Jlicutue jTciitsdje ÖTouranl
Geen vrijstelling meer voor
kostwinners en mijnwerkers
Gesprekken liepen
volkomen vast
Loenik fotografeert
achterkant maan
Berekening produktiviteit
over voorafgaand half jaar
COMMISSIE ADVISEERT REGERING
Beperkte toepassing van
koopvaardijregeling
Marietje ging de kerk binnen
Staal- en havenstaking:
Parijs: staking
Regering hakt de knoop door
Uiterste datum
1 oktober '58
)INSDAG 6 OKTOBER 1959
BUREAUS; Steenstraat 37
Directie, Redactie, Abonnementen
Advertentie-afdeling Tel 31441
ADVERTENTIES: f 0.20 per millimeter
Familieberichten 10.18 per millimeter
(Bij contract belangrijke korting)
Postrekening 58936
Veertigste jaargang no. 11685
Directie: P. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIE MEE
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantvasticfi is gfcbteoen
tnyn hert ia tegljenspaer
Muzikale
GASTEN
Zie pagina 3
zodat dus minder dienst-
(Van een onzer redacteuren)
VTELKE MAATREGELEN, aldus zou men de opdracht van de com-
missie „Werkelijke Diensttijd Dienstplichtigen" in het algemeen
linnen omschrijven, komen in aanmerking om de last, die de dienstplicht
&t Nederlandse volk oplegt, te verminderen? Globaal gezien zou deze last
linnen worden verlicht door:
1. de huidige duur van de eerste oefening te verkorten,
2. het aantal vrijstellingen te verruimen,
plichtigen zouden moeten opkomen,
'3. een combinatie van beide mogelijkheden.
De feiten zijn echter, dat het hui
ge aantal jaarlijks voor de dienst
jcht ingeschrevenen onvoldoende i
a in de behoefte van de drie krijgs
pchtonderdelen te voorzien. Van het
jital ingeschrevenen komt n.l. 62 pet
lor de inlijving beschikbaar. Daar-
n moet er op het ogenblik al een
troep worden gedaan op een lichting,
fe een jaar jonger is dan de normaal
In de beurt zijnde. Men noemt dit
vooruitgreep op de jongere lich-
|g. Dit is wettelijk toelaatbaar,
aar men kan zonder wetswijziging
et verder dan een lichting „vooruit-
jjpen".
Deze vooruitgreep bedroeg ultimo
58 reeds 33.100 man. Bij de hui-
ge lichtingssterkte zal deze vooruit-
eep toenemen tot en met 1962. Daar-
I komen de z.g. naoorlogse lichtingen
jn de beurt en zal de vooruitgreep
innen afnemen. Maar eerst in 1967
1 het evenwicht hersteld zijn. Zeer
ker in de eerstkomende drie jaren
1 er dus geen mogelijkheid zijn het
ntal vrijstellingen te verruimen,
rder zou er thans reden zijn om
'or het verminderen van het aantal
ijstellingen het contingent dienst-
ichtigen te vergroten.
Geen verruiming
voorts in het algemeen
n oordeel, dat de lasten van de dienst-
ch,t op zo rechtvaardig mogelij'ke wij-
moeten worden verdeeld. Zij heeft
ih dan ook op het standpunt gesteld,
f vrijstelling slechts moet worden ge-
i-en indien het extra nadeel dat de
instplicht voor sommige categorieën
fekent, niet kan worden gecompen-
Ird.
geen vrijstelling meer te verlenen
wegens kostwinnerschap omdat de
financiële bezwaren door een kost
winnersvergoeding kunnen worden
ondervangen. Het aantal vrijstellin
gen wegens kostwinnerschap beloopt
1.1 procent per jaar. De extra kosten,
die met het oproepen van kostwin
ners gepaard gaan, worden geraamd
op 2.5 triljoen. In schrijnende geval
len kan uiteraard wegens gezinsom
standigheden vrijstelling worden ver
onder de huidige omstandigheden
geen vrijstelling meer te verlenen aan
mijnwerkers, waardoor het netto be
schikbare jaarlijkse contingent dienst
plichtigen zou kunnen worden ver
hoogd met 1.3 pet.
te overwegen in hoeverre de huidige
koopvaardijregeling kan worden be
perkt tot wat de wet „bijzonder ge
val" noemt. Thans valt 2.3 pet. onder
deze regeling.
Verkorting
dus heeft zich uiteindelijk
e vraag of de huidige duur
oefening kan worden ver
kort. Theoretisch kan een verkorting
worden verkregen door verkorting van
de tijd nodig voor de individuele oplei
ding der dienstplichtigen voor de over
gang naar de parate eenheden, door
vermindering van de behoefte aan dienst
plichtigen en door vergroting van 1
contingent dienstplichtigen.
De commissie is' echter tot de overt
ging gekomen, dat het niet mogelijk
de duur van de opleiding voor de ov
gang naar de parate eenheden te v
minderen zonder dat de morele verai
woording wordt aanvaard een aantal
dienstplichtigen in voorkomend geval on
voldoende opgeleid in de strijd te bren
gen. Voorts is de commissie er van.-uit
gegaan, dat de bestaande organisaties,
gebaseerd op de Navo-verplichtingen en
de eisen van de territoriale verdedi-
onveranderd moeten blijven ge
handhaafd. Dit betekent, dat een ver
mindering van de behoefte aan dienst
plichtigen door een inkrimping van de
organisaties, niet kan worden toegepast.
En tenslotte kan het middel tot vergro-
ing van het contingent dienstplichtigen
slechts in beperkte mate worden ge
bruikt. Want een diensttijdverkorting
brengt niet alleen een kwantitatieve,
doch ook een kwalitatieve aantasting
an de huidige paraatheid met zich
ïede, terwijl een vergroting van het
Dntingent slechts een kwantitatieve
jffipensatie geeft. De kwantitatieve
ïnitastdng wordt veroorzaakt door de
mstandigheid, dat bij een gelijkblijvend
contingent dienstplichtigen minder func-
kunnen worden bezet iin de parate
eenheden. De kwalitatieve aantasting
door de omstandigheid, dat de vol-
ardige militairen eerder met klein
verlof worden gezonden, terwijl zij juist
de hoeksteen vormen van het huidige
systeem van legervorming. Diensttijd
verkorting is dus niet bereiken met con
tingentsvergroting alleen.
Eerste voorwaarde
Werving van vrijwillig dienende mili
tairen is een eerste voorwaarde om te
komen tot enige vorm van diensttijdver
korting. Maar deze werving .moet ook
dienen om het tekort aan beroepsper-
soneel aan te vullen. Want dit tekort is
Bij de landmacht bedraagt het 5.100
bij
ïzige
srkte
22.500 man, dit is 23 pet. Bij de lucht
macht 1.100 bij een aanwezige sterkte
n 9.000, dat is 11 pet, terwijl 850 dienst
plichtige functies niet zijn vervuld, en
bij de marine 1.800 bij i
sterkte van 12.500, dit is 12,6 pet.
De tekorten aan beroepspersoneel
schaadt de paraatheid. Bovendien heeft
het een overbelasting van het aanwe
zige beroepspersoneel tot gevolg. Een en
ander wordt noodgedwongen opgevangen
met behulp van"1 dienstplichtigen. In
verband met het handhaven van een
evenwichtige structuur van de beroeps-
personeelspyramide kan de opvulling
van de tekorten slechts geleidelijk ge
schieden. Het werven van meer beroeps
personeel moet derhalve op lange ter
mijn geschieden en zal dus eerst na ver-
De voorzitter van de commissie
werkelijke diensttijd dienst
plichtigen, de luitenant-generaal
b.d. H- F. M. baron van Voorst
tot Voorst.
jaren voldoende effect sor-
5 het enige middel dat kan
en snelle compensatie van de
aantasting de werving van
militair personeel, dat kan worden on
derscheiden in:
nadienenden, dat zijn dienstplichtigen,
die zich na de beëindiging van hun eer
ste oefentijd vrijwillig verplichten om
gedurende enige tijd nog een functie
bij de parate eenheden te vervullen,
contractanten, die voor hun opkomst
in werkelijke dienst voor eerste oefe
ning dienen te worden geworven.
De werving v-an contractanten verdienl
volgens de commissie in begirsel de
voorkeur boven die van nadienenden. En
de duur van het contract (de opleidings-
tijd inbegrepen) zal niet korter mogen
zijn dan 4 jaar en niet langer dan zes
Land- en luchtmacht
De mogelijkheden tot diensttijdverkol
ting worden bij de landmacht beperkt
door de operationele eis, dat tenmmst
acht maanden een functie wordt vei
vuld bij de parate troepen.Vermeer
derd met de opleidingstijd levert dez<
ide een minimale diensttijd per op
leidingscategorie. Van een steeds verdei
gaande diensttijdverkorting zullen der
halve steeds minder categorieën profi-
Een effeotieve diensttijdverkorting van
vee maanden is slechts bereikbaar voor
en, wier individuele opleiding mindei
dan 12 maanden bedraagt. Een effectieve
diensttijdverkorting van vier maanden
slechts voor de dienstplichtigen met een
individuele opleiding van minder dan
tien maanden. Met een diensttijd verkor
ng van zes maanden is wel de uiterste
rens bereikt-
Voor de luchtmacht zijn de uitgangs-
antep enigszins verschillend.
De commissie stelt nadrukkelijk, dat
■n verkorting van de werkelijke dienst
tijd bij de zeemacht niet mogelijk is
(Zie vervolg op pagina 11)
Dr. Banki blijft
in O. Duitsland
(Van onze pariementsred-actie)
Het onderzoek in verband met de ver
dwijning van de Roermondse zenuwarts
dr. Banki heeft nog geen licht verschaft
over de vraag, of deze verdwijning moet
worden gezien in het licht van dr. Banki's
activiteiten ten gunste van Hongaarse
vluchtelingen of zijn politieke houding
in het algemeen. De zenuwarts heeft
„eniig" bericht naar Nederland, gezonden,
waarin hij ook zijn verblijfplaats heeft
gemeld. Er is echter nog geen recht
streeks contact met hem opgenomen. Dit
delen de ministers Beerman (justitie),
DE KANS dat de arbeidsconflicten in de Amerikaanse staalindustrie
en in de havens spoedig zullen worden geregeld, is niet groot. Het
is zelfs mogelijk dat de Amerikaanse zeelui de havenarbeiders gaan
steunen en eveneens het werk neerleggen.
Nederlandse Antillen
krijgen eigen vlag
De Nederlandse Antillen hebben een
ontwerp voor een eigen vlag.
Gisteren is in Willemstad een ont-
werp-landsverordening verschenen,
waarin de vlag wordt vastgesteld.
Het ontwerp voor de „Bandera" be
staat uit een wit veld met in het
midden een vertikale rode en een
horizontale baan over de rode heen.
In het midden van de blauwe baan
zijn in een ovaalvormige rangschik
king zes witte sterren aangebracht.
Bij de viering van het eerste jubileum
van het statuut voor het Koninkrijk
der Nederlanden (15 december) zal
de Antilliaanse regering een serie
postzegels doen verschijnen die aan
de vlag gewijd zal zijn.
Prinses Gracia en
kaar kinderen
De onderhandelingen tussen de werk
gevers en de betrokken vakbonden der
havenarbeiders zijn gisteren over de ge-
linie afgebroken. Twee grote vak
bonden van zeelieden met tezamen
dan 90.000 leden hebben hun
i toegezegd aan de stakers. De leden
deze bonden zullen op geen enkel
schip gaan werken, waar de toestand
„niet veilig" is. Hierbij wordt gedoeld op
het feit dat ongeschoolde arbeiders in de
ivens aan het werk zijn gezet.
In Pittsburgh liepen gisteravond de on-
ïrhandelingen over het beëindigen van
staking in de staalindustrie volkomen
ist. De besprekingen werden afgebro-
;n na een vergadering van slechts vijf
inuten en het is niet bekend wanneer
j zullen worden hervat. Enkele uren
eerder had de United steel workers union,
vakbond van de arbeiders, het jongste
>orstel van de werkgevers verworpen.
Tegen middernacht verscheen Da
vid J. McDonald, de voorzitter van
de United steel workers union, die
woedend uit de vergadering met de
werkgevers was gelopen, voor de te-
De kleinhandelaren hebben vanmorgen
i de Parijse hallen geweigerd goede-
en af te nemen uit protest tegen de po
ging van de Franse regering om de
winstmarges vast te leggen.
Door de grote droogte in de zomer
jn de prijzen van fruit, groente en
ïivelprodukten aanmerkelijk gestegen
e suikerbietenoo-gst zou 40 procent
ader het normale niveau zijn. De boe-
?n voederen hun vee thans al met hooi,
da-t. gewoonlijk voor de winter wordt
bewaard. Slechts de wijnboeren en de
>eren,die graan verbouwen hebben een
ied jaar gehad.
Marietje, een 58-jarige vrouwtjesoli
fant uit en Italiaans circus heeft
in Milaan een kerkdienst verstoo
lier viif ton z'
Het
een plechtigheid
tér gelegenheid van Werelddierendag.
Een remmende auto joeg Marietje de
schrik op het lijf en ze wist niet beter
te doen dan dwars door een gesloten
kerkdeur te stormen.
De kerkgangers namen onmiddellijk
door een zijdeur de benen, doch dit was
overdreven: Marietje bleef in de deur
opening vastgeklemd zitten. De oppasser
gaf buiten een flinke prik in het achter
ste deel van de olifant en deze wrong
zich weer naar buiten. Er bleek verder
echter geen land met Marietje te be
zeilen. Een acute zenuwontspanning, con
stateerde een dierenarts.
Langzaam maar zeker kwam de oli
fant op temperatuur en toen herinnerde
ze zich zeker die vermakelijke kerkdeur
weer, want opnieuw ging het daarop los.
Nu liep Marietje dwars door de vernielde
leur naar binnen om daar een ravage
aan te richten van versplinterde banken
en bidstoelen. Door een zijdeur baande
zij zich een weg naar buiten, waar cir
cusmannen haar opvingen.
Van de kerkgangers, die de olifant
tweek eer zagen binnenkomen, moest een
oud vrouwtje in een ziekenhuis worden
opgenomen. Dit was voor haar hart te
veel geweest.
levisie. Hij verklaarde dat de Ameri
kaanse staalindustrie de arbeiders
bruutweg heeft beledigd. Het is, aldus
McDonald, duidelijk dat de arbeiders
een nieuw contract wensen en dat de
werkgevers toepassing van de Taft-
Hartley-wet wensen.
Vanmorgen kon James Hagerty, de
perschef van president Eisenhower, geen
commentaar geven op de geruchten da
de president van plan is op korte termijn
zijn toevlucht te nemen tot de Taft-Ha
ley-wet. Zoals gemeld kan Eisenhower
deze wet gebruiken om de arbeiders e>
„afkoelingsperiode" van tachtig dagen
laten ondergaan. Dit houdt in dat de si
kers het werk in ieder geval voor de tijd
van tachtig dagen moeten hervatten.
Inmiddels heeft de rechtbank van I
Orleans de arbeiders in de haven
deze stad opdracht gegeven het werl
hervatten. De staking is volgens de recht
bank onwettig daar de stakers nie
voor de wet vereiste afkondiging hebben
gedaan. Het afdelingsbestuur van de In
ternationale bond van havenarbeiders
heeft zich bij deze uitspraak neergelegd,
maar het was vanmorgen nog niet dui
delijk of ook de arbeiders zelf er gehoor
De havenstaking duurt nu vijf
dagen. Honderden schepen liggen
met aan bederf onderhevige lading
in de havens aan de Amerikaanse
oost- en zuidoostkust.
Al 120 centimeter ruimte is er
tussen de twee delen van dit
flatgebouw in Rome, die vroe
ger één geheel vormden. On
gerustheid heerst in de wonin
gen, waar men een herhaling
vreest van de ramp te Barletta.
Van de 180 families die eens
het flatgebouw bewoonden zijn
er reeds meer dan de helft ver
huisd, terwijl de overigen met
spoed naar andere woonruimte
zoeken.
Nog geen wethouder-
Raad van De Lier
stemde blanco
De Lierse wethouderskwestie is nog
steeds niet tot een oplossing gekomen
De gemeenteraad kwam gisteravond bij-
houder, maar de acht ingeleverde stem
briefjes waren allen blanco.
Wethouder Van Dijk (a.r.) had bur
gemeester Nieborg meegedeeld, dat hij
van stemming wenste te onthouden,
■aadsleden Vellekoop (lib.) en Van
Loenen (soc.) waren wegens ziekte ver
hinderd de vergadering bij te wonen.
„Vliegende" bisschop
onder vuur genomen
Mr. Leo Arfeld, de „vliegende" bisschop
rnn Australisch Nw.-Guinea, die op het
ogenblik in Oostenrijk vertoeft, is giste
ren aan de Hongaarse grens beschoten.
De prelaat, die het IJzeren Gordijn wilde
fotograferen, kwam daarbij enige meters
op Hongaars gebied, waarop met een mi
trailleur een aantal schoten in zijn rich
ting werden gelost, die evenwel geen
doel troffen.
Prinses Gracia van Monaco
(rechts) draagt prinses Caroline,
en Margaret Stahl, de kinder
verzorgster, heeft prins Albert
in haar armen, terwijl zij Gare
de Lyon in Parijs verlaten voor
een bezoek aan de Franse
hoofdstad.
Toxopeus (bkmenl. zaken) en De Quay
(buitenl. zaken ai.) mee m antwoord op
schriftelijke vragen van het Tweede-
Kamerlid J. M. Peters (kath. v.)
Een woordvoerder van het Oostduitse
ministerie van buitenlandse zaken heeft
meegedeeld, dat dr. Bónki de wens te
kennen heeft gegeven in Oost-Duitsl-and
te wonen en te werken. Dr. Banki zal in
Oost-Duitsland werk krijgen. Hij is vol
gens de woordvoerder volkomen gezond.
De zenuwarts heeft niet om politiek
asiel gevraagd.
Makarios gaat met
Grivas praten
Aartsbisschop Makarios zal donderdag
op het Griekse eiland Rhodos een on
derhoud hebben met generaal Grivas, de
voormalige leider van de Grieks-Cypri-
se verzetsorganisatie Eoka. Zoals be
kend heeft Grivas de Londense over
eenkomst over de stichting van een re
publiek Cyprus gekritiseerd.
Plaatselijk nachtvorst
Plaatselijk nachtvorst. Mor-
zonn'g weer met ongeveer
'tjvSf dezelfde temperaturen als
'Jr/ilftI. vandaag. Overwegend mati-
lib 8e wind tussen oost en zuid-
ffi oost- (Opgemaakt 11.15 uur).
ZON EN MAAN
Woensdag 9 oktober.- zon op 6-49 en on
der 18-06; maan op 12-41, onder 21-43.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
Vliss.
Eelde
De Bilt
Twente
Eindh
DE
LOEN1K-3, de jongste Rus
sische maanraket, zou volgens
Russische geleerden vanmiddag om
drie uur (Nederlandse tijd) de ver
borgen zijde van de maan „zien" er.
dan op een afstand van 6500 kilo
uitspraak gedaan over het
de Stichting van de Arbeid gerezen
verschil over de interpretatie
de spelregels der gedifferentieerde
loonvorming. In deze uitspraak,
waartoe de regering zegt genood
zaakt te zijn, en die neerkomt op
een compromis, wordt een nadere
precisering gegeven van de richt
lijnen-
In de uitspraak van de regering wordt
bepaald, dat bij hét bepalen van de pro-
duktiviteitsstijging in 1959 wordt uitge
gaan van de datum 1 oktober 1958- De
consequentie hiervan is, dat wanneer in
een bepaalde bedrijfstak een stijging van
de produktiviteit met vier pet. wordt
aangenomen, voor het jaar 1958 een be
schikbare ruimte van een kwart maal
vier procent, dus één procent mag wor
den berekend. Of technischer gezegd, per
1 januari 1959 mag worden uitgegaan van
een produktiviteitsniveau van 101.
i een contract, dat op 1 oktober 1959
■angt (weer aangenomen, dat de éty-
van de produktiviteit vier pet per
jaar bedraagt) mag volgens de precisering
een produktiviteitsniveau van
(over een jaar berekend) in aanmerking
'orden genomen.
Verder wordt in de uitspraak van df
regering, die ondertekend is door staats
secretaris Roolvink, rekening gehouden
met het feit, dat een volledige aanpassing
de lonen bij de stijging van de pro
duktiviteit in de praktijk niet volledig is
realiseren. Daarom is bepaald, dat het
verschil tussen de stijging van de lonen
de stijging van de produktiviteit, niet
er dan een Vz x mag bedragen. (Met x
wordt de stijging van de produktiviteit
1 bepaalde bedrijfstak a
In een bedrijfstak waar de stijging
de produktiviteit bijvoorbeeld vier
bedraagt, mag dit verschil dus niet groter
dan een half maal 4 pet dus 2 pet be
dragen.
Verder wordt bepaald, dat aan het ein
de van de contractsduur het loonniveau
niet hoger mag zijn dan het produktivi
teitsniveau.
Een belangrijke voorwaarde is, dat voo
de c.a.o.'s, die in 1959 worden afgesloten,
geldt, dat ten hoogste de netto-produkti-
viteitsruimtc in aanmerking mag worden
genomen, die is gegroeid gedurende de
zés maanden, die aan de ingangsdatum
van de c.a.o. voorafgaan.
Een uitzondering wordt gemaakt voor
de c.a.o.'s. die in de periode van 1 janu
ari i960 tot 1 april i960 worden afgesloten.
Bij deze contracten mag bij het bepalen
de produktiviteitsstijging gerekend
worden tot 1 juli 1959. Dat is dus tot een
i negen maanden. In het
(Zie vervolg op pagiua 5)
meter foto's maken van de achter
zijde der eerste aardsatellietDe
Russen hopen dat de Loenik de
foto's aan de aarde zal „afgeven"
wanneer hij over enkele dagen de
aarde passeert.
Volgens het persbureau Tass hebben de
Russische geleerden bekend gemaakt, dat
de Loenik-3 gegevens naar de aarde zal
gaan zenden zodra de achterkant van de
maan is bereikt Welke deze gegevens
zullen zijn, werd niet gezegd. Eerder is
echter al meegedeeld dat de meeste inlich
tingen, na te zijn uitgewerkt, zullen wor
den gepubliceerd.
Vanmorgen vroeg deelde Tass mee dat
de maanraket zich volkomen volgens de
berekeningen voortbeweegt en zich op een
afstand van 284-000 kilometer van de
aarde bevond. Deze derde Loenik doet
langer over de reis naar de maan dan zijn
voorgangers Tas lichtte dit als volgt toe:
Beide raketten werden gelanceerd
met een aanvangssnelheid. boven de
„tweede kosmische snelheid" van on
geveer 40.000 kilometer per uur die
noodzakelijk is om voor altyd aan de
aantrekkingskracht van de aarde te
ontsnappen- De „eerste kosmische
snelheid" bedraagt ongeveer 30.000
kilometer per uur, waarbij de buiten
waartse beweging van de raket in
evenwicht komt met de aantrekkings
kracht van de aarde en de raket om
onze planeet gaat draalen. De Loe
nik-3 werd gelanceerd met een aan
vangssnelheid die iets lager was dan
de tweede kosmische snelheid, zodat
zij na het cirkelen om de maan zal te
rugkeren in een baan om de aarde.
De metingen die de Loenik-3 op zijn
els naar de maan doet, zullen op de te
rugweg worden herhaald. Prof. I. A-
Khwostikof betoogde gisteren voor r^dio-
Moskou dat deze dubbele metingen, be
trekkelijk kort na elkaar en op geringe
afstand van elkaar in de ruimte gedaan,
het mogelijk maken vast te stellen of het
rschijnlijk is dat fluctuaties in straling
magnetische krachten min of mèer
nanente verschijnselen dan wel ge-
beurtenisen van korte duur zijn.
