Prof. dr.J. WILLE
L
De reciorale van
MAPRO
Volgend jaar experiment
met schooltelevisie
„Een niet klein deel van ons volk leeft geestelijk louter bij den dag: de nieuwste
roman, de jongste film, het laatste nummer van krant of radio, van tijdschrift
soms nog ieder vult wel aan. Maar héél het volk is zoo. Er zijn er ook nog,
die gedreven door weetlust, kunstzin, godsdienstige behoefte, door moeheid of
heimwee ook wel contact zoeken met de geslachten, die voor ons;geweest zijn. En
wij koestéren stil nog steeds de hoop, dat hun aantal weer toenemen zal; soms
heelde?) wij ons in, de eerste symptomen van dien ommekeer waar te nemen".
„Wie van zijn taal houdt, en door een teekenachtige uitdrukking, een
geestigen trek, een klankrijke spreuk, een ontroerend vers sterk getrof
fen werd, kan soms jaren lang, soms voor zijn leven, dat zóó vasthouden,
dat het nu of dan hem plotseling naar de lippen dringt. Halfluide zal hij
het voor zich heen spreken. Hoe? Langzaam, aan elk woord, als proe
vend, zijn volle klankvorm gevend. Het enkele woord, de volle vormen
blijken voor ons taalgevoel hier van ongewone waarde. Zou het niet goed
zijn, ze altijd, en hen alleen, aan te wenden in dig algemcene geschreven
taal, die ook van de hoogste waardij en de grootste zorg waard bleek
Beethoven g Negende
Voor muziekliefhebbers goed nieuws:
maandagavond a.s. (19 oktober) kunt
u in h.et VARA-programma een uitvoe
ring horen van JBeelhovens Negende
Symfonie, een werk. dat gerust met
hoofdletters mag worden geschreven
U hoort opnamen van het Radio Fil
harmonisch Orkest, het Groot Omroep
koor en solisten (de sopraan Erna
Spoorenberg. de alt Annie Hermes, de
Duitse^ tenor Josef Traxel en de bas
Herman Schey), die gemaakt zijn tij
dens het concert, dat dinsdag j.l. werd
gegeven ih de Kon. Ned. Schouwburg
te Antwerpen.
De VARA zendt deze opnamen uit
in een gezamenlijk programma. Ber
nard Haitink dirigeerde dit uit 1823
daterende onvergankelijke meester-
Er komt eindelijk schot.in .de Nederlandse schooltelevisie.
Er zal getracht worden, zo mogelijk nog in 1960 te beginnen met
het uitzenden van een aantal experimentele programma's, welke
naar de mening van de N.T.'S. moeten worden voorbereid en uit
gezonden in nauwe samenwerking- tussen de Ned. Televisie-
Het KRO-programma ..Populaire stichting en de commissie Televisie-onderwijs.
evenals
vanavond
Klassieken" komt vanavond
plaat, U hoort drie orkesten, die
resp. werken van Lully. Fauré en
Ravel spelen, zulks tussen 7.~"
begint gen over de resultaten "van voorlopige
het amusementsprogramma Tiére- gesprekken welke binnen de commis-
sie zijn gevoerd.
In deze Commissig Televisie-onder
wijs hebben behalve afgevaardigden
van de NTS zelf ook vertegenwoordi-
pedagogische centra
De NTS heeft hiertoe in een dezer klasse-onderwijs zullen zijn,
3 gen in Hilversum gehouden verga- de radio-schoollessen, want
dering besloten na ampele besprek-in- slist niet de bedoeling, dat het televi-
be-
lantjjnen met muziek, zang,
draéht en de rubriek ..Kopstukken".
KMO uur: uitzending voor jonge-
Vrolijkheid bij de VARA met om
8.10 uur begin van het programma
..Week uit-week in", om 9.20 uur het
spelletje ..Hel hangt aan demuur
en het tikt" en om 9.45 uur voort
zetting van het hoorspel ..De Z 69".
Daarna nog allerlei ontspannings-
muziek.
-onderwijs leerkrachten zal gaan
er vangen,
Hoe het karakter van de lessen
zal worden hangt samen met de keu
ze van onderwerpen. Ook moet nog
nader-worden bestudeerd hoeveel ex
perimentele lessen zullen worden ge
geven. Het moet niet aannemelijk
worden geacht, dat de eerste lessen
nog vóór de afloop van het huidige
schooljaar zullen komen, daarvoor is
de tijd van voorbereiding te kort.
In elk geval zit er nu schot in en
welk dus kijken we met belangstelling uit,
wat komen gaat.
OPMERKELIJK zijn de vijf rectorale oraties die Abraham Kuyper, £enj5.Tabiu7Iannd^
steeds op 20 oktober, vanuit de rectorszetel van de Vrije Univergeheel alleen het onderwijs meest aan-
siteit gehouden heeftopmerkelijk reeds qua keuze! vangen en verzorgen in het recht,
In 1880 opent hij de Vrije Universiteit met de even beeldrijke als taafvoorde opleiding®?!? de^Ne'
diepzinnige oratie ,,S o uv e r e initejt in eigen K ring";--een derlands^ taal en letterkunde, toen hij
rede waaruit Dooyeweerd zowel qua grondslagenonderzoek als qua
terminologie zijn Wijsbegeerte der Wetsidee verder heeft opgebouwd.
Een jaar later spreekt Kuyper-, bij de overdracht van het rectoraat
aan prof. dr. F. L. Rutgers een oratie uit over het in die dagen alles
beheersende vraagstuk van „De hedendaags che Schrift-
critiek". In 1888 opnieuw geroepen het rectoraat over te dragen,
spreekt hij over „H et Calvinisme en de Kunst", in 1892
over „De Verflauwing der grenzen", een rede waarin hij IIJml
het Calvinistische volksdeel opwekt wm ih wetenschap en geloofs- belangrijke bijdragen, jheest van alge-
leven scherp te onderscheiden en te. keuren, In 1899 spreekt Kuyper m^enen aard Vbete^eiooi?eei?aJal
zijn laatste rectorale oratie uit, E voluti e", aanvangende met dan al^ kunstgevoelig geioovigee mee
die monumentale zin: „O n z e n e g e n t i e n d e eeuw sterft te loopen in het moderne gareel.
weg onder de hypnose ...v an het Evolutie1 - do g m a."
op 18 oktober 1918 als'- lector zijn
beid aanving met het uitspreken van
een openbare les over: „Marnix" Bijcn-
corf". Duidelijk weerklinkt in deze rede
een program, een vaste wil om éigen
weg te gaan, niet afge.sl'ïeiden van de
algemene ontwikkeling, maar zelfstan
dig qua aanpak en keuze: ..Een posi-
tief-Christelijke literatuurbeschouwing
en -beschrijving zou. tégen deze mo
dernste uitingen wel zeer van pas zijn.
Daartoe moet alverschenen reeds
Deze oraties van Kuyper, even we*
tenschappelijk als programmatisch, zo
wel steeds een bijdrage leverend aan de
wetenschap in het algemeen als het
standpunt weergevend van het Calvi
nistisch volksdeel, hebben mede ver
oorzaakt dat de Vrije Universiteit thans
als gelijkwaardige wetenschappelijke
toch vooral niet achter
soms te verachten, wat de meest
vau nog n'et eens prijs gaven; ik denk
Van Mierlo
gen), Jos. Schrijnen (Utrecht
Ginneken (Nijmegen)
Cpm|fs' dïïrttcSuSS" P C^o". drukwekkenden tijd:
tens. Antoon Coolen. Jan Engelman en
Arthur van Schendel, politici als mr.
dr. J. Donner, prof.jnr. V. H. Rut.
gers, i—
Da .Costa. En ook
edelste mannen uit een
Marnix" (f
Een zelfde geluid weerklinkt in- zijn
encyclopacdjsche inauguratie als hoog
leraar „Acsthetisch" of „Puriteinsch"
op 30 januari 1925; ,,Wij merken op,
dat wereldbeschouwing aller
wegen de grootste factor wordt bij
.ÜniWnitiji fr ÖriiiiirtS, «ai. ér. H K\m>er, jJid'SSf dS
A. P. N. Kooien, dr.
instantie algemene erkenning heeft "ge- Henri Polak, mr. dr. J. Schokking en
vonden in den lande. mr W. L. baron de Vos van Steen-
traditie van 20 wijk, theologen als prof.
velde trok
buiten uitdroeg als
gereformeerde volksdeel t
tegen ,,de geest der eeuw", waar net
die niet kon accepteren uit hoofde van
eigen beginselen, vertoont de eveneens
op 20 oktober (1934) uitgesproken oratie
van de thans emeritus hoogleraar in
de Nederlandse taal en letterkunde,
prof. dr. J. Wille, handelende over
Taalbederf door de School van Kolte-
wiin". een rede die hel licht zag onder,
het motto „Breng ons taaltucht, geen
taai-revolutie"
GENERAAL VERZET
Nu de strijd rondom wat men des
tijds ..spellingsvereenvoudiging" noem
de, waarbij namen als die van Kolle
wijn en De Vries en Te Winkel als
mede de ministers Terpstra en Mar-
chant ware strijdleuzen vormden, voor-,
goéd voorbij is; nu een geslacht is op
gegroeid dat mede dank zij nieuwe
«pellingsingrepen niet meer weet wat
de spelling van De Vries en Te Winkel
inhield mogen wij niet nalaten ons
te herinneren, dat er een tegenpartij
sprtif.~"cfr. H. Visscher, geleerden
als prof. dr, H:-Brugmans, prof. mr.
P. Scholten, prof. dr. Z, W. Sneller,
prof- dr. A. Sizoo en prof. dr. R. H.
Woltjer. om nog te zwijgen van de
Kamerleden prof. mr P. A. Diepen
horst. prof. mr. B, C. de Savornin
Lohman en. A. Zijlstra, de econoom
dr. H. E. Heldring en generaal C. J
Snijder. Zij allen verzamelden zich in
"de ..Nationale Vereniging voor orde en
eenheid in de Schrijftaal" onder leiding
van prof. mr. B. M. Taverne als voor
zitter-en drs. H. A, Höweler-als se
cretaris.
Midden oktober 1934 gaf de gezag
volle geleerde prof. dr. J. Huizinga in
een Open Brief zijn oordeel weer over
het ontwerp-Marchant met de woorden:
„De spelling Marcha ,_1
gebruiken"
kan ik volstrekt
ngt 'daarvan at,; b'e-
9). A-
vaste wil om eigen weg te zoe
ken (éérste beginsel voor iéder cri-
tjsch literator die kennen en keuren
wil!) blijkt uit zijn ganse werk, vanaf
zijn dissertatie ,,De literator R. M.
van Goens en zijn kring" (1924) tot
aan zijn boek over .Heiman Dullaart",
zijn leven, omgeving en werk" (1926),
maar ook in zijn doorwrochte opstellen
als ,,De leerschool van Lucretia Wll-
helmüia" (1930), ,,De Gereformeerden
en het tooncel tot o'mstreeks 1620"
f1931). en niet te vergeten in zijn
Dichterlijke zelf-beschrijving van Bil-
derdijk" (1943). ongetwijfeld de mooi
ste Bilderdijk-inleiding die wij momen
teel bezitten!
In zijn studie „Vondel en de Gere
formeerden" (1937). h^aas vrijwel on
vindbaar weggesloten in één der jaar-
Protesterende tegen ondoordachte leu- gangen van het voormalige weekblad
zen yan de spellingsvcreenvoudigcrs als „De Heraut", blijkt opnieuw de vaste
..Taal is klank" en „Schrijf zoals je wil van deze hoogleraar om conform
spreekt" maakte prof. Huizinga erop de beginselen van de oprichters van
attent, dat de spellingvereenvoudigêrs de Vrye Universiteit nu ook te arbei-
drie zaken over het hoofd zagen: 1. den: „Scherp critiseh keuren van zelfs
De .schrijftaal is even belangrijk, als de langst geijkte voorstellingen, onaf-
- - .rhnnHincr van hankelijkheid tegenover twijfelachtige, - -
schoon oude en taai vastgehouden be-
spreektaal is zo weringen, zelfstandig zoeken en gebrui-
moeilijk vast te ken der bronnen, niet alleen over per-
leggen als van soon en werk zelf, maar öok over tijd
twee talen. 3. Taal en omgeving, zjjn de ejscherj, waar-
wordt gewijzigd' mede de Gereformeerde literatuur-his-
door de spelling te toricus nog minder Iransigopren mag
wijzigen. - dan eenig ander. Dankbai
Huizinga vrees
de dat "niet dit alles
het goede duidelij-
So opmerken, hoe bitter weinig zijn "eigen
Let gevoel oor volksgroep op dit gebied heeft bijge-
geliaanse geleerde Benedetto Croce Wat er in feite geschied is typeert
(geb. 18.66opmerkte dat „achter prof. Wijle piet de woorden: „Er is
grammatica levensbeschouwing ligt". wat ouda-opgërliimder is soms eenige
De allereerste pijl van prof. Wille vernieuwing gebracht, waarmede men
richtte zich tegen de doorwerking in vrede hebben kan, maar aan zeer ver-
de taalkunde van het Evolutiedogma: keerde beginselen is een groote invloed
„De ouderwetsche evolutie-theorie leeft verschaft, „kostelijke tradities zijn ver-
misschien nergens meer zoo krachtig nietigd. groote nationale goederen
als zij nog doet op verscheidene gebie- schendig aangetast" (pag. 29), Het is
den van taalstudie Door omtrent kortom Jiet zelfde eindoordeel waartoe
heel de algemeene taalwetenschap ligt ook prof. Huizinga gekomen
evolutieleer nog heengeweven" (pag,
TIPS
uit het buitenland
Nederlandse Onderwijs Film zitting.
Er zit nogal een en ander vast
aan de voorbereiding van schoolles
sen per beeldbuis, temeer, daar de
commissie het nog niet helemaal
eens is over de vraag voor welk
schooltype dc programma's dienen
te worden samengesteld en welke
vakken zullen worden behandeld. Op
deze onderwerpen wordt nog; gestu
deerd.
Aangenomen mag wel worden, dat
de Ie,een „nvullin, op het gewone 0ok ylaams het
enieuwe seizoeraprogramma, dat o.m.
het Radio-cabaret weer terugbrengt.
U- kunt dat tussen 13 en 19 uur horen
op golflengte 324 m. Daarna al
lerlei amusementsmuziek, begin
nend met bespeling van een En
gels bioscooporgel.
Voor ernstige muziek moet u als
vanouds wezen bij de BBC op 464
tn: Tussen 9 en 10.30 voert het
BBC symfonieorkest, met medewer
king van het BBC-koor en solisten
het Requiem Mass van Julius Har-
..rissoo uit. Dirigent; Sir Malcolm
Sargent.
Commentaar:
Prima voorlichting
Programma voor morgen
Strijkork: 12.5:
De V.P.R.O. heeft op oecumenische
wijze een belangrijke televisiedocu
mentaire over het geestelijk ge
stoorde kind samengesteld, namelijk
door de hulp in te roepen van de
K.R.O. om zodoende medewerking
te verkrijgen van uitstekende inrich
tingen, waar geestelijk misdeelde
kinderen worden verpleegd.
Op deze wijze is een wel bijzon- Hilversum h, 402 m K
der geslaagde veelzijdige uitzending 8 15 Gram: 8.25 Hoogmis.
tot stand gekomen, waarbij de pro- en waterst; 9.45 Geest
blemên voor de ouders van bëamw-10n°46°De"Kkerk "bi
verschillende zijden benaderd uier- de pers. ncrv: 12.00 Gi
den en waarbij vooral gepoogd is
veel wanbegrip weg te nemén.
Opnieuw een groot en goed stuk dJ
televisiewerk van prima kwali- kind; Ï4.40'viool
teit onder de bekwame en sympa- isos Radinnhfihnrm ciRnn c„.rF.
thieke leiding van de arts AC. van 16i30 De Prof egt van de 'nabijheid Gods'
Swol. ca us. convent van kerken; 17.00 Ge-
Een bewijs nok dat samenwerking, Jgg: i'jf vte'l
op het terrein van medische uitzen- en sol; 19.00 Ny-o uit de kerken, 19.05
ding zeer wel mogelijk is door de Koorzang; 19.30 Doe aan mu een teken
vele raakpunten tussen de verschil- D%" 5f„ j«£.4,LK
lende groeperingen. Dat dit ernstige 20.15 Zang; 20,45 u bent toch ook van de
programma, waarbij toch wat vrien- Partij?, caüs; 20.55 Promenade-ork en sol:
ielfae humor niet vergeten werd Nwl"
vele harten beroerde, bleek al weer 22.55 Rep herdenking Peerkc Donders;
door een aantal telefonische aanvra- 33^r_B»MgiéiK"' -
gen- om een gironummer vanr het
geven van bijdragen.' axzïzsk sy
Dat
tang; 14.00
no; 15.00 I
ereldnussiedag;
postduiitenber; 8.18
23.55-24.00 Nws.
VARA- 8.00 Nw.
spr; 14-.30 Samsoii, oratorium; 15.35 To
neelbesehoüwingi 15 30 Lichte muz; 16.31
Sportrevue. VARA: 17.00 Gevar progr;
17.30 Het huis met de gekroonde karnton
hoorsp; 17.50 Nws. sportuitsl en sport
.iourn. VPRO: 18.30 Jeugdkerkd. IKOR
19.00 V d jeugd; 19.30 De otien deur
AVRO: 20.00 Nws; 20.05 Lichte
werk voor vele duizenden kinderei
ook steunen door het kopen i
kinderpostzegels.
„Zo zijn ze"... op
reis naar Italië
Volgende week zaterdag. 24 oktober,
kunt u 's avonds kijken naar een ^.ors^
KRO-televisieprogramma. waarin weer ret:®2.'5
een van Jan Blaaser's satyres op „de Yhrk callfri
mensen" is opgenomen. Ditmaal „Zo
zijn ze"op reis naar Italië, Het Televisiei
wordt een parodie op een autobusge- sterdams K
zeischap, dat er voor tien dagen met MENLIJK PROGR AVRO,' KRO. "VARA
vakantie op uit is en toeristische ge- en VPRO: 20.35 Rep Europese gyinnas-
noegens beleeft. stjekkampioenseh. KRO21 00 Dat week
end bij oom Arthur TV-spel. GEZA-
- MENLIJK PROGR AVRO, KRO, VARA en
VPRO: 22.15 Sportact.
■ad-Mysterie,
jle: 21.35 Caba-
22.40 Piano-lm-
Advertentie
Vervolgens is daar de misvatting dat
leen wierp prof. Wijle aan de uitvoerder
van dit „slooperswerk" (pag, 65) nog
tevens de snerpende vraag toe
Wellicht" 'is het van belang te ver
melden dat deze rectorale oratie doof
4 dat c'e Notenkraker van zaterdag 3 novem-
verloren dreigden
zag stijlverslap
ping. Hij vatte zijn
eindoordeel samen
met dé woorden:
Inal (slechts) klanlt «OU zijn. Duurte- "■U"'' onderwerp wi
over stelde prof. Wille; „Taal is
k óók 'klank, maar lang niet altijd,
nooit uitsluitend: zij is altijd
mli it'dicol?"waïrh!id'"'ril °S "b"' 44"op paelnti
ep gevonden hebben: en niet "zonder zinnebeeld, zielsbeeld" i pag. 571Dan den werd"^!!W mgabeafge-
eenige beschaamdheid zal hij gedurig signaleert prof. Wille bij despellings- geeM mét een grote Statenbijbel iii
Htn .i«m vereenvoudigen de leuze: taal moet de han^. onder weike plaat geschre-
groeien: „ih de uiteenzettingen van de ven staat;r „Uw speUing is in strijd
vereenvoqdjgerSj krijgt^ en kreeg^men metde beginselen van de Heilige
üf dflSI Sj B mm isncatuur die
„Allerkostelijk
ste taalmiddelen
worden roekeloos
prijsgegeven". Bij
na geestig is het
volgende citaat
-ff dragen, ondanks haar oude brieven
een meer dan vijftigjarig opejgehen van
„alle terrein".
Wie de werken van prof. Wille wer*
kelijk bestudeert aan de hand van de
uitspraak, zal verstaan dat het hem in
diepere zin gaat om de cultuurgeschie
denis en de grondslagen daarvan!
veel meer te doen met een afgeleid Schrift". Waarlijk
ANTI K0LLEWIJN
i zwijgzame als gron-
Huizinga uit dige geleerde juist- in het jaar 1934,
beginsel: laat groei
dan met hel primaire: alles groeil
eeuwig, onophoudelijk cn onweerslan-
deiijk. van net laagste naar 'iet hoog'
ste" (pag. 36).
Dan is daar nog het
gersgeloof in hpt z.g. A.B.: het Al
gemeen Beschaafd Nederlands:
denk aan ons ietwat mysterieuze,
genaamde .„Algemeen Beschaafd"
tot_ modieus letterwoord verkort,
het algemeen'
de spellingsstrijd (helaas verlaagd landsche beschaafde taalgebruik,
lieb ik onlangs ver
nomen; -dal het- Ne-
derlandsche epis
copaal zich heeft
laten belezen, om
in het gebed de. ken
woorden „Moeder hij van
Gods" door „Moe- kon mij
het hoog
tepunt van discussie was. zic-h geroe^
g als rector-magnificus J~
prof. Willé, gegeven zijn hoogleraai
schap aaiï de Vrije Universiteit, niet
tot oner e strekt!
Men zal 'zich afvragen, of de minls-
ter-president dr. H. Colljn zich niets
»i' aantrok vijln deze aanval vanuit de
Vrye Universiteit, waarvan hij presi
dent-directeur was, temeer waar dr.
Colijn zelf tegenstander was van de
nieuwe spelling! Nu heeft dr. Colijn
wel degelijk minister Marchant op deze
rede gewezen, maar deze schreef hem
16 februari 1935 terug: „van
gerukt uit zijn natuurlijken voedlngs- rede las ik alleen een uittreksel i
Vrye Universiteit op te treden, was het tuu:
te verstaan dat prof. Wille zich niet gansche
ontzag dit punt tot onderwerp
jn rectorale oratie, al sprak
voren uit: „Het vooruitzicht
iet bekoren" (pag 3
te met te meer recht sprak hij,
doen vervangen. Senaat van de Vrije Universiteit
Indien ik katho- eenparigheid van stemmen bij de ,mBi
gering geprotesteerd had tegen de ge- gemeen'
is geweest die niét bereid was dan on- naar een land waar de uitdrukkings
der het zwaarste verzet te capituleren, vorm van mijn geloof voor dergelijke
Het is ieders recht een vraagstuk ingrepen gevrijwaard
achteraf geen aandacht meer te schen- ^Opmerkelijk ook
mij genoeg zijn, om feed "liggende ontwerpen inzake de
spoedig moge- spellingsvereenvoudiging.
i".""" Niet tegen het ontwerp-Marchant dq~ei?"~ (pag.'43—44
bodem, de overgeleverde schrijftaal,
loals die -in goede, gangbare litera-
allerlei gading nog door het
'olk in druk ontvangen, ge- tegenstanders,
kend en erkend wordt:, beroofd van al
len bloesem der gesproken predicatie,
redevoering en voordracht; en als „na-
Maai; tuurlijk" spraakgebruik en „gewone"
ngangstaal aan de „beschaafde" me-
gte toegewezen om er mede te leven
goedvinden. Mits het maar ,,al-
sn" en „beschaafd" blijft heeten,
en op geen „boeketaal" gelijkt! Wie
stelt de criteria? wie spreekt het oor-
ijl hij tevens dr. Colijn,
taalkunde geen verstand had.
ertroefde met de opmerking dat de
spelling
het is oppervlakkig te
nen dat een strijd die volstreden is,
natuurlijk gewonnen werd door de
meerderheid, „die natuurlijk gelijk
had", terwijl men achteraf dc legen-
standers zou menen recht te doen met
hen tc bestempelen tot reactionairen!
De historicus, cn met hei
die het historisch aspect
ke|ijkheid nog énige waarde toekent,
heeft recht en plicht op te merken dat
er een verslagen partij bestond, dient
deze aan het woord te laten en vast
te stellen wat deze tc berde bracht,
aanwijzende met welke wapenen deze
tegenpartij heeft gestreden!
Men denke zich het verzet tegen wat
men destijds „nieuwe spelling" noem
de, niet al te simplistisch in; het nas
een generaal verzet, geleid en voorge
staan door vooraanstaande en geleerde
ïederlanders!
Erkende taalkundigen als .T. W. Mul
ler (Leiden), G. S. Overdiep (Gronin-
zijn uitspraak:
Gelukkig de talen, waar als in het
Fransch of Engelsch. de uitspraak zoo
ver van de schrijfwijze is afgeweken,
dal aan spellinghervorming nauwelijks
ernstig kan worden gedacht"
We gaven bovenstaande namen cn
deze citaten van prof. dr. J. Huizinga.
jcder opdat men zal verstaan dat hier spra-
wer- ke is geweest van een generaal verzet.
Van dit generaal verzet, is prof. dr.
J. Wille een sprekende getuige ge
weest, toep deze op 20 öktober 1934 ,F_r..„=
in zijn rectorale oratie .Taalbederf den. die op diverse gronden door de
door de School van Kollewijn" te velde Kamers der Staten-Gêneraal zou wor-
toog tegen de spellingvereenvoudigers- den aanvaard, ook ondanks de tegen-
m stand van diverse geleerden.
PROF DR J WILLE In vele °P2i?hten liep de critiek
richtte de rector zijn pijlen, want hij
hield geen politieke, maar een weten
schappelijke rede, doch zijn oratie keer- t>c„aul var,
de zich tegen de schooljm aanhangers zich beriep, vergetende dat de leerstel-
etenschappelijk zwak stondi
voorts: „De deskundigen zijn van oor
deel. dat Huizinga zich- erbuiten had
moeten houden"- Men krijgt van mi
nister Marchant de indruk dat hij. als
zo menig bewindsman, zich hield aan
het advies der deskundigen die het wél
met hem eens waren.
En wat het kabinet en vooral dr.
Colijn betrof, die geroepen
de economische crisis te bes
Ten slotte is daar de School van de hadden in- die zware jaren geheel
Deense geleerde Otto Jespersen (1860— dere zorgen, en mede daardoor was
1943) waarop de School van Kollewijn mogelijk het ontwerp-Marchant aange-
MAPRO-spiropI is sterk en soepel
en overol in huis te gebruiken.
Voor Uw gordi|nen, de wos, Uw
gorderobe enj.
Enorm practised eenvoudig te be
vestigen en te verwijderen.
méér mogelijkheden met
GORDIJNSPIRAAL
Let op de gele bus
Kollewijn. Deze letterkun MMBC1J vail
dige, die op 30 maart 1857 te Amers- speculatief
foort geboren werd en op 7 februari
1942 tc Helmond stierf, schreef in 1891
een artikel Onze lastige spelling, waar
mee hij de stoot gat tot de oprichting
SS vïn sMSSSJr wet «f""' >°°r "trn ««Wd wordt,
iiging in INT werd opgeheven, *2!!!:
lingen van Jespersen even geleerd
„Men geeft zich
veei ie weinig rekenschap van het zeer
hypothetische karakter van de kunsti
ge constructie van Jespersen, die ons
.1 veertig jaar lang altijd op de-
oogen gesteld wordt.
krijgt..
De rectorale oratie van prof. Wille
echter, eens een aanval die niet weer
legd is, wél terzijde gelegd door een
ke vereniging
Het was deze school dje in 1934 met
behulp van minister H. P. Marchant
spelling" wist
onderwijs, kunsten
tenschappen die als kennisbron van
deze rede een krantenverslag gebruikte,
is thans een historisch document, dat
weergeeft hoe ook in de crisisjaren on-
ook noe alüid hvnnthpsë ïn VanMIn ze Seleerde" gestreden hebben voor
stprk vprmiirforlio i! m aanzien wat zij zagen ais dc taalschat van het
hypothsse ««lf« u Nea,pl„afc volk. Dat zij de strijd ver-
Mot oinJoortooi v loren kan ops geen reden zijn hun
Het- eindpordeel_ over ^Kollewijn^ luidt strijd als zodanig te verwerpen, kan
eerder aanleiding zijn hun motieven en
argumenten alsnog, in rustiger tgal-
tijden, opnieuw te bezien.
prof. Wille parallel met die 1
i prof.
Prof. dr. J. Wille behoort tot de van deze rectorale oratie uiteraard
tweede gerieratié hoogleraren van de mede religieus bepaald. Dat dit laatste
ijl 1880 opgerichte Vrije Universiteit, liet geval was moet men niet al te aanval bevat tegen de School
waarbij wij echter te bedenken heb-
ben dat ook hij tot de pioniers gere-
in deze oratie: Kollewijn, dat
geloof als Marx" (pag. 55).
Voeg aan dit alles toe de crjtjek van
prof. Wille op de wij?e waarop zich oók in"déze rede van"prof. Wille ont-
de yereepvoudigers met behulp van dekt men, dat het niet om een snelle.
meerderheid aetugle oriëntatie gaat waarmee men
verstaan dat binnen een dag gereed is! In deze
massieve oratie worden beginselen geraakt die
Kol
de geestelijke overtuiging én
vakwetenschap aangaan, en die daa
om (hoe men ook oordelen moge ove
de verhandelde zaak!) met ere een
te bestrijden: zij Plaats inneemt in de markante reeks
an- van rectorale oraties van de Vrije
het Universiteit.
Als eens bij Kuyper klinkt het ver
maan van Wille ons tegen: „Dat het
niet gemakkelijk is, normen aan te
wijzen en regels te stellen, ontheft niet
van de plicht, ze te zoeken, en stelt
te meer verantwoordelijk, wie de oude
afbraken en geen bruikbare nieuwe
konden geven" (pag. 48)
Deze waarheid, waaraan iedere cul-
timr gebppdep is, stelt gepoemde oratie
nog eens op een plan dat van hoger
orde is dan dat -van de strikt techni
sche vakwetenschap: dit citaat bestem
pelt deze rede tot een historisch mo
nument in de Nederlandse cultuurstrijd
der eeuwen, die wij te volgen hebben
om eigen strijd te strijden, erkennende
de waarden van het verleden, trachten
de de fouten te voorkomen die in het
verleden gemaakt zijn!
Programma voor maandag
NCRV: 7.00 Nw
8,15 Radjokrant; 8.35 Grs
ken: 9.30 Gram; 9.35 Wa
'Vrouw:- 10 15 Théologi:
11.00 Gevar mus; li:
11.55 Viool, t'
en tuinder;
12.33 Musette
.30 De Zevenklappc
16.00 Bijbeloverdenking; 16.30 Holland Fes
tival 1959: Strijkkwartet; 16.50 Gram: 17 00
V d kleuters; 17.15 V d jeugd; 17.30 Gram;
17.40 Beursber; 17.45 Regeringsuitz: Rijks-
18.30 Grs
Op de man
Radiokrant:
blad eerste
21.20 Kinderkoi
19.00 NWL
af. caus: 19.16 Gram: 19.30
19.50 Lichte muz; 20.15 Dek
horsp; 21.00 Gram:
00 Parlementair comm
ws: 22.40 Gram; 22?ó
1.00 Orkestmuz; 23.40
iiï VARA; 7.00 Nws;
vd vrouw. 9.10 Gram. VPRO: 10.00 Mor
genwijding. VARA: 10 20 Gram; 11.15 Voor
dracht; 11.35 Viool en piano; 12.00 Lichte
muz; 12.30 Land- en tuinb meded: 12.33
Vh platteland; 12.38 Pianoduo; 13.00 Nws;
niddenstanö; 13 20 Lie!
estig; 16.45 Lichte i
18.50 Openbaar kunstbezit;
het onderwerp „Dor
ba; 22.30" Nws; 22.40 Gr
Grammofoonplatenprogr
20.00 Nws: 20.
rel; 21.55 Marin
n; 23-53-24.00 Nw,
draac
Luriwig van Beetljo-
ow.iaic vuur piano en viool nr. 2
ir. t.. op, J2 nr. 2, Allegro vivace,
te pju tosto Allegretto, AJJegro pia-
Wllhelm Kernpff, piano, Wolfgang
De VARA verzorgt na het NTS-
journaal het televisieprogramma,
dat om 8.20 uur begint met de quiz
„Je neemt er wat van mee" en om
9.15 uur de eerste aflevering van
„Publieke Tribune" brengt.
