fa. v. BERGE HENEGOUWEN
Hoogstraat en Aalmarkt in
begin van deze eeuw
AN ES
IBOURJOISI
ALLEEN AL OM DE SERVICE
van het draaiboek
Welke lippenstift gebruikt U? I
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 16 MEI 1959
Alphenaar zorgde voor verrassing
TTEBBEN WIJ GOED GETELD, dan publiceren wij vandaag de honderd-
ste foto van oud-Leiden. Wij hebben daarvan iet§ feestelijks willen
maken en die gelegenheid bood ons van de week, geheel onverwacht, de
heer S. Gorree, Hooftstraat 157, Alphen aan den Rijn, die ons verraste
met een montage van drie foto's uit het begin van deze eeuw.
binding
Voordat wij over deze foto iets ver
tellen. moet ons de dank van het hart
jegens de vele lezers, die het ons moge
lijk hebben gemaakt, deze historische
reeks te beginnen en op goed peil voort
te zetten. Het is ons meermalen ge
bleken. dat een afbeelding in deze serie
het predicaat „zeldzaam" waard was.
In een oude stad is een prentje van
vroeger vaak niets bijzonders; er zijn
i Leiden foto's
dertie
i dozijn heeft
Maar groot is het aantal particuliere
foto's, dat ons voor deze zaterdagrubriek
werd toegezonden. En deze zijn meestal
Zo beschikten wij over zeven prent
briefkaarten van de Havenbrug, maar
toen de heer G. M. Minnema. Boerhaave-
laan 41, Leiden, ons zijn 6-bij-9-fotootje
stuurde, stond het onmiddellijk vast, dat
déze afbeelding het zou worden. Zij is
nooit uitgegeven en men komt haar al
leen in een familie-album tegen. Dat
neemt overigens niet weg. dat wij alle
kaartzenders niet minder dankbaar zijn.
Wij hebben ook prentbriefkaarten gepu
bliceerd, die zelfs op het gemeente
archief aan de Boisotkade tot enthou
siaste uitroepen aanleiding gaven.
Geen eindstreep
De honderd betekent geen eind
streep. Wij kunnen nog niet beslui
ten, met deze reeks op te houden,
ten eerste omdat ons uit de lezers
kring nog nooit een dergelijke sug
gestie heeft bereikt (integendeel!), en
ten tweede omdat onze oud-Leiden-
map nog een stel kostelijke plaatjes
bevat, die, naar het ons stellig voor
komt, niet alleen de belangstelling
zullen opwekken van hen, die het
nog hebben beleefd, maar ook van
velen der latere generatiefs). Eigen
lijk hangt het van de lezers zelf af.
Zolang wij als deze week acht
mensen op de redactie krijgen die
willen praten over het plaatje van
de laatste keer, lijkt het ons te
abrupt, het verhaal over Leiden zo
als het was, nü af te breken. Wij
zullen dat doen als de voorraad
tekenen van uitputting gaat ver
tonen en het materiaal niet belang
wekkend genoeg meer is.
Dit is ook een gelegenheid om de in
zenders nog eens met nadruk te zeggen,
dat zij hun inzending beslist terugkrij
gen. Het kan lang duren (vele maanden),
maar terugkomen doet ze. Alle kaarten
en foto's worden zorgvuldig bewaard
met naam en adres. Ze worden onmid
dellijk geretourneerd als ze voor opne
ming niet in aanmerking komen; voor
de rest ten hoogste tien dagen na publi-
katie.
Hoge straat
Met deze foto van de heer Gorree
zijn wij neergestreken in het hart
van Leiden: de Hoogstraat. Hoeveel
films, tekenboeken en tubes verf
zullen in de loop der jaren zijn ge
bruikt om op DIT punt het stads
beeld van Leiden vast te leggen.
De Hoogstraat is de oudste verbinding
tussen de beide delen van de stad. Men
hoort wel, dat deze plaats vroeger deel
uitmaakte van de erven van de Burcht.
Zelfs zouden de kelders van de Hoog
straat met de put van de Burcht in ver-
rzichtigheidshalve een „overleve.-
ring" te noemen. Hetzelfde geldt vooi
de gedachte, dat de verbinding tussen
de beide stadsdelen heel vroeger een
houten brug was in het verlengde van
de Mandenmakersteeg, die in 1292 werd
vervangen door de Visbrug. De Visbrug
moest door Rijnland worden onderhou
den en het hoogheemraadschap sloeg de
kosten om over de dorpen, voorzover
althans hun bewoners van deze brug
iaktei
H o
De verklaring van
straat ligt voor de hand; de straat ligt
twee en een halve meter boven de wa
terspiegel. Zij werd verbreed toen in
1637 de Visbrug werd vergroot en is
sindsdien wel ongeveer hetzelfde geble
ven, uitgezonderd de bebouwing dan
Feitelijk is de Hoogstraat een soort dak;
onder haar bevindt zich een serie kel
ders. die als pakhuis werden gebruikt.
Dezelfde constructie vindt men in
Utrecht.
Welke winkels?
Wij prijzen ons gelukkig, een om
streeks zeventig-jarige Leidenaar te
hebben gevonden, die ons de nodige
bijzonderheden over de panden op
deze montage verschafte. Wij volgen
de foto nu van links naar rechts en
geven dus de situatie weer zoals zij
omstreeks 1904 was.
De brug over de Oude Rijn (geheel
links), de Sint Jansbrug, was toen nog
een klapbrug. In de laatste tijd ging zij
nog slechts eenmaal per jaar open: van
daar dat er later een vaste brug is ge
komen. Op de hoek van de Hoogstraat
en de Oude Rijn is nu De Faam. De
nummers 1 en 2 waren van de gebroe
ders Bruning, die er een winkel in ma
nufacturen en stukgoed hadden. Het
derde pand herbergde een handel in
katoen en stof, het vierde toen reeds de
galanterieënwinkel van Pollmann, het
vijfde de drogisterij van de firma Dijk
huis en het zesde de goud- en zilver-
winkel van Maartense (nu nog).
Op de hoek van de Maarsmansteeg
en de Aalmarkt had de heer Wilhelmy
Damsté zijn tabakskerverij en sigaren-,
thee- en koffiehandel. In het smalle huis
daarnaast was de manufacturenhandel
van de firma Feld ondergebracht. De
gevel vertoonde in het midden een lam.
Vervolgens de firma Gerner en Co voor
fijnere galanterieën en lampen, de firma
Creighton met lampen en kachels, de
firma Du Croix voor goud- en zilverwer
ken, de firma De Wijs, die bekend stond
om haar delicieuze koek, en (links van
het Waaggebouw) het bodehuisje, waar
in ook een klein cafeetje was gevestigd
Waaghoofd
Doen wU even het Waaghoofd aan. dan
ontdekken we in het kleine, hoge huisje
de palingtent van dc firma Roos van de
Haarlemmerstraat. Het keetje op de hoek
van het Waaghoofd is de algemene zand
bak. die bijvoorbeeld bij gladde stratei
werd gebruikt. Op de rechterkant van he
De Zijl geopend
Dc leiding van de Leidse zweminrich
ting De Zijl verzocht ons, mee te
delen, dat de zweminrichting gewoon
geopend is, elke dag van 7 tot 12 uur
's morgens en van 2 tot 7 uur 's mid
dags cn 's avonds. Dc Zijl staat niet
in verbinding met het buitenwater en
heeft zuiver bronwater.
ren tus
sen Leiden en Rotterdam (niet voor passa
giers). In het Waaggebouw was in die tijd
de telefooncentrale gevestigd en het uiter
lijke kenteken daarvan zien we op het
dak; met een restauratie van de Waag
heeft deze stellage dus niets te maken. De
gehele bebouwing links van de Waag is
gesloopt voor het gebouw van V. en D.
Cuisinier
De hoek van de Aalmarkt en de Man
denmakersteeg werd bezet door de firma
De Keuning. grossier. Onder hetzelfde
dak had men de beddenmaker Campfens.
Op het lage, brede huis ernaast zijn de
woorden „confiseur" en „cuisinier" te
lezen. De firma Sasse dreef er zijn win
kel in koek en b&aket. Er is nu een
schoenmakerij.
Het poortje naast de koekwinkel is
de achteruitgang van het pand Bree-
straat 70, waar toentertijd ds. Briët woon
de (later het pand van de drukkerij
Mulder). Het huis met de elf ramen
zullen oude Leidenaars zich nog wel her
inneren als hotel De la Poste. Nu is
daar de kolos van Van Nelle. Op num-
mer 16 had de firma Keereweer haar
atelier voor meubelen. En ten slotte is
voor de helft nog de parapluwinkel van
de heer J. J. Gubbi te zien.
Uit de geschiedenis van de Hoog
straat is nog te melden, dat de hui
zen op de hoek van de Nieuwe Rijn
op 3 oktober 1766 in as werden ge
legd. De Leidse burgerij, die begaan
was met het lot van de gedupeerden,
bracht binnen tien dagen een bedrag
van ruim 15.000 gulden bijeen voor
herstel. Op de daklijst is het nog te
lezen: „De trouw der burgerij heeft
hier 't geen door geweld Der vlam
men wierdt gesloopt in bet'ren staat
hersteld".
VOORJAARSPRIjZEN
Oude Herengracht 19, Leiden. Tel. 20587.
ACADEMISCHE EXAMEN»
'EN. 15 mei Geslaagd voor het
:x vrije studierichting in de rechte
heid de heer Liem Tien Sam te
mg; voor het kand ex pedagogiek:
r J P M Fennds te Rotterdam; voor
•ct ex. psychologie: de heer F A
~\TANDAAG laten wij u de
honderdste fotc^van oud-
Leiden zien. Wij beschouwen
dat als een mijlpaal in deze
historische „film". Om dit mo
ment een feestelijke versiering
te geven, hebben wij het punt
van Leiden dat op de afbeel
ding van een halve eeuw ge
leden is te zien, ook in zijn
tegenwoordige verschijning la
ten fotograferen.
Een dergelijke confrontatie
van de stad met haar verleden
verklaart onmiddellijk de
waardering, die vooral oudere
Leidenaars onze zaterdagse
rubriek toedragen. Immers,
het stadsbeeld is vaak zo in
grijpend veranderd, dat alleen
„het plaatje" hun herinnering
levend houdt. „U moet weten,
dat ik de schoonste tijd van
mijn leven in dat OUDE Leiden
heb doorgebracht, en daarom
zou ik het zo leuk vinden, als
dit kaartje in de krant kon".
Zulke reacties krijgt men dan.
Van deze verandering zijn
deze fotomontages wel een
spectaculaire illustratie. De
bovenste fotoserie is Leiden
omstreeks 1904, de onderste
montage heeft onze fotograaf,
N. van der Horst, gistermiddag
gemaakt.
Vandaag heeft de heer Nic. de Tombe
het pand Lange Pieterskerkkoorsteeg
j. 11 een handel in klassieke en moderne
grammofoonplaten, bandrecorders en
pick-ups geopend. Er was veel belang-
Reserve-officieren gaan
in Leiden vergaderen
De Algemene vereniging van Neder
landse Reserve-officieren houdt op 5 en
6 juni in de Doelenkazerne te Leiden de
jaarvergadering. Zaterdag zullen de deel
nemers aan de vergadering officieel
worden ontvangen door het gemeentebe
stuur van Leiden. Voorts zal een bezoek
worden gebracht aan het Brasemermeer,
waar demonstraties waterskien en speed-
boating gegeven zullen worden. Op beide
dagen zullen er schietwedstrijden zijn, op
pistool en karabijn.
Geveilde percelen in
Leiden
Ten overstaan van notaris W. S. Jongs-
ma te Leiden: woonhuis en erf Buys
Ballotstraat 64. in bod 6900. koper P
Moerman te Leiden, qq voor ƒ7550;
woonhuis met afzonderlij-ke bovenwo
ning Magdalena Moonstraat 14-14a, in
bod 7100, koper J. Bleijie te Leiden q q
voor 7500.
Fa. Van Delft, Leiden, toont
tenten en badpakken
De firma Van Delft, SteenStraat 45 te
Leiden, toont vandaag in een tent op het
Stationsplein tenten en kampeeruitrus-
ngen. Tweede pinksterdag kan men om
badpakkenshow De heer Van Delft, die
bondsverhuurder van de A.N W B. is
(specialiteit: verhuur zonder borg), heeft
ans gezien op nog geen 400 m2 een aan-
ekkelijke en overzichtelijke tentoon-
elling te geven Enkel- en dubbeldaks-
mten, luxe tenten en jeugdtenten en
voorbeelden van kookattributen. 6taan
uitnodigend klaar Vanzelfsprekend wordt
deskundig advies aan de bezoekers
gegeven.
Zie voor stadsnieuws
ook pagina 4
Leidenaars slaagden voor
eenheidsdiploma EHBO
De cursus tot opleiding voor het een
heidsdiploma E.H.B.O., die werd gegeven
onder leiding van de afd. Leiden van de
Kon. Ned. Vereniging voor E.H.B.O. en
van dokter E H. Kusen. is wederom
succesrijk geëindigd. Voor het examen,
dat werd afgenomen door dokter J. G
Bazuin, slaagden de dames W. Adema.
.1. A. v, Amsterdam, M. v. Gelderen. M. F
S. Karreman, J. A Oude Elferink en J.
A. v. Wingerden en de heren M. Kouwen-
hoven, C. P. Bakker, J. A. v. d. Blom.
A. Buikstra, A. M Dóeleman, C. Dreef,
W. F. Fakkel, C. M. Steenwinkel, W. C
Hoogduin, J. Hovius, D. v. Rijn, Sj. Mazu-
rel, A v d. Meer, G M. Moov, B.
Nieuwenhuizen, H. Oude Elferwik, L. C.
Rietbergen, J. H. B. Jansen, J. v. Rijn,
J. Talens, A. Trippenzee, P. v. Veen, P.
Houmes, N. de Vries, J. Wissink, Th.
Witteman, F. Zwart en L. L. A. v. d.
Zwet.
Zes kandidaten werden afgewezen.
Opening
zaak
Tussen
de
bladzijden
Wonderman
CASINO (2.30, 7 en 9.15 uur). Danny
Kaye is met de eerste de beste. Hij is
een kunstenaar, die op zijn filmterrein
een hoogte heeft bereikt slechts door
weinigen te evenaren. In Wonderman
krijgt hij alle gelegenheid zijp kwalitei
ten ten toon te spreiden en hij doet dat
als gewoonlijk op zo'n onweerstaanbare
manier, dat zelfs de meest norse nurks
zijn lachen niet kan bedwingen.
Vaak neemt het optreden van Kaye in
deze rolprent het karakter aan van een
one-man-show, maar ook als dat niet het
geval is, ziet men eigenlijk toch alleen
maar deze grote komiek, mijlenver als hij
uitsteekt boven zijn medespelers.
Als Wonderman speelt Dannv Kaye een
dubbelrol: aan de ene kant is hij een ver
strooide boekenwurm, aan de andere kant
een gevierd cabaret-artiest. De dwaas
heid bereikt een hoogtepunt als deze
twee in elkaar opgaan en beurtelings de
verschillende karakters naar voren
Da manier waarop deze zonderlinge
situatie wordt bererkt, is jammer genoeg
Elegant:
Seeft I ie toorkeor aan m glanzende lippenstift 1 t
t Praktisch:
Prefereert C een lippenstift die beslist niet afgeeft?
5
Als moderne vrouw twijfelt U niet meer:
voor U heeft Bonrjois, als eerste, al deze
eigenschappen in één lippenstift weten te verenigen.
De lippenstift „Rouge Fidéle" is glanzend
en toch kissproof, werkelijk kissproof.
Standaard huls f. 2.50
Draaiende huls f. 3.75
PARIS
Leidenaars in theorie naar het Naardenneer
Ter voorbereiding van
naar het Naardermeer, uitgaande van
K. en O., gaf de heer Dick Deinum gis
teravond in huize „Over 't Hoff" een le
zing met lichtbeelden over dit natuurre
servaat. Het Naardermeer was het eer
ste natuurreservaat van de vereniging
tot behoud van natuurmomnumenten.
Oorspronkelijk dacht men, dat het Naar
dermeer ontstaan was door ontvening.
Pas later bleek, dat het een natuurlijk
meer was, dat ondergronds water uit
de Vecht kreeg.
Door de heersende winden is het meer
steeds groter geworden. De droogmaking
was geen succes. Door het hoge zwavel-
gehalte van de grond en de zoute kwel
len werden de planten vergiftigd.
n 1886 stopte men met het drooghou-
den van de polder en na 2% maand
stond het Naardermeer weer onder wa
ter. De heer Van Deinum maakt reeds
18 jaar een studie van de orchideeën-
groei in dit gebied. Het aantal soorten
orchideeën is er niet groot, de hoeveel
heid varieert echter sterk. Bij een hoog
zuurgehalte van de grond, vooral wan
neer de waterstand in herfst en winter
hoog geweest is, gaat er Soms wel een
jaar voorbij voordat de orchidee weer
Met behulp van
dia's gaf spreker
van de natuur in 1
minder gelukkig gevonden, aangezien een
dode in het spel wordt gemengd. Men
moet dat in dit verband misschien met
zo zwaar opnemen, maar een weinig sto
tend is het wel. Temeer daar er wel een
andere oplossing kan worden gevonden,
om de beoogde situatie te verwezen-
Lachfilm van formaat).
Liebelei
LUXOR (2.30, 7 en 9.15 uur). Arthur
Schnitzler is een uitstekend toneeldich
ter en Romy Schneider een jongedame,
die uitnemend voor Sissi kan spelen.
Maar breng deze twee met bij elkaar in
een film. Dan is het resultaat slechts, dat
men zich afvraagt: heeft Schnitzler ooit
zo'n onbenullig stuk geschreven en is
Romy werkelijk zo'n hark als hier rona-
haspelt?
Liebelei stelt een ieder teleur. De
Romy-vereersters, omdat het zo droevig
toegaat en de Schnitzler-kenners, omdat
er van het werk van deze grote Wener
niets is overgebleven. Regisseur Pierre
Gaspard-Huit heeft met dit produkt nie
mand een dienst bewezen; daaraan kan
de inderdaad fraaie uitbeelding van het
Wenen van weleer niets veranderen.
(Teleurstellend).
Tarzan vecht voor
zijn leven
TRIANON (2.30, 7 en 9.15 uur). Al
meer dan vijfentwintig jaar is een kracht
patser, genaamd Tarzan, bezig iets te
doen. Eerst alleen in boeken en later
ook op het witte doek. Nu vecht Tarzan
van de week maar weer eens voor zijn
leven. Bij deze rolprent, die in niets af
wijkt van zijn tientallen voorgangers,
viel het ons op, hoe verouderd het Tar-
zan-verhaal eigenlijk is en hoe ook de
film deze seniliteit kennelijk niet tegen
kan gaan. Fraaie volzinnen uit de twin
tiger-jaren, zoals „Ach liefste, hoort naar
de zoete roep van het oerwoud", vor
men de tekst bij Tarzans levensstrijd.
Voor de rest is het weer kwartjes-dag
in Artis. Als Tarzan twintig meter loopt
is hij alle oerwouddieren in drommen
tegelijk tegengekomen en niemand heeft
niige
gedai
•dbaar oerwoud van te maken. Het
verhaal is wat langdradig vervelend,
omdat men na tien minuten al weet, hoe
het anderhalf uur later zal aflopen.
(Afgedeund)
Kasimde bandiet van
Zhobe
REX (2.30, 7.15 en 9.15 uur, 2de Pink
sterdag bovendien 4.45 uur). Naar een
aan de fantasie van Richard Maibaum
ontsproten verhaal werd de film Kasim,
de bandiet van Zhobe, gemaakt. Alle
mogelijke technische hulpmiddelen om
dit Oosterse spektakelstuk zo goed mo
gelijk uit de verf te laten komen zijn
gebruikt. Er is een breed scherm nodig
om de kleurrijke rolprent te vertonen.
Door een en ander wordt echter juist
ook het onzinnige en smakeloze van het
bloederige oorlogsrumoer tussen gefin
geerde Engelse bezettingstroepen en
wraaklustige woestijnstammen onder
streept. En er is een voortdurend en
onaantrekkelijk contrast tussen de wat
gewilde humor en de slachtpartijen.
(Smakeloos spektakelstuk)
Les tricheurs
LIDO (2.30, 7 en 9.15 uur). De gepro—
longeerder film Les Tricheurs geeft het
vastlopen van de levenshouding bij veel
hdeendaagse jongeren knap weer. Maar
verder faalt het verhaal, althans in zijn
uitwerking. Voor ouderen is de rolprent
wellicht een vingerwijzing, dat het ad
vies: Toen wij jong warenzijn kracht
heeft verloren. Maar voor de jeugd van
ons nog altijd nuchtere Nederland kan de
film een onnodige wegwijzer zijn naar
een na-aperij, die nog holler is. dan de
gemoedstoestand van Les Tricheurs.
Problematische probleem-uitwerking
koopt iedere Leidenaar in oud- en
nieuw-Leiden bij de
AALMARKT 4-12
Dag- en avondservice telefoon 21782
