TRISTAN UND ISOLDE
Transport
BELICHT
BERICHT
T ref zekerheid tot200ir
TRIEST EINDE VAN EEN
GROOT BEDRIJF (ALLAN)
j Koningin op muzen feest in Den Haag
Liefdestragiek ter opening van
het Holland Festival
BOURJOIS
DINSDAG 16 JUNI 1959
TYE Koninklijke Luchtvaart Maat-
schappij heeft het 'm dan maar
weer geleverd, en de Amerikaanse
kranten zijn er vol van. Een vracht
vliegtuig arriveerde uit het Verre
Oosten in New-York met niet minder
dan 1600 dieren aan boord, alle be
stemd voor een
zekere heer Hen
ry Trefflich, die
renhandelaar.
Het gezelschap
bestond o.m. uit
drie jonge oli
fanten. twee
Bengaalse tijgers,
acht luipaarden, 1200 aapjes uit India,
100 aapjes uit Mölakka, tien pythons
van 6 tot meer dan 7 meter lengte en
tien koningstijgers. Voorts nog een
pangolin, een dier dat door Trefflich
wordt beschreven als een „zeldzaam
armadilloachtig dier uit Assam". Tij
dens de reis, die vijf dagen heeft ge
duurd, zijn dertig Indische aapjes ge
boren. De grotere dieren zijn bestemd
voor de Bar Beach dierentuin te Fair-
lawn. New Yersey, de kleinere voor
dierentuinen in de Verenigde Staten.
K.L.M. BESTELT VIER
NIEUWE D.C.-8's
Oe ÏC.L.M. heeft gisteren meegedeeld,
dat de onderhandelingen tussen de Dou
glas vliegtuigenfabriefen en de K.L.M.
over de aankoop van nog vier DC-8 straal
vliegtuigen thans hebben geleid tot een
bestelling. De K.L.M. had reeds eerder
acht van deze vliegtuigen besteld, zodat
zij er nu in totaal twaalf van zal ont
vangen. I
FEESTELIJK was de aanblik bij en in
het Gebouw voor K. en W. in Den Haag 9
jisterauond. Zo tegen zeven uur reden vele HOLLAND
:futo's af en aan, liepen honderden mensen X
kostbare avondkleding over de smalle FESTIVAL
jracht bij de concertzaal en werden er in X
njersierd met prachtige bloemstukken en
planten. Men voelde zich als het ware opgenomen in een groot inter
nationaal feest. Terecht, want het Holland Festival 1959 werd officieel
mopend, de maand van de muzen was begonnen. Ministers, leden van
'pet corps diplomatique, regeringsvertegenwoordigers, leden van volks
vertegenwoordiging en gemeenteraad, burgemeester en wethouders, mili
taire autoriteiten en allen, die maar enigszins een officieel tintje aan
jleze opening konden geven, waren aanwezig. Natuurlijk waren er ook
«teel wat kunstenaars. Maar het meest feestelijke van alles was wel de
lanwezigheid van H.M. de Koningin met Haar gevolg. Met bloemen en
het Wilhelmus werd H.M. door een staand publiek om even zeven uur
intvangen.
g En daarna verdween al die tooi, zag
nhen geen avondkleding en bloemen meer,
nntdekte men met meer de vele medail-
jes op de vele rok-revers. De lichten
toerden gedoofd om alle aandacht te
jaten concentreren op dat, wat zich op
niet toneel en in de orkestbak afspeelde.
In dat was eigenlijk helemaal niet fees-
jelijk, dat was een soms aangrijpende,
Hioms uitgerekte liefdes- en doodstragiek.
,ket klassieke liefdespaar Tristan en
'.bolde moest al die feestelijk gestemde
loensen bezig houden, enkele uren lang.
Set is een verhaal van vijf uren gewor
den, met korter omdat de componist
ijtichard Wagner was en omdat Wagner
ptijd heel veel noten nodig had om zijn
dramatiek op een zo breed mogelijke en
iathetische wijze uit te zingen.
Het liefdesverhaal van Tristan en
solde heeft ondanks deze breedvoerig
heid, ondanks deze verouderde roman-
'Rek, toch al die tijd de aandacht gevan
gen gehouden. En het wil me voorkomen
"lat zelfs de niet-muzikale bezoeker ge
bannen heeft gekeken en geluisterd.
Dj Dat is dan te schrijven op rekening
Tian Wagners kleinzoon Wieland Wagner,
4e grote man van Bayreuth, die in de
pegie alle oude stof, alle vergane pluche,
i|lle muffe opschik en al het overtollige
itlees van de vroegere Wagner-voorstel-
iBDgen heeft weggehaald. Wieland Wag-
eEer heeft gezocht naar een regie-taal, die
rèok in onze tijd verstaan kan worden. En
;4iij heeft begrepen dat men thans geen
Retails meer nodig heeft om tot
bterke suggestie te komen. Sterker nog.
t-dat men is de beeldende kunst er met
if het sprekende voorbeeld van
e' abstraheren en dat er dan veel grotere
-suggestie ontstaat. Een schilder die een
,éoom helemaal uitgewerkt op doek
brengt, laat niet meer aan de fantasi-
fpn de verbeelding over. En de regisseu
Jie Wagner helemaal uitgewerkt in d
[pompeuze aankleding van Wagners tij
hpp net toneel brengt, begraaft de muziek
tfveneens in een spel, waarin er te
Moordenaar ontsnapt
3 uit inrichting
Zaterdagavond is uit de rijks-psychia-
«rische Inrichting te Eindhoven de 24-
jarige J. S. ontsnapt. S., die veroordeeld
was tot één jaar en ter beschikkingstel
ling van de regering, heeft op tweede
kerstdag 1955 op een verlaten terrein ach-
rier de Oosterbegraafplaats te Enschede
'wen 17-jarig Enschedees mei
Jf)ok i
Onder trein. De 48-jarige chauffeur C
an Oostrum uit Laren is gisteren op de
ppoorlijn AmsterdamHaarlem onder de
(trein geraakt. Hij overleed in het zieken-
Stylering
HET was dus Wieland Wagner die dit
positieve heeft bereikt, die niet meer
pathetisch'wilde doen doch in een haast
statische eenvoud en een strakke style-
ring tot de hoogste expressie kwam. Zo
als hij ook in Bayreuth doet. Daardoor
werd het vaak aangrijpend en ontroe
rend. Maar niet alleen Wieland Wagner
had hier schuld aan, ook enkele figuren
op het toneel en wei speciaal de drama
tische sopraan uit Bayreuth, Martha
Mödl, de 47-jarige kunstenares met de
speciale Wagner-cultuur. Haar spel was
zo groots, zo volkomen van binnen-uit,
zo suggestief, dat ze als het ware het
gehele toneel beheerste en de anderen
naar het tweede plan schoof. Haar stem
mag dan wat aan gaafheid hebben ver
loren, dat is eigenlijk bij Wagner niet
belangrijk. Zoals Martha Mödl de Isolde
neerzette was aangrijpend.
Naast haar was de Tristan van Ramon
Vinay niet zo sterk meer, alhoewel ook
Vinay toch als acteur heel groot spel te
zien gaf. Stimmlich is het heel wat
slechter geworden, maar in het spel bleef
er toch wel de overgave. Of hij die over
gave in de goede richting bracht, mag
eventueel nog betwijfeld worden. Men
nots van stem en houding was
av Neidlinger als Kurwenal en stijl-
vas Josef Greindl als Koning Marke.
Deze buitenlanders hebben dus een groot
aandeel gehad in de spanning van de
opvoering. Naast hen hebben de Neder
landers in de kleinere rollen heel goed
werk geleverd: Jos Borelli (Melot), Wim
Koopman (zeeman), Ge Genemans
(stuurman). In de orkestbak zat het Con
certgebouworkest, niet gewend aan
operaspel, maar hier prachtig musice
rend. Helaas was de grote Wagner-kenner
Otto Klemperer ziek geworden en nu
stond er Ferdinand Leitner, een groot
cus ongetwijfeld, maar die in een
luttele repetitie toch niet de grote mu
zikale spanning heeft kunnen opbrengen.
>n miste nu soms nog wel eens een
rk-getrokken spanningsboog,
soms de intensi'
kwalijk nemen?
it. Wie zal het hem
in enthousiast publiek. En
het Holland Festival ge
opend, het feest was begonnen met de
dood van twee geliefden. En met de op
heffing van de Ned. Wagnerveremging,
"ie nu haar activiteiten heeft overgedra-
m aan de Ned. Opera.
Tijdens de tweede grote pauze heeft
H M. de Koningin enkele kunstenaars
ich laten voorstellen. Tevens bood
het gemeentebestuur in de bovenfoyer
Dit werd een misluk
king Allereerst was de plaats te klem
(dit had men van tevoren kunnen weten)
en in de tweede plaats was het bedie
nend personeel niet tegen de drukte op
gewassen. Het minst prettige was echter,
dat er slechts drie wethouders ter ont
vangst aanwezig waren. De burgemees
ter, die tooh de gastheer was, vertoefde
bij de Koningin. Het is een leer voor een
volgende maal een dergelijke receptie
niet meer op deze wijze te laten ver-
Jopen. Dit overigens terzijde, daar de
receptie niet door het Holland Festival
was georganiseerd.
Com. Basoski.
Bij de foto's
1 Ook regisseur Wieland Wagner,
kleinzoon van Richard Wagner,
werd tijdens de pauze aan de Ko
ningin voorgesteldGeheel rechts da
dirigent Ferdinand Leitner.
II. Dirigent Ferdinand Leitner bekeek
met Martha Mödl (Isolde) even de
kroon, die zij op het hoofd zal
krijgen.
III. De twee Nederlandse zangers na
men vooraf nog even de partituur
door. Links Wim Koop mans (zee
man), rechts Jos Borelli (Melot).
IV. Uit vele landen waren kunstenaars
naar Holland gekomen om de ope
ning van het Festival b\j te wonen.
Hier is onze kunstredacteur Corn.
Basoski in gesprek met de bekende
Amerikaanse dramatische colora
tuursopraan Sylvia Carlisle, die
verbonden is aan verscheidene
Duitse opera's.
V. In de grote pauze bood het gemeen
tebestuur een receptie aan in de
foyer. Voor de vele genodigden was
deze ruimte natuurlijk veel te klein,
maar staatssecretaris Schmelzer
(links, minister Van Rooy (midden)
en minister Van Aartsen (rechts)
wisten toch nog een plaatsje te
Een fascinerende opname van
de twee hoofdrolspelers Martha
Mödl als Isolde en Ramon Vinay
als Tristan.
17) Iedere jongen weet, dat hij
van een buigzame dunne stok en een
touwtje een boog kan maken. De
eenvoudigste bogen hebben dan ook
bestaan uit een ronde stok, die aan
de uiteinden dunner werd en voor
zien was van gedraaide plantcn-
vezels. lianen, pezen, of iets derge
lijks. Later krjjgt de stok verschil
lende doorsneden, doordat hij aan
voor- en/of achterkant wordt afge
plat, of een driehoekige vorm krijgt,
terwijl tevens de pees op verschil
lende manleren wordt bevestigd. On
danks al dergelijke nieuwe snufjes,
blijven het echter nict-samengestel-
de, of enkelvoudige bogen, die door
de Indianen in een groot deel van
Amerika, in Afrika ten zuiden van
de Sahara bij primitieve stammen
werden gebruikt. Deze niet-samen-
gestelde bogen werden gedurende de
middeleeuwen ook ten noorden van
de Alpen gehanteerd. De grootste
faam in het boogschieten genoten
destijds de Engelsen, die met hun
lange bogen de slag
bij Crécy in 1346
tot
gunstige besli
brachten. Op
ifstand
treffen, en e
eiken plank van
a 4 cm dikte wisten
zij op die afstand
te doorboren.
In onze ogen is dat lang geen on
verdienstelijke prestatie. Desondanks
waren deze enkelvoudige bogen pri
mitief in vergelijking met de samen
gestelde bogen die in de oudheid en
waarschijnlijk ook reeds bi de Steen
tijd werden gebruikt. De samen
gestelde bogen zijn aan de achter
kant voorzien van versterkingen,
hetzij van verschillende lagen hout
hetzij van hoorn en peeskoorden
hetzij van combinaties daarvan, ten
einde de spankracht van de boog te
verhogen. Wanneer dan ook nog hel
hout een dubbelgebogen lijn vormt
in de trant van de „amorboog", is
TOCH IS
HET ZO!
een wapen verkregen, dat aanzienlijk
krachtiger is dan de enkelvoudige
handbogen die bij ons in de middel
eeuwen werden gebruikt.
Om nu terug te keren tot de mens
uit de Steentijd, moeten we als eerste
punt in zijn voordeel opmerken, dat
hij het met de ontwikkeling van de
boog waarschijnlijk verder heeft ge
bracht dan zijn nazaten in de middel
eeuwen. Want verschillende rots
tekeningen laten duidelijk zien, dat
de holenmcns in verschillende ge
vallen de amorboog reeds had ont
wikkeld. Bovendien doen een paar
bogen uit de Maglemose-periode in
Denemarken (welke wapens dus op
een leeftijd van ongeveer 8000 jaar
kunnen „bogen") vermoeden, dat
destijds reeds bogen werden vervaar
digd, die we wellicht nog niet tot de
samengestelde bogen mogen rekenen,
maar die toch in ieder geval de
overgang naar die machtige wapens
vormden. Hetzelfde kan worden ge
zegd van de bogen, voorkomende op
de schilderingen uit
de Capsiencultuur.
Trouwens, om de
geweldige kracht
van dergelijke wa
pens uit de oudheid
te demonstreren, be
hoeven we slechts
roemde Electronvaas
van Kul Oba in Zuid-
Rusland, waarop we kunnen zien, dat
de Scytlsche boogschutter de boog-
stok met zijn knie moest neerdruk
ken om de boog zo diep te buigen,
dat de lus van de pees om het uit
einde kon worden gelegd. Datzelfde
werd trouwens verwacht van de
mededingers van Odysseus, die tever
geefs probeerden de boog te bulgen
(en niet, zoals velen geloven: de pees
Nu moeten we toch ook eens zien,
wat met die krachtige bogen kon
worden bereikt.
gevers)
1/"OOR iemand die niet
rechtstreeks is ge
ïnteresseerd bij de vei
ling van de inventaris
van N.V. Allan Co.'s
Kon. Nederlandsche fa
brieken van meubelen
spoor wegmaterieel
heeft
hel fabriekscomplex
de Kleiweg in het noor
den van Rotterdam iets
naargeestigs.
Er is zo veel, dat de
Amsterdamse makelaars,
de heren S. I. Troostwijk
en Arnold Troostwijk
en het kantoor Corn, de
Vlaming L. Backer
hebben besloten de ver
koop in twee veilingen
te doen gèschieden. Van
22 juni tot 3 juli is het
bezuiden de Kleiweg ge
legen deel aan de beurt.
10 augustus volgt de
rest.
Komt ge vroeg op
een kijkdag, vóór de
meeste bezoekers komen
dan is alles doodstil.
Later komen er wat
meer. maar echt druk
wordt het niet. Ook een
paar honderd bezoeken
gaan verlort
ruimte, wakr vroeger
vijftienhonderd man
personeel werkte.
Belangstelling van
toekijkend publiek kon
den wij weinig waarne
men. Er is ook weinig,
dat het oog van de leek
boeit. De bezoekers zijn
meestal vakmensen. Zij
vertegenwoord igen
scheepswerven, machi
nefabrieken, werkplaat
sen, smederijen en an
dere metaalverwerkende
bedrijven. Het meren
deel van de machines
en apparatuur kan zon
der bezwaar elders in
bedrijf worden gesteld.
Draaibanken, vlakban-
ken, polijstmachines,
bankschroeven, lasappa
raten, alles is bruikbaar
voor elk bedrijf, met
uitzondering wellicht
van enkele specifieke
apparatuur zoals mallen.
Er is belangstelling uit
het buitenland, vooral
uit België en West-
Duitsland.
De kijkers draaien
dun ook hier en daar aan
stelraderen van draai
banken, buigen zich
over gereedschappen.
Soms mét handschoenen
aan om geen vette han
den te krijgen. Enkele
zeer serieuze lieden ko
men in ketelpak gehuld.
Zij wensen overal in, op
of onder te kruipen
voor grondige inspectie.
Zij willen beslist geen
kat in de zak kopen.
"OEHALVE de installa-
tiès en het meubilair
zijn er grote voorraden
grondstoffen en in de
fabrikaten te verwerken
onderdelen. Zo liggen
er 1,3 miljoen kg ijzer
en staal in de vorm van
platen, assen en blokken.
De 126 pagina's tellen
de catalogus voor de
eerste verkoping ver
meldt niet minder dan
7065 nummers. En heel
wat nummers houden
verzamelpartijen in.
De lieden die het echt
druk hebben zijn de
makelaars. Behalve dan
natuurlijk het 'kantine-
personeel.
Want de enige afde
ling van Allan die door
werkt is de bedrijfskan
tine. nu ten behoeve van
dc bezoekers die daar
onder het genót van een
kop koffie van gedach
ten kunnen wisselen of
hun eigen gedachten
kunnen bepalen.
de regen
Raak
Hotelbouw
Zien wij het goed, dan gelden de be
zwaren van de hotelhoudersorganisaties
vooral de financiële medewerking van
het rijk aan wat zij noemen plannen van
een buitenlandse onderneming. Zij ach
ten dit discriminerend voor de Neder
landse hotêllerie. Helemaal juist is hun
desbetreffende argumentatie niet. Er is
nl. in mezen geen sprake van een buiten
landse onderneming. De hotels worden
gesticht door Nederlandse belangengroe
pen, die alleen de exploitatie ervan wil
len toevertrouwen aan een buitenlandse
instelling. Het feit ligt er dat grote be
hoefte wordt gevoeld aan meer hotel-
ruimte en dat de beide Hiltonhotels daar.
in, misschien nog maar ten dele, kunnen
voorzien. Op de door ons aangegeven
gronden en uit praktische overwegingen
achten wij het wetsontwerp wel aan
vaardbaar. Tegelijkertijd echter hebben
wty begrip voor de geraaktheid van de
Nederlandse hotêllerie, zeker voorzover
die voortvloeit uit de overweging dat
haar nooit kansen zijn geboden als nu
ten aanzien van de Hiltonhotels worden
voorgesteld. Wij menen dan ook, dat de
Kamer steun zou kunnen verlenen aan
een suggestie van de hotelhoudersorgani-
saties, hierop neerkomende, dat van
overheidswege medewerking wordt ver
leend aan de oprichting, in samenwerking
met de Herstelbank, van een maatschap
pij voor hotel financiering. De Kamer zou
daarbij kunnen inhaken op de toezegging
van de regering in de memorie van ant
woord, dat zij bereid is de mogelijkheid
van financiële steun aan eventuele an
dere plannen voor hotelbouw ernstig in
overweging te nemen.
GLANZEND I
KISSPROOFI
J 1 1
Het jongste rapport van de Algemene
Rekenkamer was weer rddk. Nodeloze
commissies en stichtingen blijven op kos
ten van het rijk voortbestaan. Voorraden
worden aangeschaft, die geen enkele
praktische waarde hebben. Gefingeerde
rekeningen worden ingediend om over
geld te kunnen beschikken, dat men an
ders niet los kan krijgen. En sommige
ministers reageren al te traag op de
aanmerkingen en vragen van de Reken
kamer. Waarbij men niet uit het oog
moet verliezen, dat het als regel heel
lang duurt voor een departement ant
woordt. Nog dezer dagen heeft de kan
tonrechter te Dokkum geconstateerd, dat
het departement van justitie een half
jaar werk had gehad om een brief te
beantwoorden, terwijl het een Zaak be
trof, die gemakkelijk in een half uur kon
worden afgedaan. Maar dat tegenover de
geduchte Rekenkamer eenzelfde traag
heid wordt beoefend is wel opmerkelijk.
Toch mag het uitvoerige en strenge relaas
van de Rekenkamer niet leiden tot een
verkeerde conclusie. Niemand mag nl.
denken, dat hij terecht kan concluderen,
dat het Nederlandse ambtenarencorps
onbetrouwbaar of corrupt is. Niemand
mag zeggen: het is één grote bende, of
iets in die geest. Want het over-overgrote
deel van de ambtenaren is zo soliede als
de bank. Zelfs zijn vele ambtenaren in
sterke mate van penning zestien. Zij zijn
tegen de leveranciers scherp in het na
rekenen, scherper zelfs dan hun vrouw is
tegenover hen, die aan haar deur komen.
De bureaucratie is trouwens altijd punc
tueel tot op de laatste cent. Als slotbe
schouwing wilden wij nog eens duidelijk
de aandacht vestigen op deze kant van
de zaak. (Fries Dagblad).
Rose pale
Corail
Fraise
