalgeleerde prof. dr. K. Heeroma, dichternaam
liever gezegd, want van verschuilen is hier geen
sprake, Muus Jacobse dan heeft bij J. H. Kok
N.V. te Kampen een bundel uitgegevenwaarin
werk van de laatste tien jaren is bijeengebracht.
Heeroma heeft zijn latere leven niet, zoals Dirk
Coster dat eens genoemd heeft, „toegespitst op
het maken van gedichten". Vermoedelijk is hij
ten diepste wel dichter, maar in de praktijk is
het verzen schrijven een nevenbezigheid gewor
den. Indien het waar is dat een waarlijk 'groot
dichter zo overweldigd is door zijn roeping, dat
hij alleen maar dichter zijn wil en niets anders
zijn kan. ook al komt hij terzijde van het maat
schappelijk leven te staan (Achterberg kan niet
anders, Roland Holst wil niet anders), er zijn
ook -anderenminder dichter uit één stuk mis
schien, die als mens universeler zijn, zich inte
resseren voor en uitblinken in wetenschap of be
drijf.
Verzen van
Muus Jacobse
Zie, Die in eeuwigheid
Met sterrenevels speelt,
Gemarteld in de tijd.
Vernederd in het beeld.
Zijn vlees wordt u tot brood,
Zijn bloed wordt u tot drank:
Gods Woord in naakte nood
Gekruisigd aan de klank.
En dan is er nog het uitstekend*!
WACHTEN
Wanneer het gras diep is van
zonnegloed,
Denk ik: niet om te slapen wordt
men weggelegd,
Maar om te kijken, ruggelings
Als een die wakker is en wach
ten moet.
Ook gedichten als „Kerk" en
..Maaltijd" behoren tot het beste
van de bundel en zijn rijpe, bijna
zou ik zeggen (met een ander
soort beeldspraak) vuurvaste ver
zen. Het gedicht „Kerk" wordt af
zonderlijk afgedrukt, „Maaltijd"
volgt hier:
Heilige gloed der natuur
Louter tot ons gebruik
De aarde van schotel en kruik
Dat zij glanzen van uw vuur.
Heeroma als dichter vandie vrijheid
heet Muus Jacobse. Hij trekkelijk
houdt deze beide figu- bruik. Vijftig gedichten
ren consequent uit el- jn ^en jaar tijds, gemid-
kaar. Wel leent Heeroma w nip
aan zyn dlter ego zijn u J
staan in de bundel VLUU
schaars ge- kele aardigheidjes, zoals Vüftig: Verterend
Herfstboom.
In dunnend lover
Wordt de kruin breed
Heilig vuur van de haard,
niet ter dood,
Doe ons eten van uw brood
leven bewaart.
eigen verfijnde taalkeu- al te veel- Er zal wel ge- aeest waait
nis en -vaardigheid, maar schift zijn. zodat de oogst ae geest waait
ve'der gunt de profes- misschien groter is. maar mf v>™rhem hv tml.
sor aan de dichter diens al te streng is dat ge- Muur de stam loopt vol met
vrijheid. En deze maakt loof ik niet gebeurd, sappen
VIA NAALD
i ÊN PIAAf
Vuur van de Heilige Geest,
Vervul onze spijs en drank
Tot een offer van onze dank:
Wij waren bij U te gast.
DE PROFESSOR heeft een poos
in Indonesië gewoond, maar
Een versie als Plin" »n een de verzen die daar „spelen" zijn
ernstig bedoeld, maar tod) schets P.1®4. Ï^Lven daar^eeft d" dicb"
gebleven gedichtje als „Kinder- Kes\ he,t l^en daar heeft de dich_-
spielplatz", die niet op het r
,.De reiniging v/rn ons cultuur-
en daarmee ook ons muziekleven
van alle Joodse element is ge-
lukt. Duidelijke wettelijke rege
lingen bewaren er Groot-Duits-
»Tifil£e *and t>oor' dat Jood op kunstzinnig gebied noch als uitvoerder
noch als schepper vaii werken, zelfs niet als schrijver, uitgever
of ondernemer in het openbaar werkzaam mag zijn. De namen
van de „groten" uit de tijd tussen het einde van de oorlog en
net zoals de muziek i
Wagner echt Duitse
haast zeggen nazistische ele- de spiritual, is een feit. Men ging
menten heeft. Maar veel groot- het lied zelfs in de amusements-
ser dan Wagner zich in zijn pathe- sector trekken en het beroven van
staan van de rest. Hier is de zich
ontspannende, of even diep be
zorgde professor aan het woord
D-e titel van de bundel. „Het
eel kwaad ge- Huisgezin", lijkt zo eenvoudig, zo
vanzelfsprekend,
moedelijk onbedoeld,
gram. Het is onder r
se poéten helemaal
ter niet in het hart geraakt en
hem noch tot verterende liefde,
noch tot bevreemding en haat ge
voerd. Hessels beleed in een vers
de vreemdheid van de Zuidafri-
kaanse natuur; het was een harte-
kreet. Hessels was ziek en voelde
ver van huis te moeten sterven.
onHor rfè VteHon/iP-.Heeroma wist dat zijn Indische
onder de hedendaag- m s,echts €en episode was en
het huisgezin te schrijven.
tiek heeft kunnen uitzingen, heeft de meest wezenlijke waarde. Vier burgedjk Ja^tegenovêr hen^wi"
gelovige negers uit Amerika, zich oordeel Heeroma toch niet
hij
thuis te
noemend „The
ordening zijn reeds zo grondig vergeten, dat bij een toe- pend idioom, zowel in zijn He- Four", hebben
F.en der grnotrle verbeeldingen ten de schilder
Charles Sayers, nL het vlet geschilderde portret
ten een Balinese edelman.
vallig'weer opduiken van zo'n. naam men zich nauwelijks kan
Sayers herinneren, dat het om een beruchte en vroeger veel genoemde
die tijd Jood gaat. Er kan geen werkelijk verband tussen de Duitse en de
1 Joodse geest zijn. Wp ztjn tot de conclusie gekomen dat de Jood
geen scheppend vermogen heeft en dat hij op muziekgebied alleen
nabootsend tot een bepaalde vaardigheid -- u--■*
tre de la réalité
poétique"
kunnen nuut..u,..
eigenlijk is hij dat 'can komen.
altijd wel geble
ven al kreeg zijn
Een criminoloog (Krantz) en ee
socioloog (Ve^cruijsse) werken i
op het punt
Deze inleiding, die
de Duits* musicoloog
dr. Herbert Gepgk in
1940 séhfeef bij zijn
.JLexlkon der Juden
in der Musik", is w*«r
actueel geworden. Dr.
Gerigk was ,3>iter
des Amtés Musik' beipi
Beauftra^fert des Filh-
rerp für die Üeber-
£<ruBiciiiu£ tut ut gangmate upvat- wachungdepgesamten
tingen daaromtrent.-Ook zeggen de geistigen .nnd. wéltan-
heren Krantz en Vercruijsfe, dat schaulichen Schulung
het jeugdprobleem stérk door ou- ui},d Erziehung der
deren wordt overtrokken, omdat NSDAP'welke de
thans bijna 55-jarige
musicoloog van 1935 af
vervulde. Thans werkt
studie ia dan ook bijzonder actu
eel, daar zij de massajeugd. in 't
bijzónder de „nozem", betreft, al- boek duidelijk
hoewel beide begrippen volgens de
sdirijverj nipt lpnger bruikba.ar
zijn. Het materiaal dat tot de uit-
gave van hëf bóe.k 'lpidde. werd bepaald
verzameld op grond van het kri- schenderij, daar deze B|._
tisch bestudéren vpn film- en tv- sinds jj»ar en dag zjjn geWeest.
„-W?k weer
De jeugd, die dikwijls en overal muziekcriticus in het
wordt geblameerd, wordt in dit Rhclnlind. En mis-
J idelijk in bescherming ge- schien kan hjj.bij-de
De schrijvers vragen be- huidjge neonazisten
„_>r haar en zien in de réi- zijn.theorieën'opnieuw
letjes. welke zijn ontstaan, geen kwijt.' «-—lüi».
grip -
„sschU
straat- vertelt hij nu wel' djit
reeds de Jood-- Mffndelssojin
groot componist
politie-functionarissen en theater
directies. Ook sloegen beide heren
een rock-'n-roll-club té Leiden een
«pn uitvóerige enquête.
Als hun voornaamste conclusies
brapgen de schrijvers naar voren,
dat de kranten en het filmjour
naal over 't algemeen een tenden
tieuze voorstelling van zaken ge
ven van de beruchte rock-'n-roll-
relletjes. De volwassene baseert
zijn oordeel op dit beeld, de jeugd
conformeert zich eraan en.de po-
De Gids
Het algemeen cultureel maand
blad „De Gids" (uitg. P. N. v.
Kampen te Amsterdam) heeft in
het December-nummer een aan
tal gedichten opgenomen
van .een,'andere 'kant zyn brood
moet verdiepen. Hóe het zU: zijn
„Lexlkon-dér .Jóden jn der Musik"
is nog steed* in mijn bezit en -bij
het naslaan verbaas ik me telkens
weer over de baarlijke nonsens
van dr. Gerigk.
rhapsodie „Schelomo".
in zijn Israël-sympfonie.
„Trois poèmes juifs" voB
als in zijn beide Altvioolsuites,
hn"handwerk die door William Primrose op de
ze Capitolplaat meesterlijk en vol
maakt naar de geest worden ver
tolkt. (30 cm. langspeelplaat P
8355).
Hoe eigen dit ontmoeten: zacht-
- bruinrode
Harmonizing schillig zal laten, klinkt de titel Takken die buigen naar de groe-
ior Top rank als uitdaging. Van enige ne zoden.
plaat uitgebracht met 12 spi- diJ5!t m™ nauwe" Dr09en dc zwa"t' verzadi-
zijn rituals, o.m. ..Motherless Child", lijks sprake zijn. Muus Jacobse 9in9
orkest „Go down Moses", „Will He wel- heeft een sterke binding aan 'zijn Van oude mensen en van goede
come me In Jerusalem" en f.boortëjWUud en doden.
.AU thtnu are possible ,30 em. ï-ëiAIn taa^tor.e weef^a" dé ¥,et,a,ls W,,Ucm Erandt J-
xaainisiorie «eei, Kan de cobse tot een tweemens geworden,
langspeelplaat HJA 16ol0> Een su- dichter moeilijk in zijn taalge- een ontwortelde, die in Holland
blieme zang is dat geworden van febjUJ,k ,rev?'lit',0I?a'rtuZl^nJ' Het js nooit meer thuis kan raken en in
dere Mer mannen waarvan Tom- Ö-l h« totaalbeeld van de vii,oenen rich vereenzelvigt met
nidinu.il. waarvan lom hedendaagse poezie de traditie als het primitieve leven van de wilde
my Johnson de leidende baspar- levende tradite vertegenwoordigd ver achter het oude cultuurland
tijen op zich heeft genomen. IS- Java of een hoge, oude bescha-
Men kan opmerken dat de har- ATAAR ER IS nog iets belangrij- ving als op Bali. Onbedoeld toont
monisaties wat naar het commer- kers Daarvan was sprake aan deze bundel hoezeer de christen
het begin van deze korte beschou- ergens wortelt, hoezeer hij gedra-
ciele zijn getrokken, de uitvoering wing. Muus Jacobse is een post- gen wordt door oude tradities, hoe
als geheel is indrukwekkend en tief christelijk dichter en wat zeer hij deelt in een beschutting
zelfs aangrijpend. Bovendien is op- H?6" is_:_ in_ rel„ig,ie.uz£ verzen di;® gemakkelijk als burger-
slaagd.
Voor dit keer dus tw
van de verdrukte rassen.
T'AmVrZ
-- hij pas in zijn kracht. Een vers lijk kan schelden, maai uie een
echnisch alles zeer goed ge- als ..Openbaring" vind ij mees- gave van God is. „Het Huisgezin"
is als bundel niet opzienbarend,
maar er staan enige verzen in,
die tot het beste behoren dat onze
protestants-christelijke poëzie
heeft opgeleverd.
C. RIJNSDORP
platen Het Woord van het begin,
ee ac- Dat het heelal verzet.
Geeft zich gevangen in
CORN. BASOSKI. De tittels van de wet.
Ths Harmonising Foi
voor Top Rank niet n
21 negrospirituals.
ger. Er mogen in Duitsland en an
dere landen dan synagoges be
smeurd worden. Little Rock in
Amerika is ook nog niet vergeten.
En het verwondert me eigenlijk
dat de Amerikanen nog geen lexi
con der negers in de muziek heb
ben uitgegeven. Het aantal neger
componisten is ook al vrij groot
en bovendien wat
componeert is echt niet alles
zuiver. De negers hebben ook hun ^lllllliilllllllllilllllllllllll!ll!llilllll|||||||illlll|||||||||||||||||||||||li|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||,|||||||,|||||||||,||,||,||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
eigen muziek, waarin zij hun ei-
gen ziel neerleggen. Karakter en
geest van de neger vindt men in
deze muziek terug, net zoals men
karakter en geest van de Jood te
rugvindt in de muziek van Ernest
Bloch.
Dat de neger daarbij sterker
aan de folklore gebonden is dan
Bloch, is een vaststaand feit.
Die folklore vindt men vooral
GETEKENDE
HERINNERING
de spiritual, het droomlied
de De bekende Haagse kunstschilder Simon Buch-
neger in de slavernij. Hij zong de
spirituals onder alle omstandighe
den en hij wist dat ze een inhoud
zijn muziek hadden die hem
Jood wilde Bloch
weergeven". Gelukkig geen direc- toekomst kon brengen. De spiri-
EN toen dezer dagen een plaat te scheldpartij. Dezelfde woorden tuals zijn de liederen die al bijn,
Hro.iHo van CAPITOL met vinden we ook terug in de nieuw
erschenen Riemann Musik-Lexi-
Bernlief
door W. v. Elden vertaalde son
netten). De criticus J. Greshoff
geeft een aantal aforismen over
Cecco Angiolieri Zwitserse componist Ernest Bloch kon 1959 (uit«- Schott's Söhne.
geb. 1880), nL de „Suite for vio
la" en de ..Suite Hébraïque", ge
speeld door William Primrose (alt
koopman was. moet dr. Gerigk
natuurlijk nog waar maken.
honderd jaar geleden geboren w
den, die later gemeengoed werden
van de blanken en die een enorme
vloed hebben
binder, die als kunstenaar niet in een ivoren
toren leeft maar midden in het leven van
vandaag staat, heeft niet geschroomd een af-
ligë 1 schrikwekkend voorbeeld te geven van wat een
gevolg kan zijn van dit anti-semitisme. Of
EE eigenlijk wil hij het breder zien. „Wat er
H nu gebeurt gaat niet tegen de Joden alleen.
maar is een aanval op alle mensen. Het is
1 op het menselijke recht". Iir een
po- de dichtkunst weg en Theun de ViftoJ) en D«vid Stimer (piano). Maar vermoedelijk zal dr. Ge- toekomst
Vrie* herdenkt Schiller. B. H. D. keelt jjj €Veii na ,-w*t dr. Gerigk rigk in het Duitsland
T litgeoefend op éc meer dan levensgrote houtskooltekening heeft
Dat Ernest Bloch laken hij een herinnering gegeven aan de tijd. toen
lied, geboren in de verdrukking.
Het spreekt altijd
dc nazi's de touwtjes in handen hadden. Twe
™i schone Duitse militairen voor een met prikkeldraad
t tegenstelling b.v. tot afgezet concentratiekamp. Daarin de wreed
dé- Joden geen scheppend
uuttwitu - - —F—11 tt,if u i ,i uaag, uat uc tcu^uc t uil tiut ju-
vorm van jeugdzorg, «tellen de «ermesaon Desmit zijn relaas vaa de- Jpod«é componist Ernest niet meer kunnen volhouden, dat loof uitzingt. 1 de gospel het
auteurs even verder, voorname- - j
lijk voor Jongens en meisjes van
vijftien Jaar en ouder, die de be-
«loten club zijn ontgroeid. Kritiek
wordt gelev**d op de woningbouw-
polititk, zich sinds 1945 bij
voeclMr richt op het (te) kleine
hui». Ook jonge adoieaeenten uit
Letterkundigen in de wacht
kamer van een advocaat", J. L.
Heldring beziet da Russisch-Amrri-
Bloeh in 1»0O schreef. Hier is
iets uit: „Plbch> die towej laken
koopman als componist was, zocht Deze
de bevrijde neger, de spi-
feu hebben. du« ooi. Bloch „iet.
Ten slotte is i
aea algen van Emmy vaa Lokhorst
toneelkritiek loristischs grond, IB*ar naar
ige hetze wordt door de n;et de geloofsactiviteit
muziek van Bloch wel volkomen gospel,
t* niet gedaan. Hier spreekt een In de loop der ja:
i uit ln aan muziektaal, gro-spirituals al op heel verschil-
s slaande soldaat en dc vredige gezichten der
gestorvenen. Heel duidelijk is het hakenkruis
S op de mouw van de rechtse militair weerge-
5 geven, het oude en weer nieuwe teken aan dc
wand. De zwarte laarzen zijn extra geaccen-
tueerd als de rechtverkrachters en de grijns
H van de rechtse soldaat is de glimlach van het
E sadisme. Het is een monumentaal en krachtig
getuigenis tegen het nazisme geworden.
karakty «a fe#«4. D* «1*1 vaa 4* dl* s«k«r Joods* #l*mewt*m heeft, lend* manieren uitgevoerd. Dat
