Noviteit bij kerkbouw
in Ermelo
KAMERMUZIEK VAN
MOZART EN BEETHOVEN
een naam veer
drie muzikale
peróoontykkeden^y
o,
JOHAN FABRICIUS
tON&AGSBLAD
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1959
JN 1849 rouwde de gehele muzikale wereld om het verlies van
een groot componist: Johann Strauss. In 1899, vijftig jaar later,
overleed wederom een Strauss, het was Johann de zoon. In 1949,
wederom vijftig jaar later verwisselde Richard Strauss het tijdelijke
met het eeuwige. Merkwaardig toeval, deze opvallende regelmaat
in het verscheiden van drie grote componisten, die de wereld een
schat aan muzikale rijkdom hebben nagelaten. Drie componisten
die ieder voor zich zulk een belangrijke rol hebben gespeeld in de
ontwikkeling van de muziek, driemaal een „Künstlerleben", vol
avonturen en belevenissen, vol afwisseling, componisten die reeds
bij hun leven erkenning en roem hebben genoten gepaard gaande
aan materiële welstand. Men denke slechts aan de gage van Johann
de zoon, die voor zijn optreden in Amerika niet minder dan 100.000
dollar op zijn bankrekening kreeg overgeschreven. Ook in 1876
een niet onbelangrijk honorarium! Nu het 9 september tien jaar
geleden is dat Richard Strauss is overleden willen we hem op deze
plaats herdenken met een korte levensschets en met hem Johann
de vader en Johann de zoon. Ter voorkoming van misverstand
moeten we opmerken dat Richard Duitser van geboorte was (ge
boren in München) en vader en zoon Johann beiden geboren in
Wenen en derhalve de Oosterijkse nationaliteit bezaten. Tussen de
Duitser en beide Oostenrijkers bestond geen familie-relatie.
De vader (1804—1849)
T^EN OEUVRE van niet minder
dan 479 composities liet Johann
Strauss Sr. na toen hij op 25
september 1849 als slachtoffei
van de roodvonk voor de laatste
maal de ogen sloot. Hij stierf in
eenzaamheid, deze man die triom
fen kende. die ontelbaren met
zijn walsmuziek gelukkig maakte,
die in Londen concerten gaf tij
dens de kroningsfeesten ter ere
van de 18-jarige Koningin Victo
ria en op 26 jarige leeftijd reeds
over een eigen orkest van 200 man
kon beschikken.
Johann werd geboren als zoon
van de waard uit het bierlokaal
,,Zum Guten Hirten" in de Floss-
gasse te Wenen. Hij was een jaar
toen zijn vader verdronk in de
Donau, dezelfde rivier die zijn
kleinzoon later zou bezingen als
..Die schone. blaue Donau".
Moeder Strauss hertrouwde rr.et
de herbergier Golder, een m.an
die het goed voor had met zijn
stiefzoon en hem in de leer deed
bij een boekbinder. Doch zoals
dat doorgaans gaat (ook honderd
laar geleden' de knaap wist wat
hl, wilde en omdat het bloed johann „,et gemakkelijk
kruipt waar het met gaan kan. maakt, het werden moeilijke ja-
Johann werd musicus. ren voor hem, temeer toen hij
Zonder conservatorium-opleiding ziCh met de interne politiek van
en zonder arbeidsvergunning nam zijn land ging bemoeien. Wel dan-
de 14-jarige Johann plaats als ken we aan deze politieke bemoei-
alt-violist in het orkest van Ignaz zucht een van zijn meest succes-
Pamer. Zoiets was dus destijds volle werken ril. de Radetzky-
zonder al die ongetwijfeld belang- mars.
rijke papieren mogelijk! Lang Bepaald voor de wind ging het
hield de jonge Johann het niet uit Johann in deze dagen niet, voor-
om avond aan avond in de ,,Gol- al daar hij de muzikale veldslag
dene Birne" te spelen, in 1819 met zijn zoon verloren had- In
sluit hij zich aan bij het Trio van zjjn laatste levensjaar gaat hij
Josef Lanner. In 1825, dus nauwe- nogmaals op reis: München, Brus-
lijks meerderjarig, huwt hij met Sel, zelfs nogmaals Londen, doch
hij werd koel omvangen, niet om
muzikale doch om politieke rede
nen. In september 1849 (dezelfde
maand waarin Richard Strauss
honderd jaar later zou overlijden)
krijgt hij roodvonk gepaard gaan
de met hersenontsteking en op de
25e van die maand gaat hij heen,
alleen gelaten door Emilie die
niet de liefde kan opbrengen hem
in zijn laatste uren bij te staan.
Wenen treurt en op indrukwekken
de wijze brengt men hem op 27
september op de begraafplaats
Döbling de laatste eer.
De zoon (1825—1899)
ZO VADER ZO ZOON. dit oude
gezegde is op de beide Straus-
sen wel in 't bijzonder van toe
passing. De zoon nam a.h.w. de
zaak van zijn vader over met in
begrip van de goodwill. Menig za
kenman zou gaarne zien dat zijn
zoon zich in zijn zaak inwerkte,
doch bij Strauss ging dat wel an
ders. Zijn vader heeft nl. al het
mogelijke gedaan hem van de mu
ziek af te houden en hem voor
bestemd voor bankbediende. Veel
heeft hij echter te danken aan
zijn moeder en doordat het con
tact tussen de ouders Steeds ge
ringer werd slonk ook de invloed
van de vader op de zoon.
In hetzelfde jaar dat de gerech
telijke scheiding tussen de ouders
Anna Streim, de even lieftallige wordt uitgesproken (1844) maakt
als knappe dochter van de waard de
i de ..Roter Hahn". De eerste-
Herdenking van de com onis'en va
11 Radeizkymars
2 Künsilerleben
3 Ein Heldenleben i
zickleven. Doch leert men hem
in feite niet het beste kennen in
zijn muziek? Amusementsmuziek
in de beste zin van het woord,
muziek waar men nog gaarne
naar luistert en die men nog
avond aan avond in Wenen kan
beluisteren Op 3 juni 1899 kwam
;en einde aan het leven van Jo
hann Strauss maar zijn muziek
R-chcrd (1864-1949)
later grote toernee's door Europa dan kent i
- werk als „Der Rosenkavalier",
Amerika zou maken.
Johann componeerde r
werken waaronder ca. 165 walsen,
die hem wereldroem verschaften tij>t
Enkele der bekendste zijn: Mor- Doch toevalligheid
genblatter. An der schonen olauen
Donau, G'schichten aus dem Wie-
nerwald. Wiener Blut, Rosen aus
dem Süden, Frühlingsstimmen en
de Kaiserwalzer. Mislukkingen
heeft Johann ook gekend, één
daarvan is wel de première van
,.An der schonen blauen Donau"
Welk een geheel ander
500 geheel verschillend componist de-
Richard in vergelijking met
amgenoten :n Oostenrijk',
toevalligheid" is de wals
de genoemde opera mei één
van zijn meest populaire werken
geworden? Alw
Fraai werk van
Haagse architect
TOEN de Haagse architect P. draalglas. De ver
W. J. Hoeks (arch. N A.G.f in «'fL'LSt
Richard Strauss.
De muur achter de preek-
art zachte pastelkleuren, op de
Foto Ton Schaf er, Ermelo)
draalglas. De verschillende tinten
lil glas geven een merkwaar-
tugustus m, de eerste bespre- '-"g.»
kingen voerde met het kerkbe- Achler cie ingang is een ruime
?tuur van de Geref. Kerk <art hal welke eventueel dienst kan
31 k.o.) te Ermelo over de bouw doen als vergaderzaal voor de ge-
van een nieuwe kerk, kreeg hij meente Die hal heeft een garde
de mededeling dat de totaalkos- robe, toilet en bergruimte. Een
'en de f 100.000 niet te boven open trap leidt naar het balkon
mochten gaan. Het moest een De gLwn wand tus's™
kerk worden met ten minste 300 haf en kerkzaa] js wegneembaar,
zitplaatsen, kerkeraadskamer ïodat de 32o zitplaatsen van de
catechisatiezaal, enz. Architect kerkzaal met 60 vermeerderd kun-
Hoeks nam de opdracht voor een nen worden Maximaal kunnen er
ontwerp aan en kwam na bere- dus 420 zitplaatsen worden ge
kening tot de bouwkosten van maakt.
f co 1 ia h„t ..hi') Catechisatielokaal en kerke-
slechts f 68.139 terwijl het schil- raadskameri benevens keuken,
derwerk f 7650 zou bedragen. En garderobe, 2 toiletten en werkkast
haro- zijn achter de kerkzaa' geprojec-
de kerk nog zo bere
kend, dat er in totaal 420 zit
plaatsen konden zijn.
teerd. Óp het dak is een kleine
Luidklok aangebracht in een toren
tje, dat klokkegaten suggereert.
Het feit, dnt architect Hoeks
niet alleen architect is. maar ook
«root componist tus jl. is de kerk te 'Ermelo in kleurenexpert en kunstschilder,
-gebruik genomen. Het is nu niet heeft natuurlijk heel veel goed ge-
daan aan bet kerkgebouw. De ka-
i Duitsland?
Of heeft Strauss gelijk gehad alleen de bezienswaardigheid
karakter als de i
publieke
Overeenkomst i
van muziek
Opus 314 een mislukking, maar
de roem van Opus 316 (Künstler
leben) doet deze mislukking spoe
dig vergeten. Bij de uitvoering op
de Wereldtentoonstelling in Parijs
(ditmaal zonder koor) werd ,.De componisten di
flaa" handhaving van de de
nnmnnmei la u> Pr auteursrecht£n. Meiktvaardig Londen,
genoeg ondervond hij juist van
zijn collegae-componiscen veel
ierd als componist doch
een overeenkomst) ook zeer ge
zocht als dirigent.
Overziet men de geschiedeni:
einde van de akte nog
onbeduidende woorden
heeft.
af-
ek-
bouwmaterialen betreft. Architect stoel heeft tussen de blankeikèn
önbeduiden- Hoeks heeft voor een gering be- betimmering een blauwe achter-
1947 in drag een kerk gebouwd, die bij- grond en achter de preekstoel is
an het zonder fraai genoemd kan worden een bord van diep blauw geplaatst,
die de aandacht van vele kerk- dat een grote rust geeft bi]
de compo- tegenstand. We willen er in dit spraak denkbaar
generaties dan komt men verhand op wijzen dat het tot
zeggen besturen en architecten in ons kijken naar de predikant,
bescheidener uit- land zal trekken. De beperkte vendien suggereert dit blauw
iemand die middelen, die de architect tot zijn bepaalde ruimte.
Bo-
tot de ontdekking dat het aantal 1912 moest duren aleer
Ne-
de
Johann Slrauss, de zoon.
Johann is reeds 44 jaar als hij
zijn eerste operette, schrijft en wikk
hij doet 't dan nog met tegenzin, heid
Op aandringen van de directeur ker
van het Theater an der Wien
schrijft Strauss ..Die lustige Wei-
ber von Wien", doch tot een op
voering komt het niet. Na ,,Indi-
go en de 40 rovers" en „Karnaval bruikt
in Rom" schrijft hij zijn meester- zonder
werk ,,Die Fledermaus". Kan Voor d'
men het eigenlijk wel ten volle
een operette noemen, benadert de
componist hier niet veel meer de
geest van de opera? En dan te
bedenken dat hij aanvankelijk
niets van het theater wilde weten.
Zo blijkt dan ook in dit geval
dat men doorgaans zijn eigen kwa
liteiten en gaven nauwelijks kent.
Gelukkig vond hij in zijn vrouw
Jetty de ware stimulans en zoals
vele mannen is Johann veel aan
zijn vrouw verplicht.
In 1876 viert Amerika het
eeuwfeest van zijn onafhanke
lijkheid. Men wilde dit groots
vieren, het moest een waar
feest worden en waar feest was
mocht de Walsenkoning niet
ontbreken. Dat men er iets
voor over had blijkt wel uit
zijn reeds genoemde honora-
ruim van 100.000 dollars. Indien
men weet dat hij in Boston di
rigeerde voor een publiek van
honderdduizend koppen met een
koor van 20.000 zangers krijgt
men enig idee hoe men destijds
in Amerika een nationale feest
dag vierde.
Welk een interessant leven heeft
deze Johann geleid, welk een eer
heeft hij gekend, in Europa, in
Rusland en in Amerika. Er is
nog zoveel te vertellen over de
walsenkoning, over zijn vele wer-
armoede hun laatste levensja
ren sleten, groter
dan in de 20e eèi
wellicht
de voorzijde van
de kerkzaal heeft Hoeks niet ge
heel blank gelaten, doch in enkele
is vlakken verdeeld door heel zachte
de huidige concertbezoe-
sociaal rechtsgevoel
spreekt hier ook een woordje mee.
Het is nl. nog niet zo lang gele
den dat het geestesproduct
!rf.vSh,lid herland'"en" "vet" ve'ra.'heln die compS «ÏÏTe"hTOfdröï%'Se"t éstertisc'hmhrël te' verkrijgen. „„„„id „„or
'evensja- auteursrecht regelde Aan- Ligt in deze tegenspraak niet de De noviteit van deze kerk is vlakken verdeeld door hee
?eJ£ bevestiging dat |roteP geesten zich- het feit,, dat dit het. eerste kerk- pasteltinten, .«dbtdat
zelf vaak hebben tegengesproken?
Men kan niet dikwijls met zich
zelf in overeenstemming zijn als ken
men zelf alleen een hele wereld
i. Deze uitspraak
zikaalgeestelijke rijp- Eerst in 1933 verleende de toen-
bij de handhaving van genoem-
geldelijk voordeel Richard Strauss is dus
reld
Het is niet toevallig dat we weest.
verstrekkende beteke
verblijf in Rusland, zijn omgang
met andere componisten, zijn in
vloed op het gehele Europese mu-
Nu wij op 9 septembe
feit herdenken.
Strauss op 85-jar
is overleden, wi
doen door een opsomming van
zijn werken te geven. Iedere mu-
ziek-encyclopedie bespreekt deze
werken uitvoerig. Hij schreef com
posities voor vrijwel geheel het
uitgebreide terrein van de mu
ziek: balletten, koorwerken, liede
ren. orkestwerken, opera's, con
certen enz. We willen slechts zijn
betekenis als componist onderstre
pen; hij die geboren werd toen
Wagner 55 jaar was, die zelf 22
jaar was toen Liszt overleed,
tien jaar was toen Ravel werd
geboren en 73 jaar was toen deze
Franse componist overle;d. Enke
le feiten die duidelijk mtiken welk
een lange periode van muzikale
ontwikkeling hij heeft meege
maakt, hij die zelf éér- van de
meest representatieve omponis-
ten van zijn generatie was.
Juist op het terrein van opera
en lied is zijn zeggingskracht
nog immer groot. Als men be
denkt dat werken als Salome.
Elektra, Der Rosenkavalier en
Ariadne auf Naxos binnen een
tijdsverloop van tien jaren zijn
geschreven, dan vraagt men zich
enigszins bezorgd af wanr de op
volger van Strauss in onze dagen
blijft. Een componist wiens wer
ken geaccepteerd kunnen worden
ondanks het feit dat zij eigentijds
zijn. Kan men deze componist
zoeken in het land waar de wieg
hebben en waar we kunnen d'
ge- len in een melodie-rijke sfeer, een
wereld met een eigen karaktei.
Moge iedere waarlijke muziekmin- tonblokken
het naar de poorten vinden die toe- 1
dat Richard gang geven tot het domein van
leeft'jd in 1949 deze grote toondichter,
we dat niet
gebouw in ons land is. dat geheel welijks te herkennen z'jn- Ei®
is opgetrokken uit gasbetonblok- vlakverdeling in kleuren geeft.'"
en wandelementen. Dit lich-j
snel verwerkbare en sterk iso-
Anatole lerende materiaal heeft er niet
>r van alleen voor gezorgd dat het kerk- een kruismotief. Kerkeraads-
gebouw binnen zo'n korte tijd kon catechisatiekamers zijn ook m
worden opgeleverd, maar ook dat twee verschillende tinten ingericht
nep. Een we- de kosten zo laag bleven. Men be- en de ramen hiervan zijn
vrijelijk toegang hoeft zich bovendien beslist geen maakt dat ze niet alleen ee
zorg te maken over de houdbaar- tie hebben als lichtbron, maar ook
heid van het gasbeton. als deel van de ruimte zelf- Het
Door het gebruik van de gasbe- kleine blanke kerkje in Ermelo ia
i en de wandelemen- een juweel geworden, een gebouw,
binnen- en buitenmu- dat werkelijk kerk bleef
levendige werking bijzonder goede
rustT dat men zich direct
thuis voelt in dit kerkgebouw. De
kleurvlakken suggereren dan weer
A. HAGER.
spreekakoestiek
in de muurvlakken ontstaan: de heeft. De zitplaatsen worden ge-
de blokken geven als
bepaald ritme
de vlakken. De draagconstructie
ormd door stoelen.
Als cadeau schonk architect
Hoeks aan de kerkeraad een
aan de buitenmuur door hem
zelf vervaardigde sgrafitto.Dat
is-een versieringstechniek op
muren, berustende op het weg
krabben van figuren in een
pleisterlaag tot op een daaron
der liggende laag van een an
dere tint, waardoor deze tint
figuraal gaat spreken. D®ze
sgrafitto bevat enkele Bijbelse
symbolen en is uitzonderlijk
mooi van lijn en werking. Met
recht is dit kerkje de trots van
Ermelo geworden, de stadwaar
al meerdere prachtige bunga
lows van architect Hoeks staan.
Vooraanzicht van de nieuwe Rehobothkcrk te Ermelo, de eerste kerk
in Nederland waarvan de binnen- en buitenmuren geheel zijn opge
trokken van gusbetonblokken en wandelementen. Links op de muur
de sgrafitto van architect Hoeks. (Foto Ton Schiifer, Ermelo)
van het dak wordt gevormd door
gelijmde houten spanten met in
het gezicht gebleven gordingen.
Het dak zelf bestaat uit dakbe
schot van geperste houtvezelplaat
met rubberoid dakbedekking. Het
is alles eigenlijk heel eenvoudig,
maar uiterst degelijk en vooral
bijzonder fraai toegepast.
VIA NAAtD
ÉN Pi. A At
heeft dit werk voorzien van het
KANr
heii
Johann Strauss, de vader.
als musicus zijn debuut
met zijn eigen orkest. Honderden
ling liet niet lang op zich wach- waren aanwezig om dit debuut
ten: Johann junior werd geboren rn.ee le maken, meuwgierig naar
op 25 oktober 1825. zun muzikale kwaliteitenen te-
De jeugdige papa had dus nu vens om te bepalen of ae zoon
voor een gezin te zorgen en reeds waardig was zijn vader op te vol-
spoedig richt hij een eigen orkest gen. die zoals men weet uit de
op. schrijft de ene wals na de an- gunst was geraakt. He. wordt
dere en wordt de lieveling van een doorslaand succes. De eerste
het Weense publiek. Alseen ra- eigen compositie „die Gunstwer-
ket schiet hij omhoog, komt in ber (wel zeer toepasselijk dus)
1834 voor de eerste maal met een moet meh viermaal herhalen,
buitenlands publiek in aanraking doch de Sinngedichtwa zer moet
(Berlijn) en bezoekt in 1836 Den met minder dan 19 maal
Haag, Amsterdam. Luik en Brus- worden herhaald. Men stelle zich
sel 6 zulk een concert voor. Aanvang:
De triomfen rijen zich aaneen 6 uur, einde: half twee 's nachts,
en dan durft Johann het aan Pa- Zo wordt de zoon een ernstige
rijs te bezoeken. Hier is inderdaad concurrent van zijn vader,
sprake van _een waagstuk. -1f
de Sonates voor piano en viool van Mozart in werkelijk
heid wel volwaardige duo-sonates noemen? Is er bij deze
Sonates wel een absolute gelijkwaardigheid tussen de beide par
tijen? Deze vraag zal niet bevestigend beantwoord kunnen worden.
En ik zou haast willen zeggen, dat de meeste Vioolsonates van
Mozart eigenlijk pianosonates zijn met medewerking van een be
geleidende en soms de melodie reliëf gevende viool. Een werkelijke
samenspraak tussen de beide instrumenten vindt men maar in
enkele dezer sonates, o.m. in die in F-dur (KV 376), in F-dur (KV
377), in G-dur (KV 379) en in Es-dur (KV 380).
£o érg onbegrijpelijk is dat doen. De meeste Vioolsonates van
niet. De componisten uit het mid- Mozart zijn daarvan min of meer
den van de 18e eeuw wilden aan het bewijs. Men moet dal iheo-
hun klaviersonates wel eens wat retisch natuurlijk niet overdrijven
meer zangerigheid geven, wilden en denken dat de viool maar een
meer dan alleen maar speels en heel erg ondergeschikte partij
decoratief stemmen laten voort- heeft in deze sonates, maar wie
huppelen. De mogelijkheden van deze werken vergelijkt met b.v.
het toenmalige klavier waren niet de Vioolsonates van Beethoven
toereikend voor een grotere ex- zal toch wel duidelijk het verschil
pressie in het legato-spel, voor horen.
crescendi en voor heel voor- ^en m0et b.v. maar eens naar
zichtig uitgedrukt iets van de het alleen maar melodisch uit
komende romantiek. Zo werd er zingen van de viool luisteren in
bij het klavier de viool ingescha- de Sonate G-dur (KV 301) om te
keld om de melodische lyriek te beseffen dat hier van een werke-
versterken. Zo ontstond de kla- hjke samenspraak toch niet
*■- 11 sprake
wals was in Frankrijk nog onbe
kend en men was daar gewend
aan grote orkesten. Johann ver
schijnt slechts met 26 man en
men kan zich indenken dat ae
schrik hem om 't hart sloeg toen
hij voor een uitverkochte zaai
moest optreden waar zich onder
het publiek muzikale grootheden
bevonden als Berlioz. Auber en
Cherubini. Dit optreden werd ech
ter een ongekend succes. Als sou
venir uit Parijs neemt hij geer
kleine E if el-tor entjes
hij voert jjj
1349
iersonate met vioolbegeleiding.
En toen het klavier zich steeds
verder ging ontwikkelen was na
tuurlijk een dergelijke hulp van
dé viool niet meer nodig, maar
het genre bleef toch nog opgang
tAmdoch
aaiJ Wenende quadrille in
tot dusver daar volkomen onbe
kend.
Zijn roem neemt een grote
vlucht: in Londen waar hij ir.
1838 verschijnt, eert men hem ah
een prins. Hij geeft met zijn or
kest in 120 dagen 72 concerten
keert terug naar Parijs en geef!
in drie maanden 86 concerten Dat
weer terug naar Londen, doch zijr
orkestleden verlangen naar huis
Strauss wil niet (hij heeft zelfs
plannen voor Amerika), maar eer
ziekte noodzaakt hem en men
moet hem naar Wenen vervoeren
De muzikale roem zou. indiei
dit mogelijk was geweest nog ge
stegen zijn, doch persoonlijk daal!
hij in de achting van velen. Hr
raakt namelijk vast m de strikken
van Emilie Trarnpusch en hel
komt zelfs zover dat hij vrouw
werkjes daardoor echter minder
waardevol? Absoluut niet, want
met zijn vioolsonates (Mozart
schreef er niet minder dan 37, be
nevens nog enkele variaties) heeft
Mozart een schat aan muzikale
parels nagelaten, die even verruk-
<elijk als inhoudsvol zijn, juweel
tjes uit de literatuur van het lang
zaam verstervende rococo.
Philips heeft voor deze kamer
muziek van Mozart een prachtig
monument gemaakt door enkel--
platen met de Vioolsonates, ge
speeld door twee uitzonderlijk
oegaafde kunstenaars: de pianiste
Clara Haskil en de violist Ar
thur Grumiaux. De laatste plaat '"c
levat de Sonates in B-dur (KV
578), in e-moll .KV 304), in F-
lur (KV 376" en in G-dur (KV P'j1/1®
501), vier bijzonder mooie wer-
:en (30 cm langspeelplaat A
10432 L). Kan men zich schoner
nusiceren denken dan door deze
twee mensen, die al de liefde van
hun hart aan de muziek gaven,
?n in een verrukkelijk en vol
maakt afgewogen samenspel ai-
'e luisteraars zullen verrassen
toor deze gave harmonie. Boven-
Iien is de plaat opname-technisch
eldzaam mooi.
gericht is, heeft
opschrift: Sonate pour le Forte- zijde de brede ingang met grote
Piono avec on Cor ou Violon- deure" me' z"ht k«thc-
P weg
dansend
in zwaaiend licht
een zacht fluiten
lijkt het
haar armen zeg ik
in mijzelf
een heel klein geluid
maken zij
simpel
licht dat vlekken maakt
om hulp roept
waar ben ik
van zomer loom
loop ik
over de nacht
naar je toe
piet boekestijn
celle" dus Sonate voor piano,
hoorn of cello. Het werk was het
gevolg van een belofte aan de
befaamde Tsjechische hoornist
Jan Vaclav Stich (17481803),
die in Rome de naam Giovanni
Punto kreeg. Beethoven had Pun-
to een Hoornsonate beloofd en
H toegezegd deze zelf met hem uit
te voeren. Een dag voor het con
cert begon Beethoven te sclirij-
de volgende dag (18
zeotig jaar*
,Eiko van de
De scheeps
jongens van Bontekoe" .1924",
,.De wondere avonturen van Ar
retje Nof" (1926), „Charlotte's
grote reis" (1928), „Komedianten
trokken voorbij" (1931), „Me
lodie der Verten" (1932), De dans
lolist Arthur Grum 'a
Haskil vioolsotates vai
speelde voor Philips.
De bekende en thans in Den boeken^nc
pril IS00I werd het werk door Haag wonende romanschrijver Bontekoe'
Punto en Beethoven op een open- Johan Fabricius hoopt maan-
baar concert gespeeld. Dat was dag a.s. zijn 60ste verjaardag
dus wel snel werken. Net als vieren. Hij is de zoon van
Moren eens deed. die een nioot- Jan FabrlcluSi At ,0neelschrij-
sonate voor Regxna Strinasacchi
schreef, maar alleen de vioolpar- v"< en ™rd Bandoeng ge
tij uitschreef. Die kreeg de vio- boren. Hij bezocht de H.B.S in Java„ (m4) rioe ik Indië te_
liste de dag van het concert. Mo- ve'e plaatsen gevolg van het rugvond" (1947), „Eiland der de-
zart zelf speelde de piano-partij zwerven tussen Nederland en monen" (1948). ,,De grote geus"
uit de schetsen. Het is de later het voormalige Indië en stu- .1949)", „De grote beproeving"
nitoeschrene» Sonale in Bes-d"r „eerde aan de Haagse Teken- "'J&oridVn*" sm£
ik.v. uit lts*. academie. Op 17-jarige leeftijd ragd" (1953). „Toernooi met de
De Hoornsonste van Beethoven e'»e hij als „Kriegsmaler" dood" (1953). „Het duistere
is een wonder van melodische naar het Oostenrijks-Italiaanse
rijkdom. Vaak wordt het werk front en vandaar schreef hij
J0?mdheecrf?hf,iprs" brieven naar hui, die door toe-
nomen in een life-recording uit d°en van de oude Johan de
het geboortehuis van Beethoven Meester in ,.De Gids" werden
in Bonn. gespeeld door niemand geplaatst In 1918 keerde hij
S"Snr.,'1p°Me Ae.ffiara,d.e.hSPia^" «""E' hervatte rijn studie aan
se cellist Pablo Casals <geb. 1876' d Haagse Tekenacademie
en dc Poolse pianist Mieczyslaw de "aagse ïeKenacaaemic
Horszowski «geb 1892). een ver- werkte vervolgens korte tijd
tolking die muzikaal gezien on- aan die van Amsterdam, en
overtrefbaar is. Tezamen met dc ging daarna in militaire dienst.
Hongaarse violist Sandor Végh
(geb. 1912) spelen de beide mu- Na zijn diensttijd gi
:ici op deze plaat ook het Kla- seling schrij'
:-moll Op. 1
bloed" (1954), „Setoewo de tij
ger" (1956.. „Schimmenspel"
.1958) „De heilige paarden" (1959)
e.a. Zijn boeken zijn geen hoge
literatuur maar boeiende vertel
lingen.
1 hij plot
In 1922 onder-
grote reis door Zuid
Amerika. Daarna vertoefde hij
veel in de landen rondom de Mid
dellandse Zee, waar verscheidene
van zijn romans zijn gesitueerd
ide met de Van der Hoogtprijs
bekroonde „Komedianten trokkei
JOEMDE ik zonet terloops de
t Vioolsonates van Beethoven,
ok in diens andere sonates voor
viertrio in
(30 cm langspeelplaat A 00505 L)
Ook deze opname is een life-re-
een instrument kan men cording uit het Beethovenhaus in
schil met Moza rt horen. B°"n-
Hier zijn inderdaad dg t-eide par- Me" zou de samenwerking tus-
me'êr een^S^anvullende'no° kunnm dénkeTlets homogen voorbij") en waar de tweede
sitiP cn bovendien is de periode ook en technisch soms iets ster- reldoorlog hem en zijn gezin ver
van de romantiek aangebroken k*r. Maar men kan moeilijk raste. Fabricius wist naar Enge-
mpt dc idepënmuziek waarover meer muzikaal spel verlangen er. land te ontkomen zijn boeken
S vortee weTta fca. rïhrifk het ls welhaast een histSrisehe waren reeds in 1933 in Duitsland
iriJeit ruorien opname gewotden va„ ^.ie b,. „„boden - en sprak van uit Lon
faamde musici. De wetenschap den door de radio meermalen tol
Een aardig en niet zo bekend dat deze opnamen gemaakt wer het bezette vaderland.
voorbeeld van een sonate waarin den in het huis waar Beethoven In 1945 vertrok hij als BBC-cor-
i - geboren werd maakt de plaat nog respondent naar Java, waar hij
de heide partijen gelij<waarag aantrekkelijker. vooral voor hen de revolutie meemaakte. In 1956
zijn behandeld, is wel os Hoorn- dje dd Bonner huis eens bezoch vestigde hij zich metterwoon in
sonate van Beethoven Op. 17, [en ons iand. Van z.ijn vele hij is
geschreven in 1800. Beethoven CORN. BASOSKI. een zeer vruchtbaar auteur
JOHAN l-ABRICIUS
