Jlieuwe fTeiitsdic ÖTouranl
ENORME DAM SCHEURT
Gebergte schoof kilometers
stuwmeer in
het
Natuurramp langs de Stille Oceaan
Berg schuift rivier in? acht doden,
honderden mensen in nood
Voorbereiding
topgesprek
T eer onrust
in Laos
Dienstplicht in
België wordt
een jaar
Zeven doden bij ongeluk
met Belgische bus
Joegoslavische piloten
vliegen boven Nederland
w
T
s 11 WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1959
BUREAUS Steenstraat 37
Directie Redactie Abonnementen
Advertentie-afdeling Tel 31441
Ef
ADVERTENTIES f 0 20 per millimeter
Postrekening 58936
Veerligsle jaargang no. 11644
B. DIEMER
CHRISTELIJKE ATION AAL DAGBLAD
foor Leiden en Omstreken
„Stantwastfcfi Is gfjebleven
myn hert ia tcgfjeaspoet"
H-BOM
in reageerbuisje
^fWARE AARDSCHOKKEN hebben een
en langs de Stille Oceaan. In de buurt
natuurramp veroorzaakt in
an de Salomonseilanden, ver
uit de Amerikaanse kust, lag het centrum van de schokken die over de
gehele wereld onder andere in De Bilt werden geregistreerd. Om
trent de schade op de moeilijk te bereiken eilanden is nog niets bekend,
des te meer echter over de ramp die zich voltrok in Montana, een Ameri
kaanse staat aan de kust van de oceaan. De reusachtige Hebgendam, die
een stuwmeer met 410 miljoen ton water in bedwang houdt, scheurde
door de aardschokken. Honderden mensen, door aardverschuivingen ge
ïsoleerd in de vallei achter de dam, zijn in gevaar. Vanmorgen hield de
dam nog stand.
bruikt als kampeerterrein. Het gebergte
langs de rivier behoort tot het beroemde
Yellowstone nationaal park.
In deze bergen werden de schokken het
hevigst gevoeld. Acht mensen 1
hier door het vallende gesteente
leven. Meer dan 60 anderen
zwaar gewond in ziekenhuizen worden
opgenomen. Een bergwand gleed de ri
vier in en wierp enkele kilometers van de
dam een zestig meter hoge barrière op.
Het gevolg biervan is dat de vele kam
peorders in de vallei zijn ingesloten. Met
helikopters tracht men hen te redden,
terwijl met bulldozers wordt geprobeerd
een afvoerkanaal door de aardmassa te
graven.
Het reddingswerk is op grote schaal
aangepakt, omdat .men het ergste
voor de toeristen achter de dam. De
Gehele kust in
alarmtoestand
Niet alleen in het noordelijke
Montana richtten de schokken ech
ter zware schade aan. De gehele kust
verkeerde in een alarmtoestand. In
de Chileense provincie Chiloe, aan
het uiterste zuiden van de Stille-
Oceaankust verdween een hele rivier
en werden tal van wegen volkomen
vernield. In Noord-Chili werd een
gezin van acht personen bedolven.
Vanmorgen was nog slechts één
stoffelijk overschot gevonden.
Nergens Is de situatie echter dermate
kritiek als in Montana. Hel waler uil het
stuwmeer stroomt in de Madisonrivier.
De grote vallei achter de dam wordt ge-
Verschillende delen van Noord- en
Zuid-Amerlka en eilanden in de Stille
Oceaan ten weslen daarvan zijn door
aardbevingen getroffen. In het noord
westen van de Verenigde Staten,
tegen Canada aan. ligt de staat Mon
tana. waar de gevolgen zeer ernstig de
In Parijs, Londen en Bonn is men op
iet ogenblik druk bezig de ontvangst
'an Eisenhower voor te bereiden. Vooral
n Frankrijk en Engeland verwacht men.
iat er van een luisterrijke begroeting
prake zal zijn. De president komt in de
avond van 26 augus
komt dus een dag eerder dan werd ver
wacht. maar Eisenhower wil eerst goed
uitrusten voor hij'de volgende dag zijn
besprekingen begint.
In Moskou heeft een vredescomité, be
staande uit de schrijver Ilja Ehrenburg,
de componist Dmitri Sjostakowitsj, de
metropoliet Nikolai en de machinist Blaz-
jenof, de wederzijdse bezoeken van
Chroesjtsjef en Eisenhower toegejuicht.
Dat men het belang der besprekingen in-
ziet blijkt wel uit het feit. dat de Rus
sische premier premier Macmillan tei
voorbereiding de teksten heeft toege
stuurd van zijn gesprekken met vice-pre
sident Nixon. wat de Amerikanen had
den geweigerd.
In Hongarije is de situatie somber. Daar
heeft het orgaan van de vakbeweging al
verteld, dat er intern niets zal verande
ren. „De sociale orde en het regerings
systeem van de socialistische landen zijn
uitsluitend zaak van de volken dezer
landen", aldus het blad. Premier Nehroe
heeft Eisenhower en Chroesjtsjef laten
dat hij hoopt op bevordering van
■ede.
Rotsgravures in
Nieuw-Guinea
Nabij 't dorp Dojo Lama In de omgeving
van het Sentanimeer, in Nleuw-Guinea,
heeft dr. K. W. Galis, waarnemend advi
seur voor bevolkingszaken, een aantal
grote rotsblokken aangetroffen, waarop
waarschijnlijk eeuwenoude afbeeldingen
zijn ingekrast.
Dit is de eerste dergelijke ontdekking
in Nederlands Nieuw-Guinea. Wel zijn er
voorhistorische rotstekeningen bekend,
doch er bestaat een technisch verschil
tussen deze tekeningen en deze inkras
singen. De graveringen stellen voorname
lijk vissen voor, veelal onduidelijk, maar
ook vond men een vrij diep ingekerfde
slang. Dr. Galis kon de graveringen foto
graferen door deze met wit krijt over te
trekken. De ouderdom is voorlopig nog
niet te bepalen.
tische rebellen zijn Noord-
Laos binnengevallen. Op tal va^
grensposten worden overschrijdinge
gemeld. In China zouden nog duizen
opstandelingen klaar staan om Lat
binnen te rukken. Zij zouden door d
Chinezen opnieuw bevoorraad zijr
Aan een periode van betrekkelijke
rust op het Laotische front is eer
einde gekomen.
Een brigade-generaal van de Laotische
strijdkrachten heeft verklaard, dat de
communistische eenheden reeds 80 km
met hun operaties zijn gevorderd. Zij po
gen de hoofdsteden van de provincies
Sam Noia en Phong Saly te omsingelen
De totale sterkte van de communisten
in Sam Noia wordt geschat op 2500 man.
Tot nu toe hebben tussen de regerings
troepen en de rebellen alleen kleine
schermutselingen plaats gehad.
Khampphan Panya, minister van bui
tenlandse zaken van Laos, heeft tijdens
een persconferentie meegedeeld, dat in
dien Dag Hammarskjöld geen V.N.-waar-
nemers naar het bedreigde gebied zal
zenden, Laos zelf de zaak bij de V.N. aan
hangig zal maken.
Rood-China tenslotte hoopt men
dat de Russische premier na zijn bezoek
aan de Verenigde Staten de viering van
liet tienjarig bestaan van de Chinese
volksrepubliek zal komen bijwonen.
Verlenging noodwet. Aan de Twee
de Kamer is een voorstel gezonden tot
verlenging van de werkingsduur van de
noodwet kinderbijslag kleine zelfstandi
gen tot i januari 1961. omdat de algeme-
aardschok zond gisteren een zestig cen
timeter hoge vloedgolf over de Hebgen
dam. De rivier kon deze watermassa we!
baas, maar bij de volgende schokken
veranderde de situatie. De dam scheur
de, grote rotsblokken vielen In het meer.
Bovendien werd het meer schuin ge
trokken. De noordelijke oever zakte twee
tot vier meter en de zuidelijke kwam
evenveel omhoog. De omtrek is onher
kenbaar.
Men vraagt zich nu af of de oude di
in staat zal zjjn een nieuwe schok te v<
dragen. Het zal enige tijd duren voordat
men aan zijn herstel kan denken, aange
zien de grote verkeersweg erheen op tal
van plaatsen is gespleten.
De Hebgendam, die 27 meter hoog,
meter broed aan de top en 30 meter breed
aan de voet is, werd in 1915 gebouwd als
onderdeel van een plan om met behulp
van water uit de Missouri elektriciteit op
te wekken. Deskundigen verklaarden dat
de dam bijzonder solide was.
De dienstplicht in België wordt met
ingang van 26 september teruggebracht
van vijftien maanden op een jaar. Dit
heeft de minister van defensie, Arthur
Gilson, gisteren bekendgemaakt. Alleen
de dienstplichtigen die voor officier wor
den opgeleid, zullen nog vijftien maan
den moeten dienen.
België zal in 1960 voor 1.65 miljard
gulden bijdragen aan de N.A.V.O., dat
is tien procent meer dan in 1959.
Met een fikse sprong in het
water verliet de zestienjarige
keteljongen Arie Michel uit
Voorburg gisteren de Staten
dam, die hem naar New York
zou brengen. De levensgevaar
lijke sprong in de Nieuwe Wa
terweg liep gelukkig goed af.
Arie is veilig thuis gekomen.
Rechts zijn vader. De bijzonder
heden over Aries daad vindt
men op pagina 5.
Veefokker ging op verkenning:
EEN VEEFOKKER kreeg van
autoriteiten in Montana op
dracht met zijn vliegtuig op te stij
gen en een rapport op te stellen over
de gevolgen die de aardbeving heeft
gehad voor de Hebgendam en zijn
omgeving. Zijn ooggetuigeverslag is
bestemd voor mensen die de situatie
ter plaatse kennen, maar ook ande
ren zal het een idee geven van de
ramp die zich in de Amerikaanse
staat heeft voltrokken.
..Het is verschrikkelijk. U kunt niet be
seffen wat hier gebeurd is De vallei
achter de Hebgenstuwdam is opgevuld
door het gebergte. De grote verkeersweg
in de vallei is misschien wel voor ander
halve kilometer onder het gebergte ver
dwenen De rivier is verdwenen en
daarboven' begint zich een nieuw i
te vormen.
Kampeerders langs beide oevers vam de
rivier tussen de bergverschuiving en de
Hebgendam staan in groepjes op hoge
punten bijeen, terwijl zij met witte vlag
gen zwaaien naai overvliegende vlieg
tuigen. Op alle onbeschadigde delen van
de grote verkeersweg zie je s-o-s- staan
De kampeerders zitten lelijk in de knel.
De stuwdam zelf is er slecht aan toe, maar
hij houdt nog aardig stand. Er stroomt
modderig water door de dam, waaruit
blijkt dat er barsten in ziitten en hij kan
elk ogenblik bezwijken, waardoor de
mensen die beneden de dam niet weg
kunnen komen in groot gevaar zouden
gaan verkeren-
De verkeersweg langs de oostelijke oever
van het Hebgenstuwmeer is misschien
wel over 8 a 10 km. stuk en is op ver
schillende punten in het meer gegleden
Ongeveer halverwege de berghelling is
een duidelijk waarneembare spleet ont
staan welke dwars door het pebertte
oostelijk van het Hebgeenmeer loopt.
Het gehele gebergte is namelijk ver
scheidene kilometers het meer inge
schoven.
De dam scheen het nog te houden De
overloop van het water was normaai
met uitzondering van de lekken. Wij
konden zien dat de dam geïnspecteerd
werd. Wij konden een 30 40 mensen
op de dam zien staan Zij hadden bo
ven op de stuwdam de woorden „sos-
ok" geschreven. Ik maakte daaruit op.
dat bij hun inspectie gebleken was dat
de dam het althans voorlopig nog we'
zal houden. Uit het gezwaai met witte
dere tanks met 48.000 liter ontploften
TWEE BRANDWEERLIEDEN kwa- er drje ue vlammen schoten 70 meter
J men om het levej en honderd de ,ucht in en raakten de brand-
anderen werden gewond bij een zware veerlieden aan de overzijde van de
benzinebrand in Kansas City (V.S.) straat. Een aantal van hen werd door
De brand, die was begonnen in een de rook bevangen. Het duurde ruim
pompstation, breidde zich uit naar drie uur voordat men de brand be-
vier tanks met een inhoud van hon- dwongen had. Bij het uitbreken van
derdduizend liter elk. Eén voor één !e brand h»d«'"n ""ifnriteiten ont-
ontploften deze tanks en van vijf an- ruiming van de wijk bevolen.
Noordwijk te koud
voor Soraya
Prinses Soraya. de voormalige gemalin
van de Sjah van Perzië, is gisteren on
verwacht in Keulen teruggekerd. Zij
heeft haar vakantie in Noördwijk. die
een maand zou duren, afgebroken.
De prinses heeft zoals gewoonlijk haar
intrek genomen in de Perzische ambas
sade, bij haar vader die ambassadeur is.
Naar van de ambassade is vernomen, is
het prinses Soraya in Noordwijk wel be
vallen, maar zij vond het er te koud. Zij
wil nu enkele weken in Keulen blijven
en in het najaar naar Rome gaan.
Conferentie in Santiago
Vredesconunissie krijgt
speciale bevoegdheden
De ministers van buitenlandse zaken
van twintig Latijns-Amerikaanse landen
zijn gisteren, op de laatste dag van de
conferentie in Santiago, overeengekomen
speciale tijdelijke bevoegdheden te ver
lenen aan de inter-Amerikaanse vredes-
is gemachtigd gevallen
van spanning te onderzoeken en onrustige
gebieden in het oog te houden. De Ame
rikaanse minister van buitenlandse za
ken, Herter, is van mening dat de confe
rentie op de lange baan een uitwerking
van grote betekenis zal hebben.
vlaggen leidde ik af dart er gewonden
zijn. Er zijn veel aardverschuivingen
geweest waar mensen kampeerden.
Bij het Wade meer, ongeveer 30 a 40 km-
ten noordwesten der Hebgendam, za-
gen wij 15 a 20 wagens "welke niet weg
schenen te kunnen komen- Het leek
op dat een bergverschuiving de weg
meegenomen heeft in het meer-
Bij het C1LE1 meer, waar gemeld is dart er
twee doden zijn, was het water bezaaid
met bomen en wrakstukken tengevolge
van kleinere aardverschuivingen langs
de gehele lengte van 't meer. Dit meer
ligt ongeveer 2.5 km. ten zuiden van he".
Wade meer. Wij zagen daar mensen en
erg veel brokstukken en bomen op een
kampeerterrein- Ik vermoed dart daar
de doden gevallen zijn.
In de gehele Madisonvallei zijn landver
schuivingen geweest, groot en klein. En
op veel plaatsen is de weg niet met
RAMP OP WEG BIJ DARMSTADT
ZEVEN BELGEN, vijf jongens tus
sen 14 en 18 jaar, een tweede
chauffeur en een lifter, zijn kort na
middernacht om het leven gekomen
toen de bus waarin zij met vijfen
vijftig andere jongens van een va
kantiereis op thuisreis naar Brussel
waren, op de grote verkeersweg bij
Darmstadt in botsing kwam met een
Duitse vrachtwagen. De Duitse wa
gen raakte een wegens pech gepar
keerde Nederlandse personenauto
uit Utrecht, waarin op dat moment
niemand zat. Vijfentwintig jongens
werden gewond.
Volgens de Darmstadter politie is het
volgende gebeurd: De buschauffeur wil
de een truck met oplegger passeren
ging daarom op de linker rijbaan. Bij het
passeren raakte ie bus de vrachtauti
zwenkte naar links en kwam aan d
voorzijde zwaar beschadigd in d
Geknoeid om uit de
schulden te komen
„Wat moeten we met u aan. Dit is toch
wel een erg doortrapte manier". v<
vanmorgen de advocaat-fiscaal bij het
Hoog Militair Gerechtshof een 40-jarige
sergeant eerste klasse toe.
„Ik
het
klaagde, „ik vraag alleen maar cl<
Dit had de sergeant op zijn geweten:
omdat de schulden thuis met de dag
aangroeiden, was hij in de boeken gaan
knoeien. Met bedragjes van f4.50,
tientje of twaalf gulden zorgde hij
extra inkomsten. Toen dit bedrag
f 127 was opgelopen kwam het uit. De
krijgsraad in Den Haag veroordeelde
hem tot drie maanden gevangenisstraf
en ontslag uit de militaire dienst Maar
beklaagde tekende appèl aan.
zie geen gronden voor strafvermin
dering", oordeelde de advocaat-fiscaal er
requireerde tot bevestiging van het von-
De raadsman belichtte de trieste hui
selijke omstandigheden van de sergeant
De verdediger wees erop dat beklaagde;
iedere avond overwerkte en dat hij
ier jaar al niet met vakantie was
eest omdat hij zijn werk niet aank
Het HMG zal over drie weken arrest
wijzen.
Haagse korporaal
bestal minderen
„Ver beneden peil" was gistermorgen 'I
commentaar van de president van het
Hoog Militair Gerechtshof over de daad
van de Haagse korporaal L. C. D. W. W.
Deze had, terwijl de eigenaar met verlof
acht gulden gestolen uit het spaar
potje van een soldaat, die zelf ook var
een klein bedrag moest rondkomen.
Ook de advocaat-fiscaal sprak van een
minderwaardige handeling. W. had de
acht gulden uit het spaarpotje gehaald,
had het daarna onder de krib van een an
dere soldaat geschoven en het geld aar
zijn moeder gegeven. De bestolene maak
te werk van de diefstal en zo liep be
klaagde tegen de lamp.
Zes weken gevangennisstraf, waarva
helft voorwaardelijk met een proeftijd
;en jaar en verlaging tot de rang
gewoon soldaat, dat was het vonnis
de krijgsraad voor deze diefstal van acht
gulden geweest. Beklaagde had hiertegen
appel aangetekend, maar de advocaat
fiscaal bij het HMG meende dat er
linste reden was om een mildere
straf te eisen. Als in dienst een meerdere
mindere gaat bestelen loopt het toch
wel de spuigaten uit, meende hij.
raadsman wees op de achtergron-
van deze zaak. De korporaal heeft
het zijn hele leven moeilijk gehad. Hij
drong op een mildere straf aan. Tegen
verlaging in rang had hij geen bezwaar,
wel vroeg hij om een voorwaarde
lijke veroordeling. Het hof wijst ovei
drie weken arrest.
Met Amerikaanse Sabres
Boven Nederland wordt op
het ogenblik door Joegoslavi
sche piloten op proefgevlogen met
Amerikaanse straaljagers van het
type North American F-86 e Sabre.
De vliegtuigen, die de Joegoslavische
kentekenen dragen, zijn gestatio
neerd op het vliegveld Ypenburg er
geleverd door Amerika, lnvliegers
zijn speciaal voor het testen van de
toestellen overgekomen uit Joego
slavië.
Het betreft hier 78 straaljagers. Twee
iar geleden zijn ze uit Amerika naar
Nederland getransporteerd om bij Avio
Diepen op Ypenburg te wachten op ver-
;r transport naar Joegoslavië. Maar
rst enkeie weken geleden kwam uit
Amerika het bericht dat de toestellen
gereed moesten worden gemaakt voor
De rode ster werd er op geschilderd
n vandaag is het zestiende vliegtuig
er trein de grens over gegaan. De helft
an het aantal toestellen zal door de
lucht, de andere helft per trein worden
etransDurteerd Half september moeten
11e toestellen in Joegoslavië zijn.
Er zijn special evergunningen verstrekt
om de - communistische Joegoslavi-
ïsche straaljagerpiloten boven Nederland
te laten vliegen.
Hoewel de toestellen twee jaar lang
aan de grond hebben gestaan, kon met
vrijwel alle vliegtuigen direct worden
gevlogen. Regelmatig hadden ze onder
houdsbeurten gekregen en waren zorg
vuldig gecocooned (ingekapseld in plas
tic). zodat ze tegen weersinvloeden be-
Waarom de vliegtuigen eerst thans
naar Joegoslavië worden getransporteerd
is niet bekend; waarschijnlijk om poli
tieke redenen.
De Koninklijke Luchtmacht heeft mee
gedeeld geheel buiten de zaak te staan.
Het betreft hier een opdracht aan Avio-
Piepen van de Amerikaanse regering.
Er vliegen in Joegoslavië ook Canadese
Sabres en voorts 150 verouderde Mos-
quitos en Thunderbolts, die in de laatste
wereldoorlog nog hebben dienst gedaan
Als transportvliegtuigen worden zowel
Amerikaanse Dakota's als Russische II-
ishin IL-14's gebruikt.
De communistische luchtmacht in Joe
goslavië bezit en men kan dat be-
eemdend noemen geen enkel opera-
meel bewapend vliegtuig van Russisch,
type.
berm tot stilstand. De chauffeur en de
bijrijder uit de vrachtwagen werden ge
wond. Van de jongens, die uit Tirol
terug kwamen, werden er enkele ernstig
gewond. De jongens waren leden van
r.k. jeugdorganisaties.
Het verkeer op de autoweg was tussen
Mannheim en Frankfort geruime tijd ge
stremd. De weg staat bekend als gevaar
lijk en daarom mag men er niet harder
dan 100 kilometertrijden.
Bij het ter perse gaan van dit
nummer maakte de politie bekend, dat er
zes en niet zeven doden zijn te betreuren,
zoals aanvankelijk was opgegeven.
Netelige vraag
Hoe kwam thermometer
boven de 40 graden
„Hoe zit dat nu met die thermome
ter?" vroeg vanmorgen de president van
het Hoog Militair Gerechtshof aan de
jonge dienstplichtige W. P. M. van H..
thans soldaat, maar in het burgerleven
semi-prof voetballer.
Die vraag leefde bij heel het Hof,
want daarvan hing het af of Van H.
schuldig of onschuldig bevonden zou
Beklaagde was opgenomen in een mi
litair hospitaal. De „hospik" had hem
een thermometer gegeven en beklaagde
had die naar zijn zeggen „aangelegd zo
als hem dat geleerd was". Ver over de
veertig wees de thermometer en toen
rees het vermoeden dat Van H. de ther
mometer op de verwarming gelegd had
of dat hij deze had „warm gewreven".
Bij hoog en laag hield hij vol dat hij
onschuldig was. De krijgsraad had hem
dan ook vrijgesproken, maar daartegen
was appèl aangetekend door het open
baar ministerie.
Ook voor een tweede feit: niet terug
gekeerd naar de kazerne, was hij niet
veroordeeld. Beklaagde had het bevel
gekregen naar de kazerne te gaan, maar,
zei de controlerende arts, als je ziek
bent wordt je opgenomen in het hospi
taal. Beklaagde voelde zich zipk, bleef
thuis en werd opgenomen. Het gaat niet
aan om hem dan kwade trouw te ver
wijten, had de krijgsraad geredeneerd
en de advocaat-fiscaal nam die redone-
ring over.
Ook hij kwam tot vrijspraak dat niet
bewezen was dat beklaagde inderdaad
met de thermometer gemanipuleerd had.
Ook het tweede feit achtte hij niet be-
De raadsman, mr. Thoolen, kwam
uiteraard tot dezelfde conclusie Nie
mand heeft iets gezien, constateerde hij
nuchter. Kritiek had de verdediger op
het feit dat het onderzoek wat te wen
sen overliet. Het wettig bewijs is niet
geleverd, aldus pleiter en daarom vroeg
ook hij vrijspraak. De uitspraak is over
drie weken.
Geef mij maar.
VIRGINIA H O. 1
CIGAR ETTES
arm
tê
De Bilt verwacht tot don
derdagavond
Droog, zonnig en warm
weer. Zwakke tot matige
oostelijke wind.
(Opgemaakt om 11.15 u
DONDERDAG 20 AUGUSTUS
Zon op: 5.30 uur. onder 19.56 uur; maan
p: 20.34 uur, onder 7.46 uur.
26 augustus laatste kwartier.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
De Bilt
Twente
Eindh
Zd -LIml
Frankfort
MÜnchen
ZUrich
Madrid
Mallorca
Lissabon
onbew
