GEORGE
Kamer
van
verwierp loonmotie
(felle) oppositie
Moutarde van Sonaansee
film vol lachgas
Kijkgeld op 1 januari
omhoog tot f 36
Duits disconto
thans vier pet.
-£»:
kieuwe uetdsche courant
IS
vrijdag 23 oktober 1953
Met 74 tegen 47 stemmen
Staatssecretaris Roolvink liet
zich niet van de wijs brengen
(Van onze parlementsredactie)
DE MEERDERHEID van de Tweede Kamer heeft gisteravond haar
vertrouwen in het loonbeleid van de regering uitgesproken door met
14 tegen 47 stemmen een socialistische motie-Suurhoff te verwerpen,
waarin de regering werd gevraagd haar algemene aanwijzingen aan het
College van Rijksbemiddelaars betreffende de vrijere loonvorming en
de nadere verduidelijking van die aanwijzingen zo te herzien, dat ver-
jekerd wordt dat een redelijk deel van de gestegen welvaart aan de loon-
En salaristrekkenden kan toevallen. Voor deze motie, die duidelijk blijk
gaf van wantrouwen in het beleid van staatssecretaris Roolvink, stemden
slechts de P.v.d.A., de P.S.G. en de communisten. De overige fracties
waren terecht van oordeel, dat het nog veel te vroeg is om nu al met
ernstige kritiek op de loonpolitiek te komen. Wel spraken zij algemeen de
wens uit, dat in de komende periode meer het accent zal worden gelegd
jp de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven en dat niet becijfe
ringen en berekeningen, maar beleidsoverwegingen op de voorgrond zullen
taan.
Met dit (reeds door het bestuur van de
Dichting van de Arbeid ingenomen)
landpunt stemde ook staatssecretaris
loolvink volkomen in. Deze bewindsman
heeft de vuurproef, die de gisteren ge
houden interpellatie-Suurhoff toch voor
betekende, glansrijk doorstaan. Op
rustige en deskundige wijze verweerde
zich tegen dè felle aanvallen van de
ïositie en de constructieve kritiek van
Ie confessionele woordvoerders.
het algemeen zeer technische
lebat, waartoe de P.v.d.A.-interpellatle
idde, kreeg tijdens de avondvergade-
ng een nogal emotioneel karakter. Ty-
iens de repliek van de staatssecretaris
egende het interrupties van de kant der
ocialisten en op een gegeven moment
terd dat de Kamervoorzitter dr. Kor-
inhorst, te bar. Hij hamerde de N.V.V.-
oorzitter Roemers, die de staatssecreta-
ii iets toeriep, resoluut af, wat tot hevi-
socialistische protesten aanleiding ga]
De minderheid mag niet meer interrum-
ren," zo riep de P.v.d.A.-fractieleider
Burger, waarop dr. Kortenhorst hem
>t stemverheffing vroeg: „Wie heeft
hier de leiding, u of ik?"
In zijn rede stond de staatssecretaris,
de vragen van de interpelleren
oud-minister Suurhoff te beantwoor-
uitvoerig stil bij het overleg, zoals
ui de laatste maanden in het geor
eerde bedrijfsleven over de gedif-
erentieerde loonvorming is gevoerd. Het
liteindelijk standpunt motiverend, dat
ilijkens de nadere verduidelijking is in-
lomen, wees de bewindsman erop, dat
regering vooral heeft willen letten op
dreigend gevaar van inflatie, dat alle
rknemers tezamen treft. In dit licht
et oun. de bepaling worden gezien,
voor de meting van de gestegen
ioduktiviteit 1 oktober 1958 dient te
orden aanvaard. Het is de voortduren-
ivens van de regering geweest, dat
georganiseerde bedrijfsleven zelf de
lerantwoordelijkheid draagt voor het
loonbeleid. Daarom is ook in
instantie met algemene, glo-
aal gehouden richtlijnen volstaan. Toen
01 iet bedrijfsleven het echter niet eens
kon worden, zag de regering zich ge-
raodzaakt zelf de knoop door te hak-
De nadere uitleg van de richtlijnen
Jetekent géén wijziging van de loon-
ichtlijnen.
Het verwijt, dat de regering iets van
richtlijnen en van haar oorspronke-
standpunt heeft afgeknabbeld,
achtte de staatssecretaris daarom on
juist. Men dient er z.i. alle begrip voor
le hebben, dat de regering niet verder
kan springen dan haar polsstok lang is.
Die polsstok heet: productiviteit. De be
windsman constateerde, dat men thans
in bepaalde zijde een "poging onder-
iemt het nieuwe loonsysteem belache-
k voor te stellen. Wanneer men dit
in de hand van eenzijdig en tendentieus
jehanteerde berekeningen doet, kost
luiks geen moeite. Men moet echter re
kening houden met de levende werkelijk
heid, namelijk dat iedere bedrijfstak een
afzonderlijk facet vertoont, dat zich niet
en rekenlineaal laat meten. De
- loonvorming en de hantering van
de daarvoor gegeven spelregels blijft
vóór alles een kwestie van beleid. De
irderheid van de Stichting van den
Arbeid heeft dit in haar brief van maan
dag ji. onderkend. De staatssecretaris
meende, dat die brief, waarin ruimte
wordt gevraagd voor beleidsoverwegin-
overeenkomt met de bedoeling van
•egering. In een antwoord aan de
Stichting heeft de regering dit ook be
las dit ant
woord aan de Kamer voor. Hij liet
daarbij uitkomen, dat de regering onder
de aandacht van de Stichting heeft ge
bracht, dat er naar haar mening geen
tegenstelling bestaat tussen een toepas
ader verduidelijkte richt-
s en beleidsoverwegingen
anderzijds. Een beleddvolli
de richtlijnen is, aldus het antwoord
de Stichting, geheel in overeen
stemming met het uitgangspunt van de
vrijere loonvorming, namelijk het ver
van de verantwoordelijkheid van
itrale overheid naar het georgani-
Rerde bedrijfsleven.
Ze is aan de ruime kant (1 pet
itie voor de laagstbezoldigden) en
mag ze niet als een aftrekpost be
lhouwen. Aan het slot van zijn betoog
c.a.o.'s blijkt, dat de laagstbetaal-
latief grotere verbeteringen krij-
cgewezen dan de beter betaalden.
In de geleide loonpolitiek was zulks niet
mogelijk. En wat de toekomstige positie
betreft van de' werknemers in de be
drijfstakken waar de produktiviteit niet
's maatstaf kan worden gehanteerd, een
irdeel daarover is nog niet mogelijk nu
ij nog aan het begin staan van de
rijere loonpolitiek. Dit begin is niet
inder strubbelingen, maar dat kan moei
lijk anders want men moet met het
;ysteem leren omgaan. Daarbij
blijft uitdrukkelijk het beleid en niet de
rekenlineaal nummer 1. Het verheugt de
regering, dat de Stichting van den Ar
beid daar begrip voor heeft, al is het
stellend dat het NVV zich afzijdig
willen houden. Het is slechts te
hopen, dat de samenwerking in de
Stichting daardoor niet wordt geschaad
Motie
Zoals verwacht mocht worden bleek
iterpellant Suurhoff tijdens zijn repliek
allerminst voldaan over de rede van de
staatssecretaris. Hij vreesde een schrik
barend onderling geharrewar tussen re
gering, Stichting van den Arbeid en
College van Rijksbemiddelaars en hij gaf
de Kamer te kennen, dat hij voor geen
per jaar lid van laatstgenoemd col-
wenste te zijn. Hij vond, dat de
tssecretaris er niet in is geslaagd
maar een serieuze poging te doen om
te tonen, dat er voor de werknemers
reële welvaartsvermeerdering in zit.
er in dit opzicht weinig of niets
dan ztflen huur- en melkprijsverhoging
ten worden uitgesteld. Aan het eind
zijn repliek diende de heer Suurhoff
door fractiegenoten ondertekende
e in, waarin de regering gevraagd
wordt de nader verduidelijkte spelregels
de gedifferentieerde loonvorming
herzien, dat een redelijk deel van
de gestegen welvaart aan de loon- en
ilaristrekkenden kan toevallen.
De anti-revolutionaire woordvoerder,
de heer J. van Eibergen, bleek meer be
grip te hebben voor de moeilijkheden,
bij de overgang van het ene
het andere loonsysteem moet wor
den geworsteld. Hij wees er de tegen-
de vrijere loonpolitiek op,
•gang niet eensklaps kan ge-
de huidige strubbelingen
Vijf procent
foor de interpellant geleverde kri-
eerleggend, slaakte de staatssecre
taris de verzuchting, dat het wel lijki
i als bedrijfstak niet meer meetelt,
.er men geen loonsverhoging van
Pd uit het vuur sleept. Men let daar-
et op het inflatiegevaar en men
oorbij aan het feit, dat de ruimte
loonsverhoging minder groot is
en wel denkt. Men kan wel ruimte
>en, maar dan komt men weer in
atuatie van noodzakelijke beste
dingsbeperking. De praktijk van de ko
llende maanden zal moeten aantonen in
hoeverre de situatie zich zal voordoen,
voor verdere verbeteringen
ruimte is. Uit de tot dusverre aa
orde gestelde c.a.o.'s is dat nog nie
hleken. Het is te enen male onmogelijk
thans een schatting te maken van
drijfstakken en aantallen werknemi
waarvoor voorlopig geen grotere v
betering dan de voorgestelde rui
compensatie in het verschiet ligt.
et spreekt vanzelf dat die compen-
e voor huur- en melkprijsverhoging
de beschikbare ruimte moet k(
i de s
uit de
nog t
kan worden met de omstandigheden. Bij
de beoordeling van in het bijzonder
voorstellen, waarover tussen partijen
'enstemming bestaat, mag niet een
tndere maatlat uitsluitend maat
gevend zijn. Het zullen redenen van be
slist algemeen belang moeten zijn, die
anleiding mogen geven tot geheel of
gedeeltelijk afwijzend adviseren door de
Stichting. De heer Van Eibergen achtte
vanzelfsprekend, dat de belonings-
lijn, heel in het bijzonder aan het einde
de contractsduur, als regel niet te
boven de produktiviteitslijn kan
liggen.
Vertrouwen
andere protestantse woordvoerder,
de CNV-voorzitter C. J. van Mastrigt
(cdi.), vroeg evenals de heer Van Eiber-
Dm een verduidelijking van de hou
ding der regering ten opzichte van het
door de Stichting van den Arbeid blij
kens haar brief van maandag j.l. inge-
tn standpunt. „Is", aldus de heer
Mastrigt, „de regering bereid ver
ven te schenken aan het georga
niseerde bedrijfsleven en aan de Stich-
van den Arbeid? Is de regering het
het door de Stichting uitgestippelde
beleid eens of laat ze de conclusies van
de Stichting voor wat ze zijn? Is staats
secretaris Roolvink van oordeel, dat het
College van Rijksbemiddelaars c.a.o.'s,
over door de Stichting van den Ar
beid is geadviseerd (volgens de lijnen,
i de brief van de Stichting zijn uit
gestippeld), moet goedkeuren, of zal het
College andere maatstaven dan die van
de Stichting hanteren?" De heer Van
Mastrigt stelde deze vragen vooral om
innen vaststellen of en in hoeverre
het de regering ernst is met het geven
meer vrijheid en verantwoordelijk
heid aan het bedrijfsleven.
De CNV-voorzitter verheelde niet, dat
hij teleurgesteld was over de houding
de overheid met betrekking tot het
itanders
schieden t
voortvloeien uit het wezen van de
vrijere loonpolitiek.
Toch bestaat er over de huidige gang
an zaken wel enige ongerustheid in de
A.R.-fractie. Die ongerustheid heeft met
betrekking op de nadere verdui
delijking, die de staatssecretaris op 5
oktober van de algemene richtlijnen van
31 juli heeft gegeven. Past men die ver
duidelijking letterlijk toe, dan zijn de
itkomsten niet in overeenstemming met
wat minister-president De Quay in juli
de Kamer heeft gezegd, namelijk
dat de compensatiemaatregelen geen be
lemmering mogen zijn voor de start van
Voor allen, die rond 1 april a.s. voor
contractvernieuwing staan, blijkt er bij
i letterlijke toepassing van de nadere
duidelijking wel degelijk van een
belemmering sprake te zijn.
Wanneer de verduidelijking ongewij-
:igd wordt toegepast, dan laadt de re
gering de schijn op zich, dat alsnog
wordt gegeven aan huurverho
ging en afschaffing van de mélksubsidiè
boven welvaartsvermeerdering van de
ekkenden. Daarbij zouden vöorts
zij, die ver of voldoende ver voor
de beurt zijn, een Voordeel
ren hen. die rondom of per
1 april aan de beurt zijn. Op welke gron-
chillende behandeling zou
kunnen worden verdedigd, ontging de
er Van Eibergen te enen male.
Uit de brief van de Stichting
Arbeid trok de a.r. afgevaardigde de
:lusie, dat men thans beleid wil gaan
•en. De a.r. fractie acht dit dringend
noodzakelijk. Er is al te veel tijd
spild met het debatteren over spelregels
zodanig beleid zal kunnen worden
ird. dat men niet bij voorbaat c
igen kan worden aan een „lijner
blokkenredenering". De Stichting
den Arbeid zal er bij haar adviezen
uitgaan, dat rekening gehouden
verlenen van die meerdere vrijheid en
ook gaf het gebruik, dat het bedrijfs
leven tot dusver van die vrijheid heeft
gemaakt, hem reden tot teleurstelling.
Hij betreurde het gemis aan eensgezind
heid in de Stichting van den Arbeid.
Voor de regering had dit z.i. geen
leiding mogen zijn te grijpen naar
wapen uit het arsenaal van de geleide
loonpolitiek.
De KVP'er Andriessen meende, da
Kamer nog niet bij machte was de ont
wikkeling van de vrijere loonvorming
goed te beoordelen. Zij moet in ieder ge
val grote voorzichtigheid betrachten bij
het uitspreken van een oordeel en
bij steeds in het oog hou'den, dat vi
stukken betreffende het loonbeleid
nature bij regering en bedrijfsleven thuis
horen. De Kamer heeft in dit opzicht
uiteraard een controlerende taak, n
ze heeft daarbij steeds de grote lijne
het oog te houden. Ook de heer And
sen betreurde het, dat in de Stichting
van den Arbeid geen overeenstemming
mogelijk bleek en dat het NVV zich af
zijdig hield. Het gevaar moet worden
vermeden, dat het bedrijfsleven zichzelf
uitschakelt. Met de staatssecretaris e
de andere sprekers was de KVP-afg<
vaardigde het eens, dat het beleid de
doorslag moet geven en dat de cijfers op
de tweede plaats komen. Hij herinnerde
er voorts interpellant Suurhoff aan, dat
deze destijds als minister van sociale
zaken ook spelregels heeft ingevoerd.
Des te verwonderlijker is het, dat hij nu
de vrijere loonvorming wil doorvoeren
zonder spelregels. „Maar ik heb ze nooit
van die gekke rekensommen opgegeven",
zo interrumpeerde de interpellant. De
heer Andriessen besloot met te' zeggen,
dat hij vooralsnog geen reden had te
twijfelen aan een reële welvaarts ver
meerdering voor de werknemers.
Ook de VVD'er Corver had geen reden
voor een dergelijke twijfel. Hij adviseer
de de regering behoedzaam op de inge
slagen weg voort te gaan. Behoedzaam
heid is vooral noodzakelijk gezien de in
flatoire gevaren.
Ongewenst
Staatssecretaris Roolvink noemde tij
dens zijn repliek de ingediende motie-
Suurhoff volkomen ongewenst en hij
moest de Kamer de aanvaarding ervan
dringend ontraden. De motie loopt im
mers vooruit op iets, waarover nu nog
geen oordeel valt te geven. Het is op dit
moment nog helemaal niet te zeggen hoe
de loonontwikkeling zal zijn. Vast staat,
dat een inflatoire ontwikkeling tot elke
prijs moet worden vermeden. Daarom
houdt de regering ook vast aan de zgn.
101-lijn, de bepaling namelijk, dat voor
de meting van de gestegen produktiviteit
1 oktober 1958 als uitgangsdatum dient
te worden aanvaard. Tegenover de brief,
die de regering van de Stichting van
den Arbeid heeft gekregen, staat zij wel
willend. Zij heeft het volste vertrouwen,
dat de Stichting binnen het kader van
de gegeven richtlijnen zal blijven. Ten
slotte betoogde de staatssecretaris, dat
de regering niets heeft afgedaan of wil
afdoen van haar standpunt, dat de com
pensatiemaatregelen de welvaartsver-
dering niet mogen verdringen en
Academische examens
AMSTERDAM,
vorderd tot arts.
Linden. W G Vc
oktober Be-
Beudeker. J v d
I C Hemker Lie
prop, werktuigkundig ingenieur: R
mijn. Amsterdam; pro-p natuurkund
genièur- C A Pistorius, Dongen;
wiskundig ingenieur; L Dekker. Ai
dam, kand werktuigkundig Lngeniei
G Gelling, Hoogezand; C W Hart
ingenieursex werktuigkundig ingenieur:
L S J Adema, Bennekonv, J A G van Aken,
Utrecht; LAM van Bergen. Eindhoven;
W J Cvan Bergen, Gennep; C Bogerman
Schiedam; A Bootsman. Duivendrecht; J
H Brouwer. Groningen; H J Bruins, IJ-
selmuiden: P J Gerla, Hilversum. D Hoek
stra. Buasum; F Hollander, Delft; C J
Houtman (met lof), Wassenaar; W D Kar-
te, Delft; G M L van Loon. Steenber
gen. B K Nix. Utrecht; W F T C Olderaan.
Driebergen;! A T J M Smals, Vlis6ingen.
S Tigchelaar. Harlingen: J L Wilnw
inger
talkundig
J M Beckers, Bergen op
neursex scheepsbouwkundig
H van Zutphen. Vreeswijk:
Werf. 's-Gravenhage
NIJMEGEN. 20 oktobi
H J G Kempen
enhagen; M H A M Huijn<
en C J S Kterken, Nunhem.
ECHT. 21 oktober Geslaagd voor
geneeskunde: P K Baas, Bussum;
Jerk, Hilversum; W van Berkel. Aar
veen; mej. P Th Bine, Zeist; S van
rgen. Utrecht: M Th L W Boersma.
*m: W A J L Bogere, Breda; A F
■tz. Hilversum: Oh A A Brands, Den
D C de Bruyne. Leiderdorp; M F
nzky. Velp: G C van Gent, Ooster-
__mej T Heida. Katlijk (Fr): O J S
Hemel, Hih
J Hofm;
►J J Dsen, Utrecht; H H
C H Kern-
5t; J de Ko-
Utreoht: P H Minder
A Hooft Tiel:
Kamerbeek, Rotterd:
kamp. Utrecht; J E
ning. Vlaardingf
mej A E Loer
Zeist; M J v d Molt
Bik, Doorn; S H Oosterwal, Utrecht; F H
P Puik, Vlaardingen; P de Putter, iJ-
megen; mej, E Redeman, Utrecht; C E
Revers, Utrecht: R A J Rijken. Heerlen.
J Schiperoort, Ouddorp; Oh R Staalman.
Hilversum; mej H B v d Tooren. Bussum;
mej B J R Veldhuizen, Eindhoven; W E
Vliegenthart. Utrecht; J Vos, Utrecht; P
H de Waard, Rotterdam: W A van Walt
van Praag. Putten; A J E de Wit, Utrecht;
P v d Zouwen, Utrecht.
(DE SIGAAR VOL FIJNE TREKJES)
De eerste Toon Hermans-film
Succes uitgesloten!", zegt
dr. Catarrh, als dr. Toon Her
mans zeil een patiënt komt ope
reren. Tijdens de operatie valt de
narcose uit. „Lachgas!" oomman-
deert dokter Toon. „Het kan niet,
de muntjes zijn op," zegt de ope-
ratiezuster In deze penibeüe situatie
grijpt dokter Toon in. Houdt een
Of U zich nat of droog scheert
de nieuwe Braun zal U overtuigen dat electrisch scheren
gegarandeerd mesglad, sneller en comfortabeler
mogelijk is dank zij het gepatenteerde flinterdunne scheer-
blad en de halfronde kop. De precisie-tondeuse (ook voor
arm- en beenharen) geeft bovendien belangrijk extra com
fort.
Neem de vergelijkende scheerproef.
Overtuigender dan alle beweringen.
Uitvoerige folder
In onzêacaPtaïogus
Tel. 63957 (4 lijnen). Gevestigd 1913.
Wetsontwerp nu ingediend
Het i de bedoeling dat de voorlopige
verhoging van het kijkgeld voor de tele
visie, van 30 tot 36 per jaar, zo moge
lijk op 1 januari a.s. ingaat. Dit delen
staatssecretaris mr. Y. Scholten (o., k. en
w.) en de ministers Zylstra en Korthals
(resp. financiën en verkeer en waterstaat)
mee in de toelichting op het wetsvoorstel
tot wjjziglng van de wet op het kijkgeld.
Het voorstel werd reeds in de miljoenen
nota aangekondigd en is thans bjj de
Tweede Kamer ingediend.
De wijziging beoogt het. wettelijk toe
gestane maximum van het kijkgeld te
verhogen van 30 tot 40 per jaar.
Voorlopig zal het kijkgeld dus 1 per
jaar beneden het niei
Het is de bedoeling de televisiezend
tijd, die thans vijftien uur per week be
draagt, geleidelijk uit te breiden en wei
tot 18 uur met ingang van 1 januari a.s.,
^GRATIS
1 Kwatta
Manoeuvre
'20 ets reep voor
10 Kwatta-soldaatjes
bij Uw winkelier
Deze aanbieding geldt t/m 31 dec. 1959
22 uur m. i. v. 1 januari 1961, voorts 26
uur m. i. v. l januari 1962 en ten slotte
30 uur m. i. v. l januari 1963.
Deze uitbreiding zal voorzieningen voor
atudiobouw eisen en aanzienlijke invloed
hebben op de kosten van exploitatie en
investering, waardoor verhoging van het
kijkgeld noodzakelijk is.
In Bussum zijn nu drie studio's in ge
bruik, die echter maar weinig gelegen
heid voor een verdere uitbreiding van de
zendtijd bieden. In Hilversum daarente
gen is een terrein van bijna 20 ha. be
schikbaar, waarop behalve de radio ook
de televisie voorlopig een behoorlijke
armslag kan krijgen. Men overweegt in
dit verband .de mogelijkheid van een ge
zamenlijke huisvesting van de diensten
der Stichting Nederlandse Radio Unie en
der Televisiestichting. Naar 'schatting
zullen, als de televisiezendtijd in 1963 tot
30 uur per week wordt uitgebreid, in
Hilversum twee nieuwe studio's met de
daarbij behorende ruimten gereed moe
ten zijn.
Er moeten ook financiële mogelijk
heden worden geschapen om de kwaliteit
der programma's verder op te voeren,
meent de regering. Daarom is rekening
gehouden met een geleidelijke verhoging
van de variabele programmakosten, zo
als honoraria en vertoningsrechten, tot
6.000 per uur in 1963. De vaste kosten
zoals salarissen en huisvesting zijn bij dit
bedrag niet inbegrepen.
In totaal zullen de kosten van de tele
visie stijgen van bijna 15,2 miljoen in
1959 tot ruim 38,5 miljoen in 1963 De
opbrengst van het kijkgeld (berekend op
36 per jaar) zal paar raming toenemen
van 26,9 miljoen in 1960 tot 48,6 mil
joen in 1963. De inningskosten worden
Laag kijkgeld en
korte zendtijd
in Nederland
(Van onze parlementsredactie
Wordt het kijkgeld op 1 januari
verhoogd tot f 36 per jaar. zoals de
bedoeling van de regering is, dan
blijft Nederland daarmee toch nog
aan de goedkope kant vergeleken
met andere landen. Het kijkgeld
bedraagt in:.
Engeland f 32
Zwitserland f 52
West-Duitslandf54
Frankrijk 54
België f64
Zweden 75
Italië f 85
Oostenrijk f 89
Daar staat tegenover dat Neder
land met het aantal zenduren (in
i 18 i
week) aan de zeer lage kant is.
Het aantal zenduren is thans in:
Oostenrijk n uur
Zweden jg uur
Luxemburg 27 uur
Italië 42 uur
Duitsland 42 uur
Frankrijk 44 uur
Spanje 50 uur
Engeland BBC 53 uur
Engeland IT A 66 uur
België 66 uur
(Vlaams en Frans elk 33 uur)
geschat op bijna 1,2 miljoen in i960 er
2,5 miljoen in 1963.
De reclametelevisie, waarover de mi
nisterraad zoals men weet een beginsel
besluit heeft genomen, moet volgens de
bewindsl eden zichzelf bedruipen. In wel
ke mate en wanneer inkomsten ten be
hoeve van de televisie in ruime zii
de reclametelevisie zullen worden
kregen, is nog onzeker. Daarom i:
reclametelevisie bij het berekenen
de zendtijd en de kosten buiten beschou
wing gelaten.
apartje met de patiënt, die onbe
daarlijk begint te lachen en in een
laóhnarcose valt. De operatie kan
weer doorgaan en dr. Catarrh is de
eerste, die de grote dokter Toon
feliciteert.
Dit voorvalletje uit de eerste film van
Toon Hermans, geheten „Moutarde van
Sonaansee", mag symbolisch heten voor
de ontvangst van deze film, gisteravond
op de première in het Amsterdamse City
theater. Toon Hermans is een jaar met
z'n film bezig geweest en kritische in
siders hadden er een zwaar hoofd in,
naar zij zeiden. Om het op z'n Toons te
zeggen: iedereen was er wel van over
tuigd, dat de muntjes voor de lachgas
meter in de Nederlandse filmindustrie al
lang op waren. „Fanfare" had het laatste
gepikt, zei men.
Maar ziedaar, dokter Toon grijpt zelf
in en eerlijk er is weer echt gelachen in
een Nederlands theater om een Neder
landse film, die nota bene heus niet al
tijd een lachfilm is, want Toon kent ook
zijn „ernstige" momenten.
Nu mag het waar zijn, dat hij een heel
jaar nodig had om zijn film af te krijgen,
maar menige Nederlandse familie zou er
met zijn allen meer dan een jaar voor
nodig hebben om alle onzin bij elkaar te
bedenken, die Toon hier debiteert. Laat
staan, dat men die onzin dan ook nog ir
filmbeelden zou weten om te zetten.
Het is heel veel gevraagd om precie:
te vertellen, wat deze film inhoudt. Eer
dorpje „Sonaansee". met allerhande men
sen. Ook woont daar een zekere Fransi
markies Moutarde op zijn kasteeltji
„Rothweer", een levensblij mannetje, dat
nog de droom kent. Maar de grote Braat
van de worstfabriek Knik-knak wil dat
kasteeltje weghebben om er een nii
worstfabriek neer te zetten.
Braat neemt de notaris in de an
dreigt gelijk te krijgen, want Moutarde
is een bastaard en heeft geen recht op
het kasteeltje. Moutarde echter zoekt
hulp bij de pastoor, die hem welge;
is. Maar de grote hulp krijgt hij var
Engelse dokteres Helen Ford (Phyllis
Lane), die bewijst, dat Moutarde echt
blauw bloed heeft en dus recht op zijn
indigt met een huwelijk
stvreugde in het ctorpji
Sonaansee.
Dit liefelijk verhaal heeft Toon Her
mans doorspekt met een kolder, die wer
kelijk niets Nederlands meer heeft. Af
gewisseld met echte Toonse liedjes, vol
eemoed .en levensvreugde en met tal
landje
Veel van To
vertellen, zoa
moeite ook hi
op wat er
[eintjes kan
verhaal in elkaar kan
passen, maar wat niemand lukt is h<
weergeven van die bijzondere sfeer, d
deze film zo bijzonder onderscheidt va
al wat voorheen een Nederlandse fill
heette te zijn.
Niet door de beugel
Toon Hermans is een Limburgse een
in de Hollandse bijt Dat heeft hij al 2
vaak bewezen in zijn One Man-shov
maar nu staat het zwart op wit op hi
filmdoek: Limburgse pret ten voeten ui
Met meneer Pastoor is deze pret o.
goede voet. al worden er op het gebied
van wat des pastoors is nogal wat grap
jes gemaakt, die naar Hollandse maat
staf niet door de beugel kunnen Deze
Over 2 jaar miljoen
t.v.-toestellen
(Van onze parlementsredactie)
De regering verwacht dat het aantal
geregistreerde televisietoestellen in Ne
derland op de hierna genoemde data
zal zijn;
31 december 1959 580.000; 31 december i960
800-000 31 december 1961 1.000.000 31 de
cember 1962 1-200.000; 31 december 1963
1.400.000..
op.
oubolligheid roept bedenkingen
Ook tegen de film als zodanig zijn be
denkingen in het veld te brengen. Henri
Rust heeft er in zijn montage heel wat
aan gedokterd en dit niet altijd met suc
ces. want er zijn nogal wét inzinkingen.
Toch komt het zaakje telkens weer vlot
En dan: de Nederlandse tekst is van tijd
tot tijd afschuwelijk gesproken, en ook
wordt er meermalen houterig in ge
speeld, maar och dit alles wordt, weer
verdreven, als Toon zijn liedjes zingt en
zeker, als hij aan het eind het goed reckt
van de clown bepleit. „Een clown gelooft
in de houten paarden van het carrous-
sel.
Ja, dit is wellicht de quintessens van
deze „honderd minuten glimlach", zoals
Toon zijn film karakteriseert, dat hier op
een ontwapenende wijze gepleit wordt
voor de droom in onze steeds verder
materialiserende maatschappij, waar
worstfabrieken de plaats gaan innemen
van romantische (nutteloze) kasteeltjes
en waar de jacht naar het geld de vreug
de in het leven op de vlucht jaagt.
Wie Toon -Hermans in zijn heimwee
naar de wereld van de blijmoedige en
schone droom begrijpt, kan ook zijn film
waarderen, ook als hij zijn voorhoofd
fronst om wat al te gemeenzame Lim
burgse roomsigheid. Toon strijkt met zijn
toon al deze rimpels toch weer weg.
Toon Hermans heeft nu eenmaal de
muntjes van het lachgas en daarmee is
hij te feliciteren. We moeten zuinig zijn
op zulke talenten en daarom: bedankt
Toon voor deze film, een glimlach in
de wereld van de moderne lugubere en
hartverscheurende films. (City, 14 jaar.)
Ev. Grolle
Het bankdisconto in West-Duitsland
is met ingang van vandaag verhoogd
van 3 tot 4 procent. Het is de derde
discontoverhoging in West-Duitsland
dit jaar. Het disconto is thans in
overeenstemming gebracht met het
Er werd algemeen een verhoging ver
wacht, maar slechts van ongeveer een
half procent. De bankcommissde van de
Deutsche Bundesbank, die het besluit
genomen heeft, lichtte de maatregel toe
odzakelijk om mogelijke overspan-
nng
de Westduitse
Tevens is de voorgeschreven min:-
Vnumreserve, die de handelsbanken bij
de Bundesbank moeten aanhouden, met
10 pot verhoogd. De commissie besloot.
miljoen mark midden november van een
totale lening van een miljard mark om
het tekort op de begroting te dekken.
AMSTERDAM, G U2i oktober Ge-
p proefschrift: Plio
'ated cadmium sulph
rystals. M Avi
DELFT, 2C oktober Gepromoveerd tot
octor in de technische wetenschap op
proefschrift: Meten aan verdringerpompen,
W J M Schlösser
op proefschrift' Bereiding en onder-
I polyetheen (Philips-proces), ir.
Mansourah, Egypti
the dog, El Hin-
