PROTESTANTISME
KATHOLICISME
r mi
GEESTELIJK
LEVEN
in het Spanje van Franco
In ALTO spreken kerk
en kerkhof van Nederland
PREEK
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 OKTOBER 1959
Onbegrijpelijke boodschap I
De artsen staan bekend om hun onleesbaar?handschrift.
Zo hoorde ik onlangs het verhaal van een recept
dat op een vergadering van artsen Je. -.Milwaukee
in de V.S. werd getoond. Het had de-, patiënt on-
'teibarediensten 'bewezen. De ontwikkeling van het traditione-
Nadat hij zijn medicijnen erop had gekregen gebruik- r
te hij het enige tijd als reisbiljet. Op deze dokters- Ie bpOOnse antl-protestantisme neigt
verklaring kreeg hij dan van Sociale ""Zaken trein- •-
kaartjes, omdat hij noodzakelijk naar -het Zuiden en
de zon moest. Daarna had hij het gebruikt vóór gra
tis maaltijden bij een van de stedelijke gaarkeukens,
voorts als bewij-s van toegang tot de City Music
Hall en eindelijk gaf hij het de boekhouder van de
hij werkte, als een bevestiging
fGp"nPapieker «m Protestanten en de Katholieken zelf.
salarisverhoging. Hij werd p;
onleesbare recept voorlegde
een verdovénd middel te verkrijgen.
Kennelijk is de apotheker de enige die .het dokters
geheimschrift kan lezen, of zouden die 'er s'oms ook
maar een slag naar slaan? Voordat ik straks boze
brieven krijg van apothekers, zak ik rtiaar duidelijk zegevierende
maken, dat.ik het volste vertrouwen Lh hen heb. Maar miljoen Joden,
hoe zij er in slagen altijd weer het juiste flesje -
of doosje Op tafel te brengen is mij een raadsel
en
naar een klimaat van grotere eensge
zindheid en begrip.
Tegenstrijdigheden van het Franco
regime ten aanzien van de Joden, de
Herhaaldelijk hebben wij in onze krant
berichten gepubliceerd over het leven van
protestanten in Spanje. Deze berichten
waren steeds afkomstig van predikantén en
leden van plaatselijke gemeenten in dat
land. Vandaag publiceren we echter een
rooms-katholieke visie. Een Spaanse hoog
leraar heeft voor onze krant zijn persoon
lijke indrukken geschreven. Hij ziet een
nieuw klimaat opkomen, nu'dé paus zijn
plannen bekend gemaakt heeft voor een
oecumenisch concilie.
J
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
je is liet huid van de tegenstellingen. Het-is een? Ihnd
an rijkdom, van saaie, zwarte, lodderige kleren en i
in felle tinten..Het is een luud vaf kleine gekuchte,
rijke kle-
loti
i holen
§PANJE heeft acht eeuwen lang gestreden tegen de Arabische overheersing,
tot de verovering van Granada in 1492: onmiddellijk daarna verjoegen de
monarchen Fernando van Aragon en Isabella van Castilië een
door zij grondgebied, politiek gezag en de christelijke
andere godsdiensten grote onaf
hankelijkheid, hun idealistische
propaganda als boeken, brochu
res en Bijbels te verspreiden.
Onbegrijpelijke boodschap Tl
Veel mensen zijn van mening dat de bijbel bijn;
moeilijk te lezen is als een doktersrecept. Er zijn off
mensen, die .net als onzë Amerikaan van mening
zijn, dat ze.er alles .mee kunnen'dóen; omdat toch
niemand hem begrijpt. Mary Eddy Baker, de Je
hova's Getuigen, spiritisten en spiritualisten en tal
van andere groepen ruimen voor de bijbel een grote
plaats in hun denkschema's in.
Vaak wordt de vraag gesteld hóe het toch mogelijk
is dat „iedere ketter zijn letter" heeft, en dat zij
zich allemaal pj) de bijbel beroepen.
Het gevolg is geweest dat in de geschiedenis de kerk
steeds weer eén stroming te zien heeft'gegeven, die
de uitleg van de bijbel wil beperken tot bepaalde
bestudeerde of gewijde mensen. De refqrmatie heeft
deze gedachte, die sterk In de middeleeuwen over
heerste, doorbroken, maar ook in de reformatorische
kerken zien we steeds weer dat de - gelovigen de
Schriftuitleg maar overlaten aan hun „apothekers".
De bijbel echter :zegt duidelijk dat niet -de fout bij
Gods Woord, ligt. De bijbel is niet ges.ohreven in
geheimschrift, maar, zegt Paulus, er is een bedek
king voor de ogen van de lezers.'Het" ligt niet aan
God, maar- aan. de .lezers.
godsdienst verenigden.
Als beloning voor de aan de kerk bewezen diensten verleenden de pausen
aan de Spaanse monarchie het voorrecht, drie geestelijken voor te stellen om
vacante bisschopszetels te bezetten, en uit welke de Heilige Vader de toekom
stige bisschop kon kiezen.
Na het Concordaat tussen het Vaticaan en Spanje in 1956 is dit privilege ook
aan Franco toegekend, terwijl deze zich op zijn beurt verplicht, geen andere
godsdienst dan de katholieke in het land toe te laten.
Burgeroorlog
Oorzaken
Na het
Landdag van
eengeroepen door Kei:
1936 tot 1939 vonden een mil
joen Spanjaarden de dood van
wie meer dan de helft gefusilleerd
werden; in de republikeinse zone
met als enig motief dat zij de ka-
tohlieke kerk bezochten, en onder
wie zeventien bisschoppen en
vierduizend priesters, en in de
door Franco gecontroleerde
doodde men katholieken dit
ter kerke gingen, protestant
woord „protestant"
reeds niet zoveel angst meer in
boezemt, - noch denkbeelden op
wekt van dood en afschuw, waar
uit ontegenzeglijk blijft, dat er
onder de bevolking een evolutie
plaats vindt zonder weerga in de
Spaanse geschiedenis. Laten wij
hieraan bovendien toevoegen, dat
in artikel 6 van de door Franco
ingestelde wet geheten „De rech
ten-der Spanjaarden", een soort
verklaring van de rechten van
de mens, „persoonlijke godsdienst
vrijheid. aan alle Spanjaarden"
jjg wordt gegarandeerd. Dit wil dus
ïone 7-eêgóri. dat men- niet het recht
'niet zÜh nietikatholiekegods--
zelfde stad leven
u-oonbaar lifbb.n gemaakt. Maar liet
en tegelijk van bijgeloof, vun heiligen
grote godsdienstigheid die het openb
lijk hei geloof vervolgt het land uaa
den, maar predikanten de gevangenis
is ook het la,id van geloof,jv,
en kerkelijke moordenaars, va
re leven doordrenkt, maar leg
ingaan, omdat zij preken in hu
Karei V
pogin
Spanje
zindheid, die nog aanzienlijk
nam na het Concilie van T
tot heden toe.
iI»kkel; v", it toTerh'é'giiiÊênV protói't.oton'ïh J)™»'
Worms (1521), bij- socialisten den
,t Franco hot bovei. Op pleinen en straten
ik schrijven te publi-
,t aan het bisdom van ">"2 derhalve geen -protes-
o..er.eld, dat door vele tautse godsdienstoefeningen hou-
Duitsland bisschoppen ondertekend werd en u"'
in waarin men de militaire opstand
ge- betitelde als
:oe- ging" en
!nti kruistocht".
a, en na de vruchtcloi
Luther te overtuigd
reeds in Nederland, Frank- de gehelf
Zwitserland en
breid was, ontstond
anti-protestant:
ip-pleinen o"f hoeken 1
Omdat het katholicisme in
nje dé officiële staatsgods-
i-communistische dl-enst is, mogen- er wel katholie
ke processies e d. georganiseerd
„katholieke bewe-
Begrepen boodschap
De Joden legden" er in- het Oude Testament" -al sterk
de nadruk op, dat ieder persoonlijk de bijbel moest
kennen. Grote gedeelten van Gods Woord moesten
door de kinderen uit het hoofd worden geleerd. Er
waren toén niét veel bijbels, maar de bijbelboodschap
werd onuitwisbaar gegrift in het geheugen van de
gelovigen.
Paulus rzegt dat de Heilige Geest de bedekking van
onze ogen wil wegnemen, als wij ons" tót God beke
ren. Dan heeft niemand meer een excuus dat hij
de bijbel niet begrijpt. Wij zeggen dat de Geest
ons Gods genade heeft geopenbaard en geschonken
Maar lezen wij als kinderen van God de bijbel wel?
Over enkele maanden verschijnt er een sociologisch
onderzoek over bijbelgebruik. Weet u wat men ont
dekt heeft? Dat het persoonlijk gebruik van de bij
bel onder gereformeerden vrijwel nühij.is (ongeveer
5 procent lezen de bijbel regelmatig). Meer dan on
der leden van andere kerken wordt "de bijbel aan
tafel gelezen, maar hij wordt door de gelovigen per
soonlijk verwaarloosd. In andere kerken wordt min
der in gezinsverband gelezen, maar meer persoonlijk.
Hoe het ook zij, we kunnen niet zonder het per
soonlijk bijbellezen. Wij hebben bij dat lezen geen
„apotheker" in de vorm van een vader of dominee
nodig om Gods Woord te begrijpen. Gods, Geest wil
zelf de bedekking wegnemen en tot ons- spreken. Als
w-fj" God maar tot ons willen laten spreken.
dat enkele bisschoppen wcigducu, --.
het woord protes- genoemd schrijven te onderteké- tanteb echter volgens genoemde
-n met een bescha- nen en dal de bisschop van.Vito- wet. ongestoord ter kerke gaan of
ernstige ketterij en rja naar Frankrijk moest vluch- daar bijzondere, plechtigheden or-
ten evenals 400.000 andere Span- -ganiSeren.
ltijd een land ge- jaarden, omdat verscheidene van
grote aanhankelijkheid baskisch nationalisme beschuldig
de geestelijken reeds-door Franco
waren gefusilleerd,
Spanje
weest. d:
aan het Vaticaari bewezen heeft,
vooral vanaf de zestiende eeuw
en na de stichting van de orde
der Jezuieten door de Bask Igna-
cio de Loyola. Het is dus niet te
verwonderen dat het. protestantse
geloof grote moeilijkheden on
dervindt zich uit te breiden in het
land, waar het gewicht der eeu
wenlange, katholieke traditie, een
sfeer van strenge moraal en on
buigzame godsdienstige beginse
len, die iedereen aanvaardt als
dogma van het geloof, geen enké-
Vervolging
Een recente wet staat het-bur-
;erlijk huwelijk 'füssen protestan-
en; onderlingtóe, de Spaanse
utórrfèiteh' leggen geen hinder-
isseri meer in de weg, het hu
welijk civiel in té schrijven, ge-
olgd door de ceremonie in eigen
kerk.
Na het beemdigen van de -bur- Huwelijken tuSsén 'een ;k'athóliek
geroorlog begon er een verwoede en een protestant worden 'echter
vervolging van protestantse-idee- door de Spaanse geestelijkheid als
en, vrijheid van denken en de- ongewenst beschouwd,
pelijke beschuldiging van
Franquistische gezindheid".
1946 de Ver.
het eeloof eten enkë- ae -inanes varum
.e van denken toelieten Ne» h,et falangistiacti be
en nog veel minder de onrecht- d« e 3*
zinnigheid der Spanjaarden. verklaarden en de buitenland*.
In de proloog van het meester- vertegenwoordigingen hun ambas-
werk van de veelzijdige geleerde
Menéndez y Pelayo, getiteld
„Geschiedenis
xe Spanjaarden'
de schrijver dat Spanjt
terugrieper
lustige katholieke - partij
moet efrn speciale, dispensatie van
de- Paus aanvragen.. .Gewoonlijk
verleent "de Paus, ook dé.overle
den Pius XII, deze .toestemming
tot het gemengde huwelijk onmid
dellijk.
Heden ten dage bestaan er in
het 'land verscheidene njet-katho-
verden enkele "protestantse kerk- iiëke* kerken en kapellen,
heterodo- gebouwen nachts door groepen - def ook een arabische
studen-
k wel eens noemen heeft
fel bestreden. Zijn geest leeft
in Spanje, ook al zijn er teke-
heen
Kerk, licht va
de heilige Igna
ard van
Trent, wieg
ohammedai
Madrid.
Van oudsher hebban de Mo
ll De predikant van de Gereformeerde
Gemeenten uit Gcnemuiden ds. C. Hege
man maakt een reis door Amerika om
een aantal gemeenten te bezoeken en
contacten te leggen. Hij bracht ook een
bezoek aan het kleine stadje in Wiscon
sin. Alto waar nog veel herinneringen
zijn aan een Nederlands verleden.
HOLLAND IN AMERIKA
Madrid leed voor verscheider
duizenden ponden sterling schade
In 1953 werd er een verdrag
tussen de Verenigde Staten en dêrvonden dan de-Protestanten
Spanje ondertekend, en dientenge- jn de de-rtiende eeuw, onder Al-
volge kwamen er veel Noordame- fons x de Geleerde, bestond er
rikanen die protestantse dominees m Tolèdó een School voor Verta-
en kapellen nodig hadden. jP1.s -vaar christelijke "geleerden
De Spaanse priesters gingen sgthènwerkten eïi ons.' hiermee
Iran col 6gn schitterende les in voor die
middeleeuwse tijden buitengewone
verdraagzaamheid en broeder»
schap hebben nagelaten. Franco
bijvoorbeeld ontving tijdens de
tweede Wereldoorlog ongeveer
ep van Joannes .7°00 het Hitler-regime ontvluchte
unienisch conci- Duitse en Franse Joden waarvan
'hristeiijke ker- de meerderheid in Barcelona en
is de situatie Mallor'ca werk gevonden heeft en
Jen in Spanje zicl1 aan -de handel heeft kunnen
wijden.
kerken de gelovigen dus ongehin
derd kunnen bezoeken of er plech
tigheden houden.
Tot besluit stellen wij vast, dat
het heel moeilijk is dat het pro
testantisme of welk ander geloof
ook In Spanje voortschrijdt, we
gens het spreekwoordelijke ver
zet der Spanjaarden tegen alle
vernieuwing, dat meh kan samen
vatten in de volgende uitspraak
van professor Garcia Mor en te:
„Wij Spanjaarden zijn het eens
met onze enige katholieke gods
dienst die gehoorzaamheid aan
Rome eist, en die ons talrijke ge
wetensvraagstukken of twijfel
en onzekerheid bespaart.... Waar
om zouden wij willen horen spre
ken van andere godsdiensten die
ons onderling tegenover elkaar
zouden stellen en onder onszelf
verdeling en tweestrijd zouden
zaaien?"
Billy Grajham komt
in I960 naar Berlijn,
Hamburg en Essen
Dé Duitse Evaflgëlische Allian
tie is met de voorbereidingen be-
gónnén van drie evangelisatiecam-
gagnes; waar Billy Graham, de
ekeridè 'Amerikaanse predikant,
zal spreken." De samenkomsten
zullen word én belegd in Berlijn,
Hamburg én E'sSen in september
1960. Dit is op een conferentie in
Siegen bekend gemaakt.
De Amerikaanse evangelist heeft
in 1954 gesproken in grote sta
dions van Berlijn en Düsseldorf
en in 1955 in Frankfort am Mam,
Mannheim, Stuttgart, Neurenberg
en Dortmund gesproken. Dr. Gra
ham bezocht in die jaren resp.
Amsterdam en Rotterdam. Ook het
Nederlandse Billy Graham-cómité
stelt pogingen in het werk om tot
een serie samenkomsten te komen.
noedigen.
Gunstige weerslag
ken te verenigd
van de Protestanten
aanzienlijk verbeterd,
Voor het eerst va
hebbei
lev
heb ik op mijn reis dóór het gro- preekte in 1941
te Amerika iets gezien waarvan toch Hollands'
dacht; -dat blijft Hollands. Neen
vang van de zèventiende eeuw. t jjezjt ri riikdom en
De ondernemingsgeest was de. |er' M33r Gen heel klein stukje
reden van de Jcomst der Neder- Noderland, in het grote Amerika
landers in dit grote werelddeel. Ook geen wolkenkrabber, oi
De Nederlanders waren niet de prachtig park. Het was een heel
Engels
Nu in september 1959 was de
vraag: „Preek a.u.b. Engels. En
dat deed ik ook, daar de oudt
april 1842. gestorven 3 januari
1929. Sirpke Frens, geboren 27
augustus 1850 te Elspeet, gestor
ven 15 januari 1908.
De moedertaal hebben ze tot
het laatste voorgehouden. In de
worsteling om het bestaan hebben
deze mensen veel mee gemaakt.
In;de laatste Tijd hebben ook
bijgedragen tot verbetering van
het -klimaat van' wederzijds be
grip tussen Katholieken én Pro-
tanten. de talrijke jónge1 Spaan-
geestelijken die hun studies
voltooid hebben, in Heidelberg
eersten, die-rich vestigden
grote iverelddeel. De eerste volks
planting van blijvende aard was
van de Spanjaarden in Florida
in het jaar 1606.
dit klein kerkhof.
In Alio
'rije gei
In lj'et grote New York? Neen,
>t was in een vergeten dorpje Kiiuiui u
de staat Wisconsin met de geheel vergeten. Ik
Aldaar hebben, zich, ook geves- ,Alto. In mijn tienjarig
garde op een enkele na is heen- ]^a
gegaan. En deze oude getuigdr
nog: „geen betere preek dan i>
de taal der vaderen 0p de grafsteen van een
Holland in Amerika, Ja. het oprichters van de oude kerk
kerkhof trok mij ook. Het ligt de Hollanders staat geschr
blij dat van de pionier Sirpke Frens: volgen
de stomverbaasde Span
jaarden n.l. gehoord', dat bet Lu
theranisme geen bijbelse vervloe
king is noch een Godszonde en
dat de Protestanten geen verper
soonlijking van de duivel
doch dat zij vrijheid van gelooi T1
voorstaan en elkaar uitnodigen Freiburg, Parijs, Den Haag c„
tot samenleving en wederzijdse aar> de Giegonana te Rprqe Avaar
verdraagzaamheid, onmisbaar
voor beschaving en vooruitgang.
Immers, er is een groot vér-
schil tussen een denkwijze of the
orie om zijn „gevaarlijkheid"' aan.
te vallen, of de personen die haar
tnhangen tot in de dood te ver-
:reld i
tigd 900 Hugenoten,, op aandrang blijf InU.S. A.
van De Coligny. Maar zij werden die daar wel eens geweest,
allen, mannen, vrouwen en kinde- 4oor.. het vele onkruid, en ver
ren vermoord. Zo :kwam er ook. waarlozjng was het toen onmoge-
een nederzetting van ballingen uit hjk .veel gegevens
Engeland, verdreven
Paus Joannes XXIII die
v..den. Het is een kerkhof
geloof. Deze vestigden zich ten leen Hollanders begraven zijn
zuiden van de grote stad Bos- waar de namen op de zerken
ton, Het was 2. september 1609 dc moedertaal geschreven
dat de zeevader Hudson de in-
ham bereikte van de rivier, thans
de Hudsonriviem genoemd.
opgeknapt. Daar las ik „Hij heeft veel leed geleden,
op de stenen in de moedertaal strijd gestreden. Maai
het volgende Hermanus van Bu- heeft op Zijn tijd, hem opgeno- gedrag van vele katholieken
geboren 11 november 1847 te men in Zijn heerlijkheid". Ik qUn geestelijken ten opzichte van
protestanten van weinig begrip
onchristelijk ge-
rodoxen, KathóltejcejT<
tanten van de gehele v
Het aantal Protestanten -
Spanje bedraagt minder
11.000 op de 30 miljoen inwon
maar er zijn anglikaanse. en e-
Uit de
VOLKSWIJK
:ijn.
Geen grote zuilen als in Washing
ton. vindt men daar, geen graf
kelders, maar eenvoudige grafste-
Nunspeet, overleden 3 februari dacht: daar in de heerlijkheid
1918. Hendrik van- der Hoek ge- wordt de taal vergeten, daar getuigend
al" boren 16 januari 1826 te Uddel. wordt ook de vreemdelingschap noemd.
®n gestorven 8 juni 1891. Walter van vergeten, daar zijn ze in het va- Vast staat, dat sinds de laat.-
in Ir— geboren te Oldebroek 22 dcrland. ste zes maanden het ketterse
andere ste dei
Onderneming
In; het midden van de vorige
eeuw zijii -daar veel mensen uit
Gelderland heen gegaan. Deze
hielden vast aan de Hollandse
taal.- Er werd. in deze kolonie een
gemeente gesticht en de voor-
t. In het waarde -was dat alleen Hollands
d door de classes gepreekt moest worden. Op deze VEltVANGINGSPORMULE EXIT
Dit' was de onderneming van
Nederland. De- Hollanders hadden,
ruimte van land, overvloed
bronnen
Amsterdam van dc Ned. Hery. voorwaarde heeft men aansluiting
Kerk, ds.Michaelius gezonden,, gevonden bij de Presbyteriaanse
die een gemeente heeft gesticht kerk, - - -
op het eiland Manhattan. Holland Nu kwjun de moeilijkheid dat
in Amerika, met .zijn eigen taal, -er geen predikant was. Maar een
eigen Gereformeerde grondslag, mqn onder hen stond op om het
zou daar krachtig bloeien. Reeds wóórd van vrije genade te predi
on 1660 telde Nieuw Nederland ken. Zijn naam was B. Vis. Hij
was slager geweest in Nunspeet,
maar geen nood, hij kreeg on
derwijs van een der predikanten
uit dé omtrek.
Ds. Vis heeft jaren in de hou
ten broek de leer van vrije sou-
vereine genade mogen uitdragen.
Dé" droefheid was groot toen de
grafkuil gegraven moest worden
voor deze eenvoudige boodschap
per .van het Evangelie. De oude
pioniers kwamen bij elkaar. Het
moest Hollands blijven en daar
om deden ze een beroep op de
vader van de nu reeds jaren
overleden prof. Eekhof. Deze pre
dikant die ook nog gestaan heeft
te Diemen bij Amsterdam heeft
ook met rijke zegen mogen arbei-
10.000 inwoners. Vier jaar later
in de maand september en wel
8 september van het jaar 1664,
moesten wij hèt verliezen van
Engeland. En ons bezit in Ame
rika is historie geworden. Toch
Ds. G. Toornvliet in „De Strijdende Kerk"
nadrukkelijk gezegd won
gevaar niet denkbeeldig i
gen: ja, had de synode ac
LITURGIE
Oin de moeilijkheden r
ik tegen de „anti-liturg
zeggen:
Vind deze zaak ook r
Hoe vindt u dat er
gepreekt moet worden?
ooms-katholieken kunnen
nakkelijk grapjes maken
stelijke dingen. Zo lazen
ngs eigens het volgende
snkele rode bake
HOERASTEMMING
Een pastoor was tot
ging gekomen, dat h\j u
en aandacht aan de pi
besteden. Hoe hij echte
deed, hij vermocht ziji
nen niet té Weien.-"-'Z«n enige
hoop was ten slotte itog slecht!
gevestigd op het geschieden
een wonder. Op een gótfde zo
had zijn gemeente hem reed
geduld
tijd
aangehoord, toen er een
?ring door de kerk
ging. Bevende vroeg de pastoor
naar de reden hiervan. Het aut-
woord luidde: „Er is een wonder
gebeurd, het be?ld van St. Paulus
heeft gegaapt!"
Pioniers
De oude garde in de omge
vingvan Alto stierf uit, maar het
Hollands wilden ook de jongeren
vasthouden. Ze gingen zo ver met
hun Ideaal dat het velen niets
van meer kon schelen of de predikant
mdag rechtzinnig of vrijzinnig was, als
a ge- hij maar Hollands sprak, Toen
kwam de storm in de kleine ge
meente. In het jaar 1927 werd de
kerk gesloten. Een gedeelte ging
naar, één van de Amerikaanse
kerken, en een ander gedeelte
bón'd zich aan een tot een Ge
reformeerde Gemeente in Ameri
ka. Velen van deze mensen hiel
den het H Hands vast en 'toen ik
Prof. dr. R. Schippers in „Belijden en Bele-
telf i
lande rle kerker
be:
inheid i
scheiding. Ze moeten haar kracht niet zoeken ir
het nemen van geforceerde beslissingen of in he
doen van eenzijdige uitspraken, die de eenheid nie
bevorderen. Wat we nodig hebben is geduld, on
vervreemding en wantrouwen te ovenvinnen, dii
beide kerkengroepen nog in sterke mate geseheider
houden. Er moet een zodanig klimaat worden ge
schapen, dat de pogingen om ook tussen de synodei
icnader
dag is
zagen
Hü is i
ïshg
esultai
>ord«
i Hoorder der gebeden.
i liekroi
Gods c
en Utrecht.
d, Zoi
srnietigend oordeel
ote openheid, zonder
ning, de liturgie hebl
Onder deze titel verschijnt bin
nenkort een boek, waaraan 13 be
kende schrijvers vah Gerefor-
en, zou meerde, Hervormdè en1 andere zij-
willen de medewerken.
O m. noemen wij ds. A. G. Bar-
it i r ds- Gabe van. Duinen,
I ds Okke Jager, ds. P Lugtig-
heid. ds; G. N. Lammens, ds. J.
e hing- Overdüin, prof. dr. A-A. van Ru-
e voren Ier, ds. M. L. W. Schóch ds. A.
takt. K, .Straatsma A,an allen is de
vraag voorgelegd: „Hoe- vindt u
e l'tyr" -dat er gepreekt -moet worden?"
ei heel Het is de laatste tijd lang niet
het ver- stil rondom „de. preek1' en--geen
igeving, wonder. Wie zal zeggen hoé er
gen de gepreekt moet worden
Maar dat"de vraag gesteld wórdt
4 is verblijdend, want Bét is een te
ken dat de Kerk ernst maakt met
één van haar belangrijkste taken
che ex- Het boek richt zich niet alleen
ert, die tot'„de gemeente", maar ook tot
hen die zondag aan zondag moe
ten preken.
Ds. M. Vreugdenhil
heid":
Onze tijd houdt uiet vi
van mijn Hei-vormde vrie
tjjd komt, dat we als pre
zullen. De gemeente nee
diking beho
„Waarheid en Een-
Ook een belijdenis
t N.T,
t by het tijdgehondei
Go.os. Kamphuis in het „Cen
traal-Weekblad":
Kijk naar de woningmassa's, die
tot aan de raffinaderijen reiken.
Kijk naar de jonge mensen die
déze
nog c
half i
r is, dat de predikii
tyd. wel, lalen we er d;
houden we dan dal i
zondags
hebben
de kerk te g
steenwoestijn, waarin een mens zo
gemakkelijk kan struikelen. „Kerk-
instituut nne in stand'' Maar al» nredilcintr de- S»ng" zei dominee Baas uit
11» n l m irorki .t.n PViric»,, - Amsterdam tegen oris „kerk-
"He-t yd en-overspannen de-opdracht van Christus is, gang zo-n wijk is
dan moeten we gehoorzaam zyn, domme s en ge- een belijdenis" Daarom moet de
meenten en de prediking hoog eren en niet ver-
ruilen voor jiiurgische samenkomsten of wat dan ook.
Wat zei Luther ook? Ik zou Christus gchooi
als Hy my zei, dat ik mest moest eten. En prckeij
en naar preken luisteren is nog geen mest Aten schap- zichzelf tejrug 'kunnen-. vin-
Waar is onze gehoorzaamheid? den.
kerk in de nieuwe steden op tijd
zijn Om de eenzaamheid op te
vangen van de duizenden, die in
_Jt de steenblokken worden opgeslokt
de kerkefijke gemeèn-
irirtrlrlrtrh&drtrb'iftrtHrti-trMtümririiïr&rltirtrlrirlrttirirttit-üirüit ér
bij de massajeugd
Omgang met zieken
/~l, VERRUKKELIJKE ..Rietvink"wat doe je toch in één
lang weekend 'n volmaakt nieuttte' ideeën op! Je door-
ri- ziet ogenblikkelijk allerlei:-.situaties op een unieke manier.
S Alles wordt zo geheel 'anders.. Niet dat je er per slot van
S- rekening iets mee vooihntkomt. maar dat is ook niet de be-
g doeling. Het gaat om het inzicht. Dat. zei die professor op de
„Rietvink" tenminste. En .mijn. inzicht -is ift elk geval met
g sprongen vooruitgegaan.
J Neem nu de omgang rijef zier."
ken. Ik heb daat\ nooit zo by.
P stilgestaan, maar "dank^ gij ónze
uitgeschakelde wijltpredikant kom
g. ik daar tegenwoordig mee in
aanraking. Niet iri'die zin dat ik - r.
P opeens ziekenbezoeken hall liet -
afleggen ben, want geen mens zal me die. toevertrouwen, laat
ri- staan opdragen. Jeugdleiders en jeugdleidsters hebben hun eigen
3- branche. En in die branche- komen patiënten zelden voor. U hebt
trouwens wel bemerkt 'dat mijn. clubkinderen, niet zq erg vaak
ziek zijn. Ze zijn enerzijds wel geregeld onderyoed door de
-t. verkeerde dingen die ze eten, maar anderzijds zijn ze. zo taai
ri- als het maar kan. In ieder geval: ziekenbezoek staat niet op
F' mijn programma, noch op dat van mijn meest.directe.collegaatjes.
F Maar tegenwoordig worden we, elk op onze. beurt, geconfron-
teerd met de zieke baaS, die Wankelend dóór rasijn -kamer stapt
ri- of neerslachtig achter zijn bureau zit zónder overigens iets uit
J te voeren, want dat mag hij niet F.n dus'krijgen we plotseling
met een nieuw probleem te maken. -
ri- -
ri 1VTU HERINNERT u zich natuurlijk éan de vorige maal die
kwestie van die gangetjes a en b. Die. doodlopende gangetjes
in de omgang met de medemens. En.dat heeft, me van de week
echt geholpen. Want eerst kwam Joke haar hart bij; me uitstor
ten en daarna Jan. En zowel Joke als Jan.-waren doodgelopen,
morsdood. In hun contact met'de. ba as, die hen vriendelijk schoon
lijdend te woord Tiad gestaan, want zijn gedachten blijven be
zig met de wijk, ook al mag hij daar dan rgeen klap uitvoeren.
En hun beider bezoek was op-een volkomen fiasco uitgelopen.
Dat zat zo. U weet dat Joke een vrolijkè, optimistische jon
gedame is. En vanuit de goédheid haarshérten had ze ge-,
mcend de wijkpredikant een riem onder h%t geprangde hart te
steken door bij haar begroeting dadelijk "te zegden: „Wat ziet
u er goed uit..!" Ze méénde dat, .want v.oor blijmoedige gees
ten ziet iedere patiënt, hoe lammenadig ook, er altijd .goed uit..
Ze projecteren hun eigen gemoedsgesteldheid op. de ander eri
ze yinden almaar rooskleurige tekenen: van naderend herstel.
Dus daarom: „Wat ziet u er goed uit...,!"- En dat gezegd op
een min of meer jubelende Toon, -
A/JAAR het was het doodlopende gangetje a. Want wijkpredikant
'J had haar gekweld aangekeken. En hij had vervolgens
tragisch gezegd: „Je denkt toch hopelijk niet dat ik de hele
zaak voor de gek zit te houden, wel? Ik er goed uitzien?! Ik
heb 'n gevoel of ik"Hij brak af. Op'die manhaftige manier
van gekwelde ziëlen, die voor geen geld'Van de wereld hun eigen
armetierigheid ten toon' zullen spreiden. Maar die aan- de andere
kant wel erg van die armetierigheid overtuigd-zijn. En het ver
dere gesprek .wou toen niét meer lukken'. Iéts'Wat je des te
beter begrijpt als-je eenmaal weet dat Jóke met haar vrolijk
heid ook toch.weer gauw in de put zit. „Ik ken tóeri echt geen
leuke dingen meer bedenken", bekendef ze nte'-triest. „En ik heb
echt het gevoel dat ik het Verkeerd heb aangepakt. En ik be
doelde het toch zo goed...."
T^N DE VOLGENDE DAG kwam Jan opdraven. Van hem weet
u, dat hij- 't meer in het ernstige zoekt.-Er zjjn zelfs al
lezers geweest, die me schreven dat ik-hem daarom hóger moet
houden, Maar behalve zijn voorkeur voor het ernstige is in Jan
ook een zekere mate van pessimisme ;op .te merken. En dus
was hij wijkpredikant tegemoet getreden .met.-de opmerking:
„Nu men kan wel zien. dat u de ruat. nodig hebt.. Niemand
zal denken dat u zomaar Weg blijft.,-.U= ziet-er-echt nog niet
goed uit!" En toen hij. dat gezegd had gebeprden er allerlei
dingen tegelijk.-"Want het gezicht van. wijkpredikant, dat nogal
tevreden had gestaan, betrok als een landschap waar een on
weersbui over heen trekt. En hij liet ziphzelf zwaar en moede-'
loos in een stoel vallen. En het tweede^ gangetje alsmede het
weér zo dood als een pjer ijBegrijp je dat nour.
En ik nam
gen: „Hoe r
