van Gleisdreieck
SPASTISCH MEISJE SCHREEF
HAAR LEVENSVERHAAL
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1959
HET LEVEN IN DE SOWJETZONE
Nerveus loopt een
Juitser heen en weer
>p het perron van
3leisdreieck in West-
lerlijn. In dit onder-
jrondse station, dat
let dichtst bij de Sow-
jetsector van de vroegere Duitse hoofdstad is gelegen, wacht hij
op de aankomst van een trein uit de richting Potzdammer Platz.
Als alles goed gaat, zal hij bij de achteruitgang van de voorste
wagen iemand ontmoeten, die hij in twee jaar niet gezien heeft.
Even later is de trein in zicht en als hij schokkend tot stilstand is
gekomen, ziet hij inderdaad degei
ping heeft gewacht.
Maar wat is de man oud ge-
Lorden. wat staan zijn ogen ver
moeid en droevig Zwijgend helpt
hij de oude man bij het uitstap
pen Koffers zijn er niet als
de rr.eesten kwam hij zonder ba
[gage. Moeizaam
toude mee naar de
steeds zwijgend rijden zij samen
naar het huis van de Duitser. di<
zo nerveus op het perron vai
Gleisdreieck heen en weer had
gelopen. De oude baas is dank-
op v
angstige span-
hij niet wilde werken. Hij slaag
de er in, zijn geld van de bank
te halen en dook onder op een
boerderij in een gehucht. Met
zijn geld kon hij veel goed doen.
ook voor in benarde omstandig-
stVompelt dc heden verkerende communisten,
litgang en nog die eveneens door de
den vervolgd.
Hitlci
baai
dit zwijgen
eindelijk
Hij bevindt zich nu
West-Berlijn, waar h
zijn leven weer zeker is, waar hij
niet steeds weer achtervolgd
wordt door communistische poli
tiespionnen. Want hij kwam niet
als vrij man van het ene deel van
Duitsland naar het andere. Hij is
een opgejaagd mens, een vluchte
ling. iemand die alles kwijt is en
veel heeft moeten achterla
ten, wat hem lief en dierbaar is.
Tweede keer
De man verloor zijn bezittingen
al eens eerder. Het was in de eer
ste wereldoorlog, waaruit hij
gewond aan een been te-
Na dc ineenstortin
derde rijk keerde hij naar zijn
woonplaats terug. Zijn huis was
vernield en zijn fabriek was
slechts voor een deel gespaard ge
bleven. Met frisse moed begon hij
dewerkers het bedrijf opnieuw op
te bouwen. De communisten werk
ten hem niet tegen en nodigden
hem na verloop van tijd zelfs
uit voot besprekingen met het
gemeentebestuur. Zijn econo
mische kennis en zakelijk inzicht
blijkbaar op hoge
i ges
eld.
op, da' hij
Eindelijk leek het
ongestoord zijn werK zou Kunne.
voortzetten. De Russen kwamen schuwd man v
zelfs zijn bedrijf bezichtigen en
lag het niet in de lijn der ver-
wachtingen, dat beide delen van
Duitsland jpoedig herenigd zouden commu„lslische
levensgevaarlijk en
dc meeste mensen,
die de sprong naar
de vrijheid willen
wagen, doen dat
dan ook via Oost-
Berlijn, dat nog
altijd vele moge
lijkheden biedt.
Niet minder dan
45.000 man van de
communistische
grenspolitie be
waken dag en nacht
deze grens. die
slechts via zes
spoorlijnen, vier
autowegen
rugkeerde. Toch zette hij de zaak gie
orden? De oude heer vond het
beter, zich niet met politiek be
zig te houden. Hij was de lessen
van de vijftien jaren, die achter
hem lagen, nog niet vergeten. Eri
besteedde hij al zijn
functionarissen
kregen steeds meer invloed. Aan
vankelijk stoorde de fabrikant zich
worden gepasseerd,
die streng worden
gecontroleerd. Fa
miliebezoek wordt
zelden toegestaan
gunning wordt
verstrekt, moeten
kinderen, die
slechts enkele tien
tallen meters bij
hun ouders van-
omweg van enige
honderden kilo
meters maken om
het ouderlijk huis aan de andere
kant van het „ijzeren gordijn" te
Uithangbord
De materiële omstandigheden in
dc Sowjetzone zijn sinds 1956 (na
de omwenteling in Polen cn de
rijheidsstrijd in Hongarije) be-
De ouders van het ventje wer
den er zich voor het eerst van be
wust. welke invloed de opvoedings
methoden van de communisten ge
kregen had op de gedachtenwe-
reld van hun kind. De Jugendwei-
he. waardoor vooral de evangeli
sche christenen in de Sowjetzone
worden getroffen, is een ander
middel van de communistische
machthebbers om het kind reeds
vroeg aan het gezag van de ouders
en de kerk te onttrekken.
Als God wil
Niet Iedereen kan het voorbeeld
volgen van de oude man, die op
een kwade dag naar Oost-Berlijn
vluchtte en zich via de S-Bahn
naaT het vrije West-Berlijn begaf.
Meer dan zeventien miljoen men
sen blijven waar zij zijn en pro
beren zich aan te passen aan de
steeds moeilijker omstandigheden,
Daar staan de resten van het huis, waarin mijn man
geboren werd en wij met ons gezin gewoond heb
ben, totdat de Russen kwamen, zegt deze vrouw,
die nu in het vrije West-Duitsland woont. Een onzer
redacteuren maakte een reis door Duitsland en op
deze pagina vertelt hij het een en ander over het
geen hij daar gehoord en gezien heeft.
leve
zullen slechts naar het Westen
vluchten, als hun leven in gevaar
komt. De banden, die hen met hun
geboortegrond verbinden, zijn ster
ker dan het verlangen naar een
vredig en onbedreigd bestaan in
den vreemde. We begrijpen dan
ook goed, wat er in die oude man
moet zijn omgegaan, toen hij bo
ven de oceaan schreef: ..Als God
me een lang leven schenkt, dan
kom ik terug..."
n zijn vader voort
dustriestad in Saksen. En toen
Hitier aan de macht kwam, had
hij ondanks de moeilijkheden
van de crisisjaren weer een
florerend bedrijf.
In 1935 kreeg hij echter moei
lijkheden met de nazi's, voor wie
drijf
de opbouw van zijn be-
n van de gemeenscnap.
n hij zelf deel uitmaakte.
Hij volgde niet het voorbeeld
de velen, die
vluchtten.
Langzaam maar zeker namen
de zaken in de Sowjetzone echter
een ongunstige wending. Jonge
Hij kon bogen op 'angrijk verbeterd. Toch is
goede samenwerking met zijn be- *-
drijfsraad. met de plaatselijke
vakbondleiders en dc- communis
tische autoriteiten Men had niet
vergeten, dat hij onder Hitier
ei voorueeia van iedereen onverschillig van wel-
r West-Duitsland ke P°lltleke of godsdienstige
r wesi uuusiana bl n. ,,aH „„hn|npn a
het
NIETS TE DOEN TEGEN
A Er is geen middel tegen haaruitval
A Moed en gelatenheid enige remedie
A Uitvinder wacht grote rijkdom
correspondent in Bonn)
De moed zich
met zijn lot te
verzoenen en de
gelatenheid het te
dragen zijn, vol
gens de West-
duitse arts Hull-
mann. de enige
remedies tegen
de haaruitval, die
in een gegeven
stadium onver
biddelijk eindigt
in een geheel of
gedeeltelijk kaal
hoofd. Het is na
tuurlijk volko
men afhankelijk
van de haaruit
val, doch in het
algemeen kan
worden gesteld,
dat daartegen
nog geen kruid
is gewassen en
dat nog steeds de
man. die werke
lijk de medicijn
legen kaalhoof
digheid vindt
zonder enige
twijfel miljonair
zal worden. Vele
zwendelaars heb
ben reeds gepro- -
beerd. proberen nog steeds en ziekten etc. kunnen oorzaken van
zullen blijven proberen „p deze h.anut.rf.w^^n
miljoenen een voorschotje te ne-
door waardeloze middelen
tuiging 'tad" geholpen als hij
door de nazi's werd vervolgd.
Dit was echter niet naar de zin
van de jonge communistische uitgevochten,
functionarissen. Zij stuurden de
belastinginspectie op hem al.
Alles bleek in orde te zijn
privé-vermogen had de man nau
welijks, .want alles was in het be
drijf geïnvesteerd. Toch vonden
de speurhonden iets: hij had een
familielid in West-Berlijn en daar
reisde hij tweemaal in het jaar
schil met dc situatie in West-
Duitsland nog groot. Maar er
wordt hard gewerkt om ook dit
verschil weg te krijgen. De Sow-
jetunie verstrekt aanzienlijke cre-
dieten, omdat zij meent, dat de
economische concurrentie tussen
de beide machtsblokken in eerste
instantie in Duitsland zal worden
En
het, di
men hem beschuldigde
ondermijnen van de
van de Sowjetzone. Ternauwer
nood kon hij toen nog worden ge
red door een communist, die bij
het uitbreken van de tweede
reldoorlog door.de fabrikant naar
het buitenland was gesmokkeld.
Bij zuiveringsacties, die ook in
Oost-Berlijn het communistische
ambtenarenapparaat troffen, ver
dween deze oude communist van
het toneel. Kort daarna werden
de aanvallen op de oude heer
voortgezet, die evenwel weigerde,
zijn bezoeken aan West-Berlijn
stop te zetten. Die aanvallen hiel
den niet op. teen het familielid
in Berlijn stierf en de oude heer
naar de begrafenis ging.
Dezelfde Duitser, die nerveus
op de man had gewacht, toen hij
op het perron van GleÜdreieck
zou uitstappen, bracht hem naar
het vliegveld Tempelhof. Het af
scheid was geen vaarwel. Warit
nog boven de oceaan schreef de
oude man een briefje aan zijn
goede vriend in Berlijn.
„OOK IK WIL GRAAG LEVEN"
H „Ik kwijlde tot aan mijn veertiende jaar. Ik moest altijd een
slabbetje voor hebben. En er was geen mens die aan vader en
moeder zei: leer dat kind toch slikken! Zodat ik op die manier
talloze jurken en jasjes bedierf. Terwijl bovendien mensen die
me niet kenden, meenden dat ik achterlijk was."
deze zin voorkwam: ..Als God
me een lang leven schenkt, dan
kom ik terug".
Na de Sowjetzone van Duitsland
heeft Tsjechoslowakije binnen het
communistische blok de hoogste
levensstandaard. Daarna komen
pas Hongarije, Roemer
Sowjetunie zelf. Chroesjtsjef '.ïeeft
van Oost-Duitsland het uithang
bord van de communistische we
reld gemaakt. Het best vindt men
dit gedemonstreerd op de Leipzi-
ger Messe, waar men te kust en
te keur vindt uitgestald, wal men
vroeger alleen op de jaarbeurzen
in de vrije wereld zou hebben ge-
Het verloop van de Geneefse
conferentie is ook voor de men
sen in de Sowjetzone van Duits
land weinig bemoedigend ge
weest. Toen Chroesjtsjef aankon
digde. dat hij zonodig eenzijdig
een eind zou maken aan de zon-
zijn bedrijf te onteigenen. Zij der ling e positie van West-Berlijn,
De vluchf-
HEEL NUCHTER en kin
derlijk eenvoudig ver
telt het Noorse meisje Rikke
Steenbuch in het dagboek,
dat zij van haar veertiende
jaar af heeft bijgehouden, wat
er met haar aan de hand is:
cerebrale parese. „Spastische
kinderen" worden in Neder
land de patiënten genoemd,
die aan deze ziekte lijden.
Men kan echter beter spreken
van hersenverlamde kinde
ren, meent de Bussumse arts
dr. Elsa Pereira-d'Oliveira.
die een inleiding schreef tot
de Nederlandse uitgave van
dit dagboek, dat dezer dagen
Rikke's hartekreet: behandel ons
toch gewoon als elk ander mens
onder de titel „Ook ik wil
graag leven" bij La Rivière en
Voorhoeve verscheen. Zo'n
hersenbeschadiging berust
meestal op een bloeding in de
hersenen, met als gevolg een
verwoesting van hersen
cellen. De bloeding ontstaat
bijna steeds door de geboorte
of door afwijkingen vlak
daarvoor of daarna.
boden hem de beruchte
deelneming aan. welke hij van de
hand wees. Dat was echter het
begin van het naderende einde.
Zijn dossier werd de officiei
dat als een eiland van de vrij
heid midden in de Sowjetzone
ligt. was de onrust onder de be
volking reeds groot, met name.
onder de christenen. Er ont
stond geen revolutie of paniek-
justitie ter hand gesteld. Want stemming, men gaf zich i
i dc leiding van het bedrijf gc
aanleiding had om tot onteigening
over te gaan. moest inbeslagne
ming van de fabriek langs de
..justitiële weg" worden verwezen
lijkt. En toen drong het pas tot
de man door. dat hij moest vluch-
apathie grenzend pessi
misme. overtuigd als men was
dat de westelijke mogendheden
toch niets tegen de plannen van
de Sowjetunie zou kunnen onder-
De jeugd
Hij kwam dus naar West-Berlijn,
Voordat hij de benen nam, ver
deelde hij zijn geld onder zijn me
dewerkers. En nadat hy zich
had hersteld vail dc slag, die
Hem wai toegebracht, kreeg rij» JSKXSJ:
Hiervan trachten de communis
ten zoveel mogelijk gebruik te ma
ken. Zij hebben zich met ai hun
energie op de jeugd geworpen die
op alle mogelijke
op de markt te brengen, die
kaalhoofdigheid zouden tegen
gaan.
Drie miljoen
Alleen al in het gebied der West-
duitse Bondsrepubliek lopen
miljoen mannen met een
ze", een biljardbal, rond. die^
meestal pleegt
op alle foto's
welgedaanheid
tijdige en plaatselijke
behandeling succesvol Moeilijker
te bestrijden is haaruitval tenge
volge van verstoring van de hor
moon-balans in hei menselijk li- wonjt belié
phaam Hormonen zijn van grote den van denazi's"hebben "moVter
immmt leiden" M blJna deitl8 jaar *'actv
miljoenen mensen op de dag.
hun ouders trachten te
den. Er is een programma uitge-
•kt. dat de kinderen al van het
ste schooljaar af in een systeem
n opdrachten en taken vangt,
waardoor zij tot onvoorwaardelij
ke dienst aan de communistische
staat moeten worden opgev-iec
Op een dag kwam een jonger
van negen jaar huilend thuis. Toen
vader en moeder vroegen, wat er
aan de hand was. kwam het ver
haal er hortend en stotend uit. De
knaap was gepasseerd, toen op
school het ..prestatie-insigne van
de Jonge pioniers" teen blauwe
Het geval van deze oude Duit- spoetnik op een wit veld) werd
ser staat niet op zichzelf, maar uitgedeeld. Bij een soort examen
het is wel typerend voor het leven had hij de voor zijn leeftijd vast-
dat de mensen in het gebied, het- gestelde commando's aantreden,
welk thans door dc
oude taaiheid weer de overhand,
Nu woont en werkt hij in de Ver.
Staten. Een (nog oudere) vriend,
die in 1933 naar Amerika was ge
vlucht, liet hem weten, dat hij
langzamerhand wel een „jongere
kracht" kon gebruiken.
Weinig hoop
inisten stilstaan, rechtsom, linksom, halt
invloed op de haargroei
mensen produceien zow
lijke als vrouwelijke hoi
een bepaalde onderling
11 Glat" dm§ Wanneer die in
afgebeeld
Duitsers, die
9Mcelstand moe-
vw. .llustreren. Volgens dr Hull-
mann is het nog een wonder, dat
er maar" 3 miljoen kaalhoofdi-
gen zij
op
verhou-
katf haaruitval tengevolge hebben,
k vitaminosen kunnen deze ge-
igen hebben. Van grote invloed
voorts de doorbloeding
hoofdhuid en de activiteit van de hun
vetklieren. De levensduur van een
haar is ongeveer drie jaren. Haar
groeit 1.2 centimeter per maand.
S'dèoT v"o™n"mri 2.P _«™i
blonderen, perma-
dat zij weer vrij zullen zijn. Zij
proberen zich zo goed en zo kwaad
als mogelijk is aan te passen aan
de omstandigheden. Maar voor ve
len breekt toch de dag aan dat
zij hun leven niet meer veilig we
de vlucht naar het Westen
goed uitgevoerd. Boven
dien bleek hij te weinig te
over de geschiedenis van d
ternationale jeugddag"
Rikke Steenbuch is éen zèer
ernstig geval. Ze is volstrekt hul
peloos. Ze heeft weinig controle
over haar bewegingen. Het beste
wat ze kan is enigermate stilzit
ten. Maar bij enige emotie lu'kt
ook dat haar niet.
..Ik ben nu negentien jaar"
zo begint zij haar verhaal ..en
ten gevolge van mijn cerebrale
parese kan ik niet lopen en niet
spreken. Ik kan evenmin een pot
lood vasthouden, zodat wat ge nu
leest, gedicteerd is van een letter-
plaat. waar alle letters van het
alfabet op staan. Die ligt voor me
op tafel en terwijl ik met mijn
linkerhand (daar heb ik het meest
aan. de rechter kan ik heel wei
nig gebruiken) iedere letter aan
wijs, maakt mijn lerares er woor
den van. Op dezelfde manier praat
ik met mijn moeder, mijn vader,
grootmoeder, mijn broers en zus
ters en mijn vrienden. En het is
niet te geloven zó gauw als
vreemden leren me te verstaan,
vooral als beide partijen hun best
doen: ik door kalm en nauwkeu
rig aan te wijzen, de anderen door
een klein beetje hun verstand te
gebruiken."
den mishandeld. Eigenlijk zouden
vrouwenharen veel sneller en
meer moeten uitvallen dan man
nenharen. Merkwaardig is echter
dat de ..Glatze" vrijwel uitslui
tend een mannelijk verschijnsel is.
haa
ge redding
Van 1950 tot 1958 vluchtten meer
dan een miljoen Duitsers van de
Sowjetzone naar West-Berlijn en
West-Duitsland In 1958 waren het
er ongeveer 100.000 en gedurende
liet eerste half jaar van 1959 al
74.000. Sinds vorig jaar nemen
ook talrijke mensen uit intellectu-
Arts weet meer Cle beroepen de wijk naar West
deze cijfei
zich voorstellen, \v
i de loop
presterer
Nooit bewezen
De
Hullir
toestand bepalen en eventueel
mannen, aldus dr. behandeling van haarui
ie 's ochtends „bos- schrijven. Soms kan ei
i haar" in hun kam zien. grij- nog helpen, b.v. door
pen als eerste reaktie naar een, ring der spanning van de hoofd-
of andei haarwatertje. Successen huid door een operatieve ingreep
met deze haarwaters zijn nog boven de wenkbrauwen. Daardoor
nooit bewezen, hoewel veelvuldig ontstaat een betere doorbloeding
gemeld. Dat komt. omdat haaruit- ivooral op hogere leeftijd) van de
val dc meest uiteenlopende oorza- hoofdhuid. Een laatste middel kan
ken heeft Bij vrouwen b.v. een echter nog de kapper leveren, n.l
zwangerschap. Ook typhus kan tot de pruik. Beter is het échter voor
algehele kaalhoofdigheid leiden de patiënt de moed op te brengen
(hoewel het haar daarna meestal zich met het kale hoofd te verzoe-
wel weer aangroeit). Ook griep, non. Hij zal dan merken, dat het
ziekten der stofwisseling, vergifti- kale hoofd veel minder opvallend
gingen, zekere champignons, huid- is dan hij altijd heeft gedacht.
Duitsland en het valt dan ook niet
te verwonderen, dat de communis
tische leiders in de Sowjetzone
ainiii i>ci hieraan paal en perk willen stel-
kan de lichamelijke len DJ; d°°r de Sowjetunie ve
Dr Hullmann wees er op. dat
van haar-zaken een arts in het al
gemeen meer afweet dan een kap-
oorzaakte Berlijnse crisis houdt
hier dan ook rechtstreeks verband
chirurg mede-
Bewaakt
De zonegrens tussen West-ei
Oost-Duitsland is ongeveer 158C
km. lang. De communisten hebben
over de gehele lengte een prikkel
draadversperring aangelegd cn
daarachter nog een strook van tien
meter breedte omgeploegd, terwijl
van tijd tot tijd wachttorens het
beeld, dat we van een concentra
tiekamp hebben overgehouden,
schijnen te voltooien Het over
schrijden van deze zonegrens is
Kwellend medelijden
Letter voor letter aanwijzend
heeft Rikke Steenbuch het ver
haal van haar leven geschreven.
Een groot doel heeft haar daarbij
Voor ogen gestaan: de strijd te
gen sentimentaliteit en wanbe
grip. „Als cerebrale paresen
door sentimentaliteit konden wor
den genezen, was ik al lang -ge
zond geweest", constateert ze met
wat bittere ironie. ..Ik weet dat
velen mij hard vinden, maar Ik
wil Iedereen op het hart drukken:
sch»i ui) m«t die toon van arme
stakkerd! Wees gewoon, praat
niet sentimenteel of onnatuur-
Ze heeft meer dan voldoende re
den voor die hartekreet Ze her
innert zich bijvoorbeeld, tijdens
een wandeling in haar rolstoel,
een ontmoeting met twee oudere
dames. ,.Ze wierpen me van ter
zijde een medelijdende blik toe. Ik
zag het best en ik hoorde nog be
ter wat zij zeiden: wat voor kwaad
hebben die ouders gedaan dat ze
zo'n kruis moeten dragen? Ik
bleef stil zitten. Toen kwamen de
tranen. Het duurt een hele tijd
voordat een klein meisje over zo
iets heen is. Nu ben ik gelukkig
:o oud geworden, dat ik me niets
■neer van zulke opmerkingen aan-
-ek."
Zelfs artsen
Zelfs met artsen heeft Rikke
lergelijke trieste ervaringen opge-
laan. Ze vertelt van een zenuw
arts. die haar als imbeciel scheen
te beschouwen, maar over wie zij
au vergoelijkend schrijft: tot zijn
verontschuldiging kan gezegd wor-
ien. dat destijds niemand hier in
Voorwegen er enig idee van had
vat cerebrale parese eigenlijk
vas. Heel goed herinnert ze zich
iok een belevenis in een zieken-
luis, waarin ze enkele dagen voor
•nderzoek was opgenomen.
..Ik had mijn lievelingsboek
neegenomen. Ik lag met opge
ld okken knieën, met het boek te-
ten mijn knieën aan. Ik voelde me
•norm volwassen. Toen ging op-
:ens de deur open. De dokter
twam binnen met een verpleeg
ster op de hielen. Hij leunde over
iet hekwerk van mijn bed. Ik had
namelijk een kinderbed gekregen,
om niet de kans te lopen op de
grond te belanden. Zijn oog viel
op mijn boek. dat hij opnam en
doorbladerde. Toen zei hij. zich
tot de verpleegster wendende: och
ze kan toch nooit leren lezen. Hij
mikte het boek onverschillig neer
op het bed en ging heen. Ik raak
te volkomen van streek en huilde
onbedaarlijk."
Droevige en plezierige herinne
ringen aan Rikke's kinderjaren
wisselen elkaar in dit dagboek
verrassend af. Rikke leidde een
gelukkig huiselijk leven met ou
ders die al het mogelijke deden om
haar te helpen en te begrijpen.
Maar vaak overheerste het ver
driet van het kind, dat zich niet
uiten kan. „Dikwijls had ik buien
van razernij. Vader en moeder
moesten maar raden wat ik be
doelde, en ik werd ongeduldig
wanneer ze dat niet vlug genoeg
konden. Vaak maakte ik me zo
kwaad dat het tuig in de loopstoel
brak. Pats, daar lag ik op de
grond. Of ik ging er vandoor en
stoof in mijn razernij tegen een
deur op."
Geringe vooruitgang
Tot voor kort werd een spas
tisch kind beschouwd als een ho
peloos geval, waar de medische
wetenschap weinig of niets aan
kon doen. Eerst sinds enkele ja
ren bestaan er groots opgezette
oefenprogramma's, waarbij alle
mogelijkheden tot verbetering be
nut worden. Er is enorm veel ge
duld en doorzettingsvermogen voor
nodig. Het kan heel lang duren
voor dat ook maar een geringe
verbetering wordt bereikt.
Voor behandeling door een pio
nier op dit gebied is Rikke Steen
buch op haar veertiende jaar naar
Londen gegaan. „Dokter Dunham
meende dat er goede kansen wa
ren dat ik vooruit zou gaan en
dat ik in de loop van enkele ja
ren in staat zou zijn om mezelf
behoorlijk te redden en o.a. zelf
op een schrijfmachine te schrij
ven. Dat is waar ik het aller
meest naar verlang."
Maar zover is Rikke beslist nog
niet. De behandeling in Engeland
en de voortdurende gymnastiek
oefeningen na haar terugkeer in
Noorwegen hebben geen wonder,
maar slechts een geringe vooruit
gang teweeggebracht. „Voordat ik
met deze behandeling begon, kon
ik me volstrekt niet ontspannen;
ik liep steeds rond met een sla-
betje tegen het kwijlen, waarmee
elke aardige jurk toch altijd weer
bedorven werd, en ik kon niet zo
keurig recht in een stoel zitten
als nu!" Dat is alles. Nog dage
lijks kampt Rikke met de moei
lijkheden, waarvan zij in het laat
ste hoofdstuk nog het volgen-
mij moeilijk i
de vertelt.
„Het i
lichaam te laten doen wat
geest beveelt. Dit is voor anderen
vreselijk lastig te begrijpen. Ja.
zelfs mijn naaste familie begrijpt
het af en toe niet. Ze zeggen dan:
Rikke. nu moet je jc werkelijk
beheersen. Om nu eens zo iets
doodgewoons te nemen als het aan.
trekken van een want. Aan mijn
linkerhand gaat dat vlot. maar
met mijn rechter is het anders
gesteld. Ik weet dat ik geen vuist
moet maken, want dan krijgen zo
me de want niet aan. Wel, ik
geef de hand bevel geen vuist te
maken. Maar dan gebeurt er iets
vreemds. Mijn hand doet juist het
tegenovergestelde van wat ik be
veel. Het is niet mogelijk de vin
gers ertoe te krijgen zich te strek
ken. Maar als de want dan na
veel getob van vader of moeder
op zijn plaats zit. wat gebeurt er
dan? Tja. dan strekken de vin
gers zich En mensen die dat zien.
denken dat het moedwil en opzet
Als elk ander mens
„Ik ben. misschien met al te
hoog gespannen verwachtingen
naar Londen gegaan", overpeinst
zij nu. „Eerlijk gezegd dacht ik
dat ik helemaal gezond zou kun
nen worden." Het klinkt bijzonder
triest, maar over haar teleurstel
ling, haar wanhoop misschien ver
telt zij niets. „Ik heb er nooit van
gehouden me over mijn lot te be
klagen. Dat heeft mijn familie wel
voor mij gedaan, tot mijn groot
misnoegen."
Nee, Rikke klaagt niet. Ze vindt
steun in haar geloof; „het Chris
tendom is voor mij onontbeerlijk;
het maakt me blij". Van haar
medemensen, van allen die ge
zond zijn en die haar en haar lot
genoten hulp willen bieden,
vraagt zij alleen om dat te doen
op de best mogelijke manier:
„door ons als mens te behande
len, doodgewoon als elk ander
mens." Want dat is uiteindelijk
de bedoeling, waarmee ze haar
dagboek heeft gepubliceerd.
