CHRISTELIJK
Waarheid over de dood
wordt mens onthouden
Commissie moet verhouding
tot I.C.C.C. bepalen
Calvijn-herdenking valt
samen met bedevaart
Een woord voor vandaag
Herv. kerk voor nieuwe
taken op Rozenburg
Ontsnapt
l langs Krakatau
Kanttekening
We elimineren de dood
uit ons bewustzijn
WORIGE week schreef ds. J. J.
Buskes Jr. in het blad Tijd
en Taak" over het recht van de
mens om te leven en te sterven.
Deze week vervolgt hij zijn
artikel over de noodzakelijk
heid dat de mens rich op 2ijn
sterven moet kunnen voorbe
reiden.
Hij herinnerI zijn lezers eraan
dat in de Middeleeuwen een
groot aantal sterfboeken werden
geschreven. Het oudste daarvan
is wel „Ars bene moriendi". Ds.
Buskes vervolgt:
DE kerk heeft aan dat op zich
zelf allerminst christelijk bezig
zijn met de dood aangeknoopt De
sterfboeken zijn er het resultaat
Wij durven niet beweren, dat de
moderne mens angst voor de dood
heeft Dat heb ik lange tijd ge
dacht. maar mijn werk in de Am
sterdamse ziekenhuizen heeft mij
anders geleerd. Wanneer de mens
aan de grens van het leven komt
te staan, is het zeker geen uitzon
dering dat een onbestemde angst
hem overvalt. Soms in de vorm van
een vreselijk zelfverwijt, dat op
komt uit een vermoeden, dat hij
op de een of andere wijze verant
woording zal moeten afleggen, en
uit een besef, dat hij onmogelijk
staan kan voor de consequenties
van zijn daden. Een volstrekt niet-
gelovig man, die wist. dat hij ster
ven ging. zei in grote angst tegen
„help mij sterven, mijn hele
het onbe-
leven vliegt mij
Soms in de vorm
definiëren vrees
kende, dat komt.
Angst
rTOCH heb ik het gevoel, dat de
■l moderne mens in zijn leven de
angst voor de dood niet kent. Hij
kent veeleer een angst voor het
leven De vraag, of wij bereid zijn
te sterven, wordt ons. behalve in
enkele zwaar orthodoxe streken
overhoop. De zinloosheid
leven is voor velen een absolute
zekerheid, die het hun onmogelijk
maakt, gelukkig te zijn en van het
leven te genieten, al heb ik wel
eens gemerkt, dat juist zij die veel
over de zinloosheid van het leven
spreken en schrijven, in de regel
grote levensgenieters zijn.
Ik denk dan ook meer aan de
genen die er niet over spreken of
schrijven, maar voor wie de zin
loosheid la grande préoccupation
van hun leven is. Een van hen zei
pi ij eens: „ik vind het leven ver
schrikkelijk",
Wij hebben de dood uit het leven
weggewerkt, trachten dat althans
te doen, Dat geldt zeker van de
grotestadsmens. Welk een afstand
tussen een begrafenis in mijn eer
ste gemeente op Texel, een klein
dorp. en een begrafenis in Amster
dam Hoe weinigen weten, wat zich
achter de muren van een zieken
huis afspeelt.
Voorbereiden
OP de conferentie van het Neder
lands Gespreks Centrum werd
de vraag, of de arts verplicht is,
tot elke prijs het leven van zijn
patiënten te verlengen, aan de orde
gesteld. In de discussies bleek dui
delijk bij de inleidingen trou
wens ook al dat onze levens- en
wereldbeschouwing bij de beant
woording van deze vraag een grote
rol speelt. Moet een patiënt op de
naderende dood worden voorbereid?
Volgens dr. Faber is de arts op
dit punt in de regel terughoudend
uit vrees, dat het de patiënt kwaad
zal doen te weten, dat zijn einde
komt De geestelijke is volgens dr.
Faber in de regel meer doordron
gen van de noodzakelijkheid, dat
de patiënt voor zijn dood nog een
geestelijke ontwikkeling moet door
maken en behoefte heeft, bepaalde
dingen uit te spreken.
Door de technische behandeling
van de patiënt, waarbij deze meer
als lichaam dan als mens wordt
beschouwd, wordt dit feitelijk een
onmogelijkheid. Dr. Faber vindt
dit onjuist. Hij voerde het pleit
voor de ware euthanasie als een
positief innerlijk proces, om zich
van en uit het leven los te maken
en zich op het sterven voor te
bereiden.
Bewust sterven
NIEMAND zal waarschijnlijk het
recht en de plicht van de arts.
om verdovende middelen toe te
dienen, om de pijn weg te nemen,
hoe afschuwelijk er door mensen
geleden wordt, kan slechts dank
baar zijn, dat de medische weten
schap in staat is, heel veel pijn
weg te nemen of in elk geval te
verzachten.
De meesten van ons zullen zich,
denk ik, onmogelijk kunnen voor
stellen, dal zij, als minister Keu-
chenius, de dokter zouden verzoe
ken, hun geen verdoving meer toe
te dienen. Keuchenius verzocht dat
aan zijn dokter, Hij wilde bewust
sterven, zoals hij bewust geleefd
had. Bij Keuchenius was dat geen
stoïcisme, maar christelijk geloof.
Er liggen hier vele vragen, waar
op een definitief en in alle omstan
digheden geldend antwoord nog
door niemand gegeven werd en
naar mijn overtuiging ook door
niemand gegeven kan worden. Toch
waag ik de opmerking, dat naar
mijn ervaring en overtuiging de
mens van tegenwoordig ten on
rechte weinig kans krijgt, zich op
hel sterven voor te bereiden.
De waarheid over de komende
dood wordt hem veelal onthouden
en in de meeste gevallen worden
hem zoveel verdovende middelen
toegediend, dat hij sterft zonder
het te weten.
Armzalig
Wij hebben het nu eenmaal ver
gebracht in de kunst, de dood uit
het bewustzijn te elimineren, Dat
heeft ten gevolge, dat er van een
ars bene moriendi, van de kunst
om op de rechte wijze te sterven,
weinig is overgebleven. Ik kan dat*
onmogelijk een zegen vinden en
ben dan ook geneigd het pleit te
voeren voor het recht van een
mens. om zich op het sterven voor
te bereiden. Niet, omdat ik op een
ouderwetse manier zo'n grote
waarde aan het sterfbed hecht,
maar wel, omdat ik de wijze
waarop de meesten sterven on
bewust en zonder enige voorberei-
- armzalig en triest vind, in
een mens onwaardig.
J. J. BUSKES
ding -
Synode Gereformeerde Gemeenten
Op de Generale Synode van de
Gereformeerde Gemeenten in
Nederland en Amerika is een
commissie benoemd om de Sy
node voor te lichten over* de
I.C.C.C. In het vervolg zal c.en
predikant, die binnen de drie
jaar een beroep ontvangt, toe
stemming moeten hebben van de
classis om het beroep aan te ne
men.
Eerst i
24 en 25 j
i pas de synode werd
ni te Utrecht gehouden
een verslag, dat door het
n verzorgd werd. Vertegen-
Advertentiën
Hoe KNOBBELS
aan de grote teen
te bestrijden.
Knobbels of
pijnlijke
Gelukkig
product aat snei verncntini
brengt Het is de beroemdi
Dalet Balsent
DALET BALSEM heeft eei
zijn
hinderlijke
ludige
1) verjaa
s) heft i
opzwelling.
Neem de proef
BALSEM, haar i
Bij apothekers
i pijn:
de hinderlijke
„IJsselmonde geen genadeoord"
woordigers van de pers werden op de
synodezittingen niet toegelaten.
De synode werd namens de roepen
de gemeente van Vlaardingen geopend
door ds. H. Rijksen van Vlaardingen
Tot leden van het moderamen werder.
gekozen ds. L. Rijksen van Rotterdam,
praeses. ds. A. Verhagen te Gouda en
Blok te Rijssen, assessoren, ds
n Dam te Rotterdam-Zuid en het
Tweede Kamerlid D. Kodde, scribae en
N. W. Schreuder. quaestor.
Besloten werd onder meer dat predi
kanten die nog geen drie jaar een ge
meente dienen en toch een beroep ont
vangen dit beroep slechts mogen aan
nemen met toestemming van de classis.
Vertrekt een predikant toch eerder dan
zal de nieuwe gemeente de vorige de
gemaakte onkosten redelijk moeten
goeden.
Ook binnen deze groep van gemeen- j (K. 3434-347
ten leeft het verlangen om meer con
tact te hebben met andere kerken. Er
werd een commissie benoemd die een
uitvoerig rapport zal moeten uitbrengen
over de I.C.C.C. Kennelijk willen de
Gereformeerde Gemeenten dit rapport
afwachten eer zij zich bij deze oecume
nische beweging officieel willen aanslui-
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Breukelen: J. N. de Rui-
er te Leiden: te Vlaardingen (vac. W.
Sierag) D. Noordmans te Ommelander-
wük-Zuidwending; te Brummen (vac. S.
Pennekamp): A. v. d. Veen te Joure;
te Beuningen: H. J. de Ridder, voorheen
zendingspredikant, wonende te Bussum.
Bedankt voor Ee (Fr.): W. F van der
Staat te Bierum.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Vreeland: W. H. Zuidema
te Amsterdam
Bedankt voor Ferwerd: J. N. Nara-
niensma te Roodeschool.
Beroepbaar. Ds. A. de Bruin, missio
nair predikant van de gerei. kerk van
Rotterdam en de Javaanse kerk te Poei-
wokerto (Indziet zich genoodzaakt
van de terugkeer naai zijn arbeidsveld
in Indonesië af te zien. In verband daar
mee is hij vanaf heden in Nederland be
roepbaar gesteld. Zijn adres luidt: Van
Stolkweg 9a, Scheveningen.
Kand L. Zwaan, laatstelijk hulppre
diker bij de geref. kerk van Londen is
in Nederland teruggekeerd en m.i.v. 6
juli beroepbaar. Zijn adres luidt: Burg.
Van der Boschstraat 17, Amerongcn
De taal ontwikkelt zich met het volk. Wie nu nog spreekt
of schrijft in de stijl en met de woordkeus van een eeuw ge
leden, wordt uitgelachen. Er zijn overigens nog genoeg woor
den, die niet veranderd zijn. Soms is wel de betekenis van
een woord veranderd: wij bedoelen er iets anders mee dan
onze voorouders. Is er misschien iets dergelijks aan de hand
met het woord bekering? Is dit woord wellicht gedevalueerd?
Paulus, in zijn grote rede in Athene, gebruikt het woord ook.
Hij zegt: ..God verkondigt, met voorbijzien van de tijden der
onwetendheid, heden aan de mensen, dat zij allen overal tot
bekering moeten komen". Dat woord is voor ons opgeschre
ven, omdat hH hyper-actueel blijft, omdat een goddelijk ver
zoek nooit veroudert. Heden ook vandaag; allen ook u,
die dit leest; overal ook daar, waar u woont. Wat bekering
dan is? Afkeer van het „ver-keerde", inkeer tot ons-zelf, te
rugkeer tot God. En dit is méér dan een woordspeling: wie
echt weet wat berouw is ondervindt in de praktijk, dat de
bekering alles te maken heeft met een keerpunt. Wij waren
op de verkeerde weg, wij hebben dat ontdekt, wij zijn nu op
de terugweg.
Inwendige zending
(Men schrijft ons uit IJsselmonde) Westzeedijkse mannencongregatie
T daarheen de jaarlijkse bedevaart wil
In Mariaoord te IJsselmonde organiseren. Maar Is het nu beslist
wordt tegelijk met een bedevaartnoodzakelijk dat dan het gehele dorp
als Maria-oord wordt genoemd0 Dit
een Calvijn-herdenking gehou- g£iat ons te ver,
den. Onze aandacht werd geves- w'j zouden dan ook nog een beetje
ticrH .in ViPt nlsn dat rlnnr Hp lrekejling willen houden met de mensen
tiga op net pian aat aoor ae die in iJsselmonde wonen. Het is toch
Rooms-Katholieken is opgevat!goed christelijk om met de overtuiging
om zondag 5 juli aanstaande een y,an een bevolking rekening te houden.
J j I Voor verreweg het grootste deel der be-
bedevaart te ondernemen naar volking is IJsselmonde een geliefd dorp
het genadeoord IJsselmonde.
Daar wordt op diezelfde zondag
middag in de Hervormde Kerk
een Calvijn-herdenking belegd.
De Rooms-Katholieken hebben niet de
bedoeling naar deze Calvijn-herdenking
te pelgrimeren. Zij gaan naar het gena
deoord IJsselmonde En dat niet omdat
in het sinds de 16e eeuw Hervormde
IJsselmonde het getuigenis van Gods
genade in Jezus Christus wordt verkon
digt en in de annalen pastoor Janz staat
geboekstaafd als de eerste bedienaar
van dit Evangelie overeenkomstig de
Heilige Schrift. Onze Rooms-Katholieke
medeburgers uit deze stad hebben de
noodzaak ontdekt naar het genadeoord
van Maria. Hulp der Christenen, in IJs
selmonde te trekken.
Naast de jaarlijkse hulde aan de moe
der Gods wil men haar bijzondere voor
bede inroepen voor het welslagen van
het aangekondigde wereldconcilie. Tot
deze geloofsdaad worden niet allen de
leden der Mana-congregaties maar ge
heel „katholiek Rotterdam" opgeroepen
Tegen deze pretentie van de Rooms-
katholieken uit IJsselmonde en uit ge
heel Rotterdam menen wij te moeten
protesteren. Zonder vrees voor anti
papisme mag men toch nog wel enige
reserve hebben tegen de annexatie
een heel dorp als genadeoord. Ieder
weldenkend mens gunt de roomse
deburgers de volledige vrijheid van
godsdienst. Maar wij vragen ons af' of
het werkelijk noodzakelijk is vooi
beleving en uitoefening van d'e rot
godsdienst een dorp zo geheel voor zich
op te eisen.
Niemand zal er bezwaar tegen hebben
dat door de roomse gelovigen de r
se kerk van IJsselmonde als een bijzon
der genadeoord van Maria Hulp der
Christenen wordt beschouwd en di
aangenaam
heeft het met Maria weinig of niets
Deze dorpelingen met hun overwe-
;cnd protestantse overtuiging zullen de-
;e naam zeker niet dankbaar overne-
nen Zij zijn voor een deel toch altijd
dankbaar voor de doorwerking van de
reformatie en willen ui een andere ge
nade roemen dan in die van Maria. Hulp
der Christenen,
Zij zullen zeker de pelgrims niets m
de weg leggen. Met enige bevreemding
zullen zij de stoet bedevaartgangers door
de straten zien trekken. Misschien vin
den zij er een aanleiding in om zeker
nu de Calvijn-herdenking te gaan bij
wonen, Niet als demonstratie! Daar heb
ben zij geen behoefte aan, maar wel om
te getuigen van het blijde Evangelie
van Gods genade in Jezus Christus en om
de man te gedenken die zoveel heeft
betekent voor de hervorming in Neder-
Besloten werd om het Gereformeerd
Sociologisch Instituut te vragen wat de
kosten zijn van een onderzoek in ver
band met de Deltaplannen en de Rand
stad Holland.
Men is zich in deze gemeenten be
wust van de nieuwe mogelijkheden en
kansen, die worden geboden. Kennelijk
wil men graag meer naar buiten tre
den. want besloten werd de Inwendige
Zending die voorheen uitging van de
Particuliere Synode van het Zuiden tot
een taak van de Generale Synode te
maken.
Ds. A. Vergunst en ouderling J. Riet
veld werden verzocht na te gaan hoe
de verhouding is van de prekenbundel
„Uit de schat des Woords" tot de sy
node. Men wil weten of de synode de
verantwoordelijkheid draagt voor het
geschrevene of de schrijvers van de
bundel.
Benoemingen
Tot deputaten voor de zending wer
den in de plaats van ds. J. B. Bel, die
wegens gezondheidsomstandigheden niet
meer verkiesbaar was. en ds. L. Kie-
boom, die naar Amerika was vertrok
ken. benoemd ds. A. Elshout en ds. C.
Hegeman. Als curator van de Theologi
sche School werd in de plaats van wij
len J. de Kok benoemd ouderling N. W
zal bestaan uit ds. Hegèmi
Rijksen, ds. H. Rijksen. ds Kersten, ds.
Vergunst en ds. Zjjderveld. Tot leden
voor de nieuwe Cómmissie voor de In
wendige Zending werden benoemd ds.
Hegeman. ds. E. F Honkoop en ds. H.
Rijksen.
Een aantal agendapunten werden aan
gehouden lot de volgende zitting van de
synode, die op 30 september weer bij-
VRIJGEM. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Almkerk-Werken-
dam: J. Smelik, kand. te Groningen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Amsterdam-Noord en te
Enkhuizen: C. Wisse, kand. te Tholen;
te Zoutelande-Westkapelle en Woerden:
kand. P. Blok te Rotterdam.
Reorganisatie van
Evangelische kerk
in Duitsland
De Evangelische kerk van Berlijn-
Brandenburg heeft lot een reorganisatie
besloten, welke van kracht wordt indien
de kerk door politieke gebeurtenissen
zou worden verdeeld.
De kerk van Berlijn-Brandenburg heeft
twee derde van haar leden in Oost-Duits-
land en Oost-Berlijn en een derde ln
West-Berlljn.
De bevoegdheden van de provinciale
synode zulen aan regionale synoden wor
den overgedragen indien het niet meei
mogelijk is dat alle leden van de pro
vinciale synode op één plaats bijeen
komen.
Elke regionale synode mag een eiger
Leiding voor haar gebied vormen en eer
plaatsvervanger van de bisschop benoe
men indien deze laatste zijn bevoegd
heden niet meer kan uitoefenen.
De geestelijke eenheid van de kerk
biijft door het besluit onaangetast, aldus
kerkelijke functionarissen
Advertentie
MULO A en B
Verkort Mulo voor P. T. T. en N. S.
De kortste en voordeligste opleiding
RESA-HILVERSUM
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Een eiland in omwenteling
Rapport van
Ds. Rinzema treedt af j
als evang. predikant
Ds. J. Rinzema, qvangelisatiepredikant
in algemene dienst'van de geref. kerken
heeft van de generale synode m.i.v. 1
september a.s. op zijn verzoek onthef
fing gekregen van deze opdracht.
Ds Rinzema werd o'oor de generale
synode van Assen (1957) tot tweeede
evangelisatiepredik3nt in algemene
dienst benoemd Het lag oorspronkelijk
in de bedoeling dat ds. Rinzema later a's.
W. A. Wiersinga zou gaan opvolgen.
Ds. Rinzema wenst echter weer aan
een plaatselijke kerk te worden verbon
den. Een eventueel beroep zal hij in dit
verband gaarne in overweging nemen
rakter droeg en waar de landbouw het
voornaamste middel van bestaan was.
De Hervormden zijn er in de meerder
heid. gevolgd door de Gereformeerden.
Temidden van het Nieuwe Waterwegge
bied en Voorne-Putten nam het een
enigszins afzonderlijke en eigensoortige
plaats in, die door de komst van Botlek
en Europoort en de invloed van de
Randstad en Delta-ontwikkeling ingrij
pend zal worden gewijzigd.
In de toekomst zal een groot deel
van de boeren en landarbeiders van het
eiland verdwenen zijn. In hun plaats
zullen zich de bedrijfsleiders, technici,
tekenaars, monteurs, lassers, bankwer
kers. kraandrijvers, stokers en hand
langers vestigen
Blijkens een mededeling van de Her
vormde predikant te Rozenburg waren
tot medio november vong jaar 25 ge-
eiland Rozenburg voltrekken en oo"™SntV™,nheKSbLsb°?BoVk)" gï'
de gevolgen daarvan.
sociologisch
instituut
"l^ERSCHENEN is een rapport
door het sociologisch in
stituut van de Ned. hervormde
Kerk te Utrecht samengesteld in
opdracht van de commissie voor
de Deltazaken vanwege de Ned.
Hervormde Kerk over de om
wentelingen, die zich op het
Het rapport geeft o.a. een overzicht
an het „oude" Rozenburg, een eiland,
[at een overwegend landschappelijk ka-
Een mens zou geen i
67
vos meer zijn gcwee.l w,„.
hij weerstand had kunnen bieden aan de im
pulsieve, maar onweerstaanbare behoefte om naar
die twee raketten te kijken, die daar hoog in de
lucht ontvlamden. En de Japanners waren ten slot
te toch óók mensen. Als éen man draaiden zij zich
om als marionetten in de hand van een Jan Klaas
sen, teneinde naar boven te kijken en als een
man schoten zij er op die manier het leven bij in.
met hun rug half naar de reddingboot toegekeerd,
en met het hoofd achterover in de lucht starend.
Het geknal van de automatische karabijnen, ge
weren en pistolen stierf uit; de echo's verklonken
over het spiegelgladde water in de verre stilte, en
Nicolson riep iedereen toe plat in de boot te gaan
liggen, Nog voor hij zweeg, kwamen twee dode zee
lui van het hellende dek van de duikboot naar be
neden rollen en ploften op het achtereinde van de
reddingboot neer; de ene bleef bijna op he-t dolboord
hangen, en de andere stevende regelrecht op _de
kleine Peter en de beide
zijn levenloze armen en heen
benen. Gelukkig was McKmnon
bij, en de twee
tegelijkertijd.
Een sseconde verliep, een tweede, en een derde.
Nicolson zat in gespannen verwachting op zijn
knieën naar boven te küken. Hij kon geschuivel van
voeten en het haastige, hoge gemurmel van stem
men horen, echter het schild van het grote kanon.
Er verliep weer een seconde, en nóg een. Zijn ogen
gleden langs hel dek van de duikboot: misschien
leefde daar nog iemand, die nog altijd hunkerde
naar een roemrijke dood voor zijn keizer Nicol
son twijfelde geen ogenblik aan de fanatieke moed
van de Japanners. Maar alles bleef stil, doodstil. De
officier hing slap over de commandotoren, de re
volver nog altijd in de bungelende hand geklemd
Nicolsons kogels hadden hem getroffen en de
twee anderen waren naar binnen gevallen. Vier vor
meloze gedaanten lagen op een groteske hoop aan
de voet van de commandotoren. Van de twee man
nen bij het lichte juchtafweerkanon merkte men
niets meer: de automatische karabijn van Farnhol-
me had hen overboord doen slaan.
De spanning begon ondraaglijk tc worden. Nicol
son wist, dat net grote kanon niet laag genoeg kon
richten om hen te raken, maar hij herinnerde zich
ïipleegsters
en weer zwaaiende
.r nog net bijtijds
plonsen weerklonken bijna
door AUSTAIR MAC LEAN
(vertaling Bob Limburg)
scheepskanon vlak boven iemands
hoofd Misschien zou de schok van de ontploffing
degenen die er vlak onder zaten noodlottig kunnen
worden, men kon het nooit weten. Opeens begon hij
zachtjes te schelden om zijn stommiteit en wendde
zich snel tot Willoughby.
„Breng de motor aan de gang. tweede' En dan
achteruit, zo vlug als je kunt. De commandotoren
kan ons dekken tegen dat kanon, wanneer we.
De rest ging totaal verloren in het gebulder van
het kanon, dat opeens werd afgeschoten. Een ge
bulder was het eigenlijk niet. eer een geluid al:
van een vlakke, felle zweepslag, dat de trommel
vliezen op onbarmhartige wijze geweld aandeed en
bijna verdoofde, zo intens was het. Een lange rodi
vlarn kwam als een boosaardige tong uit de loop
van het kanon te voorschijn en reikte bijna tot in
de boot. De granaat plofte in zee en deed eer
dicht gordijn van fijne waterdruppeltjes neerdalen,
terwijl een zuil va.n wel vijftien meter omhoog
steeg. Maar toen het geluid was weggestorven, dc
rook was opgetrokken, en Nicolson als een wanhopi
ge zijn totaal versufte hoofd heen en weer schudde,
drong het opeens tot hem door, dat zij allemaal
nog leefden, en dat men op de duikboot als bezete
nen bezig was het kanon opnieuw te laden. Hij wist
dat het kritieke ogenblik was gekomen.
„Vooruit, generaal!" Hij kon zien hoe Farnholme
overeind kwam. „Wacht tot ik het sein geef." Hij
keek snel in dc richting van de boeg, toen daar
een geweerschot knalde.
-.Dat Is mis!" Van Effen had gruwelijk het land.
..Er keek zo Juist een officier over de rand van
de commandotoren."
„Houd uw revolver gereed tot schieten," beval Ni
colson. Hij hoorde de kleine Peter kermen van angst
en begreep dat deze geschrokken moest zijn van het
schot uit het grote kanon; zijn gazicht trok hevig,
toen hij Vannier toeriep: „Vierde! De noodseinen
Neem een paar magnesiumfakkels en gooi die dan
in de commandotoren, Dat kan ze daar dan weer
even bezighouden."
Ononderbroken luisterde hij intussen naar de be
wegingen van degenen die het kanon bedienden. „En
houdt allemaal de toren en de luiken voor en ach
ter in de gaten."
Opnieuw verliepen er ongeveer vijf seconden, en
toen hoorde Nicolson het geluid waarop hij had ge
wacht. het schuren van een granaat in de broek,
waarna het sluitstuk weer op 2ijn plaats sprong
..Vooruit maar!" riep hij kortaf.
Farnholme getroostte zich niet eens de moeite
om de karabijn aan de schouder te brengen, maar
vuurde met de loop onder zijn arm, schijnbaar zon
der ergens op te mikken. Dat had hij niet nodig:
hij was zelfs nog beter schutter dan hij had be
weerd. Hij loste ongeveer vijf schoten, meer zeker
niet, en deed alle kogels nauwkeurig in de loop van
het kanon verdwijnen Toen de laatste kogel de ont-
stekingskop van de granaat trof en deze explodeer
de, liet hij zich vlug als een steen op de bodem
van de reddingboot vallen. Hoe hevig de knal en
de schok van zo vlakbij ook mochten zijn. de ont-
oloffing van de granaat in de loop klonk merkwaar
dig dof, al waren de gevolgen maar al te duidelijk
zichtbaar. Het gehele grote kanon sprong van zijn
affuit, en de wegspringende brokjes metaal kletter
den kwaadaardig tegen de commandotoren en flo
ten over het water, dat in een onregelmatige kring
rondom dc duikboot opspatte. De soldaten die het
kanon hadden bediend, moesten dood zijn geweest,
voor zij het wisten, want de hoeveelheid spring
stof die op een armslengte van hun gezicht de lucht
vloog, was groot genoeg om een brug mee op
Nicolson was alweer
„Ik
naalvlammen schoten ln een boog door de lucht
kwamen precies in de commandotoren terecht, zo-
lat de opstaande randen van de luiken scherp af
staken tegen de rode gloed. Goed gedaan, vierde.
Je bervt de held van de dag vandaag."
(Wordt vervolgd)
Van de westpunt (Europoort)
aantal 12. terwijl daarenboven enkele
gezinnen in het westen reeds hun wo
ning moeten verlaten wegens de Euro-
poortwerken
De protestantse bevolking op Rozen
burg zal in de komende tijd andere
godsdienstige opvattingen moeten gedo
gen en dienen te verwerken, aldus het
rapport. De eerste ontvangavond, welke
door het gemeentebestuur werd belegd
en waar de burgemeester, de gemeente
architect en de Hervormde predikant
de nieuwgekomen inwoners toespraken,
was een eerste poging om tot wederzijds
begrip en samenwerking te komen.
Geen spanningen
Blijkens mededeling van de Hervorm
de predikant hebben dc veranderln
gen het wegtrekken van de oude be
volking en het zich vestigen van eer
nieuwe tot nu toe geen ongezonde
spanningen in de Rozenburgse samen
leving of binnen de Hervormde Ge
meente teweeggebracht.
Dit wordt enerzijds toegeschreven aan
de structuur van de „import", die over
wegend uit jonge gezinnen met kleine
of schoolgaande kinderen bestaat,
bij dus de oudere jeugd met de plotse
linge inbreng van een eigen problema
tiek nog ontbreekt, terwijl anderzijds
Rozenburg al langere tijd geen eng be
sloten eilandgemeenschap meer was ten
gevolge van de trek van vele Rozen
burgers naar de grondwerken en de in
dustrie buiten het eiland. ZoweJ in de
amenleving als in de Hervormde Kerk
is en wordt gewerkt aan een zekere
openheid voor de „vreemdelingen" die
over de opvang, ontvangst, opname en
gelegde contacten goed te spreken zijn
Ook komt het voor, dat nieuwingeko-
menen naar de kerk gaan op Rozenburg,
waar zij dit elders achterwege lieten
De Hervormde kerkeraad ziet als zijn
taak allereerst het werk in de arbei
derskampen rondom de Europoort, bij
j. bij de opbouw der be
de Botlek
drijven. Naast dit werk van tijdelijke
aard ligt het blijvende voor zeevaren
den en binnenschippers. Voorts zal er
op pastoraal, kerkelijk, maatschappelijk
jeugdgebied een vermeerdering van
ILLUSIES
O ET atheïstische Marxisme, dat in
Rusland nog als echte weten
schap wordt beschouwd, ook al is het
door Lenin gereviseerd, kende niet
het bijbels zondebegrip. Het hield ook
bij zijn toekomstbeschouwingen met
het feit der zonde geen rekening. Het
dacht er niet aan om op de bodem
van alle vragen de zondeschuld der
wereld te zien.
Natuurlijk ontkende het niet, dat er
in heel het volkerenleven veel kwaad
geschiedde, dat er met name ook
veel sociaal onrecht werd gepleegd.
Het zag wel, dat personen en volken
met elkander in vijandschap leefden,
dat er geroofd en gemoord werd, dat
de alkohol veler leven verwoestte,
dat de prostitutie haar slachtoffers
bij duizenden telde. Maar al deze
euvelen vonden, volgens Marx en
zijn medewerkers, hun oorzaak niet
in de afval van God, niet in het zon
dige mensenhart, maar in de pro-
duktieverhoudingen, in de heerschap
pij van het „kapitalisme". Met de
produktieverhoudingen zouden ook de
mensen veranderen. In casu ten goe
de veranderen.
Nu is, volgens dezelfde Marx, het
„kapitalisme" eerst in de loop der
geschiedenis ontstaan. Hij sprak dan
ook van een „vóór-kapitalistische"
periode. Werd daarin niet geroofd en
gemoord? Kwam daarin zelfs de sla
vernij niet voor? De eerste mensen
leefden niet onder een „kapitalis
tisch" regiem. Maar sloeg Kaïn niet
zijn broeder Abel dood?
De evolutiegedachte werd aan
vaard, ten einde veel van het gebeur
de in de oude tijden te verklaren.
De uit de dierenwereld opgekomen
mens kon eerst langzamerhand een
wat hoger peil bereiken. Maar is die
„evolutie" ooit zover gevorderd, dat
de mensen niet meer roofden en
moordden, geen onrecht meer be
dreven? Men weet beter.
Wel is er volgens de marxistische
geschiedbeschouwing zekere voor
uitgang. Op grond van zijn wijsbe
geerte zag Marx het zó: de oor
spronkelijke toestand, waarin het
mensdom leefde, was een onvol
maakte vorm van communisme.
Maar daarin lag de kiem der ont
binding verscholen. Het oude, on
volmaakte communisme kon geen
stand houden. Het sloeg om in zijn
tegendeel. Historisch noodzakelijk
ontstonden de perioden van de pri
vate eigendom en de tijd van het
„kapitalisme". Maar ook deze ont
wikkelingsfase zal weer voorbijgaan,
is zelfs al aan het veranderen, dank
zij de klassenstrijd, die de locomotief
der geschiedenis is. Eerlang slaat het
individualisme om in zijn te
gendeel: het collectivisme. Straks
komt de grote omslag, die ons zal
brengen een klassenloze maatschap
pij.
Dat schijnt dan de eindfase te zijn.
Maar hoe staat het dan met de voort
durende beweging? Is er in de maat
schappij der toekomst geen ontwik
keling meer? Is er, als er geen „klas
sen" meer zijn, stilstand? Het is alles
onhelder.
Maar zoveel staat voor de marxis-
tisch-,,gelovige" wel vast, dat de van
hel „kapitalisme" verloste mens in
een soort paradijs zal leven. Allerlei
euvelen, die hem nu nog hinderen,
zullen verdwijnen. Geen jalouzie
meer, geen pogen om omhoog te
klimmen en een ander te overtroe
ven. Geen prostitutie meer. Geen
dronken lieden meer.
Marx zelf heeft over de maatschappij
der toekomst weinig gezegd. Maar
zijn volgelingen zoveel te meer. In
geschriften, redevoeringen en ge
dichten werd een paradijs geschil
derd.
Maar er is in de latere jaren wel
ontnuchtering gekomen. De Russen
leven niet meer onder een „kapi
talistisch" regiem. Zijn zij daarom
bevrijd van de euvelen die elders
worden aanschouwd?
Het lijkt er niet op. De onderdruk
king is er nog, zelfs in ernstige ma
te. De sociale tegenstellingen zijn
niet verdwenen. Nieuwe „klassen"
zijn ontstaan. Misdaden kwamen veel
vuldig voor. Prostitutie tiert nog.
Dronkenschap zelfs de dlktator
moet klagen over de omvang, die
het kwaad heeft genomen.
Vergeten is door de marxistische
denkers, dat „uit het hart komen
boze overleggingen, moord, echt
breuk, hoererij, diefstal, leugenach
tige getuigenissen, godslasteringen".
Maatschappelijke veranderingen al
léén maken de mens niet innerlijk
vrij van het kwaad, van hebzucht en
andere zonden. Dat kan slechts ge
schieden door Gods genade, door we
dergeboorte. En zó groot is de macht
der zonde, dat ook de tot God be
keerde telkens weer nederlagen lijdt
in de strijd tegen het kwaad, als hij
niet waakt en bidt.
Hiermee wordt niet ontkend, dat be
paalde maatschappelijke misstanden
het kwaad kunnen voeden en dat de
wegneming daarvan ook geestelijk en
zedelijk van betekenis is, althans kan
zijn.
Maar het socialisme, nog steeds door
het Marxisme beïnvloed, doet leven
bij illusies, omdat het de zondewer-
kclijkheid uit het oog verliest, in elk
geval de kracht daarvan onderschat.
HET TEMPO VERSNELLEN
LJET departement van sociale zaken
heeft medegedeeld, dat in som
mige delen van ohs land de arbeids
markt tekenen van overspanning ver
toont cn dat hier en daar een tekort
aan arbeiders geconstateerd kan wor
den. Tegen overbesteding wordt dan
ook reeds gewaarschuwd.
Tot die landsdelen behoren niet de
drie noordelijke provincies. Daar is
helaas de werkloosheid nog om
vangrijk. De percentages bedragen
in Drente 8,5, in Groningen 5,8 en
in Friesland 5.
Tijdelijke werkloosheid is er vrijwel
overal. Maar hoezeer het Noorden in
ongunstige conditie verkeert, kan een
vergelijking met het Westen en Lim
burg demonstreren. In Zuid-Iiolland
en Utrecht bedraagt het percentage
1,3 in Noordholland 1,5, en in Lim
burg 1,2.
Nu moet men daarbij nog in aan
merking nemen, dat de seizoenbe-
drijven, die in hel Noorden veel voor
komen, thans een drukke tijd heb
ben. En toch zijn zij niet in staat
om de werkloosheid tot een lager
percentage terug te dringen.
Het Noorden heeft een groot blij
vend tekort aan werkgelegenheid.
Misschien zegt deze of gene: laat de
arbeiders zich dan naar he't Westen
begeven, daar is immers de arbeids
markt reeds overspannen. Maar
vooreerst is deze verplaatsing thans
vanwege de woningnood niet op
enigszins brede schaal mogelijk. En
in de tweede plaats is het stellig niet
wenselijk, dat de bevolking zich al
meer concentreert in het Westen, ter
wijl in. het Noorden de dorpen leeg
lopen.
Neen, dus moet met energie de in
dustrialisatie in de noordelijke pro
vincies aangepakt worden. In ver
schillende rapporten is het pleit ge
voerd voor industriespreiding. Maar
praktisch is er nog te weinig tot
stand gekomen. Men mag wel niet
zeggen: er gebeurt niets. Delfzijl,
Drachten, Emmen bewijzen het te
gendeel. Maar er kan over een te
langzaam tempo geklaagd worden.
De minister van economische zaken
heeft overleg gepleegd met de com
missarissen der Koningin in de noor
delijke provincies. Moge dit overleg
het begin zijn van een werkplan, dat
met zekere spoed gerealiseerd kan
worden. Het rijk zal ongetwijfeld
hulp bieden. Maar het is ook nodig
om onder de industriëlen belang
stelling te wekken.
De welvaart van heel Nederland zal
erbij gebaat zijn, indien de noorde
lijke provincies met een nijvere be
volking allengs kunnen komen op een
hoger niveau. De industriëlen, die
zich in de latere jaren daar reeds ge
vestigd hebben, zijn over de pres
taties van de arbeiders, die voorheen
in dc landbouw, in veenderijen cn
bij ontginningen werkten, zeer te
vreden.
Moge het tempo der vestigingen ver
sneld worden. En mogen ook de
voorbereidende werkzaamheden der
gemeenten met élan worden aai)*
gevat. Vele gemeenten zullen daarbij
financieel door het rijk geholpen
moeten worden.
de arbeid komen door toeneming van
het aantal Hervormde leden en van het
aantal buitenkerkelijken.
Vervolgens moet aandacht gevraagd
orden voor initiatieven, die door de
kerk ontwikkeld kunnen worden, b.v. op
het gebied van het vormingswerk onder
de bedrUfjeugd, beroepskeuzevoorlich-
Ing en andere activiteiten. Tenslotte zal
tjschollng van de predikanten op Ro
zenburg op het gebied van industrie-
vraagstukken nodig zyn, zoals dit ook
reeds is geschied in andere industrie
gebieden in ons land.
VAN HER EN DER
Het zendingsgenootschap van de Luther
se kerk van Noorwegen viert zijn 100-
jarlg bestaan. Dit zendingsgenoot
schap telt momenteel 330 zendlnge-
werkers, die allen werken op zendings-
terreincn in Afrika en Azië. Met dl*
aantal zendingswerkers is dit genoot
schap het grootste Lutherse zendings
genootschap ter wereld.
