Jlicumc frihsrlje (faurcutl Ontslag voorgesteld voor de advocaat-generaal RAPPORT OVER CENSUUR IN NIEUW-GUINEA Gouverneur Van Baal wist van censuur Telefoonboek over censuur T*j oe wenst ontmoeting met premier Neliroe Westelijk overleg in Parijs begonnen Kasavoeboe erkent gezag van Belgen nog maar een paar weken Regen in het weekeinde Reusachtige golf trof Oranje: veertig gewonden ZATERDAG 19 DECEMBER 1959 BUREAUS: Steenstraat 37 Directie, Redactie, Abonnementen- en Advertentie-afdeling Tel. 31441. ABONNEMENTEN: f 7.5o per kwartaal; f 2.55 per maand; f 0.59 per week ADVERTENTIES: f 0.20 per millimeter. Familieberichten f 0.18 per millimeter (Bij contract belangrijke korting) Postrekening 58936. Dtrecfle: F. DIEMES Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER CHRISTELIJKE ATION AAL DAGBLAD Voor Leidon en Omstreken „Stuatoastfcfi is gftebleoea oign berl iotcgljenspocf Veertigste jaargang no. 11749 TWINTIG MILJOEN tekort Zie pagina 5 Te grole NIEUW SGIERIGHEÏD Zie pagtna 5 FENNY HEEMSKERK Zie Zondagsblad (Van onze parlementsredactie.) TVE COMMISSIE, die een onderzoek heeft ingesteld naar onwettige cen- suur in Nederlands Nieuw-Guinea, is onder meer tot de volgende conclusies en aanbevelingen gekomen: A. De centrale figuur in deze zaak, de advocaat-generaal mr. W. C. van Beek, die reeds met ongevraagd verlof is gezonden, moet uit 's lands dienst worden ontslagen. B. De vroegere gouverneur, dr. J. van Baal, heeft kennis gedragen van de onrechtmatige censuur. Voor een toelaten van deze onjuiste toepassing door iemand die een open oog voor de veiligheid van het land behoort te hebben, kan de commissie enig begrip opbrengen, zonder er evenwel haar goedkeuring aan te kunnen hechten. Dit te minder, omdat dr. Van Baal door zijn positie geroepen was handhaving van de wetten te verzekeren. De commissie verklaart voorts weinig waardering te kunnen vinden voor de op zijn minst onvolledige voorlichting die dr. Van Baal aan de toen malige minister Helders en secretaris-generaal Krijger heeft gegeven. Het is volgens de commissie echter niet meer opportuun enige suggesties (voor maatregelen ten opzichte van dr. Van Baal) te doen. ]VA ERNSTIG beraad heeft de com missie besloten geen aanbeveling te doen om één of meer personen te doen vervolgen op grond van het arti kel in het wetboek van strafrecht over schending van het briefgeheim. (De maximumstraf is in Nederland een jaar gevangenisstraf 1 De oud-procureur-generaal mr. YV. Beun erkent volmondig dat gedu rende zijn ambtsperiode onrechtmatige censuur is uitgeoefend en dat hij daar voor de verantwoording draagt. Indien over het al dan niet handhaven van mr. Beun als procureur-generaal zou moeten worden geadviseerd, zou de commissie de onregelmatigheden ernstig doen mee tellen. Daar mr. Beun inmiddels is af getreden, achtte de commissie zich ech ter ontslagen van de taak hierover een uiteindelijk oordeel te geven. m brieven of vrijwel i worden levin g van zijn verbod rechtmatig te openen ni« heeft gecontroleerd. De commissie acht echter niet bewezen dat (zoals mr. Van Beek heeft beweerd) de heer Okma na januari 1957 onrechtmatige censuur uit drukkelijk heeft toegestaan of gestimu leerd. Evenmin als ten aanzien van mr. Beun doet de commissie ten aanzien van cie inmiddels afgetreden mr. Okma sug- o De commissie heeft geen enkele aan- wijzing gevonden dat de huidige gou verneur, dr. P. J. Platteel, op de hoogte was of redelijkerwijze kon zijn van enige (Van onze parlementsredactie) Het rapport dat de commissie- YVitsen Elias over de censuur op Nieuw-Guinea heeft uitgebracht, is zo dik als een telefoonboek: het telt met inbegrip van de bijlagen achthonderd pagina's. Belangrijke gedeelten van dit rapport zijn thans voor publikatie vrijgegeven in een brief van mi nister Toxopeus en staatssecretaris Bot aan de Tweede Kamer. Inclu sief de bijlagen omvat de brief 37 pagina's folio. Een korte, doch vrij felle brand heeft gisteravond gewoed in een flatgebouw aan de Goudscsingel te Rotterdam, waarin een aantal winkels en een zes tigtal woningen zijn ondergebracht. De brand brak uit in de showroom van Standaart's vloerenbedrijf, een pand op de hoek van de Lombard kade, waar de gehele winkclinventaris een een voorraad linoleum en bussen gevuld met was een prooi der vlam men werden. Vier daarbovengelegen woningen op de tweede en derde ver dieping werden grotendeels verwoest. Ook was er veel waterschade. schend ir i het brief f sfgeheim geduren- lijn bestuur. Met net feit dat mr. Van Beek door de gouverneur met on gevraagd verlof gestuurd is, kan de commissie zich verenigen. Het zal vol gens de commissie aanbeveling verdienen indien het gouvernement in de toekomst streeft naar verbetering van de verhou ding met de pers, voornamelijk door de pers een juister begrip van het bestuurs beleid bij te brengen. De jongste ont wikkelingen op strafrechtelijk gebied met betrekking tot mr. J. O. de Rijke doen overigens de vraag rijzen of de in vloed van deze advocaat op de Nieuw- Guinea-Koerier en daarbuiten in de tbe- komst van dezelfde betekenis zal en kan blijven, aldus de commissie. A De heer J. C. Baarspul, directeur van binnenlandse zaken sinds eind no vember 1956, is volgens de commissie van de onjuiste censuur op de hoogte geweest. De commissie neigt tot het standpunt dat de heer Baarspul, die in november 1959 gepensioneerd is, te licht heengestapt over wat hem ter kennis gebracht. Hij zou beter hebben gedaan de gouverneur van een en ander in ken- te stellen. Y'oor enige suggestie acht commissie echter onvoldoende grond aanwezig. Bodegom. mr. n en mr. F. P. Nouhuys (thans gepensioneerd) hebben kennis gedragen van de onrecht- atige opening van brieven en daartoe )k in enige mate medewerking ver leend. Tot het doen van bepaalde sug gesties vindt de commissie echter geen aanleiding. A. G. :rste degenen van wie is komen vast te staan dat zij, hoewel de onwettigheid daarvan kennend, op zeer grote schaal brieven hebben geopend (ook van kennelijk niet subversieve personen), zonder daartoe machtiging van de landrechter was ver kregen. Indien deze twee ambtenaren lei dende functies bezaten, zou de commis sie zonder aarzeling hebben aanbevolen hen uit de dienst te ontslaan. Zowel Kahle als Winia zijn echter subalterne politiefunctionarissen en zij zijn tot het openen van brieven overgegaan op gezag van hun superieuren, de procureur-gene raal en de advocaat-generaal. In dit licht bezien, zou ontslag nit 's lands dienst volgens de commissie een element van onrechtvaardigheid in zich sluiten. Anderzijds kan van handhaving bij de inlichtingendienst en bij het par ket, die ook zij door hun handelingen in opspraak hebben gebracht, geen sprake zijn. Overplaatsing naar een administra tieve tak van dienst, al dan niet onder toekenning van een gelijkwaardige rang, acht de commissie de meest gewenste oplossing. fj Ook de politie-ambtenaren L. W. Oostmeyer, J. W. Dabröek (thans gepensioneerd), J. R. Ritter en A. H. Ouwens waren respectievelijk schuldig aan of bekend met het onrechtmatig ope nen van brieven. Het gold hier echter uitsluitend brieven van kennelijk sub versieve personen. Bovendien zijn deze onwettige handelingen reeds bijna drie jaar geleden geëindigd. Daarom doet de commissie ten opzichte van hen geen suggesties. g Een klein aantal lagere en enkele hogere postambtenaren wisten of kon den vermoeden dat brieven onrechtmatig geopend werden. Zij hebben daaraan ech ter slechts zeer indirect meegewerkt door" brieven uit te leveren aan de amb tenaren die met uitvoering van de Dien- stentoezichf-ordonnantie waren belast. De 'commissie stelt dan ook geen maatrege len tegen het personeel der posterijep Over maatregelen nog niet beslist (Van onze parlementsredactie) Over de aanbevelingen die de commis- sie-YVItsen Elias na haar onderzoek naar de censuur op Nleuw-Gulnea heeft ge daan, heeft de regering nog geen beslis sing genomen. Z(j wenst eerst nog over leg te plegen met de gouverneur, dr. P. J. Platteel en (dinsdag a.s.) met de Ka mercommissie. Dit hebben minister Toxo peus en staatssecretaris Bot vanmorgen in Den Haag op een persconferentie mee- De suggestie van de commissie om de inlichtingendienst onder te brengen bij een instantie die geheel onafhankelijk van het parket arbeidt, noemde mr. Bot „gelukkig". Het rapport is nagenoeg in zijn geheel aan de Kamer overgelegd, zei minister Toxopeus. Een uitzondering is gemaakt voor gegevens, die in verband met de veiligheid van het land niet voor publi katie vatbaar waren. Weliswaar had het rapport in zijn oorspronkelijke vorm de omvang van een telefoonboek, maar dit kwam mede. doordat het gestencild De bewindslieden onderstreepten, dat bij de onwettige censuur slechts een handjevol mensen betrokken waren en dat zij reeds geruime tyd geleden beëin digd is. De eerste fout was volgens mr. Bot, dat de procureur-generaal de leiding en controle geheel aan zijn assistent, de advocaat-generaal, overliet. Daardoor ontstond een ongezonde en voor de de mocratie gevaarlijke vermenging van uit voering en toezicht. Maatregelen ter voorkoming van sub versive activiteiten zijn in Nieuw- Guinea onmisbaar. Hoe misbruik daarbij kan worden voorkomen, zal de regering nog bezien, aldus de staatssecretaris Rusland bezorgd over Pekings houding T^ERWIJL in Genève een Russisch diplomaat verklaarde, dat de Rus- sische regering zich zorgen maakt over de houding van communistisch China in het grensgeschil met India, deelde het officiële persbureau Nieuw- China gisteren mee, dat communistisch China een beroep op India heeft gedaan, zijn troepen terug te trekken uit tien sleutelposten aan de om streden grens. Volgens Nieuw-China heeft de pre mier Tsjoe-en-Lai zijn collega Nehroe van India in een lange nota (antwoord op Nehroe's brief van 16 november) een rechtstreekse ontmoeting voorgesteld op 26 december in „onverschillig welke plaats in China of in India". De Chinese regering, aldus Tsjoe, is „volkomen bereid" de terugtrekking van de troepen in overleg met India tot stand te brengen. De patrouillering door Chi nese grenswachten is reeds stopgezet, al dus Tsjoe. Volgens premier Nehroe, wordt 2300 vierkante kilometer Indiaas grond gebied door China bezet. By grens- overvallcn zouden tenminste twaalf Indiërs het leven hebben verloren. Tot dusverre heeft Nehroe niet vol daan aan het voorstel van Tsjoe, de strüdkrachten van belde landen 20 kilometer aan beide zyden van de omstreden grens terug te trekken. Politieke waarnemers menen dat de nota van Tsjoe-en-Lai allerminst verzoe nend van toon is. Het wordt zeer onwaar schijnlijk geacht dat Nehroe het voorstel besprekingen over de grenskwestie zal aanvaarden. Nehroe had eerder voorgesteld, dat de Chinezen zich zouden terugtrekken ach ter de grens zoals die naar Indiaas in zicht is en dat de Indiërs achter de grens, zoals China die ziet, zullen blijven. China heeft dit voorstel afgewezen. Pleidooi De Russische diplomaat, die gisteren in Genève sprak over de bezorgdheid van zijn regering over de Chinese hou ding, hield ook een pleidooi voor com munistisch China. De westelijke landen moesten begrüpen, zo zei hij, dat con nistisch China een zeer jong land is het gevoel heeft, zich een plaats onder de grote mogendheden te moeten verze keren. Daarom, aldus de Rus, is de weste lijke politiek van niet-erkenning een veel grotere vernedering voor het Chinese volk dan de meeste westerlingen wel be- Communistlsch China tegenhouden door het niet te erkennen, staat geiyk met trachten een groot bergmeer tegen te houden met behulp van een zwakke dam. (De Rus doelde hier op de ramp ln Frëjus). DergclUke pogin gen. zo verklaarde h(j. dragen het zaad van een katastrofe ln zich. Frontaanzicht van het „gebouw" te Hollandia op Nieuw-Guinea, waar het Hof van Justitie zetelt. Al tien Mirages in de lucht Serge Dassault, een van de direoteu- ?n van de Franse vliegtuigfabriek, die de Mirage III bouwt, heeft meegedeeld, dat in Frankrijk al tien van deze straal jagers vliegen (oer-produktiemodellen). De Mirage, die 840.000 dollar gaat kos ten (goedkoper dan Starfighter en Thun- derchief), heeft echter al vele uren ge vlogen en er is nog geen enkele fout aan het licht gekomen, aldus de heer Das- ;ault. PRESIDENT EISENHOWER is j saghebbende zijde in Parijs werd vanmorgen in Parijs zijn be- vernomen, zou president Eisenhower sprekingen met president De Gaulle zijn Franse ambtgenoot vanmorgen begonnen. Later op de dag zouden premier MacmiHan van Engeland en de Westduitse bondskanselier Ade nauer zich bij hen voegen voor het westelijke topgesprek. Naar van ge- Vliegverbod voor Martin Mariners De minister van defensie, ir. S. H Visser, beeft Ln afwachting van de re sultaten van het onderzoek naar he vliegongeluk in Nieuw-Guinea, eei vliegverbod uitgevaardigd voor de Mar tin Mariners. Gistermorgen is aan boord van Hr. Ms. Amsterdam een plechtigheid gehouden in verband met de ramp, die de Martin Ma- miner P 302 van de Koninklijke marine nabij Fak-Fak heeft getroffen. De Am sterdam was ingeschakeld bij de opspo ringswerkzaamheden naar overleven- De commandant zeemacht ii> Neder lands Nieuw-Guinea, die zich in gezel schap van de waarnemend gouverneur- generaal, per vliegtuig van Hollandia haar de plaats des onheils had beg< herdacht aan boord van de Amsterdam de gevallenen. De herdenking werd be- '.loten met het in zee werpen van een crans, op de plaats waar de Martin Mariner donderdagmorgen in 24 rr diep water was neergestort. Dit ei toon vond plaats namens de koninklijke marine, het gouvernement en vliegtuig- squadron 321, tot welk squadron het ver ongelukte vliegtuig behoorde. De ge wonde ltz. I Slikker wordt niet, zoals aanvankelijk gemeld, overgebracht naai Nederland, maar naar Hollandia. Het Tweede Kamerlid G. Ritmeester (lib.) heeft de minister van defensie tweetal schriftelijke vragen gesteld i het ongeluk met de Martin-Mariner. De vragen luiden,- 1. Wil de minister meedelen welke de oorzaken zijn, waaraan thans weer verongelukken van een Martin Mariner is te wijten? 2. Is de minister bereid deze vliegtuigen thans geheel buiten gebruik te stellen, in ieder geval het vliegen daarmee te ver bieden. totdat de resultaten van het on derzoek ook ten aanzien van dit ongeluk bekend zijn. O n Kasavoeboe heeft gisteren ver klaard, het Belgische gezag in Kongo niet meer te erkennen na 31 decem- berd, terwijl de aanhangers van de partij met klem worden aangespoord iedere nacht te bidden om te ontko men aan het doodsgevaar. Deze verklaring is gepubliceerd in het officiële orgaan van Abako, Notre Congo, terwijl koning Boudcwijn een begin maakte met zijn reis van twee weken door de Belgische kolonie. Het blad is door de politie in beslag genomen, maar tevoren waren reeds vele exemplaren verspreid in de provincie Leopoldstad waar de Abako het sterkst is. Het hoofdartikel was kennelijk ge schreven, voordat bekend was geworden dat koning Boudewijn Kongo zou bezoe ken in de gespannen verkiezingsperiode. De Kongolezen in alle grote steden van het land zullen morgen hun stem uitbren gen voor de gemeenteraden, hetgeen wordt beschouwd als de eerste stap op de weg naar onafhankelijkheid, zoals die beloofd door de Belgische regering. Deze verkiezing wordt door de Abako geboy- Ander geluid Paul Boyla, de leider van de gematigde Kongolese „nationale vooruitgangspartij", heeft gisteren de inhoud bekendgemaakt van een telegram, waarin hij koning Boudewijn heeft bedankt voor zijn „edel moedigheid" om zich bereid te verklaren, contact op te nemen met de politieke leiders van Kongo. Boyla zegt in zijn telegram, dat dc overgrote meerderheid van de Kongolese bevolking onafhankelijkheid wenst, zoals deze is toegezegd. De toekomstige be trekkingen tussen België en Kongo zul ten uiteindelijk door de Kongolese gering worden bepaald, waarbij een „be langen en gevoelsgemeenschap" zal staan als de rechten van Kongo zullen worden erkend en indien zekere politieke en filosofische invloeden niet de basis van deze gemeenschap zullen aantasten" De Kongolese leider verzoekt tenslotte, onmiddellijk na de in januari te Brussel te houden ronde-tafelconferentie verkie zingen voor provinciale en wetgevende raden te houden op basis van algemeen rechtstreeks kiesrecht uitdrukkelijk willen voorhouden dat de Verenigde Stateneen geïnte greerd opperbevel van de NAVO- strijdkrachten Eisenhower heeft gisteren in Toulon voet op Franse bodem gezet en is in een speciale trein naar Parijs gereisd. Onder weg heeft hij geconfereerd met zijn mi nister van buitenlandse zaken Christian Herter. Bij zijn aankomst in de Franse hoofd- telijk begroet door De Gaulle. Op het stad werd de Amerikaanse president har- perron stond een }n ceremonieel tenue gestoken erewacht. De president zag er goed uit. Hy maakte een uitgeruste in druk. Eisenhower sprak niet op het sta tion, doch vertrok onmiddellijk naar de Amerikaanse ambassade ,waar hij zou logeren. Het gepjuich dat de president overal op zijn reis heeft gehoord, ont brak, omdat de omgeving om veilig heidsredenen was afgezet. VORST JAAGT DE RENDIEREN IN GROENLAND OP Duizenden rendieren en muskusosscn zijn door tot nog toe voor hen onbekende gebieden van Groenland gaan dwalen doordat een plotseling opgekomen i het gewoonlijk door hen als voedsel ge bruikte gewas met ijs had bedekt. Som mige uitgehongerde dieren violen zelfs waakhonden aan en haalden een kerkhof ondersteboven. De in Groenland gelegerde Amerikanen hebben aangeboden voedsel voor d nood verkerende dieren uit te werpen maar de Deense veeteelt-autoriteiten heb ben dit van de hand gewezen omdat het huns inziens juist goed is dat de beesten zich nu over het land verspreiden v door zij in de toekomst minder kans zul len lopen van honger om te komen. n de zijde der jagers wordt de hui dige toestand aangegrepen om de beper kingen op het jagen op muskusossen op geheven te krijgen. Door teveel bescher ming neemt het aantal dieren in de goede :e sterk toe en er komen er dan veel honger om wanneer het voedsel schaars wordt, dat betekent verspilling vlees en huiden, aldus de jagers. Flonkerende Kerstetalages. Kin deren die zich spiegelen in een broze bel. Kerstboom in mast van Groningen Tijdens een „alle hens aan dek" aan boord van Hr. Ms. onderzeebootjager Groningen in de haven van Den Helder, heeft de heer H. Braber, stedelijk en pro vinciaal diirecteur van de V.V.V. Gronin gen, namens de burgemeester van die stad een kerstboom aangeboden aan de commandant van de oorlogsbodem, kap. luit-ter-zee S. H. de Boer. De heer Braber vertelde van de Gro ninger traditie: Als teken van Kerst vreugde thuis te varen met sparregroen in de mast en in vreemde havens een kerstboom in de mast hijsen als teken van binding met thuis. De boom blijft hangen tot en mei, de avond van Nieuw jaarsdag. De commandant aanvaardde dc boom in dank en gaf bevel deze omhoog te hijsan. Hij hoopte deze traditie te kun nen voortzetten en ook deband met stad en land Groningen te kunnen ver sterken door een bezoek aan deze pro vincie. Dat de manschappen werden getracteerd op Groninger koek spreekt wel vanzelf. 58936 is het nummer van onze postreke ning. Als u daarop vóór 1 jan. het abonnementsgeld voor het le kwar taal i960 7.50 overschrijft, dan voorkomt u dat er bij u een kwi tantie wordt aangeboden en het is gemakkelijk voor onze admini stratie. De abonnees, die gewend zijn het abonnement per jaar te betalen, gelieven 30.— te gireren. Wilt u er vooral op letten dat het juiste adres, waar de krant be zorgd wordt op het strookje wordt vermeld? De betaling kan ook geschieden aan ons loket: Steenstraat 37. Bij voorbaat vriendelijk dank voor uw medewerking. DE ADMINISTRATIE L)e eerste decemberhelft kenmerkte zich door vrij rustig en iets te koud weer en in onze omgeving 15 tot 20 mm regen. Donderdag kwamen de depressies opzet ten en nam de wind lot stormachtig toe. Doordat het hogedrukgebied zich naar Noord-Rusland heeft teruggetrokken, kunnen de depressies verder boven Euro pa doordringen. Een rug van hoge lucht druk bracht vandaag opklaringen, maar een nieuwe depressie bereikte vanmorgen Ierland en trekt snel naar het noordoos ten. Tegen de avond zal er bij ons weer regen kunnen vallen en de wind neemt uit het zuidwesten in kracht toe. Achter dit regenfront komen morgen enkele buien voor, afgewisseld door opklaringen, zodat het algemene weerbeeld zeer on bestendig blijft met temperaturen, die iets boven normaal liggen. De Bilt verwacht tot zon dagavond: Overwegend zwaar bewolkt met tijdelijk enige regen. Ma tige tot krachtige zuidweste lijke wind. In het het alge meen iets hogere tempe- Opgemaakt om 11.15 uur). ZON EN MAAN Zondag 20 december: zon op 8.45, onder 16.30; maan op 22.12, onder 11.29. Maandag 21 december: zon op 8.46, onder 16.30; maan op 23.19, onder 11.55. IIOOGYVATER SCHEVENINGEN 19 december: 5.38 v.m.; 5.41 n.m. 20 december: 6-01 v.m.; 6.15 n.m. 21 december: 637 Vim.; 6 53 rum. HET 20.551 Ion melende m.s. Oranje van de S.M.N., ia donderdag avond Ier hoogte van de Zuidaustralische kust door een reus achtige golf getroffen, die maakte dat het schip tot drie maal toe tot 44 graden overhelde. Veertig passagiers liepen hierdoor lichte verwondingen, zoals schaaf-, neus- en snijwonden op, terwijl er ook gevallen van „shock" voor kwamen. Twee hutkooicn werden van de wand gerukt, de stoel van de kapper erd losgescheurd van de vloer en 21 tafels en 140 stoelen overleefden e wilde capriolen van dc Oranje, na .de ontmoeting met de reuzen golf, niet. De. Oranje werd plotseling door de golf getroffen. Het schip zou andaag de haven van Melbourne binnenlopen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1959 | | pagina 1