CHRISTELIJK
Geen getuigenis in
a*
afwijzing toto?
Gemeenschappelijk landbouwbeleid
ongunstig voor onze industrie
Okke Jager zal spreken tot
Geref. (vrijgem.) predikanten
Confessionele groepen
in Genève bijeen
Een woord voor vandaas:
Kanttekening
r
Kerk moet niet tegen
symptomen strijden
In het blad van de unie t>an
Baptisten in Nederland „De
Christen", heeft ds. J. Reiltng
een artikel gewijd aan de voet
baltoto. Hij geeft daarin een
standpunt weer dat sterk af
wijkt van de meeste zienswijzen
die de laatste tijd m de kerke
lijke pers zijn gepubliceerd
\JOOROPGESTELD zij, dat ik mij
V over de toto en de goklust, die
haar tot een winstgevende zaak
maakt, allerminst kan verblijden.
Deze goklust is en blijft een be
denkelijk verschijnsel. Maar ik ge
loof met, dat de christenen van
Nederland net recht hebben om
hun wil aan de meerderheid van
ons volk op te leggen.
Droegen nu de uiUpswïKn van
christelijke zijde een overtuigend
en bezwerend karakter, kwamen
de kerken van Nederland voor de
dag met een positieve anti-toto
actie, dan zouden wy ons daarover
alleen maar kunnen verblijden.
Maar het bedroevende van de uit
spraken. die mij onder de ogen
zijn gekomen is. dat ze of een
autoritair „neen'' richten tot men
sen over wie de kerk allang geen
autoriteit meer heeft of een brede
uitstalling van gevaren bevatten,
gehuld in termen, die voor de ge
middelde Nederlander niet meer
verstaanbaar zijn.
zal de hebzucht aanwakkeren. Dat
zal zij ongetwijfeld doen. Maar
wordt hier een ziekte bestreden of
alleen maar enkele symptomen?
En is het de taak van de kerk van
Jezus Christus om tegen sympto
men te strijden of heeft zij de op
dracht de kwaal te bestrijden door
het Evangelie uit te dragen en voor
te leven aan het Nederlandse volk?
Natuurlijk, er wordt geëvangeli
seerd. Natuurlijk moet er meer
gedaan worden dan de weg naar de
hemel te wijzen. Ook de weg op
aarde is belangrijk. Maar hebben
wij het recht om een hoge toon aan
te slaan over de geestelijke geva
ren. die ons volk bedreigen, ter
wijl we schromelijk in gebreke
blijven om de weg van Christus te
wijzen èn te gaan.
Ik denk met name aan het Jeugd
werk. Er is veel gesproken en ge
schreven over de gevaren, die de
talrijke nog minderjarige jongeren
door de toto bedreigen. Maar vrij
wel alle christelijke jeugdwerk in
Nederland drijft op rijkssubsidie,
omdat kerken en christenen er het
nodige geld niet voor over hebben.
Ook wordt van de toto een ver
zwakking van de dienstgedachte
verwacht. Alweer niet zonder
reden. Begrip voor de zin van de
arbeid zal er door verloren gaan;
alweer niet zonder reden.
Maar we zitten hier weer in het
zelfde slop van de strijd tegen de
symptomeq. Er is in Nederland
weer een strijd gaande om de ver
deling van de gestegen welvaart.
De gedifferentieerde loonpolitiek
maakt, dat we van die strijd nu
meer merken dan vroeger. In de
welvaartsstaat is het materiële
welzijn een hoge waarde Maar ik
wacht nog steeds op een kerkelijk
geluid, dat voorstelt om onze wel
vaartsstijging ten goede te laten
komen aan dat tweederde part van
onze medemensen, dat gebrek lijdt.
Zo'n voorstel zou waarschijnlijk
niet erg populair zijn maar het zou
in ieder geval een uiting zijn van
een dlenstbesef. dat leefde in de
kerk van Jezus Christus. Wij heb
ben teveel boter op ons hoofd om
met onze bezwaren tegen uithol
ling van de dienstgedachte door
buitenkerkelijk Nederland nog ern
stig te worden genomen.
die de sport horig dreigen te
maken en daarmee zijn vrijheid en
wezen doen ontaarden, zo wordt
gesteld. Deze uitspraak getuigt van
een ontstellende naïviteit Die
machten waren reeds aan het werk
lang voor nog iemand in ons land
aan 'n toto dacht. Het opkomen
van de beroepssport is altijd een
teken, dat de sport bezig is haar
positieve functie in de gemeen
schap te verliezen.
De sportbeoefening als ontspan
ning daarentegen zal van de toto
weinig last hebben. Het is veeleer
te verwachten, dat de amateur
sporten uit de toto de kostbare
aanleg van sportparken en gym
nastieklokalen en -gebouwen zul
len kunnen financieren Daar is
nl. veel geld voor nodig, veel
meer dan de beoefenaren zelf
bijeen kunnen brengen. En de
actieve sportbeoefening is onge
twijfeld een positieve factor in de
samenleving. „Een sportbeoefe
naar wordt geen nozem", las ik
dezer dagen ergens. Ik geloof, dat
hierin veel waars schuilt. Hier
gaat het om een algemeen belang.
Maar ons volk heeft er het geld
niet voor over. Geen politieke
partij durft een belastingverhoging
voor te stellen, teneinde het hier
voor benodigde geld te kunnen
voteren. Is het zo'n wonder en
is het zo verwerpelijk, wanneer
de leidende figuren in de sport
in de toto het middel
toch i
TVTU KUNNEN we natuurlijk van
christelijk standpunt zeggen
dat wij daar niets mee te maken
hebben We kunnen zelfs zeggen,
dat we. waar veel sportbeoefening
op zondag plaats vindt, er eigen
lijk tegen zouden moeten zijn, dat
daarvoor geld beschikbaar wordt
gesteld. We zouden ons ook, zoals
dat dezer dagen in verband met
de tot nog is gesteld, kunnen
beperken tot steun aan de christe
lijke sportbeoefening. Maar als
christenen staan we nu eenmaal
in dubbele verantwoordelijkheid.
Juist omdat we christenen zijn.
hebben we ook verantwoordelijk
heid als staatsburger en mede
mens. Wanneer we die verant
woordelijkheid naast ons neer
leggen, kunnen we als getuigen
van Jezus Christus ons beter stil
houden.
■yiSRSCHILLENDE reacties van
v niet-kerkelijke zijde hebben
w-el al duidelijk gemaakt, dat men
deze houding van de kerken in
zake de toto niet neemt. Er kun
nen zich gevallen voordoen,
waarin wij een dergelijke critiek
eenvoudigweg om Christus' wille
5? *st ^ons neer m°eten leggen.
Het Duitse volk heeft in z'n
breedte en lengte het getuigenis
van de belijdende kerk tijdens het
derde Rijk ook niet genomen. Dat
is dan vaak het begin van een
martelaarschap-
Maar daar is hier geen sprake
van. Hier is alleen sprake van een
zwaarwichtig en negatief zwaaien
met woorden als geestelijke volks
gezondheid. sociale verantwoorde
lijkheid, dienstgedachté, verband
tussen arbeid en inkomen en wat
dies meer zij. Getuigenis kan ik er
niet in ontdekken. Ik zie alleen
maar dat de wereld zich aan dit
hoogdravende maar in feite niets
zeggende gedoe mateloos ergert en
dat de vervreemding van het
Evangelie er door wordt bevor
derd. En deze vervreemding werkt
langer na dan vele evangelisatie
acties.
Standpunt werkgeversverbond:
In het orgaan van het Verbond van Nederlandse Werkgevers „De Neder
landse industrie" wordt opgemerkt, dat de voorstellen van de E.E.G.-com-
missie inzake de totstandbrenging en uitvoering van een gemeenschap
pelijk landbouwbeleid in de gemeenschap van zeer ingrijpende betekenis
zijn. Het betreft hier, volgens het verbond, een voor Nederland zeer be
langrijke aangelegenheid, waaraan de grootste aandacht moet worden ge
schonken. De kosten van levensonderhoud worden in belangrijke mate
bepaald door de prijzen der landbouwprodukten. Dat deze laatste bij een
gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid zullen stijgen, mag wei als
vaststaand worden aangenomen. Maar hoe kan worden voorkomen dat deze
stijging een voor de Nederlandse economie niet te dragen omvang aan
neemt? Bestudeert men de door de Europese commissie ingediende stukken,
dan is er naar de mening van het verbond zeker geen aanleiding op dit
punt gerust te zijn.
die thans relatief lage landbouwprijzen
hebben, volledig rekening zal worden
gehouden.
Een van de belangrijkste aspecten,
waarin de Nederlandse landbouw- en
voedingsmiddelenindustrie zich onder
scheidt van de gelijksoortige bedrijfs
takken in de meeste van de partnerlan-
den. is, dat de Nederlandse industrie
een niet onaanzienlijk gedeelte van haar
grondstoffen importeert uit derde tan-
In het verdrag wordt als een der doel
einden van het landbouwbeleid genoemd
het verzekeren van redelijke prijzen aan
de verbruikers maar in de voorstellen
is hieromtrent vrijwel niets terug te
vinden.
Des te uitvoeriger zijn echter de vele
maatregelen, die worden voorgesteld om
te zorgen, dat een andere doelstelling
van het landbouwbeleid, nl. een rede
lijke beloning van de landbouwbevolking,
zo goed mogelijk wordt verwezenlijkt.
Als men zich realiseert hoe hoog de
landbouwprijzen volgens de opvattingen
van enkele E.E.G.-partners moeten zijn
om de boeren daar een redelijk bestaan
te geven, moet het ergste worden ge
vreesd.
Het wil het Verbond van Nedejlandsche
Werkgevers voorkomen, dat Nederland
deugdelijke waarborgei moet verlangen,
dat ook met de belangen van de landen.
Beroepingswerk
NED. HERV KERK
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Westeremden: H. Kremer,
kand. te Een, Dr.
Beroepbaarstelling; De classis Gro
ningen heeft prep. geëx. en beroepbaar
verklaard de heer A. van der Zwaag te
Groningen, Gratanastraat 21a; hij is ter
stond beroepbaar.
BOND VAN VRIJE EV. GEM.
Beroepen te Zwolle, tevens pred. voor
de binnenlandse Zend.: J. A. Hamers, te
Bergum, Fr.
Paul F. Sanders van het Amsterdamse
Parool is gekozen tot voorzitter
vereniging van correspondenten bij de
V. N. voor het jaar 1960. Tegenkandi-
Ruggero Orlando, correspon-
i Radio-Televisione Italiana.
Vijf predikanten van de Gerefor
meerde (vrijgemaakte) Kerken heb-
b cnhet initiatief genomen om op 14
december een vergadering voor col
lega's te beleggen waar drs. Okke
Jager van Almelo (niet-vrijgemaakt)
het woord zal voeren over de beslui
ten van Gereformeerde Synode van
Utrecht.
Het feit dat de Gereformeerde Ker
ken de zogenaamde Vervangingsformule
terzijde hebben gesteld heetf grote aan
dacht getrokken in vrijgemaakte krin
gen. Daar ziet men de besluiten van
Utrecht als betrekkelijk onbevredigend,
omdat sommigen er de conclusie uit
trekken dat er wel iets in die kerken
is veranderd, terwijl andere van me
ning zijn dat dit niet het geval is.
Een van de initiatiefnemers van deze
bijeenkomst, ds. H. Vogel van Enschede
praeses van de generale synode Ensche-
de-1955. vertelde ons, dat hij met zijn
rollegas's deze vergadering heeft be
legd, omdat men verlangend was deze
dingen samen door te spreken. Hij heeft
geen comité opgericht om een acfie
te gaan voeren, maar hoopt dat door
een dergelijke bespreking de meningen
zich beter kunnen vormen, zodat er ren
poging kan worden ondernomen om tot
betere besluiten te okmen.
Niet Iedereen schijnt het met deze bij
eenkomst eens te zijn. In het Gerefor
meerd Kerkblad voor Overijssel en Gel
derland 'vrijgemaakt) van vandaag
dringt de hoofdredacteur ds. I. de Wolff,
eveneens van Enschede, aan op een ver
vroegde synode. De volgede generale
synode van de Gereformeerde (vrijge
maakte) Kerken zal in 1961 in Assen
worden bijeengeroepen. Hij meent dat
de meningsuiting een zaak van de ker
kelijke vergaderingen is en wijst bijeen
komsten als nu in Zwolle belegd af. j
De vergadering van Zwolle kan na- I Door zijn preken werd de priester door
tuurlijk geen besluiten nemen. Die kun- de plaatselijke boeren beschouwd als een
nen alleen genomen worden door de ker- j .soort heilige". Hij slaagde er in enkelen
kelijke vergaderingen Ds Vogel is even- J van hen ervan te weerhouden zich bij de
wel van mening dat zij verhelderend kan i collectieve boerderijen aan te sluiten.
Een gepensioneerde Slberiër, die be
weert 160 Jaar te zijn, is op 8 september
vertrokken voor een wandeling
10.000 km, zo meldt Tass. De man heeft
al 1.900 km getippeld en hoopt tegen het
einde van het jaar Moskou te bereiken
In Tsjechosloivakijc
Priester tot drie jaar
veroordeeld
De Tsjechoslowaakse rooms-katholieke
priester, Votjech Zabransky uit Rohatec
in Moravië, die voor zijn parochie preekte
dat ..de leugen in onze wereld een grote
macht heeft gekregen, wij ontmoeten
haar overal in het privé- en openbare
leven, in kunst, wetenschap, wijsbegeerte
en politiekis tot drie jaar veroordeeld
door een „Volkshof omdat hij „conspi
reerde tegen de volksdemocratie".
Het blad dat dit meedeelde. „Nasc
Pravda", schreef verder, dat de priester
begerig luisterde naar Radio Vrij Europa
en ervan overtuigd was dat de politieke
toestand in Tsjecnoslowakije spoedig zou
veranderen
Volgens het blad had de priester tegen
over de rechter verklaard: ..als er oorlog
komt zal het Westen winnen. Dan zal de
kapitalistische orde terugkeren en de
kerk. evenals het gehele mensdom, zullen
dan weer in vrijheid leven."
Ook een tak- van de landbouw, nl. de
veeteelt, verbruikt jaarlijks grote hoe
veelheden geïmporteerde produkten. In
de richtlijnen voor het gemeenschappe
lijk landbouwbeleid komt op meer dan
éen plaats het streven naar voren om
een preferentie te verlenen aan de bin
nen het gebied van de Euromarkt voort
gebrachte landbouwprodukten.
Hoe aantrekkelijk deze gedachte ir
et kader van een economische gemeen
schap op het eerste gezicht ook moge
voorkomen, toch zal hier de grootste
voorzichtigheid moeten worden betracht.
In het handelsverkeer met derde landen
spelen de bovenbedoelde importen een
belangrijke rol en een doelbewuste ver
mindering daarvan zal ongetwijfeld zeer
nadelige repercussies meebrengen, mei
e voor de industrie als geheel,
or Nederland dreigt bovendien het
ar ln een ongunstige positie te ko-
te verkeren, indien geen gebruik
r gemaakt kan worden van de gun
stige ligging b|j de grote zeehavens, maar
landbouwgrondstoffen, noodgedwongen,
van elders uit de gemeenschap zullen
moeten worden betrokken.
GEVAREN
Belangrijk voor de Nederlandse eco
nomie zijn met alleen de agrarische
importen, maar zeker een even grote rol
spelen de exporten naar derde landen.
Het verbond van Nederlandsche werkge
vers kan zich niet onttrekken aan de
Indruk dat bij het voorgestelde systeem
van landbouwbeleid ook door nog andere
oorzaken gevaren dreigen voor im- en
Als een van de voornaamste middelen
om het beoogde prijspeil voor landbouw
produkten binnen de gemeenschap te
ken en te handhaven wordt voorge
steld het instellen van heffingen bij im
port om het prijsverschil met de wereld-
larkt weg te nemen.
Aan dergelijke heffingen kleven echter
grote bezwaren, indien zij worden ge
wijzigd steeds wanneer de wereldmarkt
prijs verandert. Geen importeur zal zo
van tevoren weten welke heffing hy
moet betalen op de dag, dat de goederen,
die hij gewoonlijk reeds eerder heeft ge
kocht, aankomen en dan worden inge
klaard. Nog moeilijker wordt het te
berekenen welke restitutie bij export
op de verwerkte grondstoffen moet wor
den gegeven, tenzij men elke partij
blijft volgen en dus blijvend kan vast
stellen welke heffing daarover is betaald.
Het is van het grootste belang voor
het gehele Nederlandse bedrijfsleven,
dat niet door een onpraktische regeling
aan de lm- en export moeilijkheden ln
de weg worden gelegd.
De economische politiek ln ons land
Is er steeds op gericht geweest om door
het in de hand houden van het kostcn-
pell onze exportpositie zo sterk mogelijk
te maken en daarin speelde ook
landbouw een belangrijke rol.
De prijsverhogende effecten en
autarkische tendensen, die het gevolg
zyn van de thans voorgestelde landbouw-
maatregelen, zullen daarom een ongun
stige Invloed uitoefenen op onze indu
striële positie en het Verbond van Ne
derlandsche Werkgevers verwacht van
de regering, dat zij zich bewust is van
de gevaren, die hieraan zyn verbonden.
Advertentie
WITTE
KRUIS
DE earn PIJNSTILLER
Rugpijn... maar ook andere
plagende pijnen vaagt u
prompt weg met
WITTE KRUIS
Tabletti
„R.-K. concilie spreke zich uit
over godsdienstvrijheid
T/rERTEGENWOORDIGERS van tien confessionele wereldorga-
nisaties van anglicanen tot pinkstergemeenten hebben in Ge
nève twee dagen geconfereerd over de gemeenschappelijke hou
ding van het protestantisme tegenover het wereldconcilie van paus
Johannes. In een communiqué werd de hoop uitgesproken dat het
concilie zich duidelijk zal uitspreken over de godsdienstvrijheid
Tevens sprak de vergadering haar ver
trouwen uit in de Commissie van Ker
ken voor Internationale Zaken die het
contact namens de participerende ker
ken onderhoudt met de Verenigde Na
ties en andere supranationale organisa
ties. Tevens gaf de vergadering als
haar mening te kennen dat het onver
standig is ais de kerken zelfstandig
proberen de Verenigde Naties te bena-
officiële
zowel de Wereldraad
van Kerken als de Internationale Zen
dingsraad.
Uitvoerig werd er ook gesproken over
het probleem dat ontstaat als kerken
die bij een confessionele organisatie
zijn aangesloten zich verenigen met
een of meer andere kerken van geheel
andere confessionele aard. Dit is bij
voorbeeld geschjed in de Kerk van
Zuid-India, die bestaat uit congrega-
68
Een kwartiertje verder kwam zij weer bij een plant
soen rona eer kerk. Het was de Lukaskerk De wit
te muren glansden en stonden zo mooi achter de
bomen. De iepen hadden hun bladeren al laten val
len, de olmen waren nog geel en een esdoorn ach
ter het koor gloeide als vuur Bij 't voorbijgaan zag
zij een vrouw uit een der zijdeuren komen.
Kan men hier binnen gaan? vroeg zij. Daar
stond een aankondiging bij de deur. De kerk is
geopend elke middag tussen vijf en zeven uur la*
zij Dat heeft Engblad erdoor gekregen, nu hij wat
meer in de melk heeft te brokken.
Zij voelde zich zó blij alsoi zij Iets moois ten
geschenke had gekregen, zij dééd de deur open en
ging binnen
Het was zó stil ln het kleine kerkje, als lag het
mijlen verwijderd van de jacht en de moeite van
het dagelijks werken en zwoegen. Een zwak dag
licht viel door het raam de muren glanzend blauw
wit. een paar zwijgzame mensen zaten ln de ban
ken vooraan een man en twee vrouwen die zeker
f| met hetzelfde doel als zij hier waren gekomen. Zij
schoof ln een bank. waar niemand haar zag. nam
plaats en legde haar handen in haar schoot. En
terwijl zij daar za'.. begonnen haar gedachten te
dwalen.
Ver gingen zij niet. Zij gingen terug naar haar eigen
wereld, waarvoor zij nad geleefd cn waarvoor zij
verantwoordelijk was Maar het scheen haar toe.
dat hoe weinig merkwaardig haar lot ook was, hoe
verscholen zil had geleefd, toch lag het op deze stil
le avondstond voor naar als een stuk weefsel, waarvan
het patroon duide.ijk zichtbaar was De spoel was
heen en weer gegaan, dag aan dag. jaar na jaar
Zij had zelf niet altijd geweten wat voor soort ga
ren zij op haar spoel had gehad, of hoa het weef
sel groeide Dat was pas later zichtbaar en zo
ging het zeker alle mensen.
Gedurende die zeven jaren die zij alleen met de
kinderen had geleefd, nad zij opgemerkt, dat hoe
beter zij over andere mensen dacht, des te geluk
kiger was het leven voor haar en voor hen ailen
geweest. Dit had zij wel altijd geweten, ook toen
Buiten waait
de zomerwind
dat het zo was gegaan. In ieder geval zou zij
het vragen, het ergste wat gebeuren kon was, dat
Oliva boos zou worden, cn dat moest zij dan
maar wagen. Dat de jongen zo spoedig mogelijk
weg moest uit huis werd haar steeds duidelijker.
Svea verwaarloosde hem erger dan ooit. en haar j Aan deze besprekingen
leugenachtigheid werd steeds meer merkbaar.
Toen had zij op een dag Ragnhild en de kleine
jongen meegenomen naar het huis v
ger. Maar zij kon zich niet hei
Sven nog leefde, maar bij elk jaaV dat voorbijging,
was het haar duidelijker geworden Hoe meer zij
door de uiterlijke schijn heen zag, waarop de mees
ten zich blind staren cn als hun ware wezen be
schouwen. hoe meer had zij oog gekregen voor
wat daarachter lag. hoe zinrijker had zij het leven
gevonden
.In de eerste tijd dat zij alleen stond, had zij
soms gevonden, dat nu alleen nog maar het leven
van de kinderen waarde had. Zij zou voor hen
leven; haar leven was nu voorbij Nu wist zij dat
het niet zo was geweest. Temidden van haar strijd
um het dagelijks brood, onder ziekte en moeilijk
heden van allerlei aard. was haar eigen leven voor
uit gegaan De draad voor de inslag in het weef
sel was gesponnen uit louter kleine gebeurtenis
sen. uit ontelbare kleine opgaven, waar zij van
dienst had kunnen zijn.
Voor de schering droeg God zelf de verantwoor
ding Zij overdacht hoe het langzamerhand gegaan
was met Malmbergs kleine jongen en wat hel ge
volg was geweest dat Marit en zij die keer, toen
zij er het naast aan toe waren, samen geholpen
hadden.
Nadat Malmberg er met haar
had. dat hij Torbjórn uit huis wilde
zij niet nalaten telkens weer aan haar schoonzus
ter te denken. Hoe vreemd het haar ook was zich
voor te stellen dat Oliva de jongen tot zich zou
nemen, kon zij zich niet losmaken van de gedach
te dat het ventje zelf indertijd deze stroeve vrouw
had uitgekozen, die zich nooit om kinderen bekom
merde en dat er een zekere zin m moest liggen
tionalistische, methodistische, angli
caanse cn presbyteriaanse kerken.
De meeste confessionele organisaties
den de bij Ijen aangesloten kerken
om ook na de fusie het contact met
de wereldorganisatie te blijven hand
haven. Uit de discussie bleek dat de
verschillende organisaties echter niet
aityd hetzelfde advies geven
kerken die een fusie willen aangaan.
Men ziet in de besprekingen op
reldniveau een mogelijkheid
.orr
als leden-kerken
confessionele wereldorganisaties met
elkaar onderhandelen om tot fusie
komen en zij advies vragen aan
wereldorganisaties waarbij zij zijn
aangesloten het aan te bevelen is dat
de bestuursleden van de betreffende
organisaties contact met elkaar opne
men eer zij dat advies uitbrengen."
)e vergadering voegde hieraan toe:
..Het is natuurlijk vanzelfsprekend dat
deze contacten in geen enkel opzicht
de vrijheid van een dergelijk confes
sioneel lichaam om te adviseren wat
zij meent dat geadviseerd moet wor
den. mogen inperken."
in deze besprekingen namen vertegen
woordigers deel van de Lutherse We
reld Federatie, De Wereldbond van
Presbyteriaanse kerken. De Wereld
raad van de Methodisten, de Baptisten
Wereld Alliantie, de Internationale
Raad van Congregationalistisché Ker-
I ken. De Wereldconferentie van „Chur-
Hoe beëindigen wij ons gebed? Zoals uit de eerste woorden
reeds blijkt of ons gebed werkelijk gebed is, zo blijkt het ook
uit ons slot. Is ons „amen" wat het zo vaak is voor onze kin
deren: Een teken dat we mogen opstaan en van tafel weglo
pen om te gaan spelen. Of is het het eerste woord van de
aanbidding.
In 2 Kronieken 20 horen we koning Josafat bidden. In dit
gebed antwoordt God en het antwoord van God brengt de
koning en zijn volk er toe om neer te knielen: „Zij wierpen
zich voor het aangezicht des Heren."
Aanbidden is niet vragen. Aanbidden is ons overgeven aan
het werk dat God gaat doen, ons leggen in Zijn handen in het
vertrouwen dat Hij Zijn Woord waar zal maken.
Hoe eindigen wij ons gebed? Met opgerichte hoofde in de ge
dachte dat we nu de wereld wel weer tegemoet kunnen tre
den. Of „met het aangezicht ter aarde" in de wetenschap dat
als God ons niet zou helpen, wij verloren zijn? Wij kunnen de
vijand alleen recht in ogen zien (zie vers 17) als wij het strij
den aan God overlaten,
GEMEENSCHAPPELIJKE ZONDAG
te leiden tot een loslaten van eigen
standpunt. Wel echter tot wegnemen
van mogelijk misverstand en
geval tot beter wederzijds begrip.
Hier ligt ook de betekenis van de
als volk verdeeld houden, organi
seert, alsmede de betekenis
rapporten, die het als resultaat
dag, bijzonder getroffen heeft? Niet, en d<
dat ook blijkens dit rapport onder een
i volk over de zondag verschillend gen.
wordt gedacht; dat immers kon behoeft naar de mening van de com-
nauwelijks verrassend heten.
Neen, wat ons getroffen heeft was,
ook bij sterk uiteenlopende uitgangs
punten, een grote gemeenschappe-
gemeenschappelijke
gestalte heeft gekregen?
een grote soberheid ten
an het treffen van wette-
«n leiden, ma* „iet „„eden beknot. vT^" ""T
rustig geweest te zijn. Oliva hadden zij alleen thuis
getroffen; zij had Torbjörn bij de hand genomen
en hem naar haar toe geleid.
Herinner jij je dit ventje had zij gevraagd
Oliva antwoordde niet, zij stond de jongen maar
aan te staren, die met een schelms, stralend ge
zichtje naar haar opkeek, zoals de laatste keer.
Nu kan ik je vertellen, dat je wens van toen
vervuld kan worden, je kunt een moeder voor hem
worden, zei Elisabet Toen had zij Ragnhild met
Torbjörn uit gestuurd; zij moesten een half uur
wegblijven. i
Ik zal je zeggen hoe het is, had zij gezerd.
nadat de kinderen verdwenen waren. Als eigen rT], 1 j s 1-rjjTi c f pi-» vPTtTplf
kind kunnen jullie hem mei krijgen maar hij heeft Mllll-KOIIIM t il MU1XCK
een tehuis nodig, al heeft hij dan ook een uit
stekende vader. De moeder kan hem niet opvoe-1
den. maar daarover kan ik nu niet uitweiden, dat j
zul je later wel horen, als je over 't geval hebt! v t
nagedacht. En Malmberg wil voor hem betalen. fn;2rk3dveeA winri
dat kan h„ doen. tuil,ruit L.sion.tJptidiiïnt
ches of Christ", De Wereldconferentie
van Pinkstergemeenten, Het Wereld
comité van de Quakers, het Oecume
nisch Patriarchaat van de Oosters-
Orthodoxe Kerken en de Raad voor
Interkerkelijke aangelegenheden van
de Anglicaanse Kerk.
zendingsarbeiders
iSta™!!„tXr"ZXrVZ """'l verscb,'lende
naar het norrWi vnn 'i i gemeenschappen, zoals ouders, ziel-
die het rapport v„„r"be«iddeT bt
ZSLFZJTSLJLTSïïTiS
vooral om stijlvorming, die slechts
mogelijk is vanuit persoonlijk inzicht
en verantwoordelijkheid. Daartoe is
vooral nodig een gesprek op allerlei
niveau. Het gesprek in de commissie
was ongetwijfeld niet het eerst in dit
opzicht, maar naar gehoopt wordt ook
niet het laatste".
bedreigd zowel door onszelf
jegens elkaar, als door oorzaken van
buiten. Maar hoe ook, elke bedrei
ging van de zondag acht heel de
commissie een ernstige zaak.
We kunnen eikaars beleving van de
zondag bedreigen. Daarvan zegt hel
rapport: „Een permanent gesprek
hierover zal steeds kunnen bijdragen
ütfWK EMIHOIEIK
gesproken
hem hebben. Maar hij heeft een tehuis nodig er
opvoeding en verzorging, zodat hij zo goed moge
lijk kan opgroeien. Ik heb Malmberg beloofd hem
hiermee te helpen, maar ik wil het aan niemand
vragen, alvorens met jou te hebben gesproken.
Meer had zij niet gezegd. Het was stil in de ka
mer en het bleef stil gedurende vijf minuten. Oli
va Eriksson zat zwijgend voor zich uit te kijken,
en ook nu brandden weer een paar rode vlekken
op haar wangen.
Toen zei zij kort. als sprak zij tot zichzelf:
Ik heb altijd aan die jongen moeten denken, van
af het ogenblik dat hij bij mij op schoot wilde.
Waarom wou hij dat"
land terug-
lange tijd als,
e in Tjilatjap
op Midden-Java. De laatste tijd van zijn
verblijf in Indonesië was hij op verzoek
van de Synode van de Javaanse Christe
lijke Kerk speciaal ingeschakeld bij de
„kadervorming". Wegens gezinsomstan
digheden heeft dr. Wind geen re-entiw
permit aangevraagd en was hij genood
zaakt te repatriëren.
Naar Indonesië zijn enige dagen ge
leden vertrokken, na een genoten verlof
Holland: dokter en mevrouw De Jong
t hun 3 kinderen dokter De Jong
kreeg een re-entry permit om zijn me
disch zendingswerk aan het ziekenhuis
Slotbal,
tad Neu-Spuhl, door Gerd Gaiser. Ver
taling Hermien Manger. Uitgave Neder-
land's Boekhuis. Tilburg.
Rozen van september, door André
Maurois. Vertaling Herman Leenes. Uit
gave NederlaiTd's Boekhuis, Tilburg.
Verkeer en risico, door mr, R. J. Po
lak. Openbare les Universiteit van Am
sterdam. Uitgave N.V. W. E. J. Tjeenk
Willink, Zwolle.
Bouwplaats boerderij. Uitgave Natio
nale Levensverzekering-Bank N.V., Rot
terdam.
Een brokje vaderlandse geschiedenis
rste vervolg, door
twee bedrijvi
prof ir, E. C Abendanon. Boite Posta-'Pe ci,n
ie 71, Monte Carlo. Monaco.
Het nieuwe experimenteerboek. 151
verbazingwekkende natuurkundeproe-
ven voor jong en oud, door Leonard de
Vries. Uitgave De Bezige Bij, Amster
dam.
De kunstenaar, door Jan de Hartog
Elsevier-pocket. Omslag en tekeningen
G. Noordzij. Uitgave Elsevier. Amster
dam.
Tachtig avontuurlijke jaren, de auto
biografie van Sherwood Eddy. Vertaling
Van Berge, die zich
in Makassar hoopt te voegen bij haar
ds. P G. van Berge, docent aan de
Wordt vervolgd „Labuang Badji te Makassar te hervat-1Theologische School.
Rob Limburg. Uitgave Boekencentrum
N.V.. 's-Gravenhage.
De schat in het woestijnklooster, de
avontuurlijke ontdekking van het oudste
bijbelhandschrift door Constantin von
Teschendorf. dooi Otto Schlisske Verta
ling dra. M, de Potter Uitgave Boeken
centrum N.V., 's-Gravenhage.
Tegenzin en tegenstand, verhalen,
door R. Blijstra Uitgave N.V. De Ar
beiderspers, Amsterdam.
...Het vijandelijke kamD, door Jerome
Weidman Vertaling J, F Kliphuis. Uit
gave A. W Sijthoff. Leiden
De kloot zonder brug Cinderella
De tinnen soldaat, door Rie van Rossum.
delen in één band Uitgave
Keuning NV, Baarn.
Bosch i
Het was een vreemde nacht, door Al-
brecht Goes. Vertaling Thijs Booy.
Tweede druk. Uitgave W. ten Have N.V.,
De grenzen van de vermoeidheid, door
Hans Jürgen Baden Vertaling Rob Lim
burg. Met een voorwoord van prol dr.
E. L. Smeli'. Vierde druk Uitgave W.
ten Have N.V., Amsterdam
Het goed verzorgde proefschrift, raad
gevingen voor het persklaar maken en
het laten drukken van proefschriften.
Uitgave Federatie Werkgeversorganisa-
tiën ln het Boekdrukkersbedi ijf, Van
Eeghenstraat 70, Amsterdam-Z.
T T ET mag bekend heten, dat wij het tot de verdraagzaamheid ten
werk van het Nederlandse Ge- van de wijze, waarop de a:
sprekcentrum van waarde achten, zin van de zondag meent te
Zonder bestaande tegenstellingen te verstaan en in zijn leven meent te
verdoezelen, brengt het binnen ons moeten realiseren". Dat gesprek zal
volk, dat levensbeschouwelijk zoveel
uiteenlopende richtingen kent, aan
hangers van onderling onderscheiden uit gesproken wordt, worden gekend,
opvattingen tot gesprek. Dat gesprek. Klemmender misschien nog is de be-
leert ook de ervaring, pleegt niet dreiging van buitenaf, en in het bij
zonder door de krachten die werk
zaam zijn binnen onze Westerse cul-
elk tuur.
Enkele aanhalingen: „Daar is het
feit, dat de mens in vele gevallen
conferenties, die het Gesprekcentrum primair of uitsluitend gewaardeerd
over actuele onderwerpen, die ons wordt om zijn prestaties. Bepaalde
menselijke mogelijkheden vergroten
de die prestaties, andere, meer van
geestelijke aard, doen dat óf i
op hoog niveau gevoerde gesprekken geheel niet óf slechts indirect. Het
publiceert. gevaar dreigt, dat de Westerse sa-
Zo heeft het jongste, zojuist door ons menleving. door in haar werkende
ontvangen rapport betrekking op de krachten daartoe gedreven, af gaat
zondag, voor de doorsnee Nederlan- glijden naar een status, waarin
der gelukkig nog een zeer aange- hogere uitingen van menselijk leven
legen onderwerp. In het bijzonder (of hoe men het ook maar formuleren
de zin van de zondag is het, dat het wil) niet meer gewaardeerd, maar
onderwerp van dit rapport uitmaakt, hoogstens nog geduld worden".
Niet uiteraard, dat het onderwerp En ook: „Uiteraard is ook ter sprake
zelf in een rapport van noodzakelijk gekomen het verschijnsel van de
beperkte omvang enigszins uitput- exploitatie in ongunstige zin van be
tend behandeld kan worden. Maar hoefte aan vermaak, dat het
ook in een studie van bescheiden for- groot deel
maat kan, zo men er zich op toelegt,
nog wel iets waardevols te berde
worden gebracht.
de zondag moet heb-
het steeds meer mogelijk
maakt onpersoonlijk en passief ont
spanning te ondergaan. Dat dan het
vormen van ontspanning, die
eer persoonlijk karakter dra-
i het gedrang kunnen komen,
missie geen betoog".
Onze lezer vergete het niet: hier is
een gemeenschappelijk oordeel weer
gegeven van protestanten,
lljkheid in waardering voor deze dag. katholieken en humanisten. Deze ge-
Zoudèn we, zo hebben we ons onder uieenschappelijkheid blijkt dus mo-
het lezen afgevraagd, reeds in dit gelijk. Zij het stellig niet op dezelfde
gronden, houden zij gezamenlijk de
dering niet een vrucht mogen zien bedreiging van de zondag voor een
het christendom, zoals het ook ernstig ding.
volksleven in zekere zin Wie dit bedenkt, kan niet anders dan
belangstellend zijn naar de conclusies
Want in deze studie maken zowel waartoe de commissie is gekomen,
protestanten als rooms-katholieken We besluiten met de vermelding van
alsook humanisten, ja óók zij, zich een tweetal:
zorgen, dat er factoren zijn die gel- -Het onderkennen van deze geineen
den moeten als bedreigingen van de schappelijke bedreiging is een eerste
zondag. vereiste om tot de juiste afweermaat-
Letten wij eerst op enkele beginse- regelen te komen. De overrompelen-
len, tot de formulering waarvan deze de.. technische en economische ont-
protestanten, wikkeling betekent helaas, dat wij
humanisten ten aanzien van dc meer geestelijke
waarden in het defensief zijn. De
commissie was zich er volledig van
bewust hier een terrein te betreden,
T-^iTunnu wuuucu unci- ver boven haar opdracht uitgaat,
aan godsdienstoefenin8en h" seheel van de striM °"n
dient men zo ver te gaan als maar et beboud en d« verdieping van
enigszins mogelijk is. onze cultuur acht zij unaniem het
Vervolgens: De gemeenschappelijke beh°ud *an.de gemeenschappelijke
rustdag dient zoveel mogelijk ge zonda* a,s een va" de belangrijkste
handhaafd te blijven. sectoren
Ten slotte: Het recht „p „„tspa„„l„e S^L COmmis5ie be"Ielt
voor al deeenen die daar prijs op aanzien
stellen, in vormen die niet tot exces-
